آشنائی با روش تحلیل محتوا

3- انواع تحقیق از نظر هدف و سودمندی :

بنیادی pure – کاربردیApplied – توسعه ای development

بنیادی : تحقیقاتی هستند که در صدد افزایش اندوخته های علمی و گسترش دانش هستند.

کاربردی : محقق را به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می کند.

توسعه ای : طرح و برنامه سازمان برای رشد و تعالی می باشد

4- انواع تحقیق از نظر روش :

تحقیقات اسنادی Documentary : زمانی که بخواهیم روی اسناد و تاریخ تحقیق کنیم.

تحقیقات پیمایشی survey: وقتی اطلاعات زیادی را در یک مدت کوتاه بخواهیم استخراج کنیم در جامعه که توسط پرسشنامه صورت میگیرد. بررسی ویژگیهای یک جامعه آماری است به منظور بررسی وضعیت موجود و روابط بین رویدادها . به دو صورت توصیفی و تحلیلی است که در توصیفی وضعیت موجود را می گوید و در تحلیلی چرایی را مطرح می کند.

تحقیقات تحلیل محتوا content Analyse : محتوای پیام را بررسی می نماید. عناصر ارتباطات گیرنده ، پیام، فرستنده می باشد که در این تحقیق روی محتوای پیام به طور کمی ، علمی و نظام مند بررسی می نماید.

تحقیقات موردی case studies : پژوهش کیفی است که یک موضوع را به طور دقیق مورد بررسی قرار می دهیم.

تحقیقات آزمایشی experimental : 80 درصد علم در این روش تولید می شود. به صورت علت و معلول می باشد. در این روش متغیر مستقل و متغیر وابسته قرار دارد. در این روش چرایی بوجود آمدن یک پدیده را ارائه می دهد.

تحقیقات میدانی : بررسی تفصیلی یک پدیدهاست ، تحقیقاتی است که ابزارش مشاهده برنامه ریزی شده است که رفتار پدیده مورد نظر را با مشاهده در محیط واقعی مورد مطالعه قرار می دهد. مثلا در مهدکودک فیلمی خشن پخش می کنند و چند دقیقه بعد رفتار آنها را مورد تحلیل قرار میدهند.

تحقیقات همبستگی : فقط میزان هم تغییری را نشان می دهیم و علت و چرایی را کاری نداریم. مانند طبقه ثروت مند بودن باعث رشد تحصیلی بچه ها می شود. که این مطالعات کمک می کند که نظریه ها را پایه گذاری کنیم.

5- انواع تحقیق از نظر معیار زمانی :

در یک زمان مشخص یک پدیده مورد مطالعه قرار می دهند.

1- تحقیقات مقطعی crossection Research

2- تحقیقات طولی : در چند مقطع زمانی مورد بررسی قرار می گیرند. تغییرات را در طول زمان بررسی می کنیم.

پانل: بررسی رفتار یک جمعیت یکسان در طول زمان.

روندپژوهی : چند گروه و یک موضوع بررسی می شود.

نسل پژوهی: مطالعه یک گروه در طول زمان طولانی

دلفی: روش دلفی اتفاق نظر صاحبنظران در مورد یک موضوع خاص. مانند پیش بینی جهان در آینده

3- گذشته نگر و آینده نگر : اتفاقات تاریخی

4- پیش از وقوع و پس از وقوع : مثل سناریو نویسی ، اغلب مطالعات تجربی در اینجا خود را نشان میدهد.

6- تحقیق از نظر میزان ژرفانگری :

مطالعات پهنا نگر : روی جمعیت وسیعی انجام می شود، و سوالاتی عینی و کم عمق مطرح میگردد. مثل نظرسنجی ها.

مطالعات ژرفانگر : تحقیقاتی هستند که پدیده ها را در عمق بررسی می کنند. مطالعات میدانی در اینجا قرار میگیرد.

7- آشنایی با روش تحلیل محتوا

تحلیل محتوا به عنوان یک روش تحقیق علمی واحد مختصات و ویژگی هایی است، که همچون هر روش علمی حاصل انباشت اندیشه ها و تجارب اندیشمندان و محققان علوم اجتماعی در مدت طولانی است و دارای ویژگیهایی است که آن را از سایر روشهای علمی متمایز می کند. و در عرصه علوم اجتماعی و ارتباطات کاربرد دارد. تاریخ تحلیل محتوا سیر تحول و گسترش روشی است، که قرن ها پیش برای فهم اطلاعات مربوط به محیط زندگی به شیوه های مختلف به کار رفته است . و همزمان با گسترش زبان انسان سعی داشته است معنی مکالمات و مکاتبات را کشف کند و از این طریق موقعیت را بهتر بشناسد و از این رو سابقه تحلیل محتوا به قدمت فرهنگ و تمدن جهان بشری است .در قرون جدید تحلیل شناخت محتوای ارتباطات بکار بسته شده است و به تدریج کاربرد آن از رسانه ای به رسانه دیگر گسترش یافت.

8- اولین گامهای تحقیق :

با بررسی علوم مکتوب و به ویژه مطبوعات شروع شد و همزمان با رشد تحقیقات در درون حوزه ارتباطات و تنوع رسانه ای آن این روش در سایر علوم اجتماعی بویژه علوم سیاسی بکار بسته شد. و مرز های علوم مختلف را یکی پس از دیگری در نوردید.

ارسطو آغازگر این تلاش بود.او انرژی قابل توجهی را صرف مطالعه علم معانی و کشف دلایل قانع کننده کرد. تحلیل سه بعدی وی که بر سخنگو مخاطب و گفتار متمرکز بود محتوای پیام را در مرکز توجه خود قرار داد. به این ترتیب ارسطو اولین کسی است که با تمرکز بر معنی پیام سعی داشت تمام عناصر اساسی فرایند ارتباط را تحلیل کند.

9- تحلیل محتواهای اولیه :

نقطه آغاز تحلیل محتوای توصیفی در منابع مختلف یکسان نیست . نرتون اولین مورد شناخته شده را از فلسطین در قرن 7 میلادی گزارش می کند. چون در عهد کهن کاتب ها مزد خود را بر اساس تعداد حروف نوشته شده دریافت می کردند و شمارش این حروف دشوار بود ، به این فکر افتادند که تورات را بر اساس واحد های بزرگتری شمارش کند یعنی شمارش کلمات.

10- برنارد برلسون :

ریشه های تحلیل محتوا را به سال 1787 میلادی باز میگرداند . در آن تاریخ یک روزنامه آمریکایی تجزیه و تحلیل کاملی از سخنرانی یکی از رهبران مخالف تشکیل دولت فدرال آمریکا به عمل آورد و نتیجه گرفت در این سخنرانی 13 بار از کلمه آزادی مطبوعات و 18 بار اشرافیت و 1 بار آزادی عقیده بکار برده شده است.

نیمه اول قرن 20 اولین نامی که تاریخ تحلیل محتوا را روشن می کند، لاسول است. او از سال 1915 مزمون های تبلیغات سیاسی دولت های دلگیر در جنگ جهانی اول را تحلیل کرد. و نتیجه را تحت عنوان فنون تبلیغات سیاسی در جنگ جهانی منتشر نمود. طی جنگ دوم جهانی و بعد از آن لاسول مطالعه در مورد تبلیغات را ادامه داد . او مسئول بخش مطالعات ارتباطات دوران جنگ در کتابخانه کنگره آمریکا بود. آن زمان نازی ها از رادیو به عنوان یکی از پرقدرت ترین وسایل تبلیغی بهره می بردند. پس تحلیل محتوا به سمت رادیو سوق یافت .

طی جنگ دوم جهانی واحدهای اطلاعاتی متفقین با زحمت زیاد انواع ترانه های پرطرفدار را که از ایستگاه های رادیویی اروپا پخش می شد زیر نظر داشتند.

