بی آر تی تبریز اسیر بی نظمی و ناهمخوانی و بی سلیقه گی !!!!

امروزه توسعه حمل و نقل عمومی در کلانشهرهای ایران از روندی روبه رشدی برخوردار است ،توسعه خطوط سامانه اتوبوس تندرو در کلانشهرها انگیزه ای شد که قدری درباره این موضوع تأمل کنیم.

در این گزارش سعی بر این است علاوه بر شناسایی ضعف ها، قوت ها و محدودیت های درونی و موضعی این طرح های نوین حمل و نقل شهری در کلان شهر تبریز استانداردها و قابلیت های اصلی و واقعی این نوع وسایل ارتباطی معرفی و تشریح شود.
به طور کلی طی چند سال گذشته در بخش حمل و نقل شهر تبریز تغییراتی قابل ذکر رخ داده و یا در حال انجام است به این صورت که توسعه حمل و نقل عمومی پایدار و کارآمد برای مقابله با معضل ترافیک شهری مدنظر قرار گرفته است بطوری که مسئولان شهرداری امروزه گسترش و رشد خطوط حمل و نقل سریع اتوبوس (BRT) در سطح شهر و خطوط قطار شهری (مترو) در زیر پوست شهر را در اولویت قرار داده و به اجرا گذاشته اند. اما در این بین مسئله ای رخ می نماید که آیا ساختار و ظرفیت شبکه معابر شهروندان با این طرح های موضعی ساختارشکن همخوانی دارد؟

آیا تنها با ایجاد و انتقال همانند این طرح ها مشکلات آمد و شد ما آسان و رفع می شود یا خود زمینه ساز ایجاد مشکلاتی در طول زمان خواهند بود؟
تجربه BRT در کشورهای مختلف جهان

سال های زیادی است که در کشورهای مختلف از روش های متفاوتی برای افزایش کیفیت و سرعت خدمات اتوبوس ها استفاده می شود که از آن جمله می توان به روش هایی چون اختصاص خطوط ویژه به اتوبوس ها و دادن اولویت عبور به اتوبوس هنگام چراغ سبز و قرمز به این صورت که با نزدیک شدن اتوبوس های تندرو به چهارراهها، چراغ ها به صورت خودکار و هوشمند سبز شوند اشاره کرد.

در نیم قرن گذشته اتوبوس های تندرو با مسیرهای ویژه در بسیاری از نقاط دنیا ازجمله کلانشهرهای آمریکای شمالی و جنوبی و بویژه چین در آسیا به اجرا در آمده است که پیامدهایی متناسب و کارآمدی همچون، کم شدن زمان انتظار مسافران در ایستگاه ها به علت اطلاع رسانی بین راننده و مسافران و دریافت بلیط قبل از ورود مسافر به ایستگاه، ایمنی و امنیت مسافران به دلیل طراحی خاص ایستگاه ها( مسقف و غیر همسطح بودن ایستگاه ها)، سهولت استفاده از سوی معلولین جسمی و حرکتی از حمل و نقل عمومی به علت سالم سازی مسیرهای دسترسی و ارتباطی آن ها با ایستگاه ها و اتوبوس ها، کاهش ازدحام مسافران در ایستگاه ها و افزایش بهره وری اتوبوس ها به علت تخصیص هوشمندانه اتوبوس به مسیرها (پشتیبانی ناوگان در بازه زمانی مناسب) به همراه داشته است.

جایگاه حمل و نقل BRT در تبریز

حال به مقایسه موارد فوق با شرایط کنونی مسیرهای BRT شهر تبریز می پردازیم. شهر تبریز با دارا بودن دو مسیر حمل و نقل سریع اتوبوسی که عبارتند از: مسیر شرق به غرب ومسیر شمال به جنوب تا حدودی توانسته است مشکلات رفتن و آمدی درون شهری شهروندان را حل نماید

حال سؤال این است که جابجایی شهروندان و رساندن آن ها به مسیرهای دلخواهشان که از این اماکن جاذب جمعیتی می گذرد با کدامیک از وسایل ارتباطی به سهولت صورت می گیرد، خوب جواب آسان و روشن است و آن حمل و نقل عمومی می باشد،اما با چه کیفیت و کمیتی؟!

2 عامل عدم اتلاف زمان و راحتی مسافران درون شهری همه حال مورد چالش برنامه ریزان شهری در حوزه توسعه حمل و نقل بوده است.

