غذاهای حرام در قرآن
غذاهای حرام در قرآن
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنزِيرِ وَمَا أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ اللّهِ (سوره مبارکه بقره آیه 173)که بدرستی ما حرام کردیم بر شما مردار،خون و گوشت خوک وهرچیزی را که موقع ذبح حیوان برآن اسم الله را عمداً ذکر نکردید این غذا برشما حرام میشود . هرچه که هست از آن خدا است . شماحاضر نیستید وقتیکه اینهمه نعمات الهی را استفاده میکنید یکبار اسم صاحب آن نعمت را بیاورید تا این ، غذایِ گوارایی بشود . و چرا خون خواری در اسلام حرام است .درشأن و مقام انسان نیست که با اشرف مخلوقات بودن خون بخورد درصورتیکه باید غذایش اشرف غذاها باشد. ارزش انسان به غذایی است که میخورد. جسم و روح انسان با خوردن میته(مرده) فاسد میشود . چون خون از موادی است که با هوا برخورد کند بسرعت آلوده میشود وغذای آلوده هیچ وقت به انسان سلامتی نمیدهد.درواقع هر موجودی طبق غرائز خودش غذا میخورد وغریزه و فطرت انسان خون خواری نیست. خون از نظر علمی دارای 5 درصد آهن است .اگر ما خون خواری کردیم آهن خون بدن بالا رفته واین درعروق و روده ها رسوب کرده وشکنندگی دیواره عروق و روده را ایجاد کرده و انسان را دچار سکته می کند. [1]
حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالْدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبُعُ إِلاَّ مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُواْ بِالأَزْلاَمِ ذَلِكُمْ فِسْقٌ (سوره مائده آیه 3 )
خداوند میفرماید که حیوان مرده را نخورید،خون وگوشت خوک را استفاده نکنید وغذایی که نام خدا برآن جاری نشده استفاده نکنید وحیواناتی که خفه شده اند، نیم خورده بقیه حیوانات، یا ازبلندی افتاده اند ویا براثر شاخ زدن شکمشان پاره شده ومرده اند که این نوع اجساد را انسان نباید بخورد که اگر بخورد فسق و فجور در انسان ایجاد میکند چرا که غذای اصلی انسان مردارخواری نیست .
إِلاَّ أَن يَكُونَ مَيْتَةً أَوْ دَمًا مَّسْفُوحًا أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ(انعام آیه 145 )
خداوند در اینجا میفرماید حیوان مرده و خونی که ریخته شد . درهمین جا به سوسیس کالباس اشاره شود که اصلا این سوسیس را چه کسی اختراع کرد؟ اعراب جاهلیت .حیوانی که می کشتند، سرحیوان را می بریدند خون آنرا در روده این حیوان ریخته و می پختند که امروزه در تبت چین نیز همین کار را انجام میدهند واینرا به عنوان غذای نذری استفاده میکنند به اهل هر خانه یک تکه ازآنرا میدهند که استفاده کنند. پس سوسیس و کالباس در واقع منبع آن اعراب جاهلیت بوده اند.پس خونی که ریخته شده غذای انسان نیست.
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيراً مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَب بَّعْضُكُم بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَن يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِيمٌ(آیه 12 سوره حجرات)
حالا ای کسانیکه ایمان آورده اید ازظن و گمان بد نسبت به دیگران بپرهیزید چرا که عمل زشتی است . ونیز در زندگی شخصی مردم تجسس نکنید و از همدیگر غیبت نکنید. کسانیکه غیبت میکنند گوشت مردار برادرشان را میخورند.
أُحِلَّتْ لَكُم بَهِيمَةُ الأَنْعَامِ إِلاَّ مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ
زمانیکه مکه مشرف شدید و محرم شدید صید نکنید و گوشت شکار نخورید.
کسانیکه حلال و حرام خداوند را رعایت میکنند خداوند چه چیزی را به آنها عنایت میکند.
وَفَاكِهَةٍ مِّمَّا يَتَخَيَّرُونَ(آیه 20تا24 واقعه )
هر میوه ای که به ذهنتان برسد وخیال این میوه را بکنید خداوند به شما میدهد.
وَلَحْمِ طَيْرٍ مِّمَّا يَشْتَهُونَ(آیه 20تا24 واقعه )
یعنی دربهشت هم اینچنین است که خداوند اول شما را با میوه جات و سبزیجات پذیرایی میکند بعد اگر اشتهای گوشتی داشتید به شما میدهد .
جَزَاء بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ(آیه 20تا24 واقعه )
خداوند اینها را به کسانی میدهد که کارهای درستی انجام داده اند.[2]
از مسائلی که باعث حرام شدن غذا می شود کسب و کار حرام و آوردن رزق و روزی از راه نادرست و حرام است .
كسب حلال به نوعي از فعاليت اقتصادى گفته مى شود كه در چهار چوب قوانين اسلامى و شرعى انجام مى شود و مهمترين خصوصيت آن نفع خود انسان چه از لحاظ مادى و چه از لحاظ معنوى و از طرفي رعايت كردن حق الناس مى باشد.
