مبانی نظری معماری
گذشته از مباحث و نظراتي كه راجع به معماري و موضوعات آن در اكثر محافل
دانشگاهي و حرفه اي با زوايا و ديدگاههاي گسترده و متنوع مطرح و بررسي مي
شوند ، به نظر مي رسد ،لزوم وجود وجهي رابط ، به عنوان زباني مشترك كه
بتوان توسط آن به مفاهيم ومباني اشاره نمود وآنها را مورد بررسي قرار داد ،
بشدت احساس مي شود .
به زبان ساده تر ، برخلاف
رشته هاي فني كه داراي ادبيات و كلامي استاندارد شده و قراردادي هستند و
همين طور بعضي از هنرها ، نظير ادبيات يا نقاشي كه در بخش خارجي وبيروني ،
داراي قالبها و قراردادهاي مشترك براي برقراري ارتباط مابين حداقل صاحبان
هنر و نظر مي باشند، هنوز در معماري اين مرز و بوم، زباني مشترك وبطور نسبي
قابل قبول در نزد متخصصين و يا همان معماران وجود ندارد .
البته
اين وضعيت وجوه مختلفي را داراست كه از آن جمله مي توان به ماهيت معماري
كه به موضوعاتي چون فضا و خلاقيت و احساس وابستگي پيدا مي كند (كه البته
غير قابل تعريف اند و يا تعاريف متعدد و متنوعي دارند) و يا اتكا به تفاسير
و تعابير شخصي توسط بيانيه هاي معماري اشاره كرد به هر روي چيزي كه در
دانشگاه تدريس مي شود و يا در فضاهاي حرفه اي معماري كشور وجوددارد ،
ناگزير از استفاده ابزاري از كلمات و واژه ها براي بيان مفاهيم و مباني مي
باشد و از آنجايي كه هنوز واژگان با مفاهيم بصورتي هم نظير ، مورد بررسی و
توافق كلي قرار نگرفته اند ،در اينجا انتقال مباحث نظري معماري و موضوعات
بنيادي هر طرحي دچار اشكال مفهومي ميشود.
مطلب
چندان هم پيچيده نيست ، شايد به ساده ترين بيان بتوان گفت كه ما معماران
براي انتقال مباحث نظري در معماري ، زبان مشتركي نداريم .
اين
بنده ادعا ندارد كه اين مسئله راحل مي كند و يا اينكه مشكلات معماري تنها
در اين موضوع خلاصه مي شوند ، بلكه پيشنهاد مي نمايدكه با قرار دادن
ادبياتي ساده و مشترك در فضاي فكري پروژه های معماری ، بخشي از مشكلات و
معضلات انتقال مفاهيم و ارتباط ما بين انديشه هايمان را رفع نماييم .
براي
انجام اين مهم ، نويسنده از چندی پیش به تدوين 4 دسته مباني براي
سازماندهي مقولات نظري معماري مبادرت ورزیده و حاصل آن بصورت آزمايشي (Pilot)
در واحدهاي درسي نظير (مباني نظري معماري ، طراحي معماري پنج طرح نهایی
کارشناسی و پروژه هاي ديپلم کارشناسی ارشد) بكار برده شده و تا بحال مورد
تحليل و بررسيهاي مقدماتي قرار گرفته است .
شكل كار بدين صورت است كه دسته بندي مباني در چهار مقياس و اندازه و با ترتيب كل به جزء انجام مي پذيرد ؛
1-مباني نظري ( فردي – جمعي )
2-مباني نظري معماري
3-مباني نظري عام طرح
4-مباني طراحي معماري پروژه
1-مباني
نظري ؛ نوع نگاه شخص و يا جمع به زندگي و طرز تلقي از جهان هستي است (جهان
بيني) و موضوعيت اصلي آن مباحث فلسفي و علوم اجتماعي مي باشد.
2-مباني
نظري معماري ؛ مجموعه و نظامي از داده ها و مفاهيم است كه به توصيف و
تبيين پديده هاي معماري ( آثار معماري و انديشه هاي مكتوب) مي پردازد و اين
كار را با دو هدف انجام مي دهد ؛
الف_ توليد معماري جديد
ب – نقد معماري موجود
توجه :شاید بتوانیم به گونه دیگری نیز مبانی نظری معماری را تعریف کنیم ؛ معمار مردم معماری
و بگوييم كه مباني نظري معماري تعامل اين سه راس بر يكديگر است ؛ يعني ؛
-نگاه معمار به معماري.
-نگاه مردم به معماري.
-نگاه معمارانه به زندگي مردم .
3-مباني
نظري عام طرح ،روحيه و شخصيتي كه طراح براي يك پروژه خاص متصور مي شود و
از طريق آن ايده هاي كلي خود را در ارتباط با پروژه بيان مي كند.
4-مباني
طراحي معماري پروژه : اصول و ضوابطي ( دستورالعملهاي طراحي) است كه طراح
بعد از شناخت و ارزيابي موضوعات يك پروژه براي حصول مباني نظري عام طرح ،
اتخاذ مي نمايد.
توضيحات ؛
در
حالت كلي چنين به نظر مي رسد كه يك معمار قبل از آنكه ، معمار باشد يك
انسان است و انسان عاري از انديشه و باور نيست ، پس داراي نوعي نگاه به
زندگي ومحيط پيرامون خود مي باشد ، اين مطلب به زير ساختهاي نظري ، مانند
فلسفه بودن، تعريف زندگي ، هستي شناسي و از آنجا به مباحث فرهنگي واجتماعي
مربوط ميشود.
