تاثیر آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر بر افزایش عزت نفس و کاهش کم رویی معلولان جسمی - حرکتی

تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر بر افزايش عزت نفس و كاهش کم رويي معلولان جسمي - حركتي استان تهران

سوزان حيدرپور

دكتر فريده دوكانه اي فرد

دكتر سيف ا... بهاري

چكيده:

هدف اساسي اين تحقيق بررسي تأثير آموزش مهار ت هاي برقراري ارتبا ط مؤثر بر افزايش عزت نفس و كاهش كم رويي معلولان است. اين تحقيق از نظر هدف، كاربردي و از نظر روش، آزمايشي از نوع پيش آزمون- پس آزمون باگروه كنترل و با گمارش تصادفي انجام گرفته است. جامعه ي آماري شامل همه معلولان جسمي- حركتي استان تهران در سال 87 86 است. از اين جامعه نمونه هاي شامل 120 نفر به شيوه ي - نمونه گيري تصادفي ساده انتخاب شد و به شيوه ي تصادفي نيز به دو گروه مساوي تقسيم شدند و به قيد قرعه يكي از دو گروه به عنوان گروه آزمايش و ديگري به عنوان گروه گواه گمارده شدند ( 60 نفر گروه آزمايش و 60 نفرگروه گوا ه) براي جمعآوري داده از آزمون عزت نفس آيزنگ و پرس شنامه ك مرويي استنفورد استفاده شد. اعضاي گروه آزمايش ب ه مدت دو ماه و نيم و هر هفته 2 ساعت تحت آموزش مهار ت هاي برقراري ارتباط مؤثر مانند: مهارت خود آگاهي، اصول ارتباط ميان فردي، آشنايي با مهار ت هاي صحبت كردن، آشنايي با مهار ت هاي گوش دادن، آشنايي با عناصر كلامي و غيركلامي ارتباط، مهارت همدلي، آشنايي با مهار تهاي لازم براي دوست يابي و ادامه ي دوستي، شيو ه هاي سالم حل تعار ض هاي بين فردي، مهارت قاطعيت وجرأت ورزي، آشنايي با راهبردهاي فوري و كوتاه مدت براي كنترل خشم قرار گرفتن د. از تجزيه و تحليل داده ها با استفاده از تحليل كواريانس نتايج نشان دا د: 1- بين عملكرد افراد د و گروه در پس آزمون متغير عزت نفس تفاوت معن يدار وجود دار د. يعني آموزش مهارتهاي برقراري ارتباط مؤثر در افزايش عزت نفس معلولان تأثير دار د.

2- بين عملكرد افراد دوگروه در پس آزمون متغير كمرويي تفاوت معني دار وجود دار د. يعني آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر در كاهش كم رويي معلولان تأثير دارد.

واژه هاي كليدي:

مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر- عزت نفس- كم رويي- معلولان جسمي- حركتي 42 فصلنامه انديشه هاي تازه در علوم تربيتي، سال سوم، شماره چهارم، پاييز 1387

مقدمه

ارتباط يكي از قديمي ترين و درعين حال عالي ترين دستاوردهاي بشري است . ارتباط زمينه ساز زندگي اجتماعي ماست . انسان موجودي اجتماعي است و در خلأ آفريده نشده است . يكي از رسالت هاي مهم انسان در جهان خاكي، ايجاد، گسترش و تداوم بخشيدن به روابط بين فردي است . روابط بين فردي، مهم ترين مؤ لفه ي زندگي ما از بدو تولد تا هنگام مرگ است . هيچ انساني از بدو تولد و بدون آموختن نمي تواند روابط بين فردي مؤثري برقرار كند . اين آموختن مادام العمر است و تا زماني كه انسان زنده است، ادامه دارد . تداوم حيات و اجتماع منوط به افزايش كيفيت روابط بين فردي است (فتي، موتابي ، 1385 ). ارتباط مايه ي حيات هر رابطه است . هنگامي كه ارتباطي بي پرده، واضح و با احساس روي مي دهد، رابطه تقويت مي گردد اما زماني كه به صورت تدافعي، پرخاشگرانه وخاموش برقرار مي شود، رابطه را تضعيف مي كند. در جايي كه مهارت هاي ارتباطي وجود ندا رد، عشق بين همسران، دوستان، والدين و فرزندان به مقدار زيادي كاهش مهارت هاي ارتباطي رفتارهايي هستند آموخته شده و اكتسابي كه براي ، مي يابد (بولتون

1993 ).

