چگونه فرزندمان را مستقل تربیت کنیم؟ - بچه های مستقل
بچه های مستقل
کسب اعتمادبه‌نفس و رسیدن به استقلال 2 موضوع هم‌جهت و همزمان هستند.
دغدغه بیشتر والدین جوان این است که فرزندانی مستقل و متکی به نفس تربیت کنند و این همان مسأله‌ای است که در « فرزندپروری » این هفته به آن پرداخته‌ایم. دکتر نسرین امیری، فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودکان و عضو هیأت‌علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، در کنار توصیه‌هایش به والدین جوان، به آنها هشدار می‌دهد که پرتوقع بودن بچه‌هایتان را به حساب اعتمادبه‌نفس‌شان نگذارید!
_ یکی از پرسش‌های اصلی والدین این است که گرچه اعتماد به نفس فرزندشان بالا است و ظاهرا مستقل شده اما در خیلی از کارهای شخصی مثل مرتب کردن کمد لباس از والدین توقع کمک دارد. رفتار درست ما برای رعایت مرز بین اعتمادبه‌نفس بچه‌ها، مستقل شدن آنها و غرورشان چه باید باشد؟
کسب اعتمادبه‌نفس و رسیدن به استقلال 2 موضوع هم‌جهت و همزمان هستند. یعنی اگر اعتمادبه‌نفس کودکی را خدشه‌دار کنیم، به استقلال نخواهد رسید اما متاسفانه امروزه غرور و پرتوقعی بچه‌ها به اعتمادبه‌نفس تعبیر می‌شود درحالی که اگر کودکمان را پرتوقع بار بیاوریم، به نحوی اعتمادبه‌نفس او را خدشه‌دار کرده‌ایم. بچههای پرتوقع در بزرگسالی نیز همیشه می‌خواهند دیگران کاری برای آنها انجام دهند و این موضوع با استقلال و اعتماد به نفس در تضاد است. این نکته ظریف را هرگز نباید فراموش کنیم.
_ چه رفتاری کنیم که بچه‌ها پر توقع بار نیایند ولی اعتماد به نفسشان بالا رود؟
داشتن اعتمادبه‌نفس یعنی متکی‌بودن بر نفس خود. اگر به ویژگی‌های مثبت کودکان مان خیلی بها دهیم، مثلا وقتی 20 گرفت، شاگرد اول شد، خوب پیانو نواخت و... این موفقیت‌ها را بزرگ و مرتب او را تشویق کنیم، پیامی که به کودک می‌دهیم این است که خود تو برای ما خیلی مهم نیستی و برای ما اینکه «برتر از دیگران» باشی، اهمیت دارد.
_ این کار چه اشکالی دارد؟
اشکالش این است که شاید فرزند ما در یک موضوع برنده باشد اما معلوم نیست در همه زمینه‌ها همین‌گونه باشد. این مساله می‌تواند باعث کاهش اعتمادبه‌نفس او شود. از سوی دیگر، نوعی حس رقابت و حسادت در او ایجاد می‌شود و همیشه به دنبال این خواهد بود که جایگاه خود را با دیگران مقایسه کند. بدتر از همه اینکه تصور می‌کند شما خود او را جدای از موفق?بودن یا نبودنش دوست ندارید و این خیلی آسیب‌رسان است.
_ اگر پررنگ‌‌کردن موفقیت‌های کودک و تشویق زیاد او اعتمادبه‌نفسش را بالا نمی‌برد، پس چه رفتاری باید داشته باشیم تا اعتمادبه‌نفسش تقویت شود؟
تشویق باید به اندازه باشد و اگر کودک شکست خورد هم نباید به او سرکوفت زد زیرا در این صورت حس می‌کند از همه پایین‌تر است و اعتمادبه‌نفسش را از دست می‌دهد. برای بالا بردن اعتمادبه‌نفس فرزندتان، به او نشان دهید هرچه باشد، برای والدین مطلوب است. شاید از برخی کارهای او خرسند و از برخی کارهای دیگرش ناراضی باشید اما مهم این است که از خود او راضی باشید چون به هر حال فرزند شماست. در این شرایط کودک اعتمادبه‌نفس خود را حفظ می‌کند و در جهت بهترشدن قدم برمی‌دارد.
_ خیلی از والدین کارهایی که فرزندشان خود می‌تواند انجام دهد، برایش انجام می‌دهند مثلا به جای او کیف مدرسه‌اش را آماده یا هر روز صبح تختش را مرتب می‌کنند. این کارها درست است؟
متاسفانه بسیاری از والدین به فرزندشان می‌گویند تو فقط درس بخوان، نمی‌خواهد کار دیگری انجام دهی اما انسان سالم باید بتواند نیازهای پایه‌ای خود را برطرف کند و مستقل باشد. اجازه بدهید فرزندتان کمی از تفریح و سرگرمی‌اش بزند و به جای آن درس بخواند در غیر این صورت پرتوقع می‌شود.
