زندگي نامه خاجوي كرماني

« کمال الدین ابوالعطا محمود بن علی» از بزرگ زادگان و خواجگان کرمان بود ، به همین علت، بعدها تخلص «خواجو» را برای خود برگزید و به دلیل هنرنمایی هایش در سرودن شعر به « نخل بند شاعران» شهرت یافت.
شاعر کرمانی و پر آوازه ی قرن هشتم پس از تولد، در دیار خویش در پی کسب علم و کمال برآمد و در جوانی با حافظ آشنا شد و دوستی و نزدیکی بسیاری با او داشت. از آن جا که خواجو مسن تر و با تجربه تر از حافظ بود بر شعر و اندیشه ی خواجه ی شیراز پرتو تعلیم افکند و این گونه است که در دیوان حافظ، غزل ها و ابیات زیادی را می یابیم که به تقلید و یا استقبال از خواجوی کرمانی سروده شده است.
آری، پرچمدار غزل فارسی (حافظ)، سبک غزل سرایی خود را از خواجو تقلید کرده است و این سبک غزل خواجو است که با کمال هنری و رندی حافظ در دیوان خواجه ی شیراز به اوج تعالی رسیده است.
دامنه ی پیروی حافظ از سبک خواجوی کرمان حتی مضمون بسیاری از اشعار و نیز بعضی الفاظ را در بر می گیرد، و چنین است که بسیاری خواجو را استاد حافظ نامیده اند.
خواجو در قصیده به سنایی نظر داشته است . قصاید او در توحید،نعت، منقبت معصومین و بخشی دیگر در زهد و پند و پاره ای نیز به انضمام بیش تر قطعاتش در برگزیده ی مطالب و مسایل اجتماعی و انتقادی است.
او همچنین در غزل از سعدی، در حماسه از فردوسی و در داستان غنایی از نظامی پیروی کرده است. بنابراین خواجو در انواع شعری، تنها متولیان و پرچمداران ادب منظوم فارسی را سرمشق خود قرار داده است.
دیوان شعر خواجو توسط احمد سهیلی خوانساری در تهران به چاپ رسیده است و شامل قصاید، غزلیات، قطعات، ترجیعات و رباعیات است که روی هم به دو بخش « صنایع الکمال» و « بدایع الجمال» تقسیم می شود.
همچنین، شش مثنوی در وزن های گوناگون به نام های، سام نامه، همای و همایون، گل و نوروز، روضة الانوار، کمال نامه و گوهر نامه در کارنامه شعری خواجو ثبت شده است که پنج مثنوی اخیر بر روی هم خمسه ی او را تشکیل می دهد. اما خواجو آثاری به نثر نیز دارد که مهم ترین آنان سه مناظره است به نام های « رسالة البادیه» در مناظره ی نی و بوریا، « سبع المثانی» در مناظره ی «شمشیر و قلم» و مناظره ی شمس و سحاب که هر سه به نثری آمیخته با شعر نگاشته شده اند.
خواجو در سال 750 ه. در شیراز جان به جان آفرین تسلیم کرد و در شیراز « تنگه الله اکبر » مشرف به دروازه ی قرآن فعلی به خاک سپرده شد .
گفتنی است مرحوم محمودی استاندار نیمه ی اول دهه ی هفتاد کرمان در زمان مدیریت خود تلاشهای بسیاری در جهت انتقال مقبره ی خواجو به کرمان انجام داد. هر چند زنده یاد محمودی در این کار ناکام ماند اما پیگیری های بسیار او، سبب توسعه ی بنا و افزایش تبلیغات گردشگری برای مقبره ی خواجو در شیراز شد.
همچنین همایش سراسری خواجو در سال 1369 به یاد این شاعر برجسته ی ادب فارسی برگزار گردید.
تحمیدیه ی زیر گزیده ای از مقدمه ی مثنوی گل و نورورز است که بیت آخر آن به آیات معراج پیامبر در سوره ی «النجم» تلمیح دارد.
به نام نقش بند صفحه ی خاک                               عذار افروز مه رویان افلاک
عبیر آمیز انفاس بهاری                                          زبور آموز کبک کوهساری
گهر بخشنده ی ابر تتق بند                                      زر افشاننده ی صبح شکرخند
خداوندی که در ذاتش علل نیست                             جهان داری که در ملکش خلل نیست
نه در ایوان قربش و هم را بار                                     نه با چون و چرایش عقل را کار
کسی با او نه و او به همه کس                              نماند هیچ کس، او ماند وبس
نهد در نار نور و مهر در مار                                     دهد از نیش نوش و خیری از خار
کند روشن به نرگس چشم مستان                        نهد زرین قدح در صحن بستان
کسی ما هیت ذاتش نداند                                  که کس با او و او با کس نماند
قدیمی، کاولش را ابتدا نیست                              کریمی، کاخرش را انتها نیست
قمر را روشنایی نامه داد                                  عطارد را دوات و خامه داد
یتیمی را حبیب خویش خوانده                             زادنایش به «اوادنی» رساندهرضا واعظی زاده

بیوگرافی و زندگینامه

آرامگاه خواجو در شمال شيراز، در دامنه كوه صبوي و در ابتداي جاده شيراز - اصفهان، در تنگ الله اكبر قرار گرفته است. قبر وي مشرف بر دروازه قرآن مي باشد. آب چشمه معروف ركناباد نيز از كنار مقبره خواجو مي گذرد.
اين آرامگاه در سال 1315 شمسي با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد. محل آرامگاه در محوطه اي بدون سقف قرار دارد. در وسط صفه آن سنگ قبري است كه بالاي آن محدب و داراي برآمدگي است. روي اين سنگ كتيبه اي كه بيانگر قبر خواجو باشد وجود ندارد. فقط بالاي سنگ عبارت: كل من عليها فان و يبقي وجه ربك ذوالجلال و الاكرام به خط ثلث نوشته شده است.
در بالا و پايين قبر نيز دو ستون سنگي كوتاه قرار دارد كه طبق رسم آن زمان در بالا و پايين قبور عرفا و شعرا وجود داشته است. در سال 1337 شمسي اداره باستان شناسي فارس اقدام به ساخت يك اطاق در قسمت شمالي محوطه آرامگاه كرد. در پيشاني اين اطاق دو غزل از غزليات خواجو به خط نستعليق بر روي كاشي هاي آنجا نوشته شده است. با اين مطلع:
دوش مي كردم سؤال از جان كه آن جانانه كو؟ گفت: بگذر زان بت پيمان شكن پيمانه كو؟ ...
و ديگر به مطلع
صبحدم دل را مقيم خلوت جان يافتم از نسيم صبح بوي زلف جانان يافتم ...
كه هم اينك اين اتاق تبديل به فرهنگسراي خواجو گرديده است.
كمي بالاتر از مقبره خواجو 3 غار به چشم مي خورد. يكي از آنها غاري است كه محل عبادت و رياضت زهاد و مشايخ بوده و خواجو نيز مدتي در آن جا به عبادت مشغول بوده است.
غار ديگر كه در دهانه آن طاقي ضربي از نوع طاق كجاوه اي از سنگ و آجر زده شده محل قبر خواجه عمادالدين محمود، وزير معروف شاه شيخ ابواسحاق اينجو است.
در كنار اين غار نقش برجسته اي از جنگ رستم و شير ديده مي شود كه به دستور حسينعلي ميرزا فرمانفرماي فارس در سال 1218 ه.ق ساخته شده است. در كنار آن نيز نقش برجسته ناتمامي از فتحعلي شاه قاجار و دو تن از پسرانش به چشم مي خورد. در دو طرف اين نقش برجسته دو نيم ستون به سبك ستون هاي دوره زنديه در درون كوه كار شده است.
در سال 1370 به همت دانشكده ادبيات دانشگاه كرمان، كنگره بزرگداشت خواجو در كرمان برگزار شد و مراسم اختتاميه اين كنگره در شيراز انجام شد. با همين انگيزه به همت شهرداري شيراز و استانداري فارس، آرامگاه خواجو مرمت و بازسازي شده كه شامل بازسازي كف و بدنه و ايجاد يك سري ديواره هاي عمودي با مصالح سنگ است. هم چنين مجسمه اي از سر و صورت خواجه از سنگ تراشيده شده، در اين مكان قرار گرفته است. بناي آرامگاه خواجوي كرماني به شماره 916 در فهرست آثار تاريخي به ثبت رسيد.

زندگي نامه خاجوي كرماني

مطالب مشابه :

چهل حدیث زیبا درباره علم و دانش-1

شعری از ه. ا. سایه در مورد زمین

شعر در مورد معلم

ٍٍسخنان بزرگان اندیشمندان در باره ارزش علم ودانش

شعری در مورد ریاضی به نقل از مجله پویا- 10

طرح درس دوم راهنمایی

درس چهارم جوانان و فرهنگ

زندگي نامه خاجوي كرماني

486- اشعار زیبا از مولوی درباره علم آموزی بدون تقوا و پرهیزگاری