زندگي اثربخشي ضروري اند كه شامل آگاهي و ايجاد شرايط لازم جهت رشد چنين رفتارهايي كارل راجرز

، نماينده ي برجسته ي روانشناسي انساني، اصول، مي باشد (هرزون، جي 2002 ).

ارتباط ياري بخش را مطرح مي كند، همدلي و پذيرش بي قيد و شرط و نيز سفر به درون را به عنوان پايه هاي اصلي يك ارتباط مؤثر بيان مي دارد. مهارت هاي ارتباطي يعني توانايي ايجاد روابط بين فردي با ديگران به گونه اي كه از نظر جامعه قابل قبول و ارزشمند و در عين حال براي فرد سودمند باشد (حكمت، 1383 ). ارتباط با ديگران ما را در راه كمال كمك مي كند. اغلب براي اولين بار توانايي هاي خود را در تعامل با ديگران مي شناسيم. مهارت هاي ارتباطي لازمه ي زندگي و ادامه ي مسير هستند. اين مهارت ها مي توانند در كنار آمدن ما با ديگران مؤثر باشند و هر گونه كاستي در اين زمينه به بروز مشكلاتي در ارتباط هاي بين فردي مي انجامد (امامي ناييني، 1385)

مهارت هاي ارتباطي به فرد اين توانايي را مي بخشد كه مسئوليت هاي نقش اجتماعي خو د را بپذيرد و بدون لطمه زدن به خود و ديگران با خواست ها و نيازها و مشكلات روزانه به ويژه در روابط بين فردي به شكل مؤثري روبرو شود (طارميان، 1380 ). ارتباطات غيرمؤثر جلوي شكوفايي انسان را مي گيرد و براي روابط حكم سم را دارد وحتي روابط را تخريب مي كند . ما درگير ارتباطات مي شويم تا هويت پيدا كنيم و با ديگران پيوند برقرار كرده و پيوندمان را

تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر

عميق تر كنيم. پس اساس زندگي و خوشبختي ما را همين ارتباطات ميان فردي مي سازند (جوليا، تي 1، ترجمة فيروزبخت، 1384 ). مهارت هاي ارتباطي داراي دو بعد كلا مي و غيركلامي است. رفتارهاي غيركلامي دامن ه ي وسيعي از ارتباطات بين فردي انسان ها را در بر مي گيرند .

رفتارهاي غيركلامي علاوه بر اين كه مكمل گفتار هستند، حالات عاطفي را نيز نشان مي دهد. لحن بيان، تن صدا، تماس چشمي و ساير نشانه هاي غيركلامي، شنونده را قادر مي سازد تا معني كلمات را دريا بد.آشنايي با مهارت هاي ارتباطي غير كلامي و نقش بسيار مهم زبان بدن

2، به ما اين توانايي را مي دهد تا بر تأثير كلام خود بر ديگران بيافزاييم و ارتباط بهتري با ديگران برقرار كنيم (اون1994 ). ايجاد روابط گرم و صميمي با انسان هاي ديگر، منبع اعتماد، ايمني وآسايش هر ، هارجي انساني است كه به تبع آن مي تواند در رشد عزت نفس وكاهش احساس كم رويي و بي ارزشي او مؤثر واقع شود . روان شناسان معتقدند كه احساس بي ارزشي عميق يا فقدان عزت نفس ريشه ي بسياري از نابهنجاري هاي رواني است كه در ميان افراد انساني ديده مي شود (بيابانگرد، 1380 ). محققان عقيده دارند عزت نفس 4 انسان كه از عوامل تعيين كنند ه ي رفتار در انسان به شمار مي رود، در مراحل مختلف زندگي متأثر از چگونگي ارتباط او با ديگران است .

