مقاله تغییر کاربری اراضی شیبدار

تغییر کاربری اراضی شیبدار منطقه نرماب مینودشت و تبدیل آن به باغات توت

علی اکبر نوروزی1 ، آسیه ترکمانی2، سکینه پسرکلو 3

1- مربی فنی و حرفهای شهرستان مینودشت , [email protected]

2- مربی فنی و حرفهای شهرستان مینودشت , [email protected]

3- کارشناس ارشد اصلاح نباتات , [email protected]

چکیده

پرورش کرم ابریشم یا نوغانداری حرفه ای است دیر پا و با قدمت نسبتاً طولانی که همگام با بسیاری از ملل دنیا در کشور ایران نیز انجام می شده است. نوغانداری فعالیتی است جانبی که در کنار فعالیتهای اصلی کشاورزی هر منطقه با سرمایه گذاری نسبتاً اندک اما زود بازده و اشتغال طبقات مختلف سنی حتی نیروهای غیر مولد مانند کودکان و سالخوردگان که درآمد نسبتاً مناسبی را در ابتدای سال که کشاورز محصولی را جهت عرضه در دست ندارد، عاید خانوار روستایی می کند. با احداث سد در یک منطقه سعی میگردد از کشت در اراضی که احتمال آبشویی آن بسیار است جلوگیری و آن را تبدیل به پوشش گیاهی نمایند، بنابراین تغییر کاربری اراضی شیبدار یکی از راهکارهای ممانعت از موات شدن زمینهای زراعی میباشد، ايجاد پوشش دائمي گياهي از طريق احداث باغ در اين اراضي راه حل اساسي است. با احداث باغ توت و کشت توأم آن با علوفه, مثل یونجه علاوه بر حفظ زمین زراعی و تأمین علوفه دام در کنار آن میتوان کرم ابریشم نیز پرورش داده و کسب درآمد نمود.

مقدمه

کرم ابریشم با نام لاتین Silkworms (Bombyx mori) بیش از چهار هزارسال توسط مردم پرورش داده می شد این کار نخستین بار در چین در حدود 2500 سال قبل از میلاد مسیح آغاز شد و چینی ها راز تهیه ابریشم را سالها مخفی نگه داشتند و در اروپا و خاورمیانه تجارت می کردند. اما سرانجام به دست آوردن ابریشم از طریق کرم ابریشم توسط مردم دیگر کشورها یاد گرفته شد. اخیرا یاد گرفته ایم از مواد مصنوعی موادی شبیه به ابریشم بسازیم اما تقاضا برای ابریشم طبیعی هنوز بالاست و کرم های ابریشم به خاطر تولید نخهای ابریشمی به کار برده می شوند. عمل پروراندن کرم ابریشم نوغانداری نامیده می شود.

یک کرم بالغ طول قدش به پنج تا هفت سانتی متر می رسد او یک کارگر شگفت انگیز است فقط در طی چند روز یک کرم ابریشم تنها , پیله ای می تند که می تواند ششصد متر نخ ابریشم از آن برداشت کرد اما باز به بیست و پنج هزار پیله نیاز است تا نیم کیلو نخ ابریشم خام تولید شود. امروزه بیشتر نخ ابریشم به وسیله کشورهای چین و هندوستان تولید می شود هرسال60000 تن ابریشم خام تولید می شود و تبدیل به پیراهن – لباس – روتختی – پرده و دیگر فراورده ها می شود. این یک صنعت بزرگ است مخصوصا در چین ده میلیون کشاورز چینی کرم ابریشم پرورش می دهند.

در دنیا انواع مختلفی از کرم ابریشم برای تولید ابریشم مورد استفاده قرارمی گیرد حتی نوعی از کرم ابریشم پیله را با همکاری کرم دیگری می تند و نخ دولایه تولید می کنند. اگر چه نخهای مصنوعی مانند نایلون و پولیستر وجود دارند که محکمتر و ارزان تر از ابریشم هستند و قیمت آنها پایین تر است اما ابریشم به یک کالای تجملی تبدیل شده و هنوز مورد تقاضا می باشد زیرا در نگاه و احساس عالی است.