اين سخن گرچه به آسانى گفته مى شود اما در مقام عمل بسيار سخت است تا جائي كه در بعضى روايات ائمه طاهرين ـ عليهم السلام ـ تلاش براي بدست آوردن روزى حلال را از شمشير زدن در ميدان جنگ سخت تر شمرده اند.[3]
در مورد كسب حلال و نيز فعاليتهاى اقتصادى مشروع به روايات بسيارى در منابع اسلامى برمى خوريم كه ائمه، مؤمنين را به اين گونه فعاليتها تشويق مى كنند مانند آنكه رسول اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ طلب رزق حلال را واجب و آنرا در حكم جهاد معرفى مي كنند.[4] وقتى به كوشش شايسته و نيكو در اين راه امر مي شويم تا آنجا كه رسول اكرم ـ صلى الله عليه و آله ـ كسي كه در راه تحصيل و بدست آوردن روزى براى خانواده كوشش مي كند را به مجاهد فى سبيل الله (در راه خدا) تشبيه مي كنند.
الكادعلى عياله كالمجاهد فى سبيل الله.[5]
در مقابل از بيكارى و تنبلى و سربار بر جامعه بودن نهى مي شويم در اين زمينه مفضل بن عمر از حضرت صادق ـ عليه السلام ـ نقل مى كند كه ايشان فرموده اند:
لا تكونوا كلاّ علي الناس
يعنى سربار جامعه نباشيد.[6]
از مطالبى كه گفته شد به اين نتيجه مى رسيم كه بطور كلى اسلام با كسب و كار و فعاليتهاى صحيح اقتصادى كمال موافقت را دارد و حتى به آن سفارش اكيد دارد اما در مقابل از نزديك شدن به مال حرام و شبهه ناك به شدت نهى فرموده است: امام پنجم در اين باره مي فرمايد: ان الذنوب كلها شديدة و اشدها ما نكبت عليها اللحم و الدم [7]
همه گناهان سخت مى باشند و سخت ترين آنها گناهى است كه گوشت و پوست از آن روئيده باشد.
تذكر اين نكته نيز لازم به نظر مى رسد كه وجود انسان دو بعد دارد يكى بعد جسم او كه تحت تأثير ظاهرى و مادى غذا است و معمولاً ما در مورد ظاهر غذايى كه مى خوريم دقت كافى را به كار مى بريم و به بعد معنوى كه حلال و حرام بودن آن است كمتر توجه مى كنيم بعد ديگر انسان روح اوست كه غذا به شدت بر آن تأثير گذار است تا جائي كه در حالات بعضى از اولياء الله و بزرگان نوشته اند كه با خوردن يك لقمه شبهه ناك آنهم به صورت اتفاقى تا مدتها از توفيق نماز شب محروم مي شده اند.[8]
غذاهای حلال در ادله فقهی
در ادله فقهی غذاهایی که حلال شناخته شده اند به شرح ذیل می باشند :
1 – حیوانات دریایی: از میان حیوانات دریایی خوردن گوشت ماهی حلال است ، آنهم ماهی ای که دارای پولک باشد ؛ حتی اگر پولکهایش ریخته باشد . کنعت نوعی ماهی است که خود را به ریگها می مالد تا پولکها یش بریزد خوردن گوشت کنعت نیز حلال است .
ماهی جری ، مارماهی ، زهوه ، لاک پشت ، قوباغه و خرچنگ همچنین دیگر حیواناتدریایی حلال نیستند . ماهی نجاست خوار حرام است . اما اگر استبراء شود یعنی یک شبانه روز در آب غذای پاک خورانده شود حلال است .
2 – تخم ماهی در حلال و حرام بودن تابع خود ماهی است و در صورت مشتبه شدن تخم های زبر خورده می شوند نه تخم های نرم .
3 – از حیوانات خشکی انعام سه گانه اعم از گاو ، گوسفند و شتر ، همچنین گاو وحشی ، الاغ وحشی ، قوچ کوهی و آهو و گوزن ؛ حلال هستند و گوشتشان قابل خوردن است .
4 – خوردن گوشت اسبها ، استرها و الاغ های اهلی مکروه است ؛ بنا بر قولی خوردن استر مکروه ترین و بعد گوشت الاغ مکروه است و قولی دیگر عکس این ترتیب را مطرح می کند .
5 - خوردن گوشت سگ ، خوک و گربه اگر چه وحشی باشند ، شیر، پلنگ ، یوز پلنگ ، روباه ، خرگوش ، کفتار ، شغال ، سوسمار، مار و موش و همه حشرات مانند ؛ عقرب ، سوسک ، صرصور ، زنجره ، کک ، شپش ، کلاکموش ، خارپشت ، وبر ( که نوعی جانور خاکستری رنگ بدون دم و کوچکتر از خرگوش است ) خز ، فنک ، سمور ، سنجاب ، عظائه و لحکه حرام است .[9]
چرا گوشت خوک حرام است؟ مهمترین دلیل علمی آن اینست که علم امروز هنوز نتوانسته است این مسئله را ازبین ببرد. کلا خوک حیوانیست که گوشت آن دارای انگلهای زیادی است از جمله انگل تریشین که فوق العاده انگل خطرناکی است . ممکن است دوستان بگویند که علم به حدی رسیده که بتواند این انگلها را از بین ببرد، درست هم است .ولی خوک یک صفاتی دارد که نمیشود از بین برد. یکی اینکه نجاست خواری میکند.بدین معنی که از مدفوغ خودش هم تغذیه میکند.