بعداز آن ، هر شخصي و با هر
اعتقادي از سر انتخاب و يا يك تصادف محض به حوزه معماري قدم مي گذارد وهنر و
پيشه معماري را مربوط به خود مي داند ، اين شخص با آن زمينه هاي جهان
شناختي درمعماري، بطور طبيعي بدنبال تبيين و توصيف انديشه هاي خود است و
مباني نظري معماري مطلوب خود را مي جويد ، تا اينجا مسائل عام ،كلي و فارغ
از يك پروژه و يا يك سوژه است و يا بهتر است بگوييم سوژه هاي ما به ترتيب ،
هستي ومعماري است در دو مرتبه بعدي به پروژه هاي معماري متمركز مي شويم و
به آن معمار مثالي كه خواه ناخواه داراي شناخت و باوري نسبت به هستي (
زندگي ) و معماري است ، پروژه اي را پيشنهاد مي نماييم و در اين ارتباط
معمار در مرحله توافقات اوليه در قالب يك طرح خاص ، مباني نظري عام مربوط
به پروژه را مطرح مي نمايد و طبعاً بعداز مباحث و گفتگوهاي مقدماتي و يا بي
هيچ مبحثي ، واردميدان طراحي پروژه مي شود.
می
دانیم كه بطور طبيعي حوزه شناخت از طريق مطالعات عمومي و پايه طرح توسط
معمار آغاز مي شود و بعد از مرحله شناخت و طي مرتبه مهم و حساس تحليل، طراح
اقدام به تدوين مباني طراحي معماري پروژه خود مي نمايد .
مبانی
طراحی معماری در واقع يكسري دستورالعملها ،ضوابط و يا عملگرهاي طراحي براي
به واقعيت رسانيدن و به تصوير كشيدن مباني نظري عام طرح در قالب زبان رايج
معماري (خط و سطح و حجم ) مي باشد.
ساده تر
بگوييم ، مباني نظري عام طرح براي يك پروژه ، ذهنيات وتصورات (حتي خيالات)
و موضوعي نرم افزاري بوده و مباني طراحي معماري پروژه عینیت ها ،واقعیات و
موردی سخت افزاري ميباشد.
شايد ذكر يك مثال كلي براي روشن تر شدن مطلب ، موثر باشد.
براي
يك معمار كه در ديدگاه نظري خود طبيعت گراست و به وي پروژه اي مسكوني در
يك منطقه شهري پيشنهاد مي شود شايد بتوان 4 دسته مباني را اينگونه ترسيم
كرد؛
مباني نظري : احترام به طبيعت ، طبيعت گرايي
مباني نظري معماري : معماري سبز ، معماري زمينه گرا ، معماري ارگانيك و یا معماري اكوتك
مباني نظري عام طرح : طرح برج در پارك – سايت به مثابه يك باغشهر – سايت سبز
مباني طراحي معماري پروژه : حداقل سطح اشغال – حياط تراسهاي سبز – تقدم پياده به سواره – حداكثر فضاي سبز
با
اين مثال ساده شده ، سعي داريم اين مطلب را بيان كنيم كه يك معمار ناگريز
انديشه ها و باورهاي خود را خواسته و ناخواسته در طرح بيان مي كند و
استفاده از قالبهاي 4 گانه مباني ، براي دسته بندي مقولات نظري و ذهني هر
طرحي ، سازماني كلي را براي قرارگيري هر موضوع درمرتبه و درجه خود فراهم
ساخته وشايد به نوعي با رعايت مقياس و سلسه مراتب براي ورود به فضاي نقد و
بررسي يك پروژه ، از سردرگمي و همين طور اتلاف وقت فراوان براي ظاهر و شفاف
شدن انديشه هاي پديد آورنده يك طرح ، جلوگيري بعمل آورد.
در پایان نگارنده امیدوارست این مختصر ، در امر تقویت ادبیات نوشتاری و کلامی معماری مفید واقع گردد .
مدرس گروه معماری
خسرو صحاف
مطالب مشابه :
پروژه های درس مبانی نظری معماری
برای درس مبانی نظری معماری دانشجویان عزیز پروژه ها و فعالیتهای کلاسی زیر را تحویل خواهند داد:
مبانی نظری معماری
شاید بتوانیم به گونه دیگری نیز مبانی نظری معماری را تعریف مباني طراحي معماري پروژه :
عنوان پروژه های درس مبانی نظری معماری
عنوان پروژه هایی رو تو این پست گذاشتم که بر حسب علاقه و یا میزان مطالعه ای که در هر کدوم از
انسان طبیعت معماری مبانی نظری معماری معماری اسلامی معماری معاصر معماری جهان
پروژه مبانی نظری معماری و انسان طبیعت معماری. نور روز در معماری. مبانی هنرهای تجسمی
مبانی نظری معماری
مبانی نظری معماری ساده و مشترك در فضاي فكري پروژه های معماری ، بخشي از مشكلات و
مقاله مبانی نظری
دانلود پروژه های معماری; مقاله مبانی نظری عبدالمجید نقره
برچسب :
پروژه مبانی نظری معماری