_ نگرانی دیگری که خوانندگان ما مطرح کرده بودند، این است که نمی‌توانند فرزندشان را با اینکه مستقل و با اعتمادبه‌نفس بار آمده، در جامعه رها کنند چون فکر می‌کنند خطرها فراوانند!
بچه‌ای با اعتمادبه‌نفس است که بداند خطرها همیشه وجود دارد و قرار نیست همیشه والدین از او م حافظ ت کنند. وقتی فرزندمان راهی مدرسه و دانشگاه می‌شود، باید بتواند از خود مراقبت کند. والدین باید همیشه به فرزندشان در مورد خطرهای موجود آگاهی دهند اما او را نترسانند. کافی است به او بفهمانیم همیشه هستیم و اگر مشکلی داشت، می‌تواند با ما مشورت کند.
_ یعنی اگر برای فرزندمان خارج از خانه مثلا در مدرسه مشکلی پیش آمد، شخصا دخالت نکنیم؟
در بسیاری موارد وقتی کودک دچار مشکل می‌شود، کافی است به جای اینکه پدر و مادر دنبال حل ماجرا باشند، به او راهکار نشان دهند. اگر مشکل در حدی بود که فرزند به تنهایی قادر به حل آن بود، نباید دخالت کرد. اگر با دوستی دعوایش شد یا دوستی به او سیگار تعارف کرد، اجازه بدهید خودش مساله را حل کند. والدین نباید با بروز هر مشکلی برای شکایت و حل مساله راهی مدرسه شوند. اگر کودک در بحث با دوستش ناتوان است، نباید به او گفت بی‌عرضه! باید راه را نشانش داد و مجهزش کرد و دوباره او را راهی میدان کرد تا تجربه کسب کند.
_ خیلی از والدین به‌خصوص در راه مدرسه دورادور مراقب فرزندشان هستند. این کار درست است؟
والدین نباید فرزندشان را تعقیب کنند و مرتب مواظب خطرهای احتمالی باشند زیرا این کار خود نشانه پایین بودن اعتمادبه‌نفس والدین و ترس آنها از اجتماع است. به فرزندتان در مورد مسایل آگاهی دهید و بعد اجازه دهید با آدم‌های اجتماع ارتباط برقرار کند. جامعه ترس ندارد. این ذهنیت ماست که از جامعه ترس دارد و فرزندمان را می‌ترساند. نکته بسیار مهم این است که برخی والدین خودشان اعتمادبه‌نفس ندارند. اگر والدینی اعتمادبه‌نفس پایین دارند، به جای کارکردن روی اعتمادبه‌نفس فرزندشان بهتر است اول از خود شروع کنند.
_ پس درواقع باید کودک و نوجوانمان را متناسب با سنش با خطرهای احتمالی و قوانین اجتماعی آشنا و بعد به‌تدریج او را رها کنیم تا در جامعه مستقل شود؟
بله، حتی گاهی نیاز نیست برخی مسایل را برایش بشکافیم و توضیح دهیم چون وقتی کودک وارد مدرسه می‌شود، روابط اجتماعی را می‌آموزد و با همسن‌وسالانش رشد می‌کند. کودک در مدرسه ناکامی‌ها، دعواکردن، دزدی و... را که بعدها در جامعه هم شاهد آن خواهد بود، می‌بیند و به‌تدریج شخصیت او شکل می‌گیرد و متوجه می‌شود چه کاری خوب و چه کاری بد است.
_ در دوران بلوغ چه کنیم که اعتماد به نفسش کاهش پیدا نکند؟
هیچ‌کار! این مرحله را نباید بغرنج جلوه داد و خاص کرد. والدین باید با فرزندشان همدلی کنند و بگویند می‌دانند او آدمی بزرگ در قالبی کوچک است. باید با همدردی به نوجوان کمک کرد این مرحله از رشد و تکامل را هم پشت سر بگذارد. لازم نیست هم و غم شما ممانعت از غصه‌دار شدن فرزندتان باشد. کافی است به او یادآوری کنید که این مرحله جزئی از تکامل است و باید پوست‌اندازی کند و از کودکی بگذرد.
_ در گذشته بچههای نوجوان را در ایام تابستان و تعطیلی سر کار می‌فرستادند تا تجربه کسب کنند. فکر می‌کنید این کار الان هم درست است؟
چرا که نه؟! اگر فرزند ما خودش بخواهد سر کاری برود و ما هم این توانایی را داشته باشیم که مکان مناسبی برای این منظور بیابیم، خوب است که در زمان فراغت او را به کاری مشغول کنیم.
منبع : salamat.ir گردآوری گروه کودک برگزیده ها
,