اقلیم شناسی عامیانه در استان چهار محال وبختیاری

اصطلاحات عاميانه هواشناختي در استان چهارمحال و بختياري

با توجه به اهميت و تاثيراتي كه پديده هاي جوي در نحوه فعاليت جوامع بشري دارند، توجه انسان از زمانهاي خيلي دور بدان معطوف گشته لذا برحسب تجارب ، پيشينان نسبت به ثبت پديده هاي جوي به سبك زمان خود اقدام نموده اند، كه با توجه به اقاليممناطق، هر قوم پديده هاي مهم تر را مد نظر قرار داده اند، اين نوع فعاليت ها در حقيقت پايه گذار دانش هواشناسي در ميان نسل بشربود، درهمين راستا اصطلاحات عاميانه مردم چهار محال نشين اين استان در اين مقاله گردآوري شده است،و در بررسي بر روي يك دوره آمار<?XML:NAMESPACE PREFIX = ST1 />22 ساله دما ، بارندگي وباد از سال 1360 تا1383ايستگاه شهركرد درصد رخداد اين پديده ها در ايام مذ كور بطور نسبي برآورد شده است.

توضيحي كه به نظر مي رسد كه مي بايست بدان اشاره كرد آن است كه در گويش محلي مردم چهارمحال پديده هاي جوي كه منجر به بارندگي ياوزش با د شديد و يا ريزش سرماي زيادي شود را عموما با عنوان قنوش نام مي برند.

الف- سرماي بدرالعجوز : كه قنوش بدراعجوز نيز گفته ميشود تاريخ رخداد اين پديده از بيست و يكم اسفند شروع ميشود تا روز هشتم فروردين طول مي كشد، عمدتا اين ايام مصادف با زمانهاي سرمازدگي بهاره شكوفه هاي درختان ميوه ميباشد ، اين ايام نتها در گذشته ها بلكه امروزه نيز در وضعيت امرار و معاش خانواده ها تاثير بسزايي دارد، با توجه به اينكه امرارو معاش خانواده در گذشته هاي دور به توليدات كشاورزي متكي بود، در توجه خاص به اين پديده پيشينيان به داستان سرايي پرداخته اند . بر طبق عقيده پيشينيان : پير زني ثروتمند در هنگام مسافرت با كاروان شتران خود به دليل طولاني شدن زمان سفر نميتواند در زمان مورد نظر كه مصادف با ايام جفت گيري شتران مي باشد به منطقهء خود كه داراي آب و هواي سردي بوده برسد از خداوند ملتمسانه تقاضا مي كند كه چند روزي دربين راه هوا را سرد كند تا گله شتران آن آسيب نبينند. لذا برخي به اين پديده قنوش اشتران نيز ميگويند. رخداد شرايط حاكم پديده هاي هواشناسي دراين ايام بر اساس آمار هاي ثبت شده در ايستگاه هواشناسي شهركرد حدود 70% موارد ثبت شده را شامل مي شود البته با توجه به تغيير تناوبي دوره هاي اقليمي وقو ع اين پديده در پريد هايي كه به سمت تر سالي ميرود بيشتر بوده وتا حدود 75% نيز مي رسد.

ب – قنوش پنجم اردي بهشت : كه به قنوش قره ياز نيز معروف است و عمدتا بارندگي بصورت باران مي باشد و از نظر كيفيت رشد غلات كشاورزي و كشت هاي بهاره حا ئز كمال اهميت است. همچنين كيفيت پوشش گياهي مراتع و منابع طبيعي دشت ها به اين بارندگي وابسته است. كه موجب سر سبز شدن چراگاه ها نيز مي شود، كه توام با شادي و نشاط اهالي محل ميشود. لذا هر ساله كشاورزان انتظار دارند كه 36 روز بعد از بهار اين بارندگي اتفاق افتد . با توجه به اهميت و ارزشي كه اين باران براي كشاورزان دارند در مورد آن گفته اند:

باران دو وقت آيد به كار يك پنبه چين دو پنبه كار

منظور از پنبه كار اوايل ارديبهشت و پنبه چين 36 روز بعد از پاييز است.

در بررسي آمار رخ داد بارندگي و يا عبور سيستم هاي جوي در يكي دو روز ديرتر يا زودتر در حدود 63 % موارد ثبت شده ميباشد.