با عبور صحیح از این موانع می توان گفت بازده طرح ها پایدار و موفق خواهد بود. کارشناسان معتقدند عدم تحقق یکی از شرایط فوق به طور مستقیم بر کارایی و کارکرد مثبت این سامانه تأثیر گذار خواهد بود.
سرانجام اینکه به نظر شما به چه میزان از مسائل مطرح شده درباره خطوط BRT شهر ما صدق می کنند؟

بی آر تی در کلانشهر تبریز هم زمان با تهران پایتخت در سال 86 اجرا شد و با فاصله کمی از تهران خط شرق -غرب آن افتتاح شد اینکه افتخاری دیگر برای کلانشهر تبریز به عنوان اولینهای ایران نصیب گردید مایه خوشحالی است ولی متاسفانه وضعیت بی آر تی تبریز چندین سال است که بسیار نا مطلوب است و مسائل زیادی در بی آر تی تبریز میبایست مورد توجه قرار میگرفت که نگرفته است!!

از جمله مسائلی كه بایستی در این طرح، بیشتر بدان توجه شود ویژگی ایستگاهها و پایانه ها، ساماندهی پرداخت كرایه، خدماتدهی و «ای تی اس» و همچنین وضع وسیله ی نقلیه یا محركه است که نقشی اساسی در ترغیب و تشویق شهروندان به استفاده از این خطوط ایفا میکنند. ایستگاهها یا توقفگاههای مربوط به خطوط اتوبوس سریع السیر بایستی متفاوتتر از ایستگاههای اتوبوسهای معمولی باشند، وسیعتر و دارای امکانات گرمایشی و سرمایشی مناسب و حتی در ایستگاههای ابتدا و انتهایی خطوط دارای امكانات و تجهیزات جانبی مانند فروشگاه باشند. بعبارت دیگر، ضروریست ویژگیها و خدمات سیستم مترو و «ال. آر .تی» به این سامانه تزریق شود. همچنین بمنظور خدمات رسانی به معلولان و افراد ناتوان جسمی ضروریست ایستگاههای ساخته شده مناسب سازی شوند. گذشته از موارد فوقالذکر به علت جابه جایی حجم مسافر زیاد و یکطرفه بودن بخش اعظم مسیر، فاصله ی ایستگاهها باید کمتر از فاصله ی ایستگاههای معمولی باشند. همچنین لازم است نوع اتوبوسی كه در این سامانه مورد استفاده قرار میگیرد نسبت به اتوبوسهای معمولی متفاوت باشد، ارتفاع اتوبوسها از سطح زمین از ۳۰ تا ۴۰ سانتی متر بیشتر نبوده و به علت خدماتدهی به معلولان، دارای پلكان نباشند، ابعاد درها با عنایت به حجم زیاد مسافر و نیز جهت تسهیل در ورود و خروج مسافران بزرگتر باشد، ابعاد اتوبوسها بزرگتر بوده و حتی الامکان دو كابینه باشند

در زیر به بیان چند مورد از مشکلات بی آر تی تبریز میپردازیم که امیدواریم مورد توجه شهردار محترم تبریز و سازمان اتوبوسرانی تبریز قرار بگیرد

1-ایستگاههای اتوبوس با معماری ها و رنگ های متنوع و با اندازه خیلی کوچک

بزرگترین مشکل بی آر تی تبریز ایستگاههای آن میباشند .ایستگاههایی که کوچکترین شباهتی به هم نداشته و با انواع مختلف طرح ها و انواع مختلف رنگها و انواع مختلف اندازه ها در طول مسیر نصب شده اند .بطوری که در طول مسیر بی آر تی تبریز حداقل 5 مدل ایستگاههای مختلف ومتنوع میتوان دید که کوچکترین شباهتی با هم ندارند و جالب اینجاست که حتی رنگ بندی این ایستگاههای نیز کاملا رنگارنگ و با رنگهای مختلف هست و مسئولین محترم انگار زیاد از حد دوستدار تنوع بوده اند که در هر ایستگاه از ایستگاههای متنوع و غیر قابل ترکیب با هم استفاده نموده و رنگ آمیزی آنها را نیز کاملا متفاوت از هم انتخاب نموده اند !!