أَوْ لَحْمَ خِنزِيرٍ فَإِنَّهُ رِجْسٌ أَوْ فِسْقًا(سوره مبارکه انعام آیه45 )
یعنی پلید است و پلیدی میاورد وکسیکه میخورد آدم فاسق و فاجر میشود. به این علت است که خداوند میفرماید غذای پاک بخور. پس غذای آلوده درفطرت انسان هم آلودگی میاورد .[10]
6 – پرندگان : گوشت پرنده ای که چنگال دارد حرام است مانند ؛ باز ، عقاب ، باشه ، شاهین ، کلنگ ، لاشخور ، بغاث ، کلاغ سیاه و کلاغ سیاه و سفید .
7 - کلاغ کشتزار ( زاغ ) بنا بر قول مشهور حلال است . غداف نیز که پرنده ای است کوچکتر از زاغ و رنگش متمایل به خاکستری است حلال است .
8 - پرنده ای که هنگام پرواز بال نزدنش بیشتر از بال زدنش باشد خوردن گوشتش حرام است .
9 - پرنده ای که بال زدنش مساوی یا بیشتر از بال نزدنش باشد گوشتش حلال است .
پرنده ای که دارای سنگدان و چینه دان و خار پشت پا نباشد حرام است ؛ گوشت خفاش و طاووس حرام است .
10 – گوشت هدهد مکروه و گوشت پرستو مکروه تر از آن است . همچنین گوشت فاخته و قبره مکروه و گوشت حباری مکروه تر است . گوشت صرد و صواف و شقراق نیز مکروه است .
11 - همه اقسان کبوتر حلال گوشت هستند مانند ؛ قمری ، دبسی و وورشان . همچنین حجل ، دراج ، قطا ، طیهوج ، مرغ خانگی ، کروان ، کرکس ، صعوه ، گنجشک اهلی همگی حلال اند.
12 – اموری که در حلیت پرندگان خشکی معتبر است در پرندگان دریایی نیز معتبر است .
تخم پرندگان نیز از جهت حرام و حلال بودن تابع چرندگان است .
13 – زنبور ، پشه ، مگس ، مجثمه ( حیوانی هدف تیر قرار گرفته و با آن کشته می شود )، مصبوره ( حیوانی که زخمی اش می کنند و آنقدر حبس می کنند تا بمیرد ) ، جلاّل ( حیوانی که از مدفوع انسان می خورد ) همگی حرام هستند . برخی بر این عقیده اند که گوشت جلاّل مکروه است اما بنا بر اقوالی حرام است و اگر استبراء شود حلال می شود .
14 – زمان استبراء شتر ؛ چهل روز ، گاو ؛ بیست روز و گوسفند ؛ ده روز است . استبراء این حیوانات به این گونه است که حیوان را می بندند و فقط از علوفه پاک به آن می خورانند .
15 – زمان استبراء مرغابی و مانند آن پنج روز ، مرغ خانگی و مانند آن سه روز و سایر حیوانات جلاّل زمانی که گمان غالب بر پاک بودنشان پیدا شد ، استبراء می شوند.
16 – اگر حیوان حلال گوشت از شیر خوک بنوشد تا آنجا که نیرو بگیرد ( به این ترتیب که قدرت و انرژی حیوان در اثر نوشیدن شیر خوک افزایش یابد ) آن حیوان و نسل او حرام گوشت هستند . اما اگر در اثر نوشیدن شیر خوک قدرت و نیرو نگرفت گوشت او مکروه است و مستحب است که به مدت هفت روز استبراء شود .
17 – حیوانی که توسط انسان وطی شده خودش و نسلش حرام هستند . در صورت عدم تشخیص این حیوانات با حیوانات دیگر آنها را تقسیم کرده و قرعه می کشند تا جایی که یکی از آنها باقی بماند .
18- اگر حیوان حلال گوشت شراب بنوشد و سپس ذبح شود آنچه در داخل شکم اوست از قبیل ؛ دل و جگرو روده ، خورده نمی شود و اگر قبل از ذبح شدن از بول بنوشد محتوبات شکمش شسته شده و خوردن آن جایز می شود .[11]
چند مسأله در باب ادله
مسأله اول : به اجماع فقها مردار حرام است اما ده جزء از آن به اتفاق و یک جزء از آن بنا بر مشهور حلال است و به شرح زیر می باشد :
1 – پشم ، مو ، کرک و پر که اگر کنده شوند باید ریشه آنها شسته شود . شاخ ، ناخن ، سم ، دندان و تخم ؛ هرگاه پوست بالایی آن روی آن را بپوشاند و مایه پنیر که این اجزاء از مردار ( به اتفاق فقها ) حلال است . بنا بر قول مشهور شیری که در پستان مردار است حلال است.
2 – اگر گوشت حیوان تذکیه شده با مردار آمیخته و مشتبه شود ، باید از همه آنها پرهیز کرد.
3 - اجزایی که از حیوان زنده جدا می شود ، مانند دنبه های گوشفند ، خوردن و استفاده از آنها حرام می باشد ؛ و نمی توان با آن ( روغن دنبه ) زیر آسمان ( و در فضای غیر مسقف ) چراغ روشن کرد ، زیرا نجاست آن ذاتی است و تنها با روغنی می توان چراغ را روشن کرد که نجاست آن عرضی باشد .
4 – مسأله دوم : از ذبیحه ، پانزده جزء آن حرام است :
1 – خون، 2 – اسپرز ، 3 – آلت تناسلی نر ، 4 - دو بیضه ، 5 – سرگین ، 6 – مثانه ، 7 – زهره ، 8 – بچه دان ، 9 – فرج ، 10 – پی گردن ، 11 – نخاع ، 12 – دشبل ، 13 – بیخ انگشتان ، 14 – خرزه دماغ ( مغزی است در وسط دماغ شبیه کرم و به اندازه دماغ ) ، 15 – تخم چشم .
5 – خوردن کلیه ها ، دو گوش و دل و رگها کراهت دارد .
6 – اگر طحال با گوشت سوراخ شود و کباب شود ، گوشت یا هر چیز دیگری که در زیر آن است حرام می شود . .
7 – مسأله سوم : خوردن و آشامیدن اعیان نجس مثل ؛ شراب انگور ، شراب خرما ، آنچه مستی آور است ، شراب عسل و نارس ، شراب مویز ، شراب ذرت ، شراب جو و آب انگور اگر آن را بجوشانند حرام است مگر آنکه دو سوم آن برود یا آنکه تبدیل به سرکه شود .
آب کشمش بنابر اقوی ، حرام نیست حتی اگر جوشانده شود .
8 – فقاع ؛ هر چند اندک باشد و مدفوعها و بولهای نجس حرام هستند و هر چیزی که اعم از مایعات و جامدات در آنها بیافتد حرام می شود مگر در صورت پاک شدن . و نیز آنچه بدن کافر با رطوبت با آن تماس بگیرد حرام می شود.
9 – مسأله چهارم : خوردم گل حرام است مگر گل مرقد امام حسین (ع) که خوردن آن به اندازه یک نخود یا کمتر برای مداوای بیماران حلال است همچنین گل ارمنی.
10 – مسأله پنجم : خوردن هر نوع سم حرام است و در مورد سم کشنده خوردن همان مقدار که برای کشتن لازم است حرام است نه کمتر.
11 – مسأله ششم : خوردن خون ریخته شده همچنین خون کنه و مانند آن حرام است حتی اگر حرام نباشد . اما خونی که لابلای خون حیوان تذکیه شده باقی مانده پاک است .
12 – مسأله هفتم : ظاهراً مایعات نجس به جز آب تا وقتی بر حقیقت خود باقی هستند پاک نمی شوند . اگر نجاست بر روی جسم جامدی واقع شود برای پاک نمودن آن باید نجاست و آنچه ملاصق با آن است ، کنده شود .
13 – مسأله هشتم : شیر در حرام و حلال بودن تابع خود حیوانات است . شیر حیوانات حرام گوشت حرام بوده و شیر حیواناتی که گوشتشان کراهت دارد مکروه است .
14 – مسأله نهم : گوشتی که پاک و مردار بودنش نا معلوم است با آزمایش آن روی آتش مشخص می شود . بدین صورت که اگر داخل آتش قرار گیرد و منقبض و بسته شود پاک است و در غیر این صورت مردار می باشد .
15 – مسأله دهم : استفاده از موی خوک جایز نیست و در صورت اجبار از موی غیر چرب استفاده رده و بعد از آن باید دستها شسته شوند.
16 – مسأله یازدهم : خوردن اموال غیر جایز نیست مگر کسانی که در آیه 61 سوره نور آورده شده است آنهم به شرط آنکه علم به کراهت و یا عدم رضایت آنان نداشته باشیم.
ترجمه آیه 61 سوره نور به قرار زیر است :
« بر بینایان و لنگان باکی نیست ( به جهاد نروند و یا تندرستان با آنان معاشر یا همسر شوند ) و نیز باکی نیست که از خانه های خود و پدران خود و مادران خود و برادران و خواهران و عمو و عمه و خاله و خالوی خویش غذا تناول کنید . یا آنکه از هر خانه که کلید آن بدست شماست ، یا خانه رفیق خود باکی نیست که از مجموع یا از هر یک از این خانه ها طعامی خورید و با وجود این دستور باز هرگاه بخواهید به خانه ای( از اینها ) داخل شوید ، سلام کنید بر نفس خود ، که این تحیت و سلام نیکو و مبارک از جانب خداست . چنین خداوند آیات خود را برای شما بیان می کند باشد که در آنها تعقل کنید و طریق هدایت و سعادت بازجوئید.»
17 – مسأله دوازدهم : هرگاه شراب تبدیل به سرکه شد حلال می شود ، خواه این تبدیل به طور مصنوعی و با چاره ای باشد خواه طبیعی و از ناحیه خودش .
18 – مسأله سیزدهم : خوردن انواع رب حرام نیست اگر چه از آن بوی مسکر استشمام شود مانند رب سیب و مانند آن که اصل حلال بودن آنهاست.
19 – مسأله چهاردهم : خوردن محرمات در زمان اضطراری جایز است ، هر گاه ترس از تلف شدن یا بیماری در میان بود یا ضعفی که باعث عقب ماندن از همسفران شود .
20 – این اذن شامل باغی نمی شود و باغی کسی است که بر امام خروج کرده باشد و به روایتی دیگر باغی کسی است که خواستار و جوینده مردار باشد . خوردن حرام حتی در موارد یاد شده نیز بر باغی حرام است .
21 – همچنین این اذن شامل عادی نمی شود و آن کسی است که راهزنی می کند و موجب ناامنی ها در راه می شود و برخی گفته اند عادی کسی است که از حد سیری فراتر می خود و پرخوری می کند .
22 – اگر شخص مضطر با مردار و غذایی که مال دیگری است روبرو شود ، در صورتی که مالک آن غذا ، آن را بدون عوض و یا در برابر عوضی که او قادر به پرداخت آن است ، به او بدهد ، خوردن آن اولویت دارد وگرنه باید مردار را بخورد .
23 – مسأله پانزدهم: مستحب است اموری را هنگام غذا خوردن رعایت نمود :
الف : دو دست خود را پیش و پس از غذا خوردن شست و در موقع شستن پس از غذا آن را خشک نمود نه پیش از غذا خوردن.
ب : هنگام شروع به غذا خوردن ، و نیز برای خوردن هر نوع غذا ، نام خدا را بر زبان آورد و اگر آن را فراموش کرد ، در اثنای غذا خوردن می توان آن را تدارک نمود. اگر در آغاز غذا خوردن بگوید « بسم الله علی اوله و آخره » کفایت می کند .
ج : در حالت اختیار با دست راست غذا بخورد .
د : میزبان نخستین کسی باشد که شروع به غذا خوردن می کند و آخرین کسی باشد که دست از غذا خوردن می شکد .
و : پس از تناول غذا به پشت خوابیده و پای راست را بر روی پای چپ قرار دهد.
24 – تکیه دادن به چیزی هنگام غذا خوردن مکروه است حتی تکیه بر کف دست خود و به روایتی تکیه بر کف دست کراهت ندارد .پر خوری کردن و زیاده روی کردن در خوردن حرام است و نیز خوردن با دست چپ در هنگام سیری مکروه است .
25 – خوردن از سفره ای که در آن شراب یا آب جو یا سایر محرمات باشد حرام است . همچنین خوردن از سفره ای که بر سر آن ارتکاب به حرامی از جمله غیبت مؤمن باشد حرام است.[12]
ضرورت انجام تحقیق
آنچه مسلم است غذای پاک و حلال در روح و قلب انسان اثر نیکو و غذای حرام، اثر بدی میگذارد و مخصوصاً روح های لطیف و سبک با خوردن حتی یک لقمه غذای حلال یا حرام این اثر را به خوبی حس میکنند.
از مرحوم« کربلایی کاظم فراهانی» که خداوند به او عنایت فرموده بود و بدون اینکه سواد داشته باشد، تمام سی جزء قرآن را یکباره حفظ شده بود، نقل میکنند که: طلاب مدرسه فیضیه قم او را دعوت میکردند و از او سوالاتی در مورد قرآن میکردند و او همه سؤالات را جواب میداد.
گاهی هم بعضی او را به صرف ناهار دعوت میکردند و او می پذیرفت ولی می دیدند گاهی بعد از خوردن غذا از آن محل خارج میشود و با داخل کردن انگشت در حلق خود سعی میکند غذاها را از شکم خود خارج کند.
از او میپرسیدند چرا این کار را میکنی؟! می گفت: «غذایی که خوردم حلال نبوده نور قلبم کم شده، دیگر نمیبینم.
اثر غذاهای حلال در سبکی و نور باطن و توجه به عبادات و نیز اثر غذاهای حرام در سنگینی و کدورت و کسالت در عبادات به خوبی مشهود است و لذا در روایات بسیاری بر کسب حلال و اجتناب از حرام تأکید و تحریص شده است که به گوشه ای از آن اشاره میکنیم.
رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم در سه روایت چنین فرمودهاند:
1 - عبادت هفتاد جزء است که بهترین جزء آن طلب روزی حلال است.
2 - هر کس لقمه حلال بخورد، فرشتهای بالای سر او میایستد و برای او طلب مغفرت مینماید تا از خوردن دست بکشد.
3 - هر کس غذای حلال بخورد خداوند قلب او را تا چهل روز نورانی میگرداند. و امام صادق علیه السلام فرمودند: « طلب رزق حلال را رها نکن زیرا روزی حلال انسان را در دینش کمک مینماید؛ و در مورد اجتناب از غذای حرام و کسب حرام هم روایات زیادی از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم وارد شده از آن جمله:
1 - هر کس از راه غیر حلال مالی بدست آورد، توشهاش به سوی آتش است.
2 - خدای تعالی میفرماید: « هر کس توجهی نکند که از چه راهی درهم و دینار به دست میآورد من هم توجهی نمیکنم که از چه دری او را داخل آتش کنم » .
3 - وقتی لقمه حرام در شکم کسی واقع شد، هر فرشتهای در آسمانها و زمین او را لعنت میکنند.
