نارسا خوانی

روش اجرا

دانش آموز متن را حضور درمانگر با صدای بلندی می خواند درمانگر ضمن مشاهدات بالینی صدای دانش آموز را ضبط می كند تا در فرصتی دیگر درصد و نوع ناتوانی ها را مشخص كند. این بخش دقیقترین بخش مربوط به كار درمان است زیرا طراحی برنامه درمان بر اساس این تشخیص صورت می گیرد.

پس گاهی لازم است كه درمانگر برای تشخیص دقیق نوع مشكل از دانش آموز بخواهد تا برخی از كلمات متن را دوباره بخواند تا بهتر علت ناتوانی او را تجزیه و تحلیل كند. بنابراین درمانگر فعالانه باید برخورد كند تا به نتایج قابل اطمینان برسد. گاهی لازم است كودك بدون صدا بخواند و سرانجام به پرسشهای مربوط به متن جواب دهد تا میزان درك او سنجیده شود.

مثال:

طبق انجام آزمونهای خواندن مشخص شد كه دانش آموز مشكلات زیر را داراست:

1- اشكال در تلفظ حروف

2- حذف برخی از صداها. كردند ß كدند.

3- اشكال در تشخیص تلفظ نسبتاً نزدیك برخی حروف تلفظ م با ن

4- اشكال در بخش كردن كلمه ها

5- اشكال در صداكشی كلمه های یك بخشی و چندبخشی

6- اشكال در تركیب صداها و ساختن كلمه: م ر د ß مرد.

درك درست و تلفظ درست صداها

برای اینكه كودك صداها را درست درك و تلفظ كند باید تمرینهای مختلفی را انجام داد ابتدا آزمونی كوتاه كه از تمام صداها در ابتدای كلمه –انتهای كلمه و میان به عمل می آوریم و بعد میزان مشكلات مربوط به صداها را یادداشت می كنیم:

- صداهایی كه برای تلفظ آن در ابتدای كلمه مشكل دارد.

- صداهایی كه برای تلفظ آن در وسط كلمه مشكل دارد.

- صداهایی كه به شنیدن آنها حساس نیست.

-گنجایش حافظه شنیداری: (اگر نتوانست كلماتی را كه گفته ایم بیان كند علامت – می گذاریم و اگر توانست علامت + می گذاریم.)

- گنجایش توالی شنیداری: (كلمات را به ترتیبی كه ما گفته ایم بیان كنند) اگر بیان كرد + در غیر این صورت – می گذاریم.

- تمرینهای مربوط به درك درست صداها و تلفظ درست صداها: برای اینكه كودك صداها را درست درك و تلفظ كند تمرینهایی برای ترمیم حساسیت شنوایی می توان انجام داد.

- استفاده از وسایل صداساز

- صدای حیوانات را برای او پخش می كنیم و به آنها گوش دهد و صدای هر كدام را تشخیص دهد نام ببرید.

- صداهای مختلف مثل گریه، خنده، سرفه، باران، برخورد توپ به زمین و... را در یك نوار ضبط كرده و از دانش آموز می خواهیم به آنها گوش داده و صدای هركدام را تشخیص دهد.

- استفاده از قوطیهای پلاستیكی و ریختن حبوبات در هر كدام و تشخیص آنها با توجه به صدایی كه ایجاد می كنند.

- توصیه به خانواده كه با او آهسته سخنی بگویند و موقع گفتن دیكته فقط یكبار جمله را بگویند.

بعد از انجام این تمرینات صداهایی را كه دانش آموز در درك یا تلفظ آن اشكال دارد شناسایی كرده و تعدادی واژه انتخاب می كنیم كه دربرگیرنده همان صداها باشد این واژه ها باید سه گروه باشند، گروهی كه صدا در اول كلمه و گروهی صدا در و گروهی صدا در آخر كلمه قرار گیرد.

این واژه ها را در نوار ضبط كرده از كودك می خواهیم به آنها گوش دهد و واژه ها را تكرار كند و یا خودمان واژه ها را تلفظ كنیم و از كودك بخواهیم كه آنها را تكرار كند. برای نمونه واژه های مربوط به صدای چ ارائه می شود.

چای پرچم پچ پچ

چنار مورچه سویچ

چانه بیچاره ماچ

... ... ...

1- صدایی كه می خواهیم به كودك آموزش بدهیم صدای چ است. ابتدا به كودك می گوییم كه من كلماتی را برای تو می خوانم خوب گوش كن و هرگاه به واژه ی برخورد كردی كه حرف چ داشت به من علامت بده (در مورد علامت خودمان با كودك قراردادی می بندیم. مثلاً در این جا به او می گویم كه هر موقع به این حرف حرف رسیدی دست راستت را بالا ببر).

مثلاً می گوییم: فرش- خاك- چادر- زیبا- چنار- قوری- گچ

2- كلمات بی معنی را تلفظ می كنیم. هر موقع به صدای مورد نظر رسیدی علامت بده.

مو- پو- زو- چو- دا- مر- چر

3- وسیله ی در دستمان می گیریم و نام آن را غلط تلفظ می كنیم و از كودك می خواهیم اشتباه ما را تصحیح كند. مثلاً چسب را دست می گیریم و می گویم اسب و یا چادُر را می گوییم مادُر.

4- كلماتی را حفظ می كنیم و از كودك می خواهیم تكرار كند.

5- كلماتی را ناقص تلفظ می كنیم و از كودك می خواهیم بقیه اش را بگوید مثلاً می گوئیم (چا) او باید بگوید نه، در، قو.

6- صداهای یك كلمه را با فاصله می گوییم آنگاه كودك آن را كامل كند. مثلاً: آ- لو- چه او بگوید آلوچه.

7- از كودك می خواهیم كه او صداهای كلمه را با فاصله بگوید و ما كلمه كامل را بگوییم.

8- تصاویری تهیه می كنیم كه صداهای آخر آنها یكسان باشد از كودك می خواهیم پس از نام بردن هر كلمه صدای آخر را تكرار كند. مثل: برنج- گنج- كاج، مچ- پارچ- كوچ

9- تصاویری تهیه می كنیم كه صدای اول نام آنها یكسان باشد از كودك می خواهیم ضمن نام بردن كلمات صدای اول آنها را تكرار كند. مثل: گوش- گوسفند- گندم، چنار- چمدان- چادر

10- چند تصویر به كودك نشان می دهیم كه در تلفظ نام آنها دو كلمه وجود داشته باشد كه صدای اولشان مشابه است و از كودك می خواهیم آن دو كلمه را پیدا كند.

نهنگ- چنگال- گل- چوب- قندان

11- چند تصویر به كودك نشان می دهیم كه در این گروه از كلمات دو كلمه وجود داشته باشد كه صدای آخرشان مشابه است و از كودك می خواهیم آن دو كلمه را پیدا كند.

سویچ- ارگ- گچ- سطل

12- بعد از تمرینات تصاویر، تمرینهای شفاهی را شروع می كنیم از تصویر استفاده نمی كنیم فقط به طور شفاهی كلمات را بیان می كنیم تمام تمرینات بالا را به صورت شفاهی انجام می دهیم.

13- تعدادی تصویر به كودك نشان می دهیم و از او می خواهیم داستانش را برای ما نقل كند. دانش آموز را تشویق می كنیم كه در نقل داستان واژه ها را درست تلفظ كند.

14- حروف الفبا را به او نشان می دهیم و او باید آنها را تلفظ كند این كار تا جایی ادامه یابد كه مطمئن شویم حروف را به خوبی می شناسد.

15- حروف الفبا را روی كاغذ یا تابلو نوشته و به شكل نامنظم حروف را تلفظ می كنیم و دانش آموز آنها را نشان دهد.

16- هر كدام از حروف را روی كارت مقوایی نوشته و هربار از بین آنها چند حرف را به كودك می دهیم و او باید با حروف كلمه بسازد. مثلاً حروف ر-ا-ز. كه می تواند واژه های زار-راز را بسازد.

17- درمانگر چند صدا را تلفظ می كند و دانش آموز باید با تركیب آنها یك كلمه بسازد. مثلاً: ش ا د ß شاد

18- تقلید صدای حیوانات مختلف توسط دانش آموزان می تواند برای فهم صداها بسیار مفید باشد.

19- تقلید راه رفتن حیوانات، مثل اردك، خرگوش، گربه و... می تواند تعادل حركتی ایجاد كند.

20- چند كلمه را درمانگر با صدای رسا می خواند. دانش آموز باید پس از شنیدن هر كلمه آن را تكرار كند و سپس بگوید كه با كدام صدا شروع می شود: جارو- تور- پدر- گچ- كار- صندوق- لامپ.

21- چند كلمه را درمانگر با صدای رسا می خواند. دانش آموز پس از شنیدن هر كلمه باید صدای آخر كلمه را بگوید: مربا- حمید- برق- پوچ- رازی- برنج

22- درمانگر چند كلمه را می خواند. دانش آموز باید صدای وسط كلمه را بگوید.

میخ- زیر- كلم- آجر- نقد

23- دانش آموز در یك نقطه می ایستد و چشمانش را با دستمال می بندد آنگاه مربی به طور دایره وار دور او حركت می كند و كلمه ای را تلفظ می كند. دانش آموز باید جهت صدا را تشخیص دهد.

24- پس از موفقیت در تمرینهای قبلی، بخش كردن و صداكشی باید انجام گیرد.

راهنمایی های به خانواده ها در جهت بهبود مشكلات كودكان نارساخوان:

- كودك خود را با كودكان دیگر مقایسه نكرده و او را مورد سرزنش قرار ندهید.

- به كودك با توانایی های دیگری كه دارد اعتماد به نفس بخشید تا احساس ارزشمندی كند.

- زمانی را برای آموزش انتخاب كنید كه فرزند احساس آرامش كند.

- هرگاه یك جلسة آموزشی با فرزندانتان داشتید سعی كنید آن را با فعالیتی به اتمام برسانید كه فرزند شما در آن مهارت دارد و از آن لذت می برد.

- به كودك در تصحیح اشتباهات و خطاهایش كمك كنید.

- باید آگاه باشید كه بسیاری از كودكان معانی لغات را در داستان نمی دانند لذا باید مكث كنید و معانی را برای كودك بگویید.

- كودكتان را به كتابخانه ببرید و آنها را تشویق كنید كه كتابهای مورد علاقه شان را انتخاب كنند.

- با هم تلویزیون تماشا كنید و درباره آنچه كردید، بحث كنید.

- تلاش كودك را تحسین كنید به خاطر داشته باشید كه چقدر سخت است كه او مجبور است سعی كند كه در خواندن و نوشتن موفق شود.

راهنمایی هایی به آموزگاران در جهت كمك به دانش آموزان نارساخوان

- از تصاویر و كتابهای حافظه استفاده كنید.

- از الفبای چوبی برای آموزش استفاده كنید (از كودك بخواهید چشمهایش را ببندد تا شكل آنها را احساس كند)

- درباره حروف صحبت كنید و داستانهایی در مورد حروف بسازید.

- او را در جلوی كلاس بنشانید تا بتوانید به او كمك كنید.

- او را با دانش آموزان دیگر مقایسه نكنید.

- به نحوه مداد دست گرفتن كودك توجه كنید و او را در صحیح گرفتن مداد یاری كنید.

- از او نخواهید كه در جمع با صدای بلند نخواند.

- برای تلفظ صحیح لغات به كودك كمك كنید.

منبع : سایت آموزش و روان شناسی کودکان

نارسا خوانی

مطالب مشابه :

تشدید در زبان فارسی

آموزش نحوه تولید آوا ها (واج ها) در تلفظ زبان روسی

عروض و قافیه در شعر فارسی

نکات تجویدی قرآن

سوالات مسابقه کتابخوانی حلیه القران

آموزش قرائت صحیح قرآن-بخش 1:تجوید

تفاوت واژگان فارسی و عربی و چگونگی تشخیص واژه‌های فارسی از غیرفارسی

حروف مقطعه قرآنی

نارسا خوانی

آموزش تجوید قرآن