نوشتار زبان تركي (4)

در باره نوشتار زبان تركي(گفتار چهارم):

مسأله الفبا و مشكل خط عربي:

اقوام قديم مثل سومري ها، ايلامي ها، هورّي ها، قوتي ها، (قوتيلو ها)، ماد ها، كاسي ها و.... همگي از خط ميخي استفاده مي كردند، ملل ترك زبان كه بقاياي اين اقوام هستند از 1500 تا 2000 سال پيش داراي الفباي مخصوص و مستقلي بودند كه موسوم به الفباي «اورخون» است. هزاران كتيبه و لوحه هاي بزرگ با خط اورخون در دست است كه مورد استفاده محققين تاريخ و زبان شناسي قرار گرفته اند.

الفباي «ارخون» تا گرويدن تركان به دين اســــلام، الفباي رسمي تمام قبايل و عشاير ترك زبان بوده است. البته بعد از اورخون الفباي «اويغوري» بوده كه تا اواخر قرن 15 ميلادي ادامه داشته است، اما بعد از اسلام تركان نيز مانند فارس ها از الفباي عربي (همين خطـــــي كه امـــروز با آن مي نويسيم و مي خوانيم) استفاده كردند.

قديمي ترين اثر تركي كه با الفباي عربي نوشته شده كتاب «دده قورقود» است.

(گويند دده قورقود اوّلين تركي بوده كه خدمت رسول اكرم (ص) رسيده و ايمان آورده و تركان به وسيله او به اسلام گرويده اند.)

شايد تا كنون در دنيا الفبايي نباشد كه بتواند صداهاي يك زبان را بطور دقيق و صحيح منعكس كند، بنا بر اين طبيعي است كه الفباي عربي نيز داراي نواقصي خواهد بود. اما با كمال تأسف اين نواقص َچشمگير و قابل تأمل است.

(اين معايب در خطوط چيني، ژاپني، فرانسه و انگليسي و .... هم هست، مثل كلمات انگليسي: higt- write – right و....).

ظاهراً الفباي عربي در ابتدا براي فارس زبان ها فقط در نگارش چهار حرف (پ، چ، ژ،گ) مشكل ايجاد مي كرد كه در زبان عربي وجود نداشت، امّا با تغييرات اندكي در حرف (ب، ج، ز، ك) اين اشكال را رفع كردند، ولي براي نوشتن زبان تركي غير از اين چهار حرف، وجود چهار مصوّت ائ ((e ،اؤ (ö )، اۆ ( ü)، ايْ (ı ) هــــم كه مخصوص زبان تركــــي است مشكل را دو چـندان مي نمود و شايد به همين خاطر باشد كه تركان با اينكه حدود 1000 سال بعد از اسلام در ايران حكومت كردند، نتوانستند زبان و ادبيات خود را مثل زبان فارسي با اين الفبا گسترش دهند، با اين حال در طول مدت 800 سال اخير هزاران اثر ادبي تركي و داستان هاي حماسي و عشقي با اين الفبا نوشته شده است و يا به چاپ رسيده و مورد استفاده توده هاي وسيع قرار گرفته است.

دشواري الفباي عربي باعث شده كه به نگارش تمام زبان هايي كه از اين الفبا استفاده مي كنند، يعني فارسي، تركي، كردي، پشتو، اردو، پنجابي، سندي و .... لطمه وارد آيد.

در حال حاضر نوشتن زبان تركي با الفباي عربي در ميان تركان ايران، عراق، ازبك هاي افغانستان و تركستان شرقي (ايالت سين يانك چين) رواج دارد.

با تمام دشواري و نواقصي كه الفباي عربي دارد، نگارنده معتقد است كه در اصلاح اين خط بايد كوشيد، نه در تعويض آن (چون بعضي از علماي زبان شناس ترك معتقد به تعويض آن هستند نه اصلاح).

اگر چه از قرن 16 ميلادي (زمان محمد فضولي) تا كنون اعتراضات واصلاحات زيادي در مورد الفباي عربي به عمل آمده ولي تا كنون اين خط اصلاح نشده است.

از مهمترين كساني كه در اصلاح خط عربي به فعاليت گسترده اي دست زده، مي توان از ميرزا فتحعلي آخوند زاده نام برد، او در سال 1857 ميلادي كتابچه اي به نام « اسلام ديللري نين يازي ايچون يني الفبا» نوشت تا اينكه حط عربي را اصلاح كند ، اما فعاليت هاي او بجايي نرسيد.

به خلاصه اي از مشكلات خط عربي كه براي نگارش تركي و فارسي ايجاد اشكال مي نمايد دقت كنيد:

1- بدون نوشتن اعراب و حركات، خواندن كلمه دشوار است.

2- بعضي از حروف خوانده مي شوند امّا نوشته نمي شوند، مثل: هذا، رحمن، اسمعيل، و ....

3-بعضي از حروف به صورتي جز آنچه نوشته مي شوند، تلفظ مي شوند، مثل: مرتضي، عيسي، و....

4-بعضي از حروف نوشته مي شوند ولي خوانده نمي شوند، مثل: خواب، خواهر، خواهش، و ...

5-بعضي از حروف براي بيان چند تلفظ جداگانه به كار مي روند، مانند:حرف «و» در كلمات: تو(to) ، سود(sud) ، دوران (dowran)، و ....، و حرف «ي» در كلمات: سير (sir)،سير(sayr). - بعضي از حروف در اوّل يا وسط يا آخر به صورت هاي مختلف نوشته مي شوند، مثل:

6- حرف «ت» كه به چهار شكل نوشته مي شود: ﺗـ (اول كلمه)، ـﺘـ (وسط كلمه)،ـﺖ (در آخر كلمه، ت (در آخر كلمه). با اين طريق اگر همه صورت هاي مختلف حروف الفباي عربي را محاسبه كنيم، تعداد آنها از 32 به 116 شكل افزايش مي يابد.

7 – براي اداي بعضي صداها كه در زبان فارسي يكسان تلفظ مي شوند چندين حرف مقرر شده است، مثلاً براي تلفظ (ز) چهار حرف (ز،ذ،ض،ظ) و براي تلفظ حرف (س)سه حرف (س، ث، ص) مقرر شده است.براي نگارش زبان تركي راه هايي برگزيده شده است كه در گفتار هاي آتي خواهيم .

نویسنده: محمد عرب خدری

منبع: کتاب نگارش ترکی قاشقایی تالیف استاد امرالله رحیمی مردانی

نوشتار زبان تركي (4)

مطالب مشابه :

خط و الفبا در ایران

خط , تولد و تكامل

زبان و خط نسل ماد

تاريخچه خط فارسي

نوشتار زبان تركي (4)

نوشتار زبان تركي (گفتار چهارم)

نظريه هاي ارتباط جمعي - كارشناسي روابط عمومي ترم 1

روابط عمومي در عصر ارتباطات