عزت نفس عبارت است از قضاوت ونگرشي كه فرد به طور پيوسته و مداوم از ارزش هاي خود بيان مي دارد (كوپراسميت

1998 )، عزت نفس درجه ي تصويب يا تأييد، پذيرش و ارزشمندي ) از نظر باراك و جاكوب شخص نسبت به خود است . اين احساس شخص ممكن است در مقابله با ديگران و يا مستقل از ديگران باشد . پژوهش هاي علمي نشان داده اند كه در افراد گوشه گير، تنها، منزوي با احساس كم رويي شديد و عزت نفس ضعيف بيماري هاي رواني و جسماني، بيشتر است؛ در حالي كه، افرادي با ارتباطات اجتماعي بيشتري كمتر دچار بيماري هاي رواني و جسماني مي شوند (ريچ 7ترجمه ي قيطاسي، 1382 ). كم رويي يك نا تواني و معلوليت فراگير اجتماعي است . در هر جامعه درصد قابل توجهي از افراد با اين اختلال رفتاري مواجه هستند . در بسياري مواقع كم رويي.( اصلي ترين مانع شكوفايي قابليت ها، خلاقيت ها و ايفاي مسئوليت هاست (افروز، 1381 ، ص 144 فصلنامه انديشه هاي تازه در علوم تربيتي، سال سوم، شماره چهارم، پاييز 1387

كم رويي و هراس اجتماعي نه ت نها با تصويرسازي ذهني منفي از خود همراه است، بلكه با قضاوت هاي غير طبيعي از خود و ديگران نيز همراه مي باشند (ليزژيك

، اكيوز، دوگان و.(2004 ، كوگوكم رويي و عزت نفس ارتباط تنگاتنگي با يكديگر دارند؛ وقتي كم رويي بالاست، عزت نفس پايين است و وقتي عزت نفس بالاست، از خجولي اثري نيست . كم رويي ارثي نيست بلكه اكتسابي است، يعني يك رفتار آموختني مي باشد. زندگي انسان سراسر يادگيري است بخش زيادي از يادگيري در ارتباط با مردم كسب مي شود. افراد زيادي هستند كه به علت عدم توانايي در برقراري ارتباط با ديگران از نداشت ن يك دوست رنج مي برند. چنين افرادي در اجتماع از رشد عاطفي -اجتماعي كمي بهره مندند. چندين علت براي كم رويي مطرح شده كه عبارتند از : ضعف در مهارت هاي ارتباطي و اجتماعي، افكار غيرمنطقي، سابق ه ي رفتارهاي اجتنابي، سابقه ي تنبيه و طرد،.( عدم اعتماد به نفس و احساس حقارت (حسيني، 1370 -1981 ، به نقل از يزدخواستي، 1384 )، پژوهش گسترده اي روي دانشجويان دانشگاه ) موري انجام داد. او خواست ببيند آيا آموزش مهارت هاي زندگي بر افسردگي، اضطراب و عزت نفس تأثير دارد يا خير؟ براي اين منظور گروهي از دانشجويان را به صورت تصا دفي انتخاب كرد و به مدت سه ماه مهارت هاي زندگي و مهارت هاي روابط بين فردي را به آنان آموزش داد . نتيجه ي به دست آمده حاكي از اين بود كه پس از اتمام دور ه ي آموزشي، حالت هاي افسردگي در دانشجويان ديده نشد و حتي اضطراب آنان نيز كاهش پيدا كرده بود و نيز نگرش دانشجويان نسبت ،(1986) به خود و ديگران به كلي تغيير كرده و مثبت تر شده بود . نتايج پژوهش گافو توني نشان داد : افراد كم رو و خجل در آغاز كردن تعاملات اجتماعي محتاط هستند . گلد فرايد و 1984 )، طي مطالعه اي نشان دادند كه : افراد كم رو به احتمال زياد تعاملا ت اجتماعي را ) رانيز تجربه اي تهديدكننده تلقي مي كنند كه از طريق آن مورد ارزيابي و قضاوت ديگران قرار گيرند . لذا تقويت مهارت هاي ارتباطي و اجتماعي در اين افراد مي تواند مفيد و مؤثر واقع شود.

تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر

در دنياي پيچيده ي امروز، يعني در عصر ارتباطات و پيوندهاي اجتماعي، ضرور ت هر چه بيشتر تعاون و همكاري هاي ملي و همفكري هاي علمي و حضور فعال فرهنگي در دنياي كنوني،بدون ترديد پديده ي كم رويي يك معلوليت اجتماعي است.

تحقيقات نشان داده است كه هرگونه اشكال و نقص بدني در افراد موجب برداشت و تصوير منفي آنان از خويشتن مي گردد و بر كارايي و عملكرد آنان اثر منفي مي گذارد. معلوليت مي تواند در درازمدت بر فرايند زندگي فرد تأثيري ناخوشايند بگذارد و موجب پيدايش نگرش هاي منفي در فرد معلول و اطرافيان شود واين موضوع شكل گيري عزت نفس مثبت او را دچار اشكال سازد.