4 - عبادت همراه با حرامخوری مانند ساختمان بر روی شن یا بر روی آب است. از مجموعه این احادیث روشن میشود که انسان باید در کسب خود دقت کند تا حلال باشد و در نتیجه غذایی که میخورد حلال باشد تا اثرات آن در قلب و روح او، نورانیت و لطافت باشد و عباداتش مقبول درگاه حضرت حق واقع گردد. [13]
مولانا جلال الدين بلخى با بيان اصل عليت و نظام علت و معلول در عالم مي فرمايند:
چون زلقمه تو صيد بينى و دام جهل و غفلت آيد آنرا دان حرام
لقمه اى كان نور افزود و كمال آن بود آورده از كسب حلال[14]
در واقع مولانا حسد و جهل و غفلت و بطور كلى صفات ناپسند را زاييدة لقمة حرام مي دانند. مرحوم علامه جعفرى (ره) در تفسير اين بيت مولانا «علم و حكمت زايد از لقمه حلال عشق و رقت آيد از لقمه حلال» مي فرمايد لقمة حلال براى دل انسان علم و حكمت و عشق و ظرافت ايجاد مى كند و هنگامى كه ديدى حسادت و جهل و غفلت تو روز افزون است بدان كه نتيجه همان لقمه هاى حرامى است كه خورده اي... لقمه حلال عاليترين پديده اى را كه براى انسان ممكن است ايجاد مى كند.[15]
در اين زمينه عالم و زاهد بزرگ مرحوم شيخ على اكبر نهاوندى مى فرمايد: چون غذاى حرام به شكم وارد شد مصداق آيه: «و الذى خبث لا يخرج إلا نكداً»[16] از خبيثت چيزى جز خبيث خارج نشود و مصداق آن در ضرب المثلها اين بيت است كه: از كوزه همان تراود كه در اوست ... و قوت يافتن و بسته شدن نطفه اى كه با لقمه حرام بسته و رشد يافته چيزى جز خباثت نمى باشد و چگونه مى توان به چشم او اميدوار بود كه به نامحرم نگاه نكند و يا با زبان غيبت نكند و اين چنين است حال ساير اعضاء به نسبت به معاصى كه صادر شده از شخص.[17] نيز عالم ربانى مرحوم نراقى در كتاب معراج السعاده مى نويسد:
دلى كه از لقمة‌حرام روئيده باشد، كجا و قابليت انوار عالم قدس كجا و نطفه اى كه از مال حرام هم رسيده باشد به مرتبة‌رفيع انس با پروردگار چكار، چگونه پرتو عالم نور بدلى تابد كه غذاى حرام آن را تاريك كرده و كي پاكيزگى و صفا براى نفسى حاصل مى شود كه كثافات مال شبهه ناك آنرا آلوده و چرك آلود نموده باشد.[18] از آنچه گفته شد بنابه اصل عليت غذاى حرام بر روح و روان انسان بسيار تأثير گذار است و اين تأثير بر روان فرزند به هيچ وجه قابل انكار نيست چنانكه در طول تاريخ غالب افراد فاسدى چون معاويه بن ابى سفيان از دامان كسانى چون هند جگر خوار برآمده اند كه سخن حق در آنها هيچ تأثيري نمى كند كما اينكه امام حسين ـ عليه السلام ـ در روز عاشورا فرمود: شكمهاى شما از حرام پر شده لاجرم سخن حق را شنوا نيستيد و در مقابل صالحانى چون شيخ انصاري (ره) كه از پستان پاك مادرانى شير خورده اند كه هيچگاه بدون وضو به آنها شير نمى دادند. در پايان اين نوشتار را با سخني از حضرت آيت الله مظاهرى به پايان مى بريم: ايشان در مورد تأثير غذا مى فرمايند: غذاى حلال در آن وقت (انعقاد نطفه) تأثير عجيبى روى بچه دارد چنانچه غذاي حرام در شقاوت اولاد تأثير عجيبى دارد... غذاى حرام، مال حرام، از هر آتشى بدتر است اگر نطفه بچه منعقد شود از غذاى حرام رستگار شدن او كارى است بس مشكل.[19]
رابطه لقمه حلال با عمل صالح در قرآن
قرآن كريم در آيات بسياري به اهميت مال پرداخته و به انواع برخوردهاي انسان با مال اشاره كرده است، در آيه اي آن را زينت و آرايش چند روزه زندگي دنيا معرفي كرده و در جايي ديگر هشدار داده كه مبادا مال، باعث غفلت و از ياد بردن خدا شود، در برخي آيات مردم را تشويق و دعوت مي كند كه از مال پاكيزه و حلال استفاده كنند و به حرام روي نياورند.
قرآن مجيد در سوره مؤمنون آيه 51 درباره لقمه حلال و عمل صالح مي فرمايد: « يا ايهاالرسل كلوا من الطيبت و اعملوا صلحااني بما تعملون عليم
اي رسولان از غذاهاي پاكيزه و حلال تناول كنيد و به نيكوكاري و اعمال صالح بپردازيد كه من به هر آن چه انجام مي دهيد آگاهم».
«با توجه به اينكه نوع تغذيه در روحيات انسان مسلما موثر است و غذاهاي مختلف آثار اخلاقي متفاوتي دارد ارتباط اين دو جمله روشن مي شود كه مي فرمايد: «از غذاهاي پاكيزه بخوريد» و «عمل صالح انجام دهيد»...، در اين آيه از سه جهت براي انجام عمل صالح كمك گرفته شده است، از جهت تأثير غذاي پاك بر صفاي قلب و از جهت تحريك حس شكرگزاري و از جهت توجه دادن به اينكه خدا شاهد و ناظر اعمال آدمي است.»