عادت غذایی کرم ابریشم

درخت توت گیاهی است چوبی و چند ساله که با توجه به سازگاری نسبتاً مناسبش قابلیت کاشت و رشد و نمو در بیشتر اقلیم ها و شرایط آب و هوایی را دارا می باشد. سابقه دیرینه قرابت درخت توت و حشره کرم ابریشم به عنوان تنها منبع تغذیه ای آن در جهت دستیابی به محصول با ارزشی بنام پیله ابریشمی ایجاب می نماید که شرایط و منابع بهینه برای ایجاد توتستان فراهم گردد. کرم ابریشم از برگ درخت توت برای تغذیه استفاده می کند و هیچ غذای دیگری را نخواهد خورد برگ های توت باید بلا فاصله بعد از بیرون آمدن کرم از تخم در اختیارش قرار گیرد برگهای تازه و لطیفی که مورد نیاز کرم جوان است در اوایل بهار در دسترس است. برگهای کهنه در سه مرحله اول زندگی کرم ابریشم (کرمهای جوان) بسیارخشن است لذا در دوره چهارم و پنجم زندگی (کرم های بالغ) می تواند از برگهای سخت و خشن استفاده کنند. باید توجه نمود که برگها عاری از مواد آفت کش باشند. بعد از جمع آوری مقدار زیادی از شاخه های درخت توت با برگ های تازه به عنوان ذخیره غذایی باید آنها را به مدت سه دقیقه در محلول گند زدا قرار داد. سپس برگها باید در زیر شیر آب خوب شسته شود تا تمام برگها خوب پاک و ضدعفونی گردد. زیرا می تواند باعث کشته شدن کرم های ابریشم شود. بعد با تکان دادن, آب اضافی برگها گرفته شده و در کیسه های پلاستیکی و جای خنک نگه داری شود.

اهمیت تحقیقات کرم ابریشم

با عنایت به قلمرو وسیع نوغانداری در کشور و قابلیت توسعه این صنعت، ریشه دار بودن آن در فرهنگ و تمدن ایرانی و لزوم حفظ و تداوم آن با تکیه بر توسعه تکنیک های نوین پرورش کرم ابریشم، تدوین یک برنامه هدفمند و بلند مدت ضروری به نظر می رسد. به همین منظور مرکز تحقیقات کرم ابریشم ضمن دعوت از کلیه دست اندرکاران و متخصصان می کوشد در راستای رسیدن به افقی روشن تر و آینده ای بهتر با انجام پروزه های کلان تحقیقاتی, جایگاه واقعی نوغانداری را در باورهای عمومی جامعه ترویج نموده و دستاوردها و مزایای آن را بطور روشن عینیت ببخشد.

شکل 1 کرم ابریشم بالغ

شکل 2پروانه کرم ابریشم

آشنایی با درخت توت

درخت توت از خانواده موراسه و از جنس موروس است. درخت توت از گياهاني است كه اگر به وسيله بذر تكثير شود، گياه توليد شده خصوصيات و صفات گياه مادر را نخواهد داشت. در ايران غالب درختان توت از انواع بومي بوده و اكثراً از دو گونه توت سفيد و سياه است. و از نظر بازدهي برگ براي پرورش كرم ابريشم چندان مناسب نيستند. از انواع درختان پيوندي وارتيه هاي اصلاح شده به دست مي آيد كه مي توان چند بار در سال استفاده كرده و به پرورش كرم ابريشم پرداخت.

شکل 3 توتستان

درختان توت را می توان به دو روش کلی جنسی و غیر جنسی تکثیر و تولید نمود. تکثیر جنسی با استفاده از کاشت بذر توت می باشد و تکثیر غیر جنسی شامل روشهای مختلف پیوند و روشهای قلمه زنی است. یکی از راههای ارزان و آسان تولید نهال طریقه قلمه زنی با استفاده از شاخه های یکساله ( قلمه چوبی یا خشبی ) می باشد. گرچه این روش تکثیر برای همه واریته ها مقدور نیست ، ولی این روش تکثیر و تولید نهال موجب حفظ مشخصات اولیه درخت و کوتاه شدن زمان بدست آوردن نهال می گردد و به همین دلیل این روش توضیح داده می شود. پیوندزنی نیز یکی از متداولترين روش توليد مثل غير جنسي درخت توت است. از انواع ديگر پيوندها پيوند شكمي و پيوند اسكنه اي و مي باشد. مهمترين آن پيوند ريشه اي (كيسه اي) است.

داشت یا نگهداری درختان توت در وضعیت مطلوب برحسب شرایط اقلیمی و ارقام یا واریته های گوناگون آن، پایه و اساس تولید کمی و کیفی برگ و به تبع آن تولید پیله مرغوب می باشد. در یک سیستم مدیریت مطلوب توتستان ، درختان با شیوه های مختلف، جوان نگهداری شده و سلامت و قدرت تولیدی آنها برای سالهای متمادی تضمین می گردد. بدیهی است در این راستا، تامین نور کافی، عناصر غذایی خاک، تهویه، رطوبت و .... از جمله اقدامات مهم و الزامی بشمار می رود.

تبديل كشت زراعي به باغ در اراضي شيبدار

متعاقب وقوع حادثه دلخراش و مخرب سيل تابستان سال 80 ، 81 و استان گلستان و براي جلوگيري از تكرار اين گونه حوادث در سطح استان، سازمان جهاد كشاورزي با بهره گيري از مطالعات مشاور، نظرات كارشناسي واحدهاي مختلف و مشاهدات عيني از استان طرحی را تهيه و تدوين نمود.

نظر به اينكه كاربري زراعي فعلي در 110 هزار هكتار اراضي شيبدار استان يكي از عوامل اصلي بروز سيلاب در منطقه بوده و 22 تن در هكتار فرسايش سالانه خاك را موجب مي گردد كه اين امر كليه سرمايه گذاري در بخش دولتي و غير دولتي در اراضي جلگه اي را تهديد مي كند. لذا ايجاد پوشش دائمي گياهي از طريق احداث باغ در اين اراضي راه حل اساسي اين معضل مي باشد. بنابراين طرح فوق با هدف احداث باغ ( زيتون، گردو، فندق و توت ) به جاي زراعتهاي موجود تدوين و ارائه گرديده است. در اين طرح كليه هزينه هاي مربوط به عمليات زير بنايي از قبيل احداث تراس بندي و بانكت، تامين نهال، آبياري و تامين آب و احداث جاده هاي دسترسي به باغات از طريق سازمان جهاد كشاورزي تامين مي گردد. به منظور تقويت بنيه مالي كشاورزاني كه اقدام به احداث باغ مي نمايند وام قرض الحسنه طويل المدت به آنان پرداخت مي گردد.

تأمین آب در کشاورزی از اسباب اولیه در جهت توسعه آن میباشد. در استان گلستان , شهرستان مینودشت با توجه به اینکه سالیانه از بارندگی مناسب برخوردار بوده و بارش فصل زمستان هدر میرفت دولت تصمیم به احداث سد در این منطقه نمود، تا ذخیره آب سد به منطقه بخش هفت گنبد که دارای زمینهای فراوان و با درصد شوری بالا میباشد و سالیانه زمینهای این منطقه زیر کشت گندم رفته ولی عملکرد پایینی دارند و بسیاری از این اراضی بدلیل کمبود آب بصورت بلا استفاده است. بنابراین با آبرسانی به این منطقه میتوان بسیاری از زمینهای موات را زیر کشت برده و از خطر نابودی نجات داد.

با توجه به اینکه اراضی منطقه نرماب مینودشت اکثرا شیبدار بوده و مراحل آمادهسازی زمین در این منطقه در جهت شیب و مساعد برای آبشویی انجام میگردد، این مسئله سبب فرسایش خاک ، کاهش حاصلخیزی و از بین رفت بافت خاک می گردد، و مهمتر از همه با کاهش مواد غذایی روبرو شده در نتیجه کاهش عملکرد و به سبب آن کاهش درآمد کشاورز و عدم تأمین هزینه مصرف او میشود و از جهت دیگر در اراضی شیبدار اطراف سد نیز در درازمدت سبب افزایش رسوب در سد و کاهش کاربری آن میگردد. اراضی منطقه نرماب مینودشت حدود 350-300 هکتار است و بطور حتم دولت پس از احداث سد و آغاز آبگیری از کشت در اراضی شیبدار بخصوص اطراف سد جلوگیری خواهد نمود و این مسئله نه به نفع دولت و نهکشاورزان است، کشاورز درآمد از دست میدهد و دولت زمین زراعی را، بنابراین برای ممانعت از ضرر هر دو گروه با تغییر کاربری در این اراضی میتوان به هر دو گروه کمک نموده و کسب و کار جدید ایجاد و مجددا چرخه تولید ادمه یابد. یکی از این راهکارها ایجاد باغ در منطقه توأم با علوفه میباشد چرا که کشاورزان با کشت غلات از کاه و کلش آن برای دام نیز استفاده میکنند و با جلوگیری از زراعت در منطقه دامداری نیز به همراه آن از بین خواهد رفت. با احداث باغ توت و کشت توأم آن با علوفه مثل یونجه علاوه بر حفظ زمین زراعی و تأمین علوفه دام در کنار آن میتوان کرم ابریشم نیز پرورش داده و کسب درآمد نمود. پرورش کرم ابریشم فعالیتی است جانبی که در کنار فعالیتهای اصلی کشاورزی هر منطقه با سرمایه گذاری نسبتاً اندک اما زود بازده و اشتغال طبقات مختلف سنی حتی نیروهای غیر مولد مانند کودکان و سالخوردگان که درآمد نسبتاً مناسبی را در ابتدای سال که کشاورز محصولی را جهت عرضه در دست ندارد ، عاید خانوار روستایی می کند.

مزایای احداث باغ

* حفظ خاک و حاصلخیزی اراضی مورد نظر طرح

* ایجاد اشتغال مولد (در زمینه احداث باغ و محصولات جانبی)

* ارتقاء سطح درآمد خانوار روستائیان و جلوگیری از مهاجرت بیرویه آنها به شهر

* تأمین بخشی از روغن خوراکی مورد نیاز کشور از طریق توسعه باغ زیتون و جلوگیری از خروج ارز

* صادرات محصولات خشکبار و حصول درآمد ارزی

* افزایش نفوذ آب زیرزمینی و جلوگیری از روان آبها و بروز سیل و در نهایت کاهش هدر رفتن آب

* جلوگیری از تخریب و پر شدن مخازن سدها و کانالها

* جلوگیری و کاهش خسارت به اراضی، اماکن و ابنیه شهرهای پایین دست

* ایجاد کمربند سبز و تلطیف هوا

* ايجاد انگيزه مناسب و سودمند براي بهره برداران محلي جهت حفظ و حراست از جنگلها و مراتع و پوشش باغي اراضي شيبدار .

عوارض و خسارت ناشی از وضعیت فعلی کشت اراضی فوق

* فرسایش خاک اراضی مورد نظر

* کاهش حاصلخیزی بیولوژیک اراضی

* ایجاد روان آبها و هدر رفت آبهای سطحی

* کاهش درآمد خانوارها

* تهنشینی رسوبات در تأسیسات و کانالهای آبیاری

نتیجهگیری

با توجه به پیشینه و اهمیت حرفه پرورش کرم ابریشم (نوغانداری) در منطقه, ظرفیت بالا, نوع پوشش گیاهی موجود, پیشگیری از حوادث مخرب طبیعی در اثر فرسایش خاک و وجود علاقه مندان و آموزش دیدگان جویای کار این حرفه در شهرستان مینودشت, احداث باغ های توت (توتستان) در اراضی شیب دار حوزه سد نرماب, می تواند ضمن ایجاد اشتغال مستقیم و غیر مستقیم تعداد زیادی از مردان و زنان روستاهای اطراف, زمینه ساز توسعه با حفظ فرهنگ و آداب و رسوم مردم این مناطق گردد. با توجه به اینکه درخت توت واریتههای مختلفی دارد و بایستی با توجه به شرایط محیطی و شیوع بیماری های این درخت واریته پرتولید و با مقاومت نسبی در منطقه معرفی نمود، و با انجام آزمایشات خاک و برگ و بهبود سیستم کاشت، داشت و برداشت این درخت توسعه آن را تسهیل نمود.

منابع

سری کتابهای آموزشی 6. 1362. ابریش‍م از کج‍ا می‌آید. انتشارات شه‍ریاری. شماره کتابشناسی ملی: م۶۲-۳۱۱۵

خسروی سامانی، پیمان. 1373. پروانه و کرم ابریش‍م دفت‍ر نش‍ر فرهن‍گ اسلامی، شماره کتابشناسی ملی: م۷۳-۴۸۲۵

فکری، محمد محسن. 1369. پرورش کرم ابریش‍م. نش‍ر زلال، شماره کتابشناسی ملی: م۷۱-۵۱۴۱

Martin, D. 2010.All About Silkworms Mini Books.67p.

Kuhn, D.1988. Textile technology: spinning and reeling. In Science and Civilization in China, Part XI. J Needham, Cambridge:Cambridge university press.

www.tebyan.net

http://bombyx.blogfa.com/post-11.aspx

مقاله تغییر کاربری اراضی شیبدار

مطالب مشابه :

اسامی اعضای جدید انجمن علمی دانشجویی دانشگاه

جیلبریک 8.2 iOS اپل پیش از عرضه رسمی منتشر شد

فروش زمين هاي ويلايي در كرنگ كفتر گلستان

آموزش فني و حرفه اي

آبگرمكن ديواري بوتان

پكيج شوفاژ گازي

مقاله تغییر کاربری اراضی شیبدار

ترموستات اتاقی زیمنس

اطلاعیه شماره:(1)-تاريخ‌ ، محل و نحوه‌ توزيع‌ كارت‌ ورود به‌ جلسه‌ آزمون‌ ورودي‌

زمان و شرایط دریافت کارت ورود به جلسه جدید کارشناسی ارشد دولتی سال 93