و با مقایسه موسیقی پخش شده از ایستگاه های آلمانی، می توانستند تا حدودی به تغییر و میزان تمرکز سربازان پی ببرند . پژوهش مهم دیگر لاسول درباره نمادهای سیاسی بود. او از کشورهای آلمان فرانسه انگلیس شوروی آمریکا یک روزنامه وزین انتخاب کرد و مقاله های روز اول و 15 هر ماه را از سال 1890 تا سال 1949 بررسی کرد. بررسی این دوره 60 ساله نشان داد با فزونی جنگ نمادهای نظامی گری رونق یافته، او لزوم صرف زمان برای تکوین انقلاب های اجتماعی اثبات کرد. نقطه عطف دیگر مطالعه تصویر متحرک یعنی سینما بود. موسسه ای در آمریکا در سال 1920 با توجه به جاذبه جادویی تصویر ، تاثیرات سو محتوای فیلم ها را بر جوانان مورد توجه قرارد داد . در این موسسه 1500 فیلم تحلیل محتوا شد. خلاصه نتایج نشان داد به تصویرکشیدن زندگی طبقات بالای اقتصادی بیش از طبقات متوسط و پایین است. به تصویر کشیدن تصاویر جوان و مجرد بیش از متاهل هاست. مسائل عشقی و جنایی بیش از مسائل روزمره است. انگیزه های فرار و سرگرمی به جای آموزش و روشنگری و اهداف فردی به جای اهداف اجتماعی و زیبایی جسمی به جای زیبایی در منش و رفتار ترویج و ارائه شده است .

نیمه دوم قرن بیستم، مهمترین موضوع در نیمه دوم قرن 20 توسعه روش شناسی بود در این دوره تحلیل محتوا به عنوان یک روش علمی پایه گذاری شد. برتسون کتابی مشهور به نام تجزیه و تحلیل محتوا در تحقیقات ارتباطی تعریف کرد. که این کتاب پایه گذاری علمی روش تحلیل محتوا را به نام او به ثبت رساند. علاوه بر توسعه در روش همزمان تحلیل محتوا در برنامه های تلویزیون کاربرد یافت . در رشته رواشناسی برای شناخت شخصیت و در دهه 50 به بررسی خشونت تصویر زنان اقلیت ها و افراد مسن در تلویزیون توجه شد.

11- تعاریف تحلیل محتوا :

بررسی نظام مند کمی و عینی از محتوای آشکار پیام است.

تحلیل محتوا نظام مند است= باید بداند از کجا حرکت می کند و به کجا می رود.

نمونه ای که انتخاب می کنیم محقق سو گیری و جهت گیری نکند. شانس انتخاب باید یکسان باشد.

مطالعه کمی است = یک کیفیت را باید با روش قانونمند به کمیت تبدیل کنیم. رابطه کمیت و کیفیت رابطه دورانی است .

عینی هست = به نظام متغیرهای ما بر می گردد. متغیر چیزی که تغییر می کند. اگر متغیرها درست تعریف نشود، کد گذار به یک اعداد و ارقام میرسد و فرد دیگر به نتیجه ای دیگر می رسد. تعاریف باید جامع عینی و دقیق باشد.

برلسون در سال 1952 می گوید : تحلیل محتوا یک تکنیک تحقیقاتی برای توصیف عینی ، نظام مند و کمی از محتوای آشکار ارتباطات است.

وبر در سال 1990 می گوید : تحلیل محتوا روش تحقیقی است که مجموعه ای از رویه ها را برای استنباط های معتبر از متن به کار می برد. این استنباط ها درباره فرستادندگان پیام ، پیام و مخاطب است.

رایف در سال 1998 می گوید : تحلیل محتوا کمی ، آزمون نظام مند و تکرار پذیر نمادهای ارتباطی است، که طی آن ارزشهای عددی بر اساس قوانین معتبر اندازه گیری به متن نسبت داده می شود. و سپس توسط روشهای آماری روابط بین آن ارزشها مورد تحلیل قرار میگیرد. این عمل به منظور توصیف محتوای ارتباطات است . طبق این تعاریف روش تحلیل محتوا دارای ویژگی های زیر است :

1- عینیت

2- تکرارپذیری

3- کمیت

4- نظام مند بودن

5- اعتبار

6- محتوای آشکار

12- سه شکل اصلی تحلیل محتوا :

1- توصیفی : به توصیف کمی محتوای آشکار یک متن می پردازد.

2- استنباطی : در این تحلیل محتوا ، اعتقاد بر این است ، مشخصه های خاصی از یک متن ، با مشخصه های یک واقعیت اجتماعی ، مرتبط است . برای مثال رابطه بین محل پخش خبر و جهت گیری خبر. این تحلیل محتوا دارای فرضیه است.