ج – قنوش پاييزه : كه همان باران 36 روز بعداز اول پاييز است. كه مصادف با حوالي روز ششم آبان است، كه به قنوش تخم كاران نيز معروف است. تاريخ وقوع اين بارندگي در 50% موارد با آمارهاي ثبت شده مطابقت دارد.

چ – قنوش هفدهم آذر: كه به قنوش پازن بگل نيز معروف است . افراد قديمي بر اين باورند كه اين پديده با زمان جفت گير ي گله بزهاي كوهي مصادف مي باشد. معمولا در اين تاريخ اهالي انتظار بارش برف قابل ملاحظه اي را دارند كه در خاتمه بارندگي هواي سرد با شرايط يخبنان حاكم خواهد شد. بررسي ها نشان مي دهد كه رخ داد بارندگي در 60% موارد و رخ داد شرايط سرد و يخبندان با 65 % در موارد آمار ثبت شده مطابقت دارد. باورها بگونه اي است كه در صورت عدم وقوع بارندگثي در تاريخ فوق سالي را كه در پيش دارند با خشكسالي همراه خواهد شد. بطور كلي در سال هايي كه اين بارندگي بوقوع پيوسته ميزان بارندگي سالانه بالا تر از نرمال بوده است.كه بطور مشخص سال 1384 به عنوان مثال مصداق اين مطلب مي باشد.

‍ح – قنوش شب چله : باورهاي محلي بر اين است كه عموما همراه بارش برف سنگين همراه است و وقوع آن را با يك روز پس و پيش حتمي مي دانند . بررسي هاي آماري وقوع اين پديده با احتساب رخداد بارندگي و دماي زيز 10- را در 70% موارد نشان مي دهد و از نظر عبور سيستم هاي سينوپتيكي اين درصد بسيار بالاتر ميباشد كه گاه ممكن است بارندگي ايجاد نشود.

خ – قنوش كاروان كش : كه در روز هفتم دي ماه رخ مي دهد و همراه با بارش برف توام با كولاك برف و بوران و سرما ميباشد. اين قنوش در بررسي هاي آماري 45% را شامل ميشود.

د- قنوش روز هفدهم دي ماه : كه به گراز بگل نيز معروف است. كه از نظر قديمي ها اين روز با پديدههاي سخت و خطر ناك همراه است و عمدتا حواث ناگواري انتظار ميرود. در اين روز بارش برف وافت زياد دما انتظار ميرود به قول قديمي ها در يك سالي در گذشته بارش برف سنگين همراه با سرماي شديد بمدت چند روز موجب هجوم حيوانات وحشي به روستا ها شده كه درآن سال مردم گله هايي از گرازهها را مشاهده نموده اند. به دليل كولاك برف و سوز سرماي احساسي كه به افراد مسافر درزمانهاي قديم كه اكثرا پياده سفر ميكردند و دچار آن مي شدند ، گاه جان خود را از دست مي دادند كه اين موضوع در اذهان عموم بسيار با اهميت مي باشد. در بررسي هاي آماري وقوع اين قنوش با احتساب رخداد بارندگي و باد بيشتر از 10 نات و دماي كمتر از 10- در 90% موارد به ثبت رسيده است.

ذ – قنوش چهار چهار : كه از بيست و ششم دي ماه تا چهارم بهمن ادامه دارد،كه به سرماي پيرزن نيز معروف است. كه همراه با بارش برف و باران مخلوط و قابل ملاحظه همراه باوزش باد ميباشد در يك باور قديمي دراين ايام گربه ها به تكاپو افتاده و نسبت به جفت يابي اقدام مي كنند. در بررسي آماري به انجام رسيده با احتساب رخداد بارندگي و دماي كمتراز 10- 98% موارد ثبت شده همراه با بارندگي و وزش باد و افت دما را شامل مي شود كه با توجه به سرعت باد سرماي احساسي زيادي به مردم دست ميدهد و عامه شكايت از سرماي شديد دارند.