این در حالی است که با نگاهی به ایستگاههای بی آر تی سایر شهرها اولین موردی که به چشم می آید هم خوانی و متحد الشکل بودن این ایستگاههاست که کاملا متفاوت از ایستگاههای اتوبوس معمولی و در اندازه بزرگ تر نصب شده اند و تمامی این ایستگاهها رنگ بندی یکسانی داشته و به عنوان ایستگاههای بی آر تی شناخته میشوند .ولی متاسفانه در تبریز هرذ ایستگاهی که در انبار موجود بوده را در ایستگاههای اتوبوس نصب کرده اند و با رنگهای سفید و نقره ای و قرمز و زرد و .... و مطابق میل نقاش محترم رنگ آمیزی نموده اند !!!

معمولا ایستگاههای بی آر تی بدلیل استقبالزیاد شهروندان و استفاده زیاد از این سیستم حمل و نقل بایستی متفاوتتر از ایستگاههای اتوبوسهای معمولی باشند، وسیعتر و و در اندازه چند برابر ایستگاههای معمولی احداث شوند تا پاسخ گوی مسافران بی آر تی باشند در حالی که ایستگاههای تبریز در اندازه کوچک و نهایتا با گنجایش 10 نفر احداث شده اند !!

از آقای مهندس نوین انتظار میرود نسبت به سامان دهی این ایستگاهها و متحد ال شکل نمودن ایستگاههای بی آر تی توجه ویزه اعمال نمایند چرا که ایستگاههای فعلی واقعا مایه آبروریزیند

2-نبود سیستم گرمایشی و سرمایشی ایستگاهها

با توجه به سرد خیز بودن شهر تبریز لزوم نصب ایستگاههای دارای سیستم سرمایش و گرمایشی بر حسب فصل استفاده به شدت احساس نیاز میگردد و مسئولین محترم شهر میبایست توجه بیشتری به این مورد داشته باشند

3-عدم توانایی معلولین برای سوار شدن به بی ار تی

بزرگترین مشکل بی آر تی تبریز عدم توانایی استفاده افراد معلول از این سیستم حمل و نقل میباشد و با احداث سکوهای هم ردیف با درب اتوبوس ها میتوان به این قشر آسیب پذیر کمک شایانی نمود

4-اتوبوسهای رنگارنگ و متنوع و بدون کوچکترین یکنواختی

یکی دیگر از معضلات بی آر تی تبریز استفاده از انواع اقسام اتوبوس با رنگ های مختلف و مدلهای مختلف است که هیچ هم خوانی با سیستم بی آر تی جهانی ندارد .معمولا در شهر هایی که از سیستم بی آر تی بهره مندند از اتوبوسهای منحصر بغرد و ویزه خط بی آر تی استفاده میکنند واز ورود اتوبوسهای معمولی به این مسیر جلوگیری میکنند .در حالی که در بی آر تی تبریز از همه گونه اتوبوسی استفاده میگردد و اتبوسهای دو کابین و تک کابین با انواع اقسام مدلها و نامها در این مسیر تردد و خدمات دهی میکنند .

این در حالی است که اتوبوسهای مسیر بی آر تی در سایر کلان شهرها همچون تهران و مشهد و اصفهان همگی یک شکل و یک رنگ و همگی دو کابین میباشند و از شهردار محترم تبریز انتظار میرود نسبت به استفاده از اتوبوسهای دو کابین یک رنگ و یک شکل در این مسیر اهتمام ورزند و این وضع آشفته بی آر تی را سامان دهی نمایند.

5-سیستم کاملا غلط بلیط زنی بی آر تی تبریز و نزدن کارت بیش از 50 % شهروندان

سیستم بلیط زنی بی آر تی تبریز به گونه کاملا مبتدی اجرا میشود و این امر باعث میشود حدودا نصف مسافران بدون پرداخت هزینه از خدمات بی آر تی استفاده نمایند که در نهایت به ضرر شهر و شهرداری است .در کنار آن چند نفر نگهبان نیز میبایست سر دستگاههای کارت خوان حضور یابند تا مردم را مجبور به زدن کارت نمایند .این در حالی است که در اکثر شهرهای دارای بی آر تی دستگاههای ورودی چرخان در ابتدای ایستگاهها نصب نموده اند که تنها با زدن بلیط کارت و پرداخت هزینه حمل و نقل این دستگاه چرخیده و اجازه ورود میدهند .