3- ارتباطی : در این تحلیل محتوا ، تمام مسیر ارتباطی بررسی می شود و به نتایجی درباره فرستنده ، گیرنده و محتوا می پردازد.

13- کاربردهای تحلیل محتوا :

چه چیزی را چه کسی از چه طریقی به چه کسی می خواهد بگوید. (لاسول)

کاربرد تحلیل محتوا در دو دسته جای می گیرد:

· بررسی ویژگی های محتوا = چرا ، چطور ، به چه کسی

· نتیجه گیری درباره علل و آثار ارتباط = چرا ، توسط چه کسی ، چه تاثیری

در یک بررسی ترکیب فیلمهای انگلیسی فرانسوی و آمریکایی نشان داد، در فیلمهای انگلیسی بر این موضوع تاکید می شود که خطر در ذات انسان است و در انگیزه ویرانگری او . در فیلمهای فرانسوی مشخص شد، آرزوی های انسان با ماهیت زندگی مغایر است . در فیلمهای آمریکایی مشخص شد مخاطرات زندگانی در موقعیت های اجتماعی دیده می شود و بیشتر بر روی پیروزی تاکید می شود .

سایر معیارهای مربوط به تقسیم بندی از کاربرد تحلیل محتوا

الف ) از نظر سطح تحلیل : که یا توصیفی است یا استنباطی است .

ب) از نظر تعداد منابع : که یا مورد پژوهشی یا تطبیقی است .

ج) از نظر دوره زمانی : یا مقطعی یا تطبیقی یا روندپژوهی است.

کاربرد دیگر تحلیل محتوا :

· اثرسنجی به این معنی که با بررسی محتوا می توان اثر بر مخاطب را استنتاج کرد.

· استفاده ازتحلیل محتوا با دیگر روشهای تحقیق برای اثبات نظریه ها ، مثل نظریه برجسته سازی و کاشت .

14- کاربرد تحلیل محتوا در روزنامه نگاری :

توسعه و گسترش فن آوری های ارتباطی و ظهور تأثیرات گسترده آنها در عرصة اجتماع، توجه دانشمندان این حوزه را به روش شناسی علوم اجتماعی و ارتباطی جلب کرده است.

یکی از این روشهای پژوهشی تحلیل محتواست که در مدیریت اطلاعات، شناخت و رفع مشکلات و کاستی ها و تصمیم گیریها نقش بسزایی دارد.

تحلیل محتوا با طبقه بندی، تحلیل و تبیین داده ها پاسخ مناسبی در حل مسائل علمی ارائه می کند.

تحلیل محتوا، تحلیل سیستماتیک و نظام‌مند نمادهای ارتباطی در رسانه است که در آن متن بر اساس قوانین معتبر اندازه گیری با ارزش های عددی مقایسه می شود.

از دید برلسون تحلیل محتوا یک شیوة تحقیقی است که برای تشریح عینی، منظم و کمّی محتوای آشکار پیام های ارتباطی به کار می رود.

برلسون تأکید می کند: روش تحلیل محتوا معناشناسی آماری مباحث سیاسی است. در روش تحلیل محتوا آماری بودن روش، حکایت از کمّی بودن آن دارد.

از ویژگی های مشخصه تحلیل محتوا این است که باید در کمّی و کیفی بودن آن اتفاق نظر داشت.

تحلیل محتوا به دو روش تحلیل محتوای مبتنی بر کمیت (آشکار) و تحلیل محتوای مبتنی بر ارزشگذاری (پنهان) تقسیم می شود. در تحلیل محتوای آشکار پژوهشگر به مقوله هایی که فقط به نمادها و ترکیب های نمادی اشاره دارد، توجه کرده و آنها را انتخاب می کند.

در تحلیل محتوای پنهان به خصوصیات دیگری غیر از نهادها توجه می شود. تحلیل محتوای پنهان شیوة انتقال معنی از متن به مخاطب را مورد توجه قرار می دهد. در تحلیل رسانه های متنی به ماهیت و روابط درون متن توجه می شود. متنی که می تواند کلمه، تصویر، فیلم و امثال آن باشد.

مالینوفسکی می گوید: «مفهوم و معنی در دل کلمات نهفته نیست، بلکه معنی در اوضاع و احوال اجتماعی، وضع ادای کلمات، ساختمان جمله، اثر کلمات مجاور بر یکدیگر و دهها عامل دیگر متنی می باشد.» به همین دلیل ارائه تعریفی مشخص از واژه ها بسیار مهم است.

مثلاً کلمة خوشبختی یا بدبختی، آسانی یا سختی را چگونه می‌توان تعریف کرد. خوشبخت کیست و خوشبختی چیست. آسانی و سختی با چه معیاری سنجیده می‌شود. در این گونه موارد اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد و هر پژوهشگر از دیدگاه شخصی خود به مفاهیم و موضوعات نگاه می کند. برای رفع این مشکل نیاز به تعریفی واحد و جامع برای اینگونه واژه ها احساس می شود. واحدهای اندازه گیری بر اساس روش استاندارد برای تحلیل و بررسی مورد نیاز است. برای اندازه گیری های کمّی به آسانی می توان واحد سنجش استاندارد در نظر گرفت.

تحلیل محتوا با استفاده از روشهای تحلیل داده، دربرگیرنده عملیات مختلف مقوله بندی، تقسیم و تفسیر مجموعه اطلاعات یا شواهد است. در سطح روش شناسی تمایز بین پژوهش کیفی و کمّی آشکار تر می‌شود. روش‌شناسی را می‌توان چارچوبی عملیاتی مبتنی بر نظریه و در ارتباط با یک حوزة تجربی دانست.

پژوهش کیفی مبتنی بر این ایده است که حداقل برخی پدیده ها برای بیان و تعمیق مقولات تحلیلی نیاز به فرآیند پژوهشی خاصی دارد تا بتواند آزادانه در میان همه سطوح تحلیلی حرکت کند.

انتخاب روش به حوزه مورد مطالعه از ارتباطات رسانه ای و به هدف پژوهش بستگی دارد. مسایل متفاوتی از قبیل فرآیندهای تصمیم گیری سردبیری، خط مشی وروش نشریه در رسانه های خبری در این انتخاب سهم دارند.

از اهمیت تحلیل محتوا برای رسانه‌ها می‌توان به این موضوع اشاره کرد که دبیران سرویس و سیاستگذاران روزنامه ها از نتایج این تحقیقات علمی در پیشبرد اهداف رسانه استفاده می‌کنند.

آنها می‌دانند که میزان برجسته کردن مطالب با انگیزة القا و تأثیر بر الگوهای رفتاری جامعه و چگونگی فعالیت هایی مبنی بر تأثیرگذاری بر ارزشها و نگرش های مخاطبان را می توان با روش تحلیل محتوا مشخص کرد.

برای آنان آگاهی از محتوای رسانه ها به دلیل رابطة دو سویه بین رسانه و افکار عمومی حائز اهمیت است . اول به دلیل اینکه رسانه ها منعکس کننده نیازها و گرایش افکار عمومی اند و دوم اینکه رسانه ها خود تأثیرگذار بر افکار عمومی هستند.

به همین دلیل در انجام تحلیل محتوا به عنوان یک کار تحقیقی باید بی طرف بود. نگاه غیرحرفه ای و ساده انگارانه گاهی ارزش و اعتبار تحلیل محتوا را از بین می برد. به گونه‌ای که نتیجة تحقیق دلخواه و مثبت می‌شود که به این ترتیب آسیب‌های جدی در پی دارد. اما با انتخاب مقوله های مناسب می توان از این مشکلات جلوگیری کرد.

یکی دیگر از مشکلاتی که مانع از پذیرش کامل تحقیقات تجربی می‌شود این است که میزان تطبیق این تحقیقات با واقعیات مشخص نیست. تا چه حد می‌توان به نتیجة تحقیقات اعتماد کرد؟

مشکل بعدی آن جاست که موضوعی که بطور نمونه توسط کسی بررسی می شود چه نسبتی با کل موضوع می تواند داشته باشد. آیا نمونه گیری صحیح انجام شده است. آیا میزان نمونه ها کافی است؟ دیگر اینکه آیا پژوهشگران در موضوع مورد بررسی خود به همان چیزی می رسند که آفرینندة موضوع مطرح کرده است.

به نظر می‌رسد برای رهایی از مشکلات موجود بر سر راه تحلیل محتوای ژورنالیستی باید موضوع، رسانه و مخاطب را شناخت؛ روش مناسب را انتخاب کرد؛ مقوله هایی مناسب انتخاب و آن ها را به شکلی واحد و در حد فهم افراد پژوهشگر تعریف کرد و در نمونه گیری تأکید بر روشهای علمی باشد.

و مهمتر اینکه در تمامی مراحل بالا از دخالت دیدگاه مستقیم پژوهشگران که ممکن است بر اساس پیشنیة ذهنی شکل گرفته باشد، پرهیز کرد.

15- طراحی طرح تحقیق :

به منظور سرعت بخشیدن در اجرای تحقیق تحلیل محتوا موارد ذیل پیشنهاد میگردد:

1- در اجرا از چند محقق استفاده شود.

2- مجری از تبحر کافی برخوردار باشد.

3- حداکثر برنامه ریزی بین اعضا انجام شود.

4- متن و محتوای مورد بررسی سریع تهیه شود.

5- تا حد ممکن با مشاوران مطلع مشورت گردد.

16- تعریف طرح تحقیق :

1- نقشه و طرح کلی از پژوهش از مرحله تشخیص مساله تا تفسیر نتایج است.

2- فرم تحقیق

3- در نوشتن طرح باید : 1- انسجام وجود داشته باشد. 2- نوشتن طرح باید بر اساس نوع کاربرد آن باشد. (توصیفی یا استنباطی) 3- مطالب هر قسمت متناسب با همان قسمت تدوین شود.

4- سه عنصر بسیار مهم تحقیق : واحد تحلیل جامعه و نمونه و تعریف متغیر ها می باشد.

17- عنوان طرح :

عنوان طرح باید کوتاه باشد. از بکار بردن واژه های غیرضروری جلوگیری شود. واژه های ثقیل بکار نرود.به طور دقیق موضوع کار شما را منعکس نماید و عنوان باید خنثی باشد.(فاقد جهت گیری)

18- طرح مساله :

در تحلیل محتوا ویژگی یک فراورده ارتباطی نیت فرستنده و تاثیر بر مخاطب مساله تحقیق شما محسوب می شود. در همین قسمت ذکر پیشینه و سابقه تاریخی موضوع تحقیق ذکر می شود. اینکه مساله از کی و چگونه شروع شده است. همچنین ذکر مشخصات فراورده ارتباطی مورد بررسی ذکر می شود. بعنوان مثال اگر برنامه ای باشد ، قالب آن زمان پخش عنوان روزهای پخش نوشته می شود. مطالب مطبوعاتی به نوع روزنامه مجله یا کتاب توجه می شود. محقق در این بخش مشخص می کند که روش کار او از کل به جز یا جز به کل است. همچنین فرضیه را ارائه می کند.

19- ضرورت و اهمیت تحقیق :

الف) ضرورت نظری : یعنی تحقیق چه کمکی به پیشرفت علم می کند و چه مجهولاتی را روشن می نماید.

ب) ضرورت عملی : کاربرد این تحقیق را در حل مشکل ارائه می کند. ولی با طرح مساله یکسان نیست. برای مثال شما در طرح مساله به بررسی نواقص خبری می پردازید ولی در اهمیت وضرورت به الزام برای برگزاری دوره های آموزشی می پردازید.

20- پیشنیه تحقیق :

چون محقق درباره موضوع ذهنیتی ندارد، به بررسی تحقیقات پیشین می پردازد. و در واقع آنها را نقد می کند.

1- ما می توانیم از تحقیقاتی استفاده کنیم که با همان روش و درباره همان موضوع به کار رفته است.

2- از تحقیقاتی استفاده کنیم که با روشهای مختلف درباره همان موضوع بررسی شده است.

3- از تحقیقاتی استفاده کنیم که با روشهای مختلف درباره رسانه های دیگر انجام شده است.