ر – قنوش چهار روز اول اسفندماه: اين قنوش خود گوياي يك نوع پيش بيني تجربي هواشناسي از سوي پيشينيان مي باشد كه به يادگار مانده است . لذا به اختصار بدان اشاره مي شود . برحسب عقيده گذ شتگان با به پايان رسيدن ماه هاي دي و بهمن كه گاه با نام هاي احمد و بهمن نيز ناميده ميشوند . دو فرزند پير زن هستند و چون پير زن فرزندان خود را از دست داده ناراحت شده و در صدد گرفتن انتقام بر مي آييد كه با عصبا نيت جاروي خود را به هوا پرت مي كند كه چهار حالت اتفاق خواهد افتاد . حالت اول اگر جارو به ديوار برخورد نمايد وضعيت هوا تا چهار روز آينده برف خواهد باريد. حا لت دوم اگر جارو بر آب بيافتد تا چهار روز باران خواهد باريد. حالت سوم اگر جارو بر سكل هاي روي ديوار برخورد نمايد تا چهار روز باد خواهد وزيد. حالت چهارم اگر جارو بر زمين بيافتد چهار روز آفتابي را در پيش روخواهيم داشت . بدين صورت مردم در قديم بامشاهده اولين روز وضعيت هوا را تا سه روز آينده پيش بيني مي نمودند، كه بررسي هاي آماري بر روي چگونگي تشابه وضعيت هوا در اين 4 روز در بيش از 80% موارد را تاييد مكند.

ن- قنوش شصتم بهار: اين قنوش در روزهاي پاياني ارديبهشت و يا اوايل ماه خرداده رخ داد آن انتظار ميرود كه به منزله خاتمه بارندگي هاي سال زراعي نيز محسوب ميشود بر طبق نظر اهالي بارشهايي كه پس از اين ايام اتفاق افتد برا ي باغداران و كشاورزان مضر ميباشد لذا برخلاف هميشه كه مردم انظار بارندگي را از درگاه خداوند طلب مي كردند پس از اين قنوش بارشهاي احتمالي را يك نوع بلاي طبيعي به حساب مي آورند. درصد رخ داد اين قنوش با طرح بررسي تاريخ هاي شروع و خاتمه بارندگي كه در معاونت هواشناسي استان چهارمحال و بختياري توسط مهندس پارسا به انجام رسيده است با احتمال 95 % خاتمه بارندگي ها در شهركرد محاسبه شده است.

و - چله كوچك و چله بزرگ: در يك نوع از تقسيم بندي ايام زمستان كه عمومي تر نيز مي باشد چهل روز اول زمستان از اول ديماه تا دهم بهمن را چله بزرگ نا ميده اند كه توام با سرماهاي شديد و يخبندان هاي زمستاني همراه بارش برف و گاه باران قابل ملاحظه اي مي باشد و از دهم بهمن تا روز پايان آن را كه بيست روز به طول مي انجامد را به چله كوچك نام گذار ي كرده اند . عموم بر اين عقيده اند كه پنج روز بعد از چله كوچك اصطلاحا زمين نفس مي كشد. و اين موضوع را به فال پايان يخبندان هاي شديد وشروع آب شدن يخ ها مي دانند . در واقع از اين زمان به بعد هوا رو به تعادل دمايي ميرود و خاك از حالت يخ ز دگي بتدريج خارج ميشود. در بررسي انجام شده بر روي آمار درجه حرارت خاك در يك دوره آماري پنج ساله از اين تاريخ به بعد دما در اعماق مختلف خاك بكندي رو به افزايش مي رود.

منبع:اداره ی هواشناسی استان

اقلیم شناسی عامیانه در استان چهار محال وبختیاری

اصطلاحات عاميانه هواشناختي در استان چهارمحال و بختياري

مطالب مشابه :

مقدار بارندگي سالانه مراكز استان‌ها

وضعیت جوی: مقدار بارش و ميزان بارندگي سال زراعی در شهرهای ایران و استان فارس به میلیمتر مکعب - جدید

موقعيت جغرافيايي مجموعه گردشگري ، تفريحي چغاخور

اقلیم شناسی عامیانه در استان چهار محال وبختیاری

خلاصه سه مقالعه اقلیمی بر گرفته از سایت : http://www.civilica.com

جنگلداری محلی

اقلیم ووضعیت اب وهوای استان چهارمحال بختیاری

عناصر اقليمي استان چهارمحال و بختياري

اقلیم استان...

مناطق حفاظت شده وشکار ممنوع استان چهارمحال و بختیاری