لذا اين افراد در برقراري ارتب اط و تعاملات اجتماعي با ديگران ممكن است احساس ضعف و حقارت كنند . بنابراين پذيرش مثبت فرد معلول توسط خود و اطرافيانش شرط اساسي براي رشد مثبت عزت نفس و سازگاري بهتر فرد مي باشد.

پژوهش حاضر نيز كوشيده است تا اثربخشي آموزش مهارت هاي ارتباط مؤثر را بر افزايش عزت نفس و كاهش كم رويي معلولان جسمي - حركتي مورد بررسي قرار دهد و به اين سؤال كلي پاسخ دهد كه آيا آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر بر افزايش عزت نفس و كاهش كم رويي معلولان جسمي - حركتي استان تهران تأثير دارد؟ بنابراين اهداف اساسي اين پژوهش عبارتند از : 1- بررسي تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر بر افزايش عزت نفس معلولان جسمي - حركتي . 2- بررسي تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر بركاهش كم رويي معلولان جسمي- حركتي.

بر مبناي اهداف فوق فرضيه هاي زير دراين تحقيق آزمون شده است:

1) آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر بر افزايش عزت نفس معلولان تأثير دارد.

2) آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر بر كاهش كم رويي معلولان تأثير دارد.

روش

اين تحقيق از نظر هدف، كاربردي و از نظر روش، آزمايشي از نوع پيش آزمون - پس آزمون با گروه كنترل و با گمارش تصادفي بود .آموزش به صورت كارگاهي و در يك دوره دو ماه و نيم و هر هفته يك جلسه 2 ساعته با استفاده از يك مجموعه محتواي آموزشي استاندارد كه شامل 3 كتابچه با عناوين مهارت ارتباط مؤثر تأليف امامي ناييني ( 1385 )، مهارت برقراري ارتباط مؤثر تأليف موتابي و فتي ( 1385 )، راهنماي آ موزشي مهارت هاي ارتباطي تأليف قهاري ( 1385 )، براي

46 فصلنامه انديشه هاي تازه در علوم تربيتي، سال سوم، شماره چهارم، پاييز 1387استفاده ي شركت كنندگان در دوره و مدرس كارگاه به صورت محتواي تئوري و عملي بود كه در مجموع به آموزش مهارت هاي خودآگاهي، ه مدلي، مهارت هاي گوش دادن، مهارت هاي صحبت كردن، آشنايي با زبان بدن، اصول ارتباط بين فرد ي، مهارت دوست يابي وادامه دوستي،قاطعيت و جرأت ورزي، آشنايي با شيوه هاي سالم حل تعارض هاي بين فردي،آشنايي با راهبردهاي فوري براي كنترل خشم پرداخته شد.

جامعه، نمونه و روش نمونه گيري

جامعه ي آماري اين پژوهش شامل هم ه ي معلولان جسمي - حركتي حاضر در مؤسسه رعد استان 86 بود. حجم نمونه مركب از 120 نفر بود كه با شيوه نمونه گيري - تهران در سال تحصيلي 87 تصادفي از ميان معلولان جسمي - حركتي كه در آزمون عزت نفس نمره زير ميانگين و در آزمون كم رويي نمره بالاي ميانگين را كسب كرده بودند، انتخاب شده و به شيو ه ي تصادفي نيز در دو گروه آزمايش وكنترل گمارده شدند ( 60 نفر گروه آزمايش و 60 نفر گروه كنترل).