21- مبانی نظری

انواع نظریه هایی که مورد بررسی در تحقیق می باشد. که شامل

1- نظریه های رسانه محور

2- نظریه های معطوف به تاثیر رسانه بر مخاطب

3- نظریه های معطوف به محتوا

می باشد. در نظریه های رسانه محور بیشتر نظریه هایی جای میگیرد ، که به توصیف نیت صاحب رسانه می پردازد. در نظریه های معطوف به مخاطب تاثیرات کوتاه مدت و بلند مدت فراورده های رسانه ای بر مخاطب مورد توجه قرار میگیرد. مثل نظریه برجسته سازی – کاشت – یادگیری مشاهده ای و پیکارهای ارتباطی

نظریه های معطوف به محتوا بسیار متنوعند. گاه ممکن است در یک تحقیق تحلیل محتوا یک نظریه یا چند نظریه برای ساخت متغیر ها مورد استفاده قرار گیرد. گاهی نیز پژوهش بدون نظریه اجرا می شود و آن زمانی است که قصد پژوهشگر فقط توصیف محتوا بر اساس اهداف از پیش تعیین شده باشد.

22- واحد تحلیل :

مهمترین رکن تحقیق تحلیل محتوای کمی واحد تحلیل است که محتوای ارتباطی را برای کمی شدن آماده می کند. واحد تحلیل از یک سو امکان تقسیم محتوا را فراهم می نماید و از سوی دیگر امکان تحلیل را به محقق می دهد. دکتر معتمدنژاد به انواعی از واحد تحلیل اشاره نموده ، مثل کلمه که عبارتند از کلمه – نماد – مضمون- بازیگر- زمان انتشار – جمله – کلمه و ...

رایف و همکارانش درتقسیم بندی مفصل خود واحد تحلیل را به دو دسته کلی تقسیم میکند

1. واحدهای محتوا

2. واحدهای تحقیق

واحدهای محتوا معنی را منتقل می کند، و واحدهای تحقیق عناصری از محتوا هستند ، که انتخاب و تعریف می شوند. و شامل نمونه گیری ، ثبت ، متن ، و تحلیل هستند. واحد نمونه گیری تمام عناصر و اجزایی است که در حجم نمونه قرار میگیرد. واحد متن عناصری از متن مورد بررسی است که بزرگتر از واحد ثبت است و واحد ثبت در آن جای میگیرد. واحد ثبت اندازه گیری متغیر ها در تمام طول تحقیق را فراهم می کند. و در اکثر تحقیقات با واحد تحلیل برابر است. واحد تحلیل در وهله اول یک مفهوم کلی است که برای تمام واحدهای تحلیل بکار می رود، و مهمتر از آن واحدی که بر اساس آن نتایج تحلیل می شود . برای آشنایی بیشتر مهمترین واحدهای تحلیل ذکر می شود .

1- بازیگر

2- موضوع

3- عنوان

4- زمان انتشار (اندازه جا)

23- معیار انتخاب واحد تحلیل :

1- واحد تحلیل باید به اندازه کافی بزرگ باشد. تا دارای معنی باشد .

2- به اندازه کافی کوچک باشد تا مفاهیم متعدد در آن قرار نگیرد.

3- به آسانی قابل شناسایی باشد.

4- با اهداف با متغیرهای پژوهش هماهنگی داشته باشد.

5- واحد تحلیل می تواند طبیعی یا غیرطبیعی باشد.در واحد تحلیل طبیعی در واقع پژوهشگر اجزای یک محتوای ارتباطی را انتخاب می کند. برای مثال آیتم ، صحنه ، تیزر ، واحد تحلیل غیرطبیعی نیز عناصر تشکیل دهنده یک تحقیق هستند با این تفاوت که مرزبندی آنها مشخص نیست. و اگر به درستی تعریف نشود در تشخیص انها با مشکل روبرو می شویم مثل مضمون نماد و موضوع. مهمترین معیار ارزیابی یک طرح تحقیق در روش تحلیل محتوا مناسب بودن واحد تحلیل آن است . محقق با توجه به متغیر های تحقیق ممکن است به دو یا چند واحد تحلیل نیاز داشته باشد. تشخیص واحد تحلیل مناسب به تجربه و مشاوره با محققان مجرب نیاز دارد

آشنائی با روش تحلیل محتوا

مطالب مشابه :

روش ششم : تحلیل محتوا (قسمت اول)

تحلیل محتوا

تحلیل محتوا

تحلیل محتوا

جزوه کامل تحلیل محتوا

تحلیل محتوا (کدگذاری و نحوه جمع‌آوری داده‌ها) :

آشنائی با روش تحلیل محتوا