شطحیات - برای مهربانی ابدی

تصويب نهايي شرح وظايف ماماها در شوراي عالي نظام پزشكي

جديدترين شرح وظايف ماماها در مؤسسات درماني – بهداشتي (دولتي و خصوصي) كه به تصويب شوراي عالي نظام پزشكي و وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي رسيده است به شرح ذيل به اطلاع اعضاء محترم مي‌رسد.
متن شرح وظايف مصوب به شرح ذيل مي باشد :

شرح وظايف ماما در مؤسسات بهداشتي درماني (دولتي – خصوصي)

بند الف : تعريف ماما

ماما به شخصي اطلاق مي شود كه تحصيلات مامائي را در حد كارشناسي و كارشناسي ارشد برابر مقررات در مراكز آموزشي داخلي و خارجي به پايان رسانيده و موفق به اخذ پروانه رسمي مامائي از مقامات صلاحيت دار مربوطه شده باشد. او بايد قادر به نