دانستنیهای جغرافیا، سال اول راهنمایی

استوا: دایره ای فرضی که بر محور چرخش زمین یا محور قطبین زمین عمود می باشد. محور استوا 40073 کیلومتر می باشد که کره زمین را به دو نیمکره شمالی و جنوبی تقسیم می کند .

نصف النهار مبدأ: نیم دایره ی فرضی است از قطب شمال تا قطب جنوب کشیده شده است و زمین را به دو نیمکره ی شرقی و غربی تقسیم می کند.

نصف النهار مبدأ از رصدخانه گرینویچ واقع در 8 کیلومتری لندن پایتخت انگلستان عبور کرده است و مبدأ اندازه گیری طول جغرافیایی می باشد.

قله اورست : قله ای است به بلندی 8848 متر واقع در کوهستان هیمالیا که مرتفع ترین نقطه کره زمین به شمارمی رود .

کوه اورست از نام شخصی به نام سر جورج اورست نقشه بردار و مهندس انگلیسی که از سال 1806 تا 1843 در اداره نقشه برداری هندوستان خدمت می کرد و ارتفاع آن را محاسبه نمود، اقتباس گردیده است، این قله در کشور نپال واقع در شمال هندوستان قرار دارد.

رود : آبی است که در یک مجرا یا دره طبیعی از به هم پیوستن جویبار ها و ذوب شدن برفها و یا از به هم پیوستن چشمه ها تشکیل می شود . رود اگر در تمام سال جریان داشته باشد دائمی و اگر مدتی از سال جریان داشته باشد به آن فصلی می گویند .

طولانی ترین رود دنیا رود نیل با 6671 کیلومتر طول می باشد .

خاورمیانه : اصطلاح خاورمیانه را اولین بار در در 1902 میلادی مورخ آمریکایی آلفرد ماهان بکار برده است. و منظور وی تشریح منطقه اطراف خلیج فارس بود که چون از قاره اروپا به آن نگریسته می شد، نه خاور نزدیک به حساب می آمد و نه خاور دور .

به طور کلی می توان گفت خاورمیانه از نظر مذهبی ، نظامی و اقتصادی دارای اهمیت زیادی است .

کوه: زمینی که نسبت به اراضی پیرامون خود به طور مشخص و چشمگیری برجسته و دامنه های شیب داری داشته باشد و از قله یا قله های متعددی تشکیل شده باشد.

قله: بلندترین نقطه هر کوه را می گویند که از سایر سطوح و ارتفاعات بالاتر است . قله ممکن است بر اثر فرسایش سنگها ایجاد شود و یا ممکن است بر اثر چین خوردگی و گسل و یا وقوع آتش فشان به صورت یک مخروط در محلی بوجود آید .

شرجی: وجود رطوبت نسبتاً زیاد در فصل تابستان که تحت تأثیر دمای زیاد و تابش خورشید به سطح دریا به صورت بخار حاصل می شود، به دلیل درجه حرارت بالا امکان رسیدن به مرز اشباع را نمی یابد (عدم بارش ) و به صورت شرجی آزار دهنده ای در می آید که از وجوه مشخصه آب و هوای نواحی ساحلی به شماره می آید .

گاو خونی : تالاب گاو خونی در جنوب شرقی اصفهان واقع شده است . نام این باتلاق در کتابهای قدیمی به صورت گاو خونی و گاوخانه آمده که به معنی چاه بزرگ است.

ساکنین روستاهای اطراف به این باتلاق (گو خونی آخر آب گور خونی) می گویند و عقیده دارند تعداد زیادی از مشتاقان شکار گور خر به کام آن فرو رفته اند. وسعت این باتلاق متغیر است، میزان بارندگی و درجه تبخیر در کمی و زیادی وسعت آن تأثیر دارد آما مسلم است که وسعت آن از 500 کیلومتر مربع کمتر نیست. روستای ورزنه در حاشیه آن قرار دارد و زاینده رود حدود 24 کیلومتر پس از آبادی ورزنه وارد آن می شود. باتلاق گاو خونی گودترین منطقه استان اصفهان است. آب این باتلاق شور و اطراف آن را نیزارها احاطه کرده است . اطراف این باتلاق دارای انواع پوشش گیاهی است که معروفترین گیاهان آن اشنوک و انواع گز است.

خور: به خلیج های کوچک در شمال غربی خلیج فارس گویند. خور بریدگی های پهنی است در داخل خشکی که به وسیله دریا یا دریاچه ایجاد می شود. مانند خور موسی که مثل زبانه ای در خلیج فارس پیش آمده و بندر حضرت امام خمینی (ره) در مساحتی دور از دهانه قرار دارد . زمینهای طرفین این خور فوق العاده پست و در موقع مد دریا قسمت زیادی از آن در امواج فرو می رود . خور موسی از عوارض عمیق ساحل خلیج فارس است که عمق آن بین 30 تا 40 متر می باشد. به همین جهت کشتیهای بزرگ می توانند به سهولت وارد آن شده و تا بندر حضرت امام خمینی (ره) پیش آیند .

خور موسی بواسطه رودی بنام رود کهنه به رود کارون متصل می شود .

پسته وحشی (بنه):

درختی است شبیه پسته معمولی و ارتفاعش به 4 تا 5 متر می رسد و گونه های مختلف دارد در جنگلهای خشک نواحی خراسان، کرمان، یزد، فارس، لرستان، کردستان و دیگر کوهستانهای ایران فراوان است. گل این گیاه رنگ قرمز دارد که در رنگرزی استعمال می شود و میوه اش را چاتلا نقوش و قپلاقوچ می نامند که از آن مربا یا ترشی تهیه می کنند. معمولاً به این گیاه پیوند پسته می زنن. از پوست این درخت به وسیله ایجاد شکاف صمغی استخراج می کنند که سقز نامیده می شود و در صنعت از آن استفاده می شود. از برگهای آن نیز رنگ سرخی بدست می آید.

قنات : قنات یک ابتکار و ابداع ایرانیان است که هزاران سال قدمت دارد و از ایران به بسیاری از کشورهای جهان انتقال یافته است. در مناطق خشک و نیمه خشک ایران روستاییان برای مقابله با کمبود آب و استفاده از آبهای زیر زمینی و دسترسی به لایه های آبدار نواحی مرتفع، قنات حفر نمودند

قنات تشکیل شده از یک دهانه یا روباز و یک مجرای تونل مانند زیر زمینی و چندین چاه عمودی که مجرا یا کوره زیر زمینی را با سطح زمین د رفواصل مربوط می کند .

مظهر قنات جایی است که آب از دل قنات بیرون می آید و ظاهر می شود . آخرین قسمت قنات مادر چاه قنات است .

پنبه: گیاهی است که در نواحی گرمسیری می روید. پنبه را معمولاً ردیفی و در بهار می کارند و از اواخر مرداد تا آبان غوزه های رسیده را می چینند. خاک مناسب برای پنبه کاری رسی، شنی و خاکهای رسوبی است. به میوه گیاه پنبه «غوزه» می گویند.

داخل غوزه پنبه خام یا وش (الیاف و تخم پنبه ) قرار دارد در غوزه پنبه دانه ها قرار دارند.

از فشردن دانه ها در کارخانه های روغن کشی، روغن خوراکی و روغن صنعتی تهیه می شود. تفاله های پنبه دانه نیز غذای پر انرژی و بسیار مناسبی برای دامها بویژه گاو می باشد. از پرزهای روی دانه ها برای پر کردن بالش، پشتی و یا در صنعت کاغذ، نئوپان و پلاستیک استفاده می شود . از برگ خشک و ساقه پوسیده این گیاه برای اصلاح خاک کشاورزی استفاده می کنند. مهمترین منطقه کشت پنبه در ایران جلگه گرگان است.

راه آهن مشهد – سرخس : خط آهن مشهد – سرخس – تجن یادآور عظمت ایران و اهمیت تاریخی جاده ابریشم است. اجرای این طرح عمرانی سبب گردید تا بندر شانگهای در کشور چین در ساحل اقیانوس آرام به بندر لیسبون در کشور پرتقال در ساحل اقیانوس اطلس به هم متصل گردد.

علاوه بر این، احداث این راه آهن سبب می شود تا کشورهای تازه استقلال یافته آسیای مرکزی بتوانند صادرات و واردات کالاهای تجاری خود را از طریق آبهای خلیج فارس ارزانتر و سریعتر به انجام برسانند .

توانایی فنی و همت و ایمان کارگران و مهندسان ایرانی موجب شد تا این محور که طول آن 165 کیلومتر است یکسال زودتر از موقع و با هزینه های پیشنهادی از طرف شرکتهای خارجی به پایان برسد .

رابطه ارتفاع با دما : مهم ترین عاملی که بر آب و هوای ناحیه ی کوهستانی اثر می گذارد عامل «ارتفاع » است ، هر چه ارتفاع افزایش می یابد از گرمای هوا کاسته شده و بر میزان بارش برف و باران افزوده می شود .

در لایه تروپوسفر دمای هوا به ازای هر 1000 متر ارتفاع حدود 6 درجه سانتی گراد کاهش می یابد .

دره : افتادگی طویل و باریک در سطح زمین که معمولاً دارای دو دامنه است که این دامنه ها دارای شیبی به سوی کف دره می باشند. معمولاً در کف دره ها جریان آبی کوچک و یا بزرگ وجود دارد. منشأ دره ها متفاوت و اشکال آنها نیز گوناگون است.

شکل V و U مهمترین اشکال دره ها هستند.

به عبارت بسیار ساده دره، راه یا شیار بین دو کوه است .

گون: این گیاه که از آن ماده ای به نام کتیرا گرفته می شود بعضی از بوته های آن از نظر تغذیه دام با ارزش است و برخی به مصرف سوخت می رسد (میش گون ) و تقریباً در تمام مناطق کوهستانی ایران وجود دارد. « گون چراغی » یک گیاه علوفه ای نیست ولی علاوه بر داشتن ارزش صنعتی زیاد، در حفاظت خاک بسیار مؤثر است.
شهر: تا سال 1362 به مکانی شهر گفته می شود که جمعیت آن پنج هزار نفر یا بیشتر باشد، و به نقاطی با کمتر از این تعداد جمعیت، روستا گفته می شد. از سال 1362 این تعریف تغییر یافت و به نقاطی که دارای ده هزار نفر جمعیت و شهرداری باشند شهر گفته می شود و به نقاطی که فاقد شهرداری با هر تعداد جمعیت روستا اطلاق می شود .

نقش سدها: ساختن سد برروی رودها فواید زیادی می تواند داشته باشد. از جمله نقش ها و فوایدی که سدها می توانند داشته باشند عبارتنداز مهار کردن سیلابها و جلوگیری از هدر رفتن آبهای سطحی، ذخیره سازی آب به ویژه برای مناطق خشک و نیمه خشک، منحرف کردن آب رودخانه و تأمین آب مورد نیاز کشاورزان - تولید برق آبی - پرورش و تکثیر ماهی، ارتباط بین دو ساحل رودخانه، تلطیف هوای اطراف سد برای جذب جهانگردی و تقویت آبهای زیر زمینی به طور غیر مستقیم و...

آزادراه و بزرگراه: آزاد راه عبارت است از راهی که خطوط رفت و برگشت آن از یکدیگر جدا بوده و هیچ گونه تقاطع هم سطح ندارد و معمولاً در خارج از شهرها احداث می گردد، اما بزرگراه عبارتست از راهی که خطوط رفت و برگشت آن از یکدیگر جدا بوده و در داخل شهرها ساخته می شود و اجباراً گاهی دارای تقاطع های هم سطح و میادین نیز خواهد بود.

آب و هوای ناحیه خزری: خصوصیات آب و هوایی ناحیه سواحل دریای مازندران از نظر تقسمات کلی آب و هوایی تیپ تقریباً مدیترانه ای دارد. از مشخصات این تیپ اقلیمی تمایز دو فصل تقریباً خشک و مرطوب از یکدیگر است. بدین ترتیب که نیمه تابستانی سال تقریباً خشک و نیمه زمستانی آن مرطوب و پر بارش است .

دریای خزر (مازندران): دریای مازندران به علت محاط بودن در خشکی و عدم ارتباط با دریاهای آزاد در واقع دریاچه ای است که به علت وسعت زیاد (حدود 5/6 برابر دریاچه اورال و 13 برابر دریاچه بایکال) از بزرگترین دریاچه های قاره ای روی زمین به شمار می رود. ولی چون از بقایای دریای بزرگ تتیس در دوره های اول و دوم زمین شناسی می باشد که زمانی تمامی سطح خشکی های آسیای جنوب غربی را می پوشانید از همان زمانهای پیش دریا خوانده می شد.

هیچ دریایی در جهان تا کنون به اندازه این دریا نامهای گوناگون نداشته است. سایر نامهای دریای مازندران عبارتند از :

دریای گیلان - دریای دیلم - دریای خزر - دریای طبرستان - دریای استرآباد - دریای خراسان - دریای قزوین - دریای آبسکون و دریای گرگان و...

جنگلهای ناحیه خزری: در شمال کشور در جهت شرق و غرب با تغییر عناصر اقلیمی و افزایش ارتفاع، ترکیب درختان و نحوه ی پراکندگی آنها نیز تغییر می یابد. جنگلهای کوهستانی دریای مازندران، جنگلهایی هستند که از ارتفاع 800 تا 2700 متر کشیده شده اند. مساحت جنگلهای شمال حدود 8/1 میلیون هکتار میباشد که از این مقدار حدود 3/1 میلیون هکتار آن را جنگلهای تجارتی و صنعتی تشکیل می دهند. حدود 59 در صد جنگلهای شمال را درختان راش و ممرز و حدود 16 درصد آن را درختان افرا و توسکا تشکیل می دهد.
برنج: برنج نیازمند دو عنصر آب و هوایی گرما و آب است و در زمینهای آبرفتی بهتر محصول می دهد. حدود 85 درصد محصول برنج ایران در ناحیه خزری بدست می آید برای کشت برنج زمین را پس از آبگیری به وسیله تیلر شخم می زنند و شلتوک سبز شده را از خزانه در آورده و عمدتاً با دست در زمینهای آماده شده نشا می کنند.

نشاء برنج معمولاً از نیمه اردیبهشت شروع می شود و پس از چند بار وجین کردن در اواسط مرداد آن را درو می کنند پس از آنکه شلتوک را از کاه برنج به وسیله دستگاه خرمنکوب جدا نموده به کارخانه برنج کوبی می برند و در آنجا پس از خشک کردن برنج سفید بدست می آورند .

یتون: این درخت که همیشه سبز است در نواحی نیمه استوایی و مدیترانه ای می روید. از لحاظ شرایط طبیعی درخت زیتون می تواند در تابستان 5 تا 6 ماه خشکی را تحمل کند و به شرط این که نزول باران سالیانه حداقل به 200 میلی متر برسد. همچنین نمی تواند طاقت سرمای شدید را که از منهای 7 در جه سانتی گراد بیشتر باشد بیاورد.

برای این که درخت زیتون به گل بنشیند و میوه بدهد باید چند ماه قبل از سرمای زمستان غرس شده باشد.

برداشت محصول آن در پاییز آغاز می گردد و معمولاً به دو نوع است. زیتون سبز که بیشتر به مصرف شور کردن می رسد و زیتون سیاه که برای روغن گیری مصرف می شود.

از تفاله زیتون خوراک دام، کود و مواد مورد نیاز صابون بدست می آید.

شهرهاي ناحیه خزری: در جلگه های ساحلی دریای مازندران به دلیل شکل طولی جلگه و عرض کم آن ارتباط شهری فقط خطی بوده و در حقیقت شهرها رابطی میان خود و روستاهای واقع در کرانه های ساحلی و کوهستانی خود هستند.

در گونه شناسی شهرهای قدیمی ایران دو گونه عمده وجود دارد که عبارتند از شهرهای بسته و باز .

در شهرهای باز هیچ عارضه فضای مشخصی میان شهر را معین نمی کند و حدود جغرافیایی شهر در آن نقطه تمام می شود که خانه و فعالیت سکونتی و معیشتی شهری پایان می یابد .

در نواحی جلگه ای شمال ایران یعنی گیلان و مازندران غربی به دلیل مشکلات ارتباطی حاصل از جریان آبهای سطحی و وجود جنگل و زمینهای باتلاقی نیازی به اقدامات تدافعی مانند حصار و دیوار و برج و بارو پیدا نشده است.

گونه های شهرهای جلگه ای گیلان باز و بافت و ترکیب فضایی آنها گسسته است.

این شهرها عمدتاً در امتداد جاده ارتباطی قرار گرفته اند که از کناره های دریا در قسمت جلگه ای می گذرند .

دانستنیهای جغرافیا، سال اول راهنمایی

مطالب مشابه :

سؤالات امتحان هماهنگ درس تاریخ پايــه سوم راهنمايي نوبت غایبین استان کرمانشاه91

سوالات هماهنگ درس تاریخ شهریور 91-استان کرمانشاه طراح مرادی

آمـــــــــوزش تصـــــــــــویری تاریخ سوم راهنـــــمایی

'گنج دره -هرسين-محوطه هاي پيش از تاريخ

آموزش جهان بينی زرتشت چيست؟

درسهای سوم تــا پنجم تاریخ سوم راهنمایی بصـــورت تصــــویری

نکات تربیتی ، ارتباط با کودکان

دانستنیهای جغرافیا، سال اول راهنمایی

نمونه سوال ریاضی دوم ابتدایی

اطلاعات عمومی ADSL