خداوند در ذيل داستان اصحاب كهف دقت آنها را به لقمه حلال و پاكيزه بيان كرده و مي فرمايد: «فابعثوا احدكم بورقكم هذه الي المدينه فلينظر ايها ازكي طعاما فليأتكم برزق منه؛ شما درهم هايتان را به شهر بفرستيد تا مشاهده شود كه كدام طعام پاكيزه تر و حلال است تا روزي خود فراهم آريد.»
«اصحاب كهف بعد از بيداري با اينكه قاعدتا بسيار گرسنه بودند و ذخيره بدن آنها در اين مدت طولاني مصرف شده بود ولي باز به كسي كه مأمور خريد غذا مي شود توصيه مي كنند هر غذائي را نخرد بلكه بنگرد و در ميان فروشندگان كدامين نفر غذايش از همه پاك تر است آن را انتخاب كند...، ظاهرا اين جمله مفهوم وسيعي دارد كه هرگونه پاكي ظاهري و باطني را شامل مي شود و اين توصيه اي است كه به همه رهروان راه حق كه نه تنها به غذاي روحاني بينديشند بلكه مراقب پاكي غذاي جسمانيشان نيز باشند پاك از هرگونه آلودگي، حتي در بحراني ترين لحظات زندگي نيز اين اصل را فراموش نكنند...»
در روايات اسلامي تأكيد فراواني روي غذاي حلال و تأثير آن در استجابت دعا و صفاي قلب شده است، در روايتي مي خوانيم شخصي خدمت پيامبر آمد و عرض كرد: «دوست دارم دعاي من به اجابت برسد.» پيامبر فرمود: «غذاي خود را پاك كن و غذاي حرام در معده خود وارد نكن.»
امير مؤمنان علي(ع) مي فرمايد: «بدان براي هر عملي نباتي است و هيچ نباتي از آب بي نياز نيست و آب ها گوناگونند هر آبي كه پاك است، آن نبات هم پاك و ميوه اش شيرين خواهد بود و هر آبي كه پليد است، آن نبات هم پليد و ميوه او تلخ است. خود عمل حاكي است كه از چه آبي روييده است.»
اين كلام زيباي امام به همه ما پيام مي دهد كه اگر آب و طعامي كه استفاده مي شود از راه حلال باشد قطعا عملي كه انجام مي گيرد نيز عمل صالح و خيري خواهد بود كه نتيجه و همينطور عكس آن نيز صادق است.
اما مطلب مهمي كه بايد بدان اشاره گردد اين است كه اعمال صالح خود را كه اثر لقمه حلال است به وسيله حرامخواري نسوزانيم، پيامبر گرامي اسلام در اين مورد مي فرمايند: «روز قيامت اقوامي هستند كه با داشتن حسناتي مانند كوه هاي مكه، امر مي شود ايشان را به آتش ببرند گفته شد: يا رسول الله(ص) آيا نمازگزار بوده اند؟ فرمود آري نماز مي خواندند و روزه مي گرفتند و پاره اي از شب را به عبادت مشغول بودند لكن هرگاه بر اينان چيزي از دنيا پيدا مي شد خود را بر آن مي افكندند يعني رعايت جهت حلال و حرام را نمي كردند.»
لقمه حلال باعث نورانيت دل، دستيابي به حكمت، استجابت دعا و آمرزش خداوند مي شود، از طرفي لقمه حرام افزايش گناه و معصيت، افول معنويت، عدم تأثير موعظه ها، اوامر و نواهي را در پي دارد.[20]
اهداف تحقیق
شناخت غذاهای حلال از طریق بررسی ادله فقهی و امامیه
شناخت غذاهای حرام از طریق بررسی ادله فقهی و امامیه
بررسی اثرات خوردن غذاهای حرام در زندگی فردی و اجتماعی
بررسی اثرات خوردن غذاهای حلال در زندگی فردی و اجتماعی
کابردهای تحقیق
در زندگی مدرن امروزه که هر روز تمایز بیشتری با روز پیش و روزهای پیشتر پیدا می کند ، انسان از آنچه باید باشد و آنچه باید می بود دورتر و دورتر می شود . انسان امروزه آنقدر غرق در این دریای پرتلاطم مدرنیته نام شده که فراموش کرده زندگی فقط همین چند روز و همین کارهای دور از ارزشهای معنوی نیست. قبل از اینکه قوانین خدایی به افسانه ها و کتب خاک خورده کنج خانه ها سپرده شود باید تکانی به خود دهیم تا باورهایمان برایمان غریبه و بی اساس نشوند . ما باید در میان امواج پر سرعت پیشرفت دنیای انسانی گه قداری ایستاده و تأملی در گذشته و اصل خویش نماید.
