بررسی نامواژه محلات انزلی

شهرستان بندرانزلی یکی از شهرهای مطرح استان گیلان می باشد که سوابق فرهنگی و اجتماعی آن بر همگان روشن است. بدون گزاف گویی مطلب را فقط به معرفی محلات شهر بندرانزلی اختصاص می دهم.

آخر خط : انتهای خیابان مطهری فعلی با گلستان سابق را محدوده آخر خط گویند. علت این است که در گذشته آخرین حد شهر تا همین مکان بوده است.

بازار گلشن : در اصل شیطان بازار بوده که به علت مجاورت مسجد گلشن به بازار گلشن معروف گردید. این بازار در پشت ایستگاه تیمور خیابان مطهری قرار دارد.

باغ زمانی : خیابان بین آخر خط تا پل پیل علی باغ و کوچه های دو طرف آن را گویند. این محله در گذشته نه چندان دور باغ حاج یوسف زمانی بوده و در زمان رضا شاه یک سربازخانه در آن دایر گردید که پس از تخریب زمین های آن به مردم واگذار گشته و تبدیل به منطقه مسکونی شد.

پشت برزن عازیان : در قبل از انقلاب مکان فعلی آتش نشانی غازیان متعلق به برزن بوده و محله پشت آن منطقه مسکونی پشت برزن نام داشت.

پیله علی باغ : منطقه ای که اکنون بعد از پل پیله علی باغ در حاشیه شنبه بازار روگا می باشد در گذشته باغ بزرگی متعلق به علی پیل علی بود. اکنون که این منطقه تبدیل به منطقه مسکونی گردیده است هنوز به نام پیله علی باغ گفته می شود ولی خیابان بندی گردیده است.

ترب گوده : در جاده انزلی به رشت کیلومتر ۸ طرف مرداب قرار دارد. ترب گیاهی بومی از خانواده لی می باشد که در پوشش بام خانه های محلی مورد مصرف قرار می گیرد. برخی آن را تراب گوده گفته و محل آباد شده توسط خاندان تراب می دانند.

تنگ بازار : راسته ای از شنبه بازار در قدیم محل اشتغال کفاشان دو بندی دوز بوده که به علت باریک بودن مسیر به تنگ بازار مشهور بود.

جزیره طالقانی (مهدی گوده) : جزیره پشت امام زاده صالح غازیان کنار مرداب است که در ابتدا محمد حسن گوده نام داشت زیرا توسط این شخص تبدیل به زمین صیفی کاری گردید. پس از واگذاری زمین به یک روحانی به نام شیخ مهدی شریفی به مهدی گوده معروف شد. پس از انقلاب فرزندان این روحانی زمین ها را به مبلغ ناچیزی در اختیار افراد کم بضاعت قرار دادند و به تدریح به منطقه مسکونی تبدیل گشت.

چاپی کوچه : یکی از کوچه های قدیمی خیابان تهران یا سید جمال الدین اسدآبادی فعلی بعد از باشگاه گیو می باشد. به روایتی محل سکونت افراد چپاولگر و غارتگر بوده و به آن چاپی کوچه می گفتند. برخی را عقیده بر این است که محل سکونت اهالی چاپ لنگرود بوده است. در زمان ناصرالدین شاه عده ای از اهالی انزلی را برای کار در کارحانه کشتی سازی به لنگرود انتقال داده و در محله چاپ (جاف) سکونت می دهند پس از مرگ نادر اولادان این کارگران از چاپ لنگرود به موطن اصلی خود برمی گردند و در کوچه ای به نام چاپی کوچه سکونت می کنند.

چار بدار خانه : در گذر باغ زمانی به سمت کولی ویر نزدیک کشتارگاه قدیم حاج یوسف زمانی کاروانسرایی جهت کاروانهای وارده از تالش و خلخال دایر می کند که چون برای نگهداری اسب ها دایر می گردید چاربدار خانه گفته می شد.

چهارسو : مرکز فعالیتهای تجاری در قدیم از مکان کوچه شهربانی فعلی به صورت چهار مسیر شروع گشته و تا کوچه عمید همایون ادامه داشت که به بازار چهارسو معروف بود.

حسین ورسر : محله پشت مسجد سید الشهداء در خیابان آذربایجان تا پشت پمپ بنزین غازیان بود. در محل فعلی کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان غازیان برکه ای به نام حسین ورسر (سرگذرگاه حسین) بود که محل شسته شوی حصیر توسط زنها بوده است با غرق شدن یکی از زنها برکه را خشک نموده و تبدیل به منطقه مسکونی می نمایند.

خانم حوریه : محله ی مقابل میدان معراج فعلی به علت مجاورت با بقعه بی بی حوریه از نوادگان دور دست امام موسی کاظم (ع) به محله خانم حوریه معروف گردید. باید دقت داشته باشیم که این بقعه مربوط به نواده دور دست امام موسی کاظم (ع) می باشد نه دختر امام موسی کاظم (ع) زیرا در زمان حیات امام موسی کاظم (ع) این منطقه در زیر آب بود. این بانوی بزرگوار که از نوادگان دور دست امام موسی کاظم (ع) بوده است در زمان حیات خود که اواسط دوره قاجار بود به مردم محل کمک درمانی می نمود و مورد احترام اهالی بومی است پس از مرگ وی آرامگاه او مورد تقدس اهالی قرار گرفت.

دی بیجا محله : به گفته آقای محمدتقی بارور شاعر مشهور منطقه محله ی بین ایستگاه تیمور تا آخر خط بوده است.

زمین طیاره (بالون صحرایی) : زمین پر وسعت بین هلال احمر تا روبه روی آموزشگاه شهید خدادادی در ایام گذشته تابستانها به صورت سبزه زار و زمستانها به صورت آبگیر بوده و به عنوان فرودگاه به نام بالون صحرایی استفاده می گردید.

سامان سر : از کارخانه نازپوش مجاور میدان مالا تا مدرسه دریابیگی محله آشوبگران بود که با گذشت زمان سامان گرفت تا به سامان سر معروف شد. عده ای را عقیده بر این است که با سکونت حاج سید محمد نجفی سرو سامان گرفت و به سامان سر معروف شد.

سنگر : در انتهای خیابان مطهری نرسیده به آخر خط اهالی کوچ کرده از ارومیه بودند که نسبت به افراد بومی سنگربندی می نمودند و به همین دلیل به محله سنگر معروف بود. عده ای آن را به علت سنگفرش کردن مسیر با سنگهای درشت می دانند.

سنگ وئر سر : گذر مقابل حمام حسین بالا از پل باغ زمانی تا پل واحدی پر شده از سنگهای کلوخی بود که به محله سنگ وئر سر یعنی گذرگاه سنگ معروف گردید. در کتاب تاریخ جامع بندرانزلی به طور اشتباه به محله بین کوچه وثوق و آخر خط سنگ وئر سر گفته شد.

سوسر : منطقه ای در پشت آموزشکده فنی شهید خدادای تا رو به روی دهکده ساحلی محلی به نام سیا او سر یعنی سیاه آب سر بود که به تدریج به سوسر معروف شد.

سی متری : خیابان کنار بلوار انزلی تا مکان سابق بیمارستان انزلی یک گذر دوازده متری است که در قدیم سه متری و به غلط سی متری گفته می شود.

شاه وئر (شالور) : در روبروی شهرک شهید اسحاقی و پشت پمپ بنزین راحتی قرار دارد به علت عبور چهار تن از پادشاهان قاجار از این منطقه به شاه وئر یعنی گذرگاه شاه مشهور گردید. عده ای آن را شال وئر به معنی گذرگاه شغال ها معنی نموده است.

شاه کوچه : از چهار راه برق تا پل واحدی کوچه ای را به علت عبور مظفرالدین شاه به نام شاه کوچه نامگذاری نمودند.

شنبه بازار : بازار زیر پل انزلی از دیرباز روزهای شنبه مرکز داد و ستد کسبه محلی بوده و هنوز برقرار می باشد. امروزه این بازار در روزهای عادی مرکز ماهی فروشان و کل فروشان است.

شهرک ها : ساخت شهرک از سال ۱۳۴۵ در بندرانزلی آغاز گردید. مهمترین شهرک ها عبارتند از :

۱- شهرک دکتر شریعتی : در خیابان ساحل قو قبل از شهرک ساحل قو در غرب دهکده ساحلی قرار دارد و به وسیله مردم با وام های بانکی بنا نهاده شد.

۲- شهرک دهکده ساحلی : در سال ۱۳۴۵ به وسیله خاندان فرهنگی رو به روی شاه وئر به صورت ویلا سازی همراه با خیابان بندی بنا نهاده شد و پس از انقلاب تکمیل گردید.

۳- شهرک ساحل قو : در انتهای خیابان رو به روی بقعه بی بی حوریه مجاور ساحل دریا در سال ۱۳۴۹ به صورت ویلاسازی همراه خیابان بندی شروع شد.

۴- شهرک شهید اسحاقی : بالاتر از دهکده ساحلی در کنار دریا از سال ۱۳۶۹ به وسیله بنیاد مسکن به صورت آپارتمانی و ویلایی بنا نهاده شد. در حال حاضر با نام شهرک گلها شناخته می شود.

۵- شهرک صادقیه : در انتهای کوی نیمه شعبان سمت دریا منطقه ی مسکونی توسط اهالی کم بضاعت با استفاده از وام بانکی تشکیل شد که به علت وجود مسجد صادقیه به شهرک صادقیه معروف گردید.

۶- شهرک گلها : بعد از نوغان منطقه ی مسکونی توسط خاندان خوجینی به صورت آپارتمان تشکیل گردید که به نام شهرک گلها مشهور می باشد.

شیطان بازار : در پشت ایستگاه تیمور خیابان مطهری بازارچه ای به نام بازار گلشن قرار دارد که چون در قدیم افراد دست فروش همراه با ترفندهای مکارانه ای با سرو صدای زیاد اجناس خود را به مشتریان می فروختند به شیطان بازار معروف بود.

عباس آباد : از مجاور گورستان ارامنه تا حاشیه ی مرداب محله ی عباس آباد نام دارد که پس از انقلاب توسط مرداب با وام های بانکی آباد و عمران گردید.

غار وئر (قاروئر) : در مجاورت نووئر سمت مرداب است و چون مسکن کلاغ ها بوده و به علت سر و صدای آنها به غار وئر یعنی جایگاه غار غار معروف گردید. عده ای عقیده دارند که لک لک به زبان محلی غار گفته می شود و چون این محل پر از لک لک بوده به غار وئر معروف گردید.

غازیان : از میدان گمرک تا حدود پمپ بنزین را غازیان می گفتند. علت این نامگذاری این بود که به دستور آقا محمد خان قاجار عده ای جنگجو برای مقابل با روسها در این مکان اردو زدند که به آنها غازی (جنگجو) می گفتند و به محل غازیان معروف شد.

قلعه بازار : محل کسبه ثروتمند انزلی در حدود ۱۴۰ سال قبل قلعه بازار نام داشت و از بلوار تا سینما گل سرخ فعلی به سمت شنبه بازار ادامه می یافت. اغلب ساختمانها از آجر با بامهای سفالین ساخته شده بود.

قلم گوده : به صورت دو جزیره قلم گوده کوچک و قلم گوده بزرگ در دهانه ی خلیج قرار دارند. این جزیره ها که پوشیده از نیزار بودند تعلق به شرکت سهامی شیلات داشتند ولی با گذشت زمان قلم گوده کوچک تبدیل به مطنقه مسکونی گردید بعد از انقلاب جزیره بهشتی نام نهاده شد.

کردمحله : از مقابل شیلات تا خیابان مترو پل در زمان نادرشاه محل سکونت کردهای منتقل شده به گیلان گردید و به همین دلیل به کردمحله معروف شد.

کوچه ها : در قدیم هریک از کوچه ها برای خود یک محله محسوب می گردید از جمله این کوچه ها می توان به ندیم باشی ، معتمد ، زمانی وهاب زاده ، رهنما ، سلطان العلما ، ایزدآرا ، ارژنگ ، رشدیه ، قاسمیان ، اباصلت ، چاپی ، شاه کوچه ، مرزآرا ، نوروز علی ، امام جمعه ، پورسهراب ، داریوش ، ریسمانتاب ، ناجی ، پیشوایی را نام برد. در زیر چند نمونه از کوچه ها را مورد معرفی قرار می دهیم.

۱- کوچه قاسمیان : رو به روی بانک رفاه سابق در خیابان مطهری است که محل سکونت خاندان قاسمیان بود.

۲- کوچه ندیم باشی : از کوچه های خیابان سپه به طرف بیمارستان سابق می باشد. محل سکونت خاندان ندیم باشی بود.

۳- کوچه وثوق : از کوچه های خیابان مطهری در نزدیک آخر خط بوده که به طرف دریا ادامه می یابد.

کول وئر : منطقه ی وسیعی بین انزلی و روستای بشم به سمت مرداب است. سرزمین و گذرگاه تپه های شنی معنی می دهد. عده ای را عقیده بر این است که در قدیم این مکان پر از آبگیرهای محتوی کولی (ماهی کوچک) بوده به همین دلیل کول وئر (کلویر) یعنی جایگاه کولی معروف شد.

کوی ها : چند محله به صورت کوی مسکونی در انزلی ایجاد گردید که معروف ترین آنها عبارتند از :

۱- کوی اطباء : در مجاورت میدان نخل است که در ابتدا توسط گروهی از پزشکان دایر گردید و بعد به افراد عادی واگذار گردید.

۲- کوی بابک : در کنار خیابان جهانگانی قرار دارد.

۳- کوی جهانگانی : به صورت خیابان بین پاسداران و مطهری توسط خاندان جهانگانی ساخته شد.

۴- کوی زرافشان : از پشت پمپ بنزین غازیان تا منطقه مسکونی درجه داران مکان سابق حسین وئر سر ادامه دارد. بنای اولیه آن توسط خاندان زرافشان نهاده شد.

۵- کوی فرهنگیان : در مورد فرهنگیان دو محله در انزلی وجود دارد یکی در ابتدای خیابان معلم غازیان به صورت ویلایی و دیگری در پشت جهاد سازندگی انزلی به صورت آپارتمانی. هر دو با اختلاف چند سال توسط آموزش و پرورش ساخته شد و در اختیار معلمان قرار گرفت.

۶- کوی نیمه شعبان : واقع در پشت بازار پردیس و بازار کاسپین است که به علت مجاورت با مسجد نیمه شعبان به کوی نیمه شعبان معروف شد. این محل توسط افراد کم درآمد با وام های بانکی آباد گردید.

۷- کوی واحدی : از انتهای شاه کوچه بعد از عبور از پل واحدی به طرف مرداب می باشد که توسط خاندان واحدی بنا شد.

۸- کوی همایون : خیابان پشت پمپ بنزین انزلی تا حاشیه ی کنار رودخانه است که بعد از انقلاب آباد گردید.

کهنه بازار : ردیف دوم شنبه بازار محل کسبه کم درآمد بود و چون اغلب اماکن از مصالح بومی با بام گالی پوش ساخته شده بودند به کهنه بازار معروف گردید.

مار گوده : منطقه روبه روی بیمارستان فعلی که محل نصب پمپ تصفیه فاضلاب های سطحی در آن می باشد به علت فزونی مار در منطقه به مارگوده معروف است برخی آن را محله خاندان مادری معنی می کنند. عده ای آن را مراد گوده یعنی منطقه آباد شده توسط خاندان مراد معنی نمودند.

مردشور خانه : در انتهای خیابان ناصرخسرو در محل فعلی مدرسه امام علی (ع) که قبلاً پرورشگاه بوده در ابتدا مکان پارک ارابه های حمل مرده و مرده شویخانه بود.

مفت آباد : منطقه ی بعد از ولی آباد تا کوی نیمه شعبان می باشد که به وسیله افراد کم بضاعت پس از انقلاب رو به آبادی نهاد چون زمین های این منطقه در ابتدا اغلب به صورت عدوانی تصرف گردید به مفت آباد معروف گشت.

میان پشته : منطقه ی وسیع بین دو بلندی انزلی و غازیان می باشد که محل کاخ و عمارت و باغ شاهی بوده است.

میان گوده : جزیره ی کوچکی پوشیده از نیزار بین غازیان و میان پشته در سمت مرداب می باشد.

میان محله : از پمپ بنزین غازیان تا سامان سر به میان محله معروف بود.

نوغان : بعد از باغ زمانی به طرف کول وئر منطقه نوغان نام داشت و علت آن وجود اداره نوغان بوده است.

نو وئر : منطقه ای مجاور کول وئر و غاروئر بنا نهاده شد که چون نسبت به آنها جدیدتر بود نووئر نامیده شد. برخی عقیده دارند که اهلی کوچ کرده از نور مازندران در این مکان سکونت نموده و به نور وئر معروف شد که به تدریج به نووئر تبدیل گشت.

ولی آباد : منطقه ی بین گورستان و مفت آباد است که توسط افراد کم درآمد بعد از انقلاب دائر گردید.

برگرفته از : کتاب پیدایش شهر انزلی و بررسی نامواژه محلات آن ، دکتر حسن دادرس ـ مهندس فرامرز کوچکی زاد

بررسی نامواژه محلات انزلی

مطالب مشابه :

کلیات طرح استخدام فرزندان فرهنگیان مورد موافقت رئیس جمهور قرار گرفت

جشنواره " تولید محتوای الکترونیکی گیلان " در دهکده ساحلی انزلی

دانشجویان بعد از چهار ترم می توانند 12 ساعت در آموزش و پرورش تدریس کنند

اردوگاه های فرهنگی تربیتی فعال کشور

فانی مطرح کرد: شاخص های رتبه بندی معلمان متناسب با مهارتهای حرفه ای تعیین می شود

رزرو اینترنتی فرهنگیان در خانه معلم استانهای سراسر کشور

دانشجویان بعد از چهار ترم می توانند 12 ساعت در آموزش و پرورش تدریس کنند

ارسال چهار مقاله برای پویه ی نوبت زمستان و بهار و گزارش همایش

بررسی نامواژه محلات انزلی