جغرافیای خرقان /برگرفته از وبلاگ بند امیر /نوشته ی دکتر خسرو امیر حسینی

جغرافیای خرقان

بخش خرقان در قسمت غرب شهرستان زرندیه و شمال غربی شهر ساوه و جنوب استان قزوین قرار دارد كه از شمال به بوئین زهرا، محدود است . از جنوب به روستاهای بخش نوبران ( روستای چمران، ترشك )و بخش مركزی ساوه مثل نیوشت و از غرب به ناحیه آوج قزوین ورزن همدان محدود می شود .

طول خرقان در جهت شرقی ـ غربی حدود 150كیلومتر و عرض آن در جهت شمالی ـ جنوبی نزدیك 80كیلومتر است. و حدود ۷۰ کیلومتر از ساوه و ۱2۰کیلومتراز تهران فاصله داشته و ارتفاع آن از سطح دریا ۱۸۰۰ متراست، طول جغرافیایی آن ۴۹ درجه و ۵۹ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی آن ۳۵ درجه و ۲۳ دقیقه شمالی می‌باشد.

كوه های خرقان: سلسله خرقان داغ، در طول بخش اینجه قارا( هزار چشمه) ، پدرآوا. اردوشین، خورجونلی ،لوك دینگه و زرآب نامیده می شوند.

تعداد روستاها ی بخش خرقان : در این بخش بیش از 60 روستا ی مسكونی وغیر مسكونی قرار دارد.

شرایط زبانی :

گویش مردم بخش خرقان عموماٌ تركی است. البته چند گویش خاص هم دراین بخش وجود دارد . گویش زرگری در وسمق ، گویش تاتی در ویدر و الویر و گویش ارمنی در چناقچی وجود دارد.

منابع اقتصادی مردم خرقان :

خرقان معمولاً منطقه ای كشاورزی و دامداری است .به عبارتی اقتصاد اهالی این منطقه عمدتاًوابسته به كشاورزی ودامداری است.البته كشاورزی این منطقه هم بیشتر از نوع دیمی است .

محصولات كشاورزی خرقان را گندم و جو، حبوبات، بادام ، گردو سیفی جات و كشمش تشكیل می دهند.

صنایع وهنر های دستی :

در این منطقه هم مانند سایر نقاط ایران علاوه بركشاورزی ودامداری كه شغل اصلی مردم است مشاغل سنتی ونوین نیز رواج دارد.ازقبیل:آهنگری، نجاری ، ریسندگی ، قالی بافی ، گیلم بافی، جاجیم بافی ،جوراب بافی و تركه بافی ( سبد بافی)

البته ریسندگی پشم از فعالیت های مرسوم زنان روستایی بوده وابزار سنتی ایشان در این كار شامل جلك، دوك، چرخك، ( چرخ پشم ریسی)، می باشد.

آثار باستانی خرقان :

آثار وابنیهء تاریخی وباستانی هر قومی و منطقه ای گویای میزان درک ، فهم ، دانش ، و مهارت آن قوم است. از روی این آثار می توان نوع بینش وتمدن و فرهنگ ونوع زندگی مردم منطقه را تشخیص داد . می توان به تواناییها ودانایی ها وبصیرت هر قومی پی برد . از مشاهده آثار باستانی وتاریخی هر ملّتی می توان دین ومذهب ، درایت واندیشه و ارز ش ها وباورهای آن ملّت را از تاریخ گذشته او کشف کرد.بخش خرقان از بابت نیزیكی از مناطق غنی كشور می باشد.كه درزیر به قسمتی از این آثار اشاره می شود.

1 -منطقه باستانی كهك واقع در بین روستا های بلوبند ورازقان متعلق به قرن ششم هجری قمری

2- قلعه وتپه های باستانی الویر مربوط به دوره ساسانیان وحمام قدیمی

3- غار شاه پسند واقع در كوهی به همین نام در زرّآب روستای بندامیر ، بالاتر از مقبره اشموئیل پیغمبر

4- قلعه قار قا لوخ در كوه بزكش زرآب بندامیر ، به احتمال یكی از دژهای اسماعیله بوده است.

5 –تپه باستانی وقلعه علیشار ، به احتمال مربوط به دوره پارت ها

6-حمام كلبعلی خان خلج در روستای ویدر ، به احتمال مربوط به دوران زندیه باشدوهم چنین غار ویدردر ضلع جنوب روستا

7-تپه باستانی دوزج كه قدمت آن به دوره تاریخی اسلام می رسد و با شماره 5617 ثبت ملی شده است.

8-مسجد روستای چلسبان ، قدمت این مسجد به دوران زندیه می رسد.

9- كلیسای 400ساله ی روستای چناقچی علیا

10-قلعه ی ضیاءدرروستای وسمق كه بازسازی آن مربوط به دوره قاجاریه می باشد.ولیكن به روایتی سنگ بنای آن به دوران قبل از اسلام ( گبیریان ) برمی گردد.

11-حمام روستای بندامیر مربوط به دوران زندیه ودوبرج تاریخی

امام زاده ها وزیارتگاه های بخش خرقان زرندیه :

1- امامزاده قاسم روستای ویدر ، با فاصله یك كیلومتراز جاده خرقانودر جنوب روستا

2- امامزاده محمد باقر ( ع) روستای بندامیر، با فاصله11كیلومتراز جاده خرقان و بعداز روستا به سمت جنوب

3- قره دده روستای بندامیر با فاصله 6كیلومتر از جاده خرقان وجنوب روستا

4- پدر آوا ( پیر حیدر ) با فاصله حدود 2كیلومتر از جاده خرقان وشمال روستای بلوبند

5-امامزاده محمد واحمد باقر ( ع) روستای الویر با فاصله حدود 7كیلومتر ازبخش خرقان وضلع غربی روستا

6-امامزاده هفت امام وزیارتگاه صندوق سبزدرروستای علیشاردرفاصله20كیلومتری غرب مركز بخش

7-امامزاده صالح در روستای تیره در فاصله30كیلومتری جنوب غربی مركز بخش

مناطق گردشگری خرقان:

1-روستای ویدر( وییر)اوّلین روستای ورودی بخش خرقان می باشدكه در 10كیلومتری شرق مركز بخش واقع شده است. گویش ویژه مردم ، غار ، حمام كلبعلی خان ومناظر زیبای طبیعی ، این روستا را برای حضور گردشگران جذّاب نموده است .

2-روستای بندامیر در 15كیلومتری جنوب شرق مركز بخش واقع شده است .سد خاكی ، مناظر طبیعی بكر ، رودخانه وچشمه سارهای گوارا، زیارتگاه قره دده وامامزاده محمد باقر ( ع) موجب شده تا گردشگران فراوانی در این روستای تاریخی حضور یابند.

3- روستای تاریخی الویر با گویش منحصر به فرد در 7كیلومتری شمال مركز بخش قرار دارد .قلعه ها وتپه های باستانی ومناطق سرسبزبهاری حال وهوای ویژه ای به این روستا بخشیده است.

4-روستای چلسبان در 8كیلومتری جنوب غری مركز بخش واقع شده است .دراین روستا مسلمانان شیعه وعلی الهی سا لهاست كه دركنار هم با مسالمت زندگی می كنند . مناظر طبیعی زیبا وچشمه سارهای گوارا ومسجد تاریخی آن هر مسافری را جلب خود می نماید.

5-روستای چناقچی علیابا فاصله حدود 50كیلومتر از مركز بخش واقع شده است وجود3 آبشار ، كلیسای تاریخی و منطقه جنگلی وچشمه خاتوپار از مناطق سیاحتی این روستای كهن می باشند.

6-روستای كهن علیشار در 20كیلومتری غرب مركز بخش واقع شده است . تپّه وقلعه ی باستانی و مزار 41شهید گرانقدر انقلاب اسلا می، زینت بخش این روستای بزرگ هستند.

7- روستای دیدنی ورامه ،در 20كیلومتری شمال غرب مركز بخش قرار دارد .سد خاكی ومناظر طبیعی زیبا وآب وهوای روحنواز روستا از تفرجگاه های كم نظیر بخش خرقان هستند.

8-روستای تاریخی لاردر 32كیلومتری غرب مركز بخش واقع شده است . منطقه ای بسیار خوش آب وهوا وكوهاه ودرّه های سرسبز دیدنی دارد . حیف است كه كسی به بخش خرقان بیایدو سد ودرّه ی علی بولاقی آن را نبیند

مشاهیر شناسایی شده بخش خرقان : مشاهیر هر قومی بیان می دارد که آن قوم تا چه اندازه پیشینه ی مدنیت دارد و تا چه میزان درساختن فرهنگ وتمدن و خدمت و خیانت به جامعه بشری نقش داشته است.بخش خرقان مشاهیر فراوانی داشته ودارد كه به عنوان نمونه به تعدادی از در زیر اشاره می شود.

1-قلی خان زرگر« عاصی» این شاعر بزرگ به احتمال زیاد اهل روستای علیشار بوده است . منظومه اسعد نظام سروده اوست كه دوبیت از آن را در زیر می خوانید .

شكر خدا كه گشت جهان مقتضی المرام آمد بهار وبوی گلم خورد ، بر مشام

خیمه زدند سوسن وسنبل به كوه ودشت لاله به دل چوداغ به كف پر شراب ، جام

2-اكبر رزاقی : این شاعر معاصر اهل روستای مصرقان وفرزند حاج قاسم است . اکبر رزاقی بیش از 60 سال زندگی کرده و بسیاری از اوضاع اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جامعه زمان خود را به نظم کشیده است.دوبیت زیر نمونه ای از اشعار اوست .؛

دئیه م كریمه رجب دیر آتان یامانوگلیر ویاسكینه دی احمد ، آنان یامانوگلیر

نه چاره ائیله ییم ، هر زاد دئسم بیرینه دگر دئیه م بولودّو بوگون ، آسمان یامانو گلیر

3- میرزا محمد خوشنویس الویری : این مرد بزرگ یکی از شعرای نامی بخش خرقان است که در عرصه ادبیات هنر نمایی فراوانی کرده است از جمله ؛ نامه بی نقطه ی اواز معروفیت خاصی برخوردار است .

4-عندلیب: عبدالله بیک، کاظم بیگلو یکی از شعرای ترک زبان بخش خرقان است، وی در ده «تیره» بدنیا آمده و «عندلیب» تخلص می کرده است.

5-تیلیم خان: تقریباً 187 سال قبل از این زندگانی می کرده است. پدرتئلیم خان از طایفه «آسگین» بودومادرش از ایل خلج. در روستای مرغئی بدنیا آمده، نام پدرش تیمور خان و پدربزرگش قارا خان بوده است.اشعارحكمت آمیز اودر زبان تركی بی بدیل است .

بازیهای محلی: در هر منطقه ای، بازی ها به نوعی گویای باروها و علایق و حتی نوع زندگی.مردم آن منطقه است.در بخش خرقان بازی های فراوانی وجود دارد كه به اختصار چندنمونه عمومی آن نام برده می شود.تخم مرغ بازی،بازی الک، دولک ، ال منّه ، بُرك آپارما ، گیزلن پوچ و...

غذاهای محلی منطقه ساوه:دملمه،آش کشک،آش انار،بلغور،رشته،آش جو،اِشکنه،شُّلّه، و...از عمده غذاهای محلی این منطقه هستند .

جغرافیای خرقان

بخش خرقان در قسمت غرب شهرستان زرندیه و شمال غربی شهر ساوه و جنوب استان قزوین قرار دارد كه از شمال به بوئین زهرا، محدود است . از جنوب به روستاهای بخش نوبران ( روستای چمران، ترشك )و بخش مركزی ساوه مثل نیوشت و از غرب به ناحیه آوج قزوین ورزن همدان محدود می شود .

تعداد روستاها ی بخش خرقان : در این بخش بیش از 60 روستا ی مسكونی وغیر مسكونی قرار دارد.

شرایط زبانی :

منابع اقتصادی مردم خرقان :

محصولات كشاورزی خرقان را گندم و جو، حبوبات، بادام ، گردو سیفی جات و كشمش تشكیل می دهند.

صنایع وهنر های دستی :

در این منطقه هم مانند سایر نقاط ایران علاوه بركشاورزی ودامداری كه شغل اصلی مردم است مشاغل سنتی ونوین نیز رواج دارد.ازقبیل:آهنگری، نجاری ، ریسندگی ، قالی بافی ، گیلم بافی، جاجیم بافی ،جوراب بافی و تركه بافی ( سبد بافی)

آثار باستانی خرقان :

1 -منطقه باستانی كهك واقع در بین روستا های بلوبند ورازقان متعلق به قرن ششم هجری قمری

2- قلعه وتپه های باستانی الویر مربوط به دوره ساسانیان وحمام قدیمی

3- غار شاه پسند واقع در كوهی به همین نام در زرّآب روستای بندامیر ، بالاتر از مقبره اشموئیل پیغمبر

4- قلعه قار قا لوخ در كوه بزكش زرآب بندامیر ، به احتمال یكی از دژهای اسماعیله بوده است.

5 –تپه باستانی وقلعه علیشار ، به احتمال مربوط به دوره پارت ها

6-حمام كلبعلی خان خلج در روستای ویدر ، به احتمال مربوط به دوران زندیه باشدوهم چنین غار ویدردر ضلع جنوب روستا

7-تپه باستانی دوزج كه قدمت آن به دوره تاریخی اسلام می رسد و با شماره 5617 ثبت ملی شده است.

8-مسجد روستای چلسبان ، قدمت این مسجد به دوران زندیه می رسد.

9- كلیسای 400ساله ی روستای چناقچی علیا

11-حمام روستای بندامیر مربوط به دوران زندیه ودوبرج تاریخی

امام زاده ها وزیارتگاه های بخش خرقان زرندیه :

1- امامزاده قاسم روستای ویدر ، با فاصله یك كیلومتراز جاده خرقانودر جنوب روستا

2- امامزاده محمد باقر ( ع) روستای بندامیر، با فاصله11كیلومتراز جاده خرقان و بعداز روستا به سمت جنوب

3- قره دده روستای بندامیر با فاصله 6كیلومتر از جاده خرقان وجنوب روستا

4- پدر آوا ( پیر حیدر ) با فاصله حدود 2كیلومتر از جاده خرقان وشمال روستای بلوبند

5-امامزاده محمد واحمد باقر ( ع) روستای الویر با فاصله حدود 7كیلومتر ازبخش خرقان وضلع غربی روستا

6-امامزاده هفت امام وزیارتگاه صندوق سبزدرروستای علیشاردرفاصله20كیلومتری غرب مركز بخش

7-امامزاده صالح در روستای تیره در فاصله30كیلومتری جنوب غربی مركز بخش

مناطق گردشگری خرقان:

شكر خدا كه گشت جهان مقتضی المرام آمد بهار وبوی گلم خورد ، بر مشام

خیمه زدند سوسن وسنبل به كوه ودشت لاله به دل چوداغ به كف پر شراب ، جام

دئیه م كریمه رجب دیر آتان یامانوگلیر ویاسكینه دی احمد ، آنان یامانوگلیر

نه چاره ائیله ییم ، هر زاد دئسم بیرینه دگر دئیه م بولودّو بوگون ، آسمان یامانو گلیر

4-عندلیب: عبدالله بیک، کاظم بیگلو یکی از شعرای ترک زبان بخش خرقان است، وی در ده «تیره» بدنیا آمده و «عندلیب» تخلص می کرده است.

بازیهای محلی: در هر منطقه ای، بازی ها به نوعی گویای باروها و علایق و حتی نوع زندگی.مردم آن منطقه است.در بخش خرقان بازی های فراوانی وجود دارد كه به اختصار چندنمونه عمومی آن نام برده می شود.تخم مرغ بازی،بازی الک، دولک ، ال منّه ، بُرك آپارما ، گیزلن پوچ و...

غذاهای محلی منطقه ساوه:دملمه،آش کشک،آش انار،بلغور،رشته،آش جو،اِشکنه،شُّلّه، و...از عمده غذاهای محلی این منطقه هستند .

جغرافیای خرقان /برگرفته از وبلاگ بند امیر /نوشته ی دکتر خسرو امیر حسینی

مطالب مشابه :

سوالات تستی از کتاب قالیبافی

نمونه سوالات قالی بافی و گلیم بافی

مود شهر فرهنگ و قالی ( نگین خراسان جنوبی)

تاریخ فرش ایران ( دوره صفویه )

زنجان

جغرافیای خرقان /برگرفته از وبلاگ بند امیر /نوشته ی دکتر خسرو امیر حسینی

درباره ی مهاباد