امید است که با انجام این پژوهش و شناسایی غذاهای حلال و حرام و تأثیرات هر کدام از آنها در زندگی فردی و اجتماعی ؛ گامی در مسیر به خاطر آوردن و به کار بستن ارزشهای فراموش شده اسلامی؛ که همانا راه سعادت و خوشبختی است ، برداشته شود و بتوانیم تأملی هر چه عمیق تر در شیوه زندگی مان که بسیار با آرمان های دینی فاصله گرفته ، داشته باشیم .
روش انجام تحقیق
این تحقیق به روش کتابخانه ای و اسنادی انجام یافته است .
ابزار گردآوری اطلاعات
اطلاعات این پژهش با استفاده از کتب ، نشریات و سایتهای اینترنتی گرد آوری شده است که ابزار گردآوری این تحقیق می باشند.
منابع و مآخذ
1.بحار الانوار، ج 103، باب 1.
2.ميزان الحكمه نشر سازمان تبليغات صفر 1416 حديث شماره 4293 ، ج2.
3.حارالانوار ج103، حديث 59، المطبعه الاسلاميه ربيع الثانى 1389قمري.
4.صول كافى ج5، چاپ اسوه 1379ش.
5.مفاسد مال و لقمه حرام(داستان مرحوم شيخ عباس قمى ، سيد اسماعيل گوهرى انتشارات احمدى 1377.
6.مثنوى دفتر اول بيت 1645 انتشارات بهنود 1375.
7.شرح مثنوى علامه جعفرى ج1.
8.اعراف 58.
9.خزثية الجواهر، ، موعظه در تأثير اغذيه از حديث حليت و حرمت در انسان.
10.معراج السعاده انتشارات مطبوعاتى حسينى ، چاپ 75.
11تربيت فرزند از نظر اسلام انتشارات ام ابيها سال 78.
12.سایت اینترنتی www.parsiGoldfurmis
13.سایت اینترنتی www.tebyan.ir
14.شیخ ابی عبدالله شمس الدین محمد بن جمال الدین مکی عاملی « شهید اول » ترجمه علی شیروانی- « لمعه دمشقیه » – ج 2 انتشارات دارالفکر – 1379
15.شیخ ابی عبدالله شمس الدین محمد بن جمال الدین مکی عاملی « شهید اول » - « اللمعه الدمشقیه » – ج 7 - انتشارات علمیه قم – 1396 هر. ق
حلّی ، محقق – ترجمه ابوالقاسم بن احمد یزدی بکوشش محمد تقی دانش پژوه - « شرایع الاسلام » انتشارات دانشگاه تهران: 1374[1] - www.parsiGoldfurmis
[2] - www.parsiGoldfurmis
[3] - ميزان الحكمه نشر سازمان تبليغات صفر 1416 حديث شماره 4293 ص 509، ج2
[4] - ميزان الحكمه، ص 120، ج4، حديث شماره 7213 و 7214.
[5] - بحارالانوار ج103، ص 13 حديث 59، المطبعه الاسلاميه ربيع الثانى 1389قمري
[6] - ميزان الحكمه ص 121 ج4، حديث 7222
[7] - اصول كافى ج5، ص 120 چاپ اسوه 1379ش.
[8] - مفاسد مال و لقمه حرام(داستان مرحوم شيخ عباس قمى ص 36، سيد اسماعيل گوهرى انتشارات احمدى 1377
[9] - شهید اول 1379 181 - 180
[10] - www.parsiGoldfurmis
[11] - شهید اول – 1379 صص184 - 182
[12] - شهید اول – 1379 – صص184 – 190
[13] - بهارالانوار – ج 103 ، باب 1 صص 18 - 1
[14] - مثنوى دفتر اول ص 66 بيت 1645 انتشارات بهنود 1375
[15] - شرح مثنوى علامه جعفرى ج1 ص 719
[16] - اعراف 58
[17] - خزثية الجواهر، ص 430، موعظه در تأثير اغذيه از حديث حليت و حرمت در انسان
[18] - معراج السعاده انتشارات مطبوعاتى حسينى ص 313 چاپ 75
[19] - تربيت فرزند از نظر اسلام انتشارات ام ابيها سال 78 ص 43 و 50
[20] - سایت اینترنتی www.tebyan.ir
مطالب مشابه :
جاغاتای سؤزلویونده- حیوانلار (2)
قبره. پرنده‌ای از خانواده‌ی گنجشک. پرنده‌ای شبیه غاز که از موی آن بالش و متکّا سازند.
اشنایی با حیوانات-چکاوک
دانستنیها ی تاریخ وجغرافیایی ایران وجهان - اشنایی با حیوانات-چکاوک - اشنایی کامل با شهرهای
جاغاتای سؤزلویونده- حیوانلار (۱)
كبك. پرنده‌ي دو برادر. تورغای. چکاوک. قبره. نوعی پرنده از خانواده گنجشک. هدهد.
تحقیق درباره چکاوک
چکاوک (قـُبـره ) پرنده چکاوک انواع متعددی دارند که به شرح زیر می‌باشند: * چکاوک
متن نوحه حضرت رقیه (س) در قتلگاه
پرنده کوچک گفت: دئییر یئتیر اوْ قبره ائی، خودای-ی-لامکان منی. موضوعات
غذاهای حرام در قرآن
پرنده ای که دارای سنگدان و چینه دان و خار پشت پا همچنین گوشت فاخته و قبره مکروه و گوشت
برچسب :
پرنده قبره