قسمت دوم:خلاصه اقدام پژوهی خانم زارع(رتبه اول کشوری در برنامه چهاردهم معلم پژوهنده از ناحیه2 قم

به لطف الهی، راهحلهای انتخابی به میزان بالایی مورد تأیید اساتید فن، همکاران گرامی و مدیر محترمه آموزشگاه قرار گرفت. بنابراین با اطمینان بیشتر توانستم راه حلهای انتخابی را به مرحلهی اجرا درآورم. (پیوست شماره1 و34)

اجرای راه حلهای انتخابی

اجرای راهحلها، مهمترین بخش یک اقدام پژوهی میباشد و به همکارانم در پایه‌های دیگر ارائه نمودم، ایشان نیز از این جدول استقبال کردند، سپس با اندکی تغییر، آن را چاپ کرده و قبل از هر فعالیتی، ابتدا جدول مذکور را تکمیل می‌نمودم، بعد با آگاهی و آمادگی کامل در کلاس حاضر می‌شدم. با استفاده از جدول یاد شده، روش تدریس متناسب با هدف و مفهوم مورد نظر، نکات مورد نظر در ارزشیابی تشخیصی و همچنین، نقطهی شروع تدریس را مشخص می‌نمودم. برای حل مسأله‌های جمع و تفریق از روش سفر خیالی، کشیدن نقاشی و بارش فکری( مثلاً: یک جمع یا تفریق را روی تخته کلاس می نوشتم،دانش آموزان در گروه مشورت کرده و مسأله ای متناسب با آن را روی ورق می نوشتند.)

- تشکیل انجمن کودکان ریاضیدان: در این طرح که سال های قبل نیز انجام می دادم، تعدادی از دانشآموزان علاقهمند به درس ریاضی و فعالیتهای مربوط به آن که 5 نفر بودند را، انتخاب کرده و انجمن کودکان ریاضیدان تشکیل دادم. در این انجمن افراد وظایفی داشتند که به صورت قرارداد نوشته و امضا کردیم. مواد این قرارداد به شرح زیر بود: 1. راهنمایی گروهها برای انجام فعالیتهای عملکردی ریاضی؛ 2. ارائه گزارش پیشرفت گروهها در درس ریاضی؛ 3. طرح 5 سؤال آزمون مداد ـ کاغذی در پایان هر هفته تحت نظر آموزگار مربوطه؛ 4. تصحیح ورقههای آزمون مدادـکاغذی یا بررسی سؤالات آزمون یادشده، از نظر فراوانی اشتباهات دانشآموزان در هر سؤال، زیر نظر آموزگار مربوطه؛ 5. پذیرش مسئولیت آموزگار افتخاری. اجرای این طرح باعث شد تا فراوانی اعضای انجمن کودکان ریاضیدان افزایش یابد. به طوری که تا پایان سال تحصیلی یاد شده، تعداد اعضای آنان از 5 نفر به 20 نفر فزونی یافت. نظارت بر اجرای راه حل همانطور که ذکر شد اعضای انجمن موظف بودند، به افرادی که به راهنمایی آنان در درس ریاضی نیاز داشتند کمک کنند، بنابراین دقت داشتم، تا افراد انجمن، خودشان از انجام فعالیتهای درسی عقب نمانند. از این رو، همواره به وضعیت درسی آنان، رسیدگی می‌کردم. هم چنین، در طراحی سؤالات نیز، به اعضای انجمن یاری میرساندم. زمانی که اعضای انجمن، ورقه های آزمون را بررسی می کردند، از آن ها می خواستم که اشکالات دوستان شان را برای یکدیگر بازگو نکنند. هم چنین مراقب بودم که اعضای انجمن دچار غرور کاذب نشوند و در صورت نیاز، دوستانه و خصوصی، تذکرات لازم را، ارائه می دادم. در ابتدای اجرای طرح، جهت تنظیم سؤالات آزمون، نیاز به کمک بیش تری داشتند ولی با توجه به نظر یکی از همکاران، این مورد از وظایف اعضای انجمن حذف شد.

- تشویق ژتونی:جهت تشویق دانشآموزان از روشهای مختلف کلامی، اشارهای و جایزه استفاده میکردم. ولی اهدای جوایز تا کی میتوانست انگیزهی دانشآموزان را به انجام فعالیتهای درسی افزایش دهد؟ از این رو، تصمیم گرفتم کمکم اهدای جایزه را حذف کنم و تشویق ژتونی را جایگزین آن نمایم. بر این اساس، کارت‌های تشویقی خاصی را تهیه کردم(پیوست شماره24) و با دانشآموزان قرار گذاشتیم که به ازای هر فعالیت خوب و دقیق، همکاری در گروه، مرتب و تمیز نوشتن تمرین‌ها و کسب نتایج عالی و بسیار خوب در آزمونهای ریاضی، امتیاز داده شود و هر وقت که20 امتیاز کسب کردند، میتوانند جایزه خود را انتخاب کنند. ( پیوست شماره25) در اواخر سال تحصیلی یاد شده و بعد از اجرای طرح، و مقایسه وضع موجود و مطلوب دانش‌آموزان در درس ریاضی و فعالیت‌های مربوط به آن، که در جدول و نمودار زیر نشان داده شده، بیانگر این ادعاست که به هدف موردنظر خود، که در ابتدای پژوهش حاضر به آن اشاره کرده بودم، رسیده ام.

نتیجه گیری:

با توجه به این که هدف اساسی از آموزش ریاضی در دورهی ابتدایی، ایجاد توانایی برای محاسبات عددی و کاربرد صحیح آموخته‌ها و مهارت‌ها، همچنین پرورش ذهنی خلاق می‌باشد، شایسته است آموزگاران با کمک ابزار دقیق علمی، اقدام به انجام فعالیت‌هایی نمایند، تا از این طریق به هدف اصلی آموزش دست یابند. بنابراین بجا و شایسته است که پس از آشنایی با اصول و مراحل اجرای روش‌های گوناگون تدریس، با تشخیص موقعیت‌ها و با توجه به توانایی‌ها و علاقهی دانش‌آموزان و بر حسب نوع مفهوم درس، تلفیقی از روش‌های تدریس را به کار ببرند. در تحقیق حاضر که عنوان آن، راهکارهایافزایش علاقه‌مندی دانشآموزان پایه دوم دبستان دخترانه تربیت اسلامی قم به درس ریاضی و انجام فعالیتهای عملکردی آن، بوده است، به منظور آگاهی بیشتر از وجود مسألهی بیعلاقه‌گی دانش‌آموزان نسبت به درس ریاضی، به بررسی داده‌های کسب شده از منابع و روش‌های گوناگون علمی، مانند: یادداشت‌های پژوهشی روزانه، مشاهدهی فعالیت‌های دانش‌آموزان، مصاحبه با اولیای آنان، برگزاری آزمونهای مداد-کاغذی، بررسی کارنامهی پیشرفت تحصیلی و پوشه کار سال قبل دانش‌آموزان، پرسشنامه ویژه آموزگاران سال گذشته آنان و نظرسنجی از دانش‌آموزان، به تبادل تجربه با مدیر و همکاران محترمه پرداخته شد که گزارش آن نیز در بخش توصیف وضع موجود ( شواهد1) ارائه گردید. سپس جهت شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد مسأله، داده‌های کسب شده از پرسش نامهی ویژهی اولیا و همکاران، مصاحبه با دانش‌آموزان، یادداشت‌های پژوهشی روزانهی خود و کتاب‌ها، مجلات و مقالات اینترنت، مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور دستیابی به راهحلهای پیشنهادی، بار دیگر از ابزارهای معتبر علمی (مشاهده کلاس همکاران، مصاحبه با دانش‌آموزان، پرسشنامه ویژه اولیا و همکاران، مطالعهی کتاب‌ها، مجلات، اینترنت، پژوهش‌های همکاران و یافته‌های دیگران) استفاده شد. در ادامه پس از تجزیه و تحلیل و تفسیر دادهها، راه حلهای پیشنهادی گوناگون برای حل مسأله به دست آمد. پس از بررسی راهحلهای ارائه شده، بر اساس اهداف آموزش ریاضی دورهی ابتدایی، برخی از راهحلها انتخاب و پس از اعتبار بخشی لازم، به مرحلهی اجرا درآمد. در اواخر سال تحصیلی یاد شده و بعد از اجرای طرح، با توجه به جدول شماره11 و نمودار شماره 5 (مقایسهی وضع موجود و مطلوب)، مشاهده میشود که فراوانی دانشآموزان علاقهمند به یادگیری مفاهیم ریاضی از 7 نفر(92/26 درصد) به10 نفر(46/38 درصد)، علاقهمند به انجام تکالیف بدون کمک اولیا از 5 نفر (23/19 درصد) به 13 نفر(50 درصد )، علاقهمند به انجام فعالیتهای عملکردی از 6 نفر(07/23 درصد) به20 نفر (92/76 درصد) و فراوانی دانشآموزان علاقهمند به حذف درس ریاضی، از 8 نفر (76/30درصد) در اوایل سال تحصیلی به صفر در اواخر سال تحصیلی یاد شده، رسیده است. لازم به ذکر است که بیش تر دانشآموزان، علاوه بر علاقهمندی به یادگیری مفاهیم ریاضی و انجام تکالیف بدون کمک اولیا، به انجام فعالیتهای عملکردی نیز، علاقهی زیادی از خودشان نشان میدهند، ضمن آن که در انجام فعالیتها، از دقت خوبی برخوردار شده و از قدرت خلاقیت و نوآوری خود نیز تا حدودی زیادی استفاده میکنند. همچنین، با توجه به جدول شماره12 و نمودار شماره 6 (مقایسه وضع موجود و مطلوب) مشاهدهی میشود که فراوانی دانشآموزان در مقیاس درجهبندی آزمونهای مداد ـ کاغذی: از 2 نفر (69/7 درصد) عالی در ابتدای سال تحصیلی89-90 به 7 نفر(92/26 درصد)، از3 نفر(53/11 درصد) بسیار خوب به 10 نفر(61/34 درصد)، از4 نفر(38/15 درصد) خوب به7 نفر(92/26 درصد)، از13 نفر(50 درصد) متوسط به 2 نفر (76/7 درصد) و از4 نفر(38/15 درصد) ضعیف به صفر در اواخر سال تحصیلی یاد شده رسیدهاند. نتایج به دست آمده از آزمون های مداد- کاغذی، نظرات همکاران و اولیای دانشآموزان، بازدید همکاران از نمایشگاه فعالیت ها و وسایل دست ساز فراگیران و بررسی پوشهی کار ریاضی آنان، توسط مدیر محترم آموزشگاه،( که نمونه ای از نظرات همکاران، اولیا و مدیر محترم پیوست می باشد) گواه مطلوبیت این طرح در رسیدن به هدف مورد نظر می باشد. در پایان و با توجه به شاخص‌های کمی و کیفی موفقیت طرح و هم چنین شواهد موجود در قالب فیلم و عکسهای پیوست شده، می‌توان چنین نتیجه گرفت، که: تنوع روش‌های تدریس و نوع فعالیت‌های متناسب با هدف هر درس، در ایجاد علاقهمندی دانش آموزان به انجام فعالیتهای ریاضی تأثیر بسزایی دارد. همان طورکه در اجرای راه کارها اشاره شد، هریک از پژوهشگران، راه کارهایی را جهت رسیدن به هدف مورد نظر اجرا کرده بودند و به نتایج مطلوبی دست یافته بودند. هم چون آقایی(1388) در پژوهش خود به این نتیجه رسیده بود که توجه به تفاوت‌های فردی و استفاده از تمامی امکانات موجود، در حل مشکلات دانشآموزان مؤثر میباشد، من نیز پس از اجرای طرح، به این نتیجه دست یافتم که برای ارائهی تکالیف و فعالیت‌های عملکردی به دانش‌آموزان، علاوه بر توجه به تفاوت‌های فردی، در نظر گرفتن نیازها و علایق آنان نیز، تأثیر زیادی در علاقهمند نمودن فراگیران به درس ریاضی و انجام فعالیتهای آن دارد. بر اساس نتیجهای که نوری(1387) از تحقیق خود به دست آورد، تقویت مهارتهای دانش آموزان و فعال نمودن آنان، موجب افزایش سطح یادگیری و پیشرفت در ارزشیابی درس ریاضی فراگیران می شود و ابراهیمی زرندی(1385) نیز پس از انجام پژوهش خود، چنین نتیجه گرفت که علاقه مندی دانش آموزان به درس ریاضی، منجر به پیشرفت آنان در آزمون های درس مورد نظر می شود، من، نیز به این نتیجه رسیده ام که ارائه تکالیف و فعالیت‌های عملکردی و کاربردی متنوع و جذاب، علاوه بر تعمیق یادگیری مفاهیم ریاضی در فراگیران، انگیزهی آنان به یادگیری بیشتر نیز، افزایش می یابد. هم چنین به این نتیجه دست یافتم که تقویت حافظه دیداری و شنیداری، و پرورش دقت و توجه دانش آموزان، در قالب بازی های هدفدار، تأثیر بسزایی در افزایش علاقه مندی آنان به انجام فعالیت های عملکردی درس ریاضی دارد.

پیشنهاد‌ها و راهکارها

با توجه به مراحل اجرای طرح و رسیدن به وضع مطلوب که علاقهمند کردن دانش‌آموزان به انجام فعالیت‌های ریاضی بود، و بر اساس تجارب کسب شده در این زمینه، نکاتی در قالب پیشنهادها و راهکارها، به شرح زیر ارائه میگردد.

الف. به مسئولان محترم آموزش و پرورش پیشنهاد می‌گردد: با توجه به محور بودن دانش آموزان در فعالیتهای کلاسی به صورت گروهی یا فردی و اجرای روشهای نوین تدریس، نیاز به میز و صندلیهای مناسبی می باشد. بر این اساس، پیشنهاد میگردد، مسئولین محترم ، امکانات مورد نیاز در این زمینه را، مورد توجه قرار دهند.

ب. به سرگروه‌های آموزشی گرامی درس ریاضی توصیه می‌شود :هنگام بازدید از مدارس مختلف، روش‌های تدریس و فعالیت‌های بدیع و خلاق درس ریاضی را، به همکاران ارائه نموده و از این طریق، تبادل تجربه نمایند. هم چنین، از اداره ی مربوطه، برگزاری فراخوان ساخت پاور پوینت مربوط به درس ریاضی و فعالیت‌های آن را، درخواست کنند تا همکاران خلاق، تجارب ارزنده ی خود را، در این زمینه ارائه دهند، و بهترین آن‌ها، به صورت لوح فشرده در اختیار دیگر آموزگاران، قرار گیرد.

ج. به همکاران ارجمند پیشنهاد می‌گردد:به اهمیت و تأثیر مثبت داشتن طرح درس قبل از تدریس، توجه داشته باشند و بر اساس هدف و مفهوم مورد نظر، روش تدریس مناسب را برگزینند و به ارزشیابی تشخیصی که نقطه ی آغازین تدریس می‌باشد، اهمیت خاصی بدهند. هم چنین با توجه به نیازها و علایق دانش‌آموزان، تکالیف و فعالیت‌های عملکردی ملموس و عینی، متنوع و خلاقانه را در نظر بگیرند. ضمن این که به تفاوت‌های فردی توجه دارند، به دانش‌آموزان فرصت کشف رابطه‌های ریاضی را بدهند تا آنان با تلاش فکری خود، به حل مسائل بپردازند.

د. به اولیای عزیز پیشنهاد می‌گردد:همواره سعی کنند در انجام تکالیف فرزندشان، به عنوان یک راهنما عمل کرده و اجازه دهند تا آنان خود، با مسایل درگیر شده و در صدد حل آن برآیند. زیرا از این طریق یادگیری فرزندشان، عمیقتر و پایدارتر خواهد بود.

فهرست منابع و مآخذ

2. آقایی، محمد مهدی.(1388).چگونه توانستم دیدگاه منفی یکی از دانش آموزان در درس ریاضی را به نگرش مثبت تبدیل نمایم؟(اقدام پژوهی). چاپ نشده. قم: مرکز تحقیقات.

4.بابایی، زینب.(1388). راهکارهای افزایش علاقهمندی دانش آموزان به درس ریاضی(اقدام پژوهی). چاپ نشده. قم: مرکز تحقیقات.

5.بروور،ای.دبیلیو.،دوژونج، ژ.ا. و استوت، و.ژ(2001). به سوی یادگیری برخط (الکترونیکی)، گذر از تدریس سنتی و راهبردهای ارتباطی آن. ترجمه مشایخ، فریده و بازرگان، علی(1383). تهران: موسسه انتشارات آگاه.

7.حاجی محمدی، سکینه.(1388).روشهای علاقهمند کردن دانش آموزان دختر پایه اول راهنمایی به درس ریاضیات(اقدام پژوهی). چاپ نشده. قم: مرکز تحقیقات.

10. رضوانی، راضیه.(1387).چگونه توانستم در کلاس ریاضی اول راهنمایی حصرت رقیه(س) نشاط به وجود آورم؟. مجموعه مقالات اقدام پژوهی.قم: طلوع مهر.

قسمت دوم:خلاصه اقدام پژوهی خانم زارع(رتبه اول کشوری در برنامه چهاردهم معلم پژوهنده از ناحیه2 قم

مطالب مشابه :

قسمت اول:خلاصه اقدام پژوهی خانم زارع(رتبه اول کشوری در برنامه چهاردهم معلم پژوهنده از ناحیه 2قم)

اقدام پژوهی ریاضی دوم زارع

اقدام پژوهی

اقدام پژوهی - چگونه توانستم درس ریاضی پایه دوم را برای دانش آموزانم شیرین وجذاب کنم .

اقدام پژوهی:چگونه مشکل ترس از مسائل ریاضی لیلا را کاهش دهیم ؟

اقدام پژوهی -ریاضی