ابزار پژوهش

در اين پژوهش براي جمع آوري داده ها و اندازه گيري در متغير عزت نفس از آزمون آيزنگ استفاده شد كه دا راي 30 سؤال 2 گزينه اي است و به صورت 0 و 1 نمره گذاري مي شود و نيز از پرسش نامه كم رويي استنفورد استفاده شد كه داراي 44 سؤال 5 گزينه اي در طيف ليكر ت به صورت هرگز، به 4 نمره گذاري ، 3 ، 2 ،1 ، ندرت، گاهي اوقات، بيشتر اوقات و هميشه است كه به صورت 0مي شود. به اين صورت كه در آغاز جلسه، آزمون عزت نفس آيزنگ و پرسش نامه كم رويي به صورت پيش آزمون روي هر دو گروه آزمايش و كنترل اجرا شد، پس از اتمام دوره آموزشي كه فقط به منظور آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر به گروه آزمايش طراحي شده بود، مجدداَ همان آزمون ها به عنوان پس آزمون روي هر دو گروه آزمايش و كنترل اجرا شد . لازم به ذكر است كه ميانگين نمرات در آزمون عزت نفس آيزنگ 15 و در پرسش نامه كم رويي 95 است. به اين معني كه در آزمون عزت نفس هر چقدر كه نمره آزمودني كمتر از 15 باشد يعني او داراي عزت نفس كمتري است و هر چقدر كه نمره آزمودني بيشتر از 15 باشد يعني او داراي عزت نفس بالاتري است . اما در آزمون كم رويي هر چقدر كه ن مره فرد از 95 كمتر باشد يعني كم رويي فرد كمتر شده و هر چقدر كه بي شتر از 95 باشد يعني فرد دچار كم رويي بيشتري است .

تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر

لازم به ذكر است كه با استناد به پژوهش هاي پيشين، هريك از ابزارهاي فوق از روايي محتوايي و 0/ 0 تا 84 / مطلوب برخوردار بوده و اعتبار آن ها با استفاده از روش آلفاي كرونباخ به ترتيب از 76؛ 0 (پرسش نامه كم رويي) تعيين شده است (سموعي، 1381 / 0 تا 85 / (آزمون عزت نفس ) و از 83رشيدي، 1385 ). براي به دست آوردن روايي آزمون ها، پرسش نامه هاي مذكور در اختيار 15 نفر از متخصصان علوم رفتاري، مشاوران، روان شناسان و استادان دانشگاه هاي تهران، شهيد بهشتي، علامه طباطبايي، دانشگاه آ زاد اسلامي واحدهاي رودهن و علوم تحقيقات قرار گرفت و محتواي آزمون ها از نظر روان سنجي قابل قبول و داراي روايي مناسب تشخيص داده شدند.

يافته ها

با توجه به ماهيت مقياس اندازه گيري كه از نوع فاصله اي است و نوع روش تحقيق كه بر مبناي پژوهش آزمايشي از نوع پيش آزمون

– پس آزمو ن با گروه ك نترل است براي تجزيه وتحليل داده ها و آزمون فرضيه هاي پژوهش از تحليل كواريانس استفاده شد . شاخص هاي توصيفي مربوط به نمره هاي آزمودني ها در دو متغير عزت نفس و كم رويي در مراحل پيش آزمون و پس آزمون هر دو گروه در جدول هاي 1 و 2 نشان داده شده است.

جدول 1: شاخص هاي توصيفي نمره هاي آزمودني هاي گروه هاي آزمايش وكنترل در متغير عزت نفس بر اساس آزمون آيزنگ گروه ها متغيرها تعداد ميانگين انحراف معيار كجي كشيدگي حداقل حداكثر دامنه

پيش آزمون عزت نفس

10 16 6 -0/455 -0/704 2/48 12/78 60

آزمايش

پس آزمون

عزت نفس

17 28 11 1/505 -0/923 3/14 17/43 60

پيش آزمون

عزت نفس

8 16 08 -1/045 -0/019 5/73 11/78 60

كنترل

پس آزمون

عزت نفس

19 20 1 1/236 0/384 2/81 11/81 60

فصلنامه انديشه هاي تازه در علوم تربيتي، سال سوم، شماره چهارم، پاييز 1387

جدول 2: شاخص هاي توصيفي نمره هاي آزمودني هاي گروه هاي آزمايش وكنترل در متغير كم رويي بر اساس

پرسش نامه كم رويي استنفورد

گروه ها متغيرها تعداد ميانگين انحراف معيار كجي كشيدگي حداقل

حداكثر دامنه پيش آزمون كم رويي

40 137 97 -0/884 0/203 10/57 112/58 60

آزمايش پس آزمون كم رويي

44 122 78 -0/225 0/036 9/40 97/05 60

پيش آزمون كم رويي

37 135 98 -1/019 -0/236 11/21 117/03 60

كنترل پس آزمون كم رويي

62 137 75 0/205 -0/556 13/60 115/43 60

جدول 3: خلاصه آزمون تحليل كوواريانس

بحث و نتيجه گيري

همان طور كه در جدول 3 ديده مي شود، احتمال پذيرش فرض صفر براي مقايسه عملكرد گروه بنابراين، .(

sig=0/ 0 كوچكتر است ( 000 / آزمايش و كنترل در پس آزمون عزت نفس از 05 مي توان نتيجه گرفت كه بين عملكرد افراد دو گروه در پس آزمون متغير عزت نفس تفاوت معني دار وجود دارد. آخرين ستون اين جدول، يعني مجذور اتا ضريب تبيين را نشان مي دهد .0) واريانس عزت نفس به وسيله ي متغير مستقل / 51 درصد ( 512 / ملاحظه مي شود كه نزديك به 2 يعني آموزش مهارت هاي ارتباطي تبيين مي شود. از اين رو، با توجه به شواهد جمع آوري شده در اين پژوهش مي توان نتيجه گرفت به طوركلي آموزش مهارت هاي ارتباطي مي تواند عزت نفس را افزايش دهد.

نتايج اين تحقيق نشان داد كه بين عملكرد افراد دو گروه آزمايش و كنترل در پس آزمون متغير عزت نفس، تفاوت معناداري وجود دارد، همچنين بين عملكرد افراد دو گروه آزمايش و كنترل در پس آزمون متغير كم رويي نيز تفاوت معناداري مشاهده شد . به عبارت ديگر نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر در افزايش عزت نفس و

0/512 0/000 122/839 0/097 1/367 عزت نفس 120

0/000 141/600 0/152 0/080 كم رويي 120

تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر

كاهش كم رويي معلولان مؤثر بوده است . پژوهش هاي انجام شده در زمينه ي اثربخشي آموزش مهارت هاي ارتباطي بر افزايش عزت نفس و پژوهش هاي نزديك به موضوع پژوهش حاضر، نتايج فوق را مورد تأييد قرار مي دهند. در برنامه ي ارتقاي توانايي هاي اجتما عي كه توسط يل - نيوهون

1993 )، انجام شد، مهارت هاي اساسي زندگي از جمله : مهارت هاي ارتباطي، تصميم گيري و ) ل مسأله به گروه آزمايش (دانش آموزان )، آموزش داده شد . نتيج ه ي تحقيق حاكي از يشرفت چشمگير دانش آموزان گروه آزمايشي بود . توانايي برنامه ريزي و انتخاب اه حل هاي مناسب براي زندگي، ارتباط با همسالان و اجتماعي شدن آنان به طور معناداري فزايش يافت . به دنبال چنين آموزش هايي شركت كنندگان توانستند تعارض هاي خود را با ( همسالان به نحو سازنده اي حل كنند (كاپلان و همكاران، 1992در پژوهش هاي حاضر نيز آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر كه جزئي از مهارت هاي ندگي مي باشد، باعث كاهش كم رويي و افزايش احساس ارزشمندي افراد گروه آزمايشي و1987 )، طي تحقيقي گزارش كردند ) گسترش ارتباط اجتماعي آنان شد . گلچرست و ماكسول كه مهارت هاي ارتباطي به رشد خو دكفايي در نوجوانان شامل : برقراري ارتباط مؤثر با ديگران،حفظ حمايت اجتماعي، كنترل هيجانات و احساسات فردي كمك مي كند. در پژوهش هاي خود به اين نتيجه رسيدند كه برنامه هاي هاي ارتباطي براي كودكاني كه عزت نفس پاييني دارند، مفيد و مؤثر است . زيرا آنها را ه تعامل گروهي و وابستگي متقابل تشويق مي كند (صديقي، 1380)

بنابراين يافته هاي پژوهشي حاضر دربار ه ي فرضي ه ي اول با يافته هاي پژوهشي ديگر در اين زمينه املاً همخواني دارد و نتايج فوق را تأييد مي كند. با توجه به آزمون فر ضيه ي شماره 2 مشخص د كه آموزش مهارت هاي ارتباطي بر كاهش كم رويي معلولان تأثير دارد . همچنين داده هاي دول 3 نشان مي دهد احتمال پذيرش فرض صفر براي مقايسه عملكرد گروه آزمايش و كنترل در نابراين مي توان گ فت كه بين .(

sig=0/ 0 كوچكتر است ( 000 / پس آزمون متغير كم رويي از 05 فراد دو گروه در پس آزمون متغير كم رويي تفاوت معني دار وجود دارد . آخرين ستون اين54 درصد / جدول، مجذور اتا ضريب تبيين را نشان مي دهد. ملاحظه مي شود كه نزديك به 80/548 ) واريانس كم رويي به وسيله ي مستقل يعني آموزش مهارت هاي ارتباطي تبيين مي شود.

50 فصلنامه انديشه هاي تازه در علوم تربيتي، سال سوم، شماره چهارم، پاييز 1387

عبارت ديگر يافته هاي پژوهشي حاضر دربار ه ي فرضي ه ي دوم بيانگر اين مطلب است كه آموزش هارت هاي ارتباطي باعث كاهش كم رويي گروه آزمايش در مقايسه با گروه كنترل شده است . بررسي و تجزيه و تحليل نتايج فرضيه فوق نشان مي دهد كه ميانگين نمرات كم رويي آزمودني هاي روه آزمايش، در موقعيت پس آزمون يعني پس از آموزش مهارت هاي ارتباطي، در مقايسه با يش آزمون كاهش پيدا كرده است. بنابراين مي توان گفت كه آموزش مهارت هاي ارتباطي در اهش كم رويي معلولان مؤثر بوده است . بنابراين بين يافته هاي پژوهشي حاضر دربار ه ي فرضيه ي وم با ي افته هاي برخي از پژوهش هايي كه در خارج از كشور انجام شده به شكل مستقيم ارتباط مخوان ديده شد كه به ميزان ارت باط و همسويي بين آنها با يافته هاي اين تحقيق اشاره شد . با ستناد به يافته هاي پژوهشي حاضر در زمين ه ي تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر در فزايش عز ت نفس و كاهش كم رويي معلولان و با توجه به نتايج آماري و پژوهش هاي انجام شده در اين زمينه و همخواني يافته هاي پژوهش حاضر با آنها، مي توان گفت كه آموزش مهارت هاي رتباطي مي تواند تا حد قابل توجهي عزت نفس افراد را افزايش دهد و موجب كاهش كم رويي نها شود . بدين ترتيب با توجه به اهميت مهارت هاي ارتباطي، ضرورت آگاهي از آن براي كليه فراد در هر موقعيت و شرايط به خصوص براي معلولان آشكار مي گردد. مهارت هاي ارتباطي نه نها به توانمند ساختن افراد در زندگي حال كمك مي كند، بلكه بر توانمندي آنان براي زندگي آینده نيز تأكيد دارد . چنانچه نوجوانان و جوانان در مراحل اوليه زندگي اجتماعي خود تحت آموزش مهارت هاي ارتباطي قرار بگيرند به سلامت خانواده و جامعه كمك شده است . زيرا آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر منجر به افزايش توانمندي هاي اجتماعي و رواني در افراد مي گردد و آنان را براي زندگي اثربخش و مفيد آماده مي سازد.

مشاوران و متخصصان با آگاهي بيشتر نسبت به روش هاي برقراري ارتباط مؤثر به منظور مقابله ي موفق با مشكلات روزمره و كسب توفيق در تعاملات اجتماعي مثبت با ديگران مي توانند به نوجوانان و جوانان كمك كنند ت ا مشكلات ارتباطي خود را حل كرده و زندگي موفق تر و محيط اجتماعي سالم تري را فراهم سازند . درنهايت با توجه به يافته هاي پژوهش پيشنهاد مي گردد :

1) با توجه به يافته هاي پژوهشي حاضرمبني بر تأثير آموزش مهارت هاي ارتباطي بر افزايش عزت نفس وكاهش كم رويي و نيز به دل يل حساس بودن موقعيت معلولان، به مراكز بهزيستي، بنياد جانبازان، مراكز نگهداري معلولان و مشاوران وروان شناسان اين مراكز، همچنين به خانواده هايي كه فرزند معلول دارند، پيشنهاد مي شود جهت افزايش عزت نفس وكاهش كم رويي و

تأثير آموزش مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر نيز براي بهبود مهارت هاي اجتماعي و ارتباطي ، مهارت هاي برقراري ارتباط مؤثر را به آنها آموزش دهند . 2) به دانشگاه ها، مراكز آموزش عالي، آموزش و پرورش ومراكز مشاوره و روان درماني پيشنهاد مي شود با توجه به فراواني آشفتگي هاي شديد رفتاري - عاطفي و انزواي اجتماعي براي پيشگيري از اختلالات رفتاري در افراد ب ه آموزش مهارت هاي ارتباطي توجه بي شتري كنند و نيز به ايجاد كارگاه هاي آموزشي در زمينه ي مهارت هاي زندگي و مهارت هاي ارتباطي مبادرت ورزند.

منابع فارسي

افروز، غ. ( 1374 ).

روان شناسي كودك و نوجوان. تهران: انتشارات انجمن اولياء و مربيان.

امامي نائيني، ن . ( 1385 )

. مهارت برقراري ارتباط مؤثر . تهران : انتشارات معاونت فرهنگي و پيشگيري سازمان بهزيستي كشور.

بيابانگرد، ا . ( 1380 ).

روش هاي افزايش عزت نفس دركودكان و نوجوانان . تهران : انتشارات انجمن اولياء و مربيان.

حسيني، د . ( 1370 ).

نشانه ها، علل ودرمان كم رويي. پايان نامه كا رشناسي چاپ نشده ، دانشگاه

آزاد اسلامي واحد رودهن.

حكمت، ك.( 1383 ).

مهارت هاي زندگي. شيراز: نشر اميدواران.

جوليا، ت. ( 1384 ).

ارتباطات ميان فردي. ترجمه: مهرداد فيروزبخت. تهران: نشر مهتاب.

ريچ، د. ( 1382 ).

مهارت هاي اساسي زندگي. ترجمه: قيطاسي. تهران: انتشارات صابرين.

صديقي، ك . ( 1380 ).

بررسي اثربخشي آموزش گروهي عزت نفس به شيو ه ي شناختي -

رفتاري بر سازگاري اجتماعي دانش آموزان شهر بروجرد

. پايان نامه كارشناسي ارشد چاپ نشده، دانشگاه اصفهان.

طارميان، ف. ( 1380 )

. مهارت هاي زندگي. تهران: انتشارات تربيت.

فتي، ل و موتابي، ف. ( 1385 ).

مهارت برقراري ارتباط مؤثر. تهران: انتشارات دانژه.

يزدخواستي، آ . ( 1384 ).

بررسي اثربخشي آموزش گروهي مهارت حل مسأله در افزايش سازگاري اجتماعي و عزت نفس دانشجويان دختر دانشگاه اصفهان . پايان نامه كارشناسي ارشد چاپ شده، دانشگاه آزاد اسلامي واحدرودهن.

فصلنامه انديشه هاي تازه در علوم تربيتي، سال سوم، شماره چهارم، پاييز 1387

منابع انگليسي

Bolton. R. (1993).

People Skills. Published in Australia by simon

Schuster.

Burak, M.; Jacob, A. (1998).

Self-esteem enhancement with children

and ddolscent

. New York: pergumon press.

Caplan, M.; Weissberg, R. P.; Grober, J. S. and Jacob. (1992).

Social competence promotion with inner city and suburban youn

adolescents: effects on social adjustment and aclochot use

. Journal

of consulting and clinical psychology,60,56-63.

Cooper, S. (2003).

Self-stim enhancement with children and

adolescent

. New York: pergamon press.

Hargie, O. (1994).

Social skills interpersonal communication.

London, New York Routledge.

Herzon, J. (2002).

What is life skills Education? Washington, DC:

office juvenile justiceand Delinguecy prevrntion.

Lizgic, F.; Akyuz, G.; Dogan, O. and kugu, N. (2004).

Social

phobia among university students and its relation to self esteem and

body image

. Canadian Journal of psychiatry,49(9),630-634.

Rogers, C. R. (1999).

A theory of therapy, personality, and

interpersonal relationships as developed in the client-center

framework

. New York: McGraw-Hill.

تاثیر آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر بر افزایش عزت نفس و کاهش کم رویی معلولان جسمی - حرکتی

مطالب مشابه :

بیست و پنجم دی ماه

تاثیر آموزش مهارت های برقراری ارتباط موثر بر افزایش عزت نفس و کاهش کم رویی معلولان جسمی - حرکتی

اس ام اس های جالب زناشوئی در فرهنگ غرب sms انگلیسی

بخش اول علوم سوم راهنمایی

توصیه‌های کلیدی کنکور

ماهيت انسان و نيازهاي متعالي او از ديدگاه ويكتور فرانكل

زن دختر با یک عالمه گردنبد مروارید دستبند مرواریدی انگشتر انگشتری یاقوت یاقوتی سرخ قرمز کلاه

بیو گرافی شعبده بازان جهان

آدلر و نظریه های روانشناسی فردی