توضيح در باره ابزار هاي نقشه كشي و كاربرد آن

اشل :

خط کشی است مدرج، معمولاً با تیغه مثلث (فرمهای دیگری وجود دارد) دارای 6 لبه که روی هر لبه آن یک مقیاس بسیار دقیق مدرج شده است. جنس اشل، پلاستیک فشرده به رنگ سفید می باشد.

  محافظت و نگهداری شل :

از اشل به هیچ وجه نباید برای خط کشی و یا برش کاغذ استفاده کرد. بلکه منحصراً مختص اندازه گیری و اندازه گیری است و باید پس از پایان کار در جلد مخصوص خود قرار داده شود. 

  انواع مدادها :

مداد، وسیله ساده ای است که برای نوشتن و کارهای شبیه به آن بکار می رود. در کارهای طراحی، نقشه کشی و کارهای گرافیک از انواع مدادها بر حسب ضرورت برای کارهای اولیه استفاده می شود.

نکته 1 :
برای رسم خطوط افقی مداد باید با صفحه کاغذ زاویه 60 درجه بسازد.

به طور کلی مدادها به سه گروه تقسیم می شوند : گروه اول مدادهای سخت یا Hard که با حرف H مشخص شده اند. هر چه شماره H بالاتر باشد، سختی مواد بیشتر و کم رنگتر است.

گروه دوم مدادهای سیاه یا Blak می باشند که با حرف B مشخص شده اند. هر چه شماره B بیشتر باشد، مغز مداد نرمتر و رنگ آن سیاه تر (پررنگ تر) است. این مدادها بیشتر در کارهای طراحی هنری کاربرد دارند.

بجز دو گروه B,H دو نوع مداد نیز برای کارهای عمومی مانند نوشتن و نظایر آن کاربرد دارند، که با حرف HB,F مشخص شده اند. این دو مداد دارای کیفیتی متوسط می باشند چون تا حدودی سختی H و رنگ B را یکجا دارند. 

  مداد اتود :

قلمی است فلزی یا پلاستیک سخت که می توان در آن انواع مغز مداد با ضخامتهای متفاوت را قرار داد و به جای مداد به کاربرد. کار با مداد اتود بسیار راحت تر و با صرفه و تمیز است.

استفاده صحیح از مداد اتود ، آن هست که هنگام نوشتن یا خط کشیدن ، نباید به طور ثابت در دست نگه داشته شود بلکه باید هنگام کار به طور مداوم و آرام در دست چرخانده شود تا نوک آن در یک جهت ساییده و پهن نشود و نوشته و یا خط از کیفیت یکسان برخوردار باشد. 

  پرگار :

برای ترسیم دایره با شعاع های متفاوت، از پرگار استفاده می شود.

نکته 1 :
بازوهای پرگار باید بلند و مفصل دو بازو دارای پیچ کنترل باشد تا در موقع رسم دایره شعاع آن تغییر نکند. 

  قلم ها:

برای دستیابی به ترسیمات نهایی، می توان هر کار ترسیمی را به دو مرحله تقسیم کرد :

مرحله اول :
کلیه ترسیمات به صورت مدادی انجام گیرد.

مرحله دوم :
ترسیمات مدادی، بر روی کاغذ کالک و یا در صورت لزوم کاغذ سفید با قلم و مرکب صورت می گیرد.

قلم های راپید، به صورت تکی یا در سدیهای چهارتایی، هشت تایی و نه تایی وجود دارند.

به طور کلی قلمهای راپید در دو نمونه عرضه شده اند: یک نمونه آن برای کارهای کشیدنی (ترسیم) کاربرد دارند. نمونه دیگر آن، علاوه بر کارهای خط کشی (ترسیم) ، برای کارهای نوشتنی (شابلن نویسی) مورد استفاده قرار می گیرند.

نکته 1 :
هنگام ترسیم قلم راپید را باید به نحوی در دست بگیریم که زاویه قلم با خط افق از 80 درجه کمتر نباشد. در غیر این صورت، خط به صورت مقطع رسم می شود و اگر برای مدت زمان طولانی از قلم راپید به طور نادرست استفاده شود. نوک قلم در یک جهت ساییده شده، کاغذ را پاره می کند.  

  شابلنها :

شابلن وسیله ای است که به وسیله آن می توان شکل، مدل و یا حرف خاصی را به تعداد مورد نیاز به صورت یکسان و یک اندازه ترسیم نمود.

به طور کلی شابلنها را می توان به گروه های زیر تقسیم نمود:
گروه اول:
شابلن حروف و اعداد
گروه دوم :
شابلنهای معماری
گروه سوم :
شابلنهای سطح های هندسی منظم
گروه چهارم :
شابلنهای تأسیساتی – الکتریکی و استراکچر  

پیستوله ها :

می توان گفت پیستوله ها نوعی شابلن هستند که برای ترسیم قوسها و منحنیهای مختلف بکار می روند.

  نقاله :

از این ابزار، برای اندازه گیری زاویه و یا رسم راویه با درجه مشخص استفاده می شود. نقاله ، نیمدایره ای است از جنس پلاستیک شفاف و بی رنگ به نام «پلاکسی گلاس» که بسیار دقیق به 180 مدرج شده است و در دو جهت، از صفر تا 180 ( در جهت عقربه ساعت و در جهت خلاف آن) شماره گذاری گردیده که هر قسمت آن، یک درجه را نشان می دهد. نمونه های دایره کامل آن که به 360 تقسیم شده نیز وجود دارد. 

  کاغذهای نقشه کشی :

یکی از لوازم اصلی کار نقشه کشی و کارهای ترسیمی و طراحی، کاغذ می باشد. نوع کاغذ در کارهای ترسیمی از اهمیت بسیاری برخوردار است.
به طور کلی برای کارهای نقشه کشی و کارهای ترسیمی سه نوع کاغذ مورد استفاده قرار می گیرد. که عبارتند از :
الف – کاغذ پوستی
ب – کاغذهای کالک
ج – کاغذهای سفید  

  الف – کاغذ پوستی :

کاغذی است سفید و نسبتاً نازک که برای کارهای تمرینی و طرحهای اولیه از آن استفاده می شود. کاغذ پوستی خوب، باید دارای خصوصیات زیر باشد:
1 – رنگ آن سفید باشد.

2 – نسبتاً نازک باشد به طوری که تصویر و خطوط، به خوبی از پشت آن (زیر آن) دیده می شود.

3 – سطح کاغذ به اندازه کافی زبر باشد که مداد به خوبی روی آن اثر بگذارد و در موقع پاک کردن اثر خط مداد روی آن باقی نماند.  

  ب – کاغذهای کالک :

نوعی کاغذ نرم ضد چربی است که به اندازه کافی نور از آن عبور می کند و برای کپی برداری و طرح برداشتن مناسب است و نسبت به میزان انتقال نور، برای نسخه برداری با دستگاه چاپ و تکثیر اوزالید مورد استفاده قرار می گیرد.

نکته :
از خصوصیات این کاغذ این است که اشتباهات ترسیمی مرکبی، با کشیدن تیغ، براحتی از روی آن تراشیده می شود.  

  ج – کاغذ سفید :

کاغذهای سفید بدون خط که همه افراد کم و بیش با آن آشنا هستند و در اغلب کارها مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع این کاغذها از روی وزن آنها مشخص می گردند و به کاغذهای 60.80.100.120 گرمی معروف می باشند. (این مقدار وزن مربوط به یک متر مربع کاغذ می باشد) به طور کلی، هر چه وزن کاغذ بیشتر باشد آن کاغذ ضخیم تر و مقاومتر و سطح آن کاغذ برای کارهای ترسیمی مناسب تر است.  

  اندازه کاغذ :

کاغذهای استاندارد دارای ابعاد مشخص و ثابتی هستند.

بزرگترین اندازه کاغذهای نقشه کشی کاغذ A0 می باشد. ابعاد این کاغذ همان گونه که در جدول مشاهده می شود 84100×1189 می باشد. مساحت کاغذ A0 بریده نشده برابر یک متر مربع می باشد. اگر کاغذ A0 را ازجهت طول، تا کنیم به دو کاغذ A1 تبدیل می شود. همین طول کاغذA1 به دو برگ کاغذ A2 و به طور کلی هر کاغذ استاندارد شده بزرگتر که از طول تا شود، به دو برگ کاغذ استاندارد شده کوچکتر تبدیل می شود.

نکته :
برای نگهداری کاغذها و نقشه های هر پروژه گاهی اوقات از پوشه های بزرگی به نام پرتفولیو استفاده می شود. 

  نحوه چسبانیدن کاغذ، رسم و ترسیم کادر جدول نقشه :

ابتدا کاغذ را روی میز یا تخته رسم به ترتیبی که در اشکال ملاحظه می شود، می چسبانیم.

جهت زدن نوار چسب در امتداد قطرهای کاغذ و از داخل به طرف خارج می باشد. به این ترتیب، کاغذ کاملاً صاف بر سطح میز یا تخته رسم چسبیده می شود.

در شکل ها ، به ترتیب ، مراحل مختلف اندازه گیری، مشخص نمودن اندازه حقیقی کاغذ و رسم کادر دور کاغذ و کشیدن جدول نقشه، نشان داده شده است.  

  برای رسم خطوط افقی و عمودی به نکات زیر توجه نمایید:

1 – همانگونه که در تصویریهای نشان داده شده است. برای رسم خطوط افقی مداد را طوری در دست نگه دارید که با سطح کاغذ زاویه 60 بسازد.

2 – هنگام رسم خط به طور کلی اعم از خطوط قائم، افقی و یا هر خط دیگر، مداد را آرام در دست بچرخانید تا خطوط رسم شده شما به صورت یکنواخت ترسیم شوند.

3 – برای رسم افقی، مداد باید با صفحه کاغذ زاویه 60 درجه بسازد. همانگونه که در شکل های a,b نشان داده شده است.  

4 – برای اینکه هنگام رسم خطوط قائم، تسلط کافی داشته باشید بهتر است بدن را تا حدودی در جهت راست بچرخانید.

5 – هنگام خط کشیدن با خط کش تی و گونیا، پس از تنظیم آنها را با دست چپ ثابت نگه دارید و با دست راست، خط مورد نظر را رسم نمایید.

6 – دانش آموزان عزیزی که با دست چپ کار می کنند می توانند خط کش تی را در سمت راست میز یا تخته رسم قرای دهند.  

  حفظ و نگهداری نقشه ها و کاغذهای نقشه کشی

برای نگهداری پروژه ها ، نقشه ها و کارهای هنری، بهترین راه آن است که آنها را به حالت صاف و مسطح نگه دارید و از لوله کردن آنها خودداری نمایید.

استفاده از پوشه های بزرگ مخصوص نگهداری کاغذها، نقشه ها و ترسیمات هر پروژه، به نام «پرتفولیو» (Porfolio) یا کلاسور بسیار سودمند است.

این پوشه ها انواع مختلف دارند :
نمونه سنتی آن، که در شکل نشان داده شده است، با مقوا و کاغذهای رنگی، چسب و قطعات پارچه های زائد و یا از لباسهای کهنه، ساخته می شود (توسط خود هنرآموزان) که بهتر است کمی بزرگتر از اندازه کاغذهای مورد مصرف ساخته شوند.

نمونه دیگری از پوشه ها که در شکل مشاهده می شود، نمونه بهتری است که در بازار نیز یافت می شود که گوشه های آن با نوارهای فلزی محافظت می شود و دارای زیپ و دسته مخصوص می باشد.

نکته :
هنگام ساخت و یا خرید، بهتر آن است که اندازه پوشه ها بزرگتر از پروژه ها باشد تا در نگهداری کارها و کاغذهای بزرگتر، دچار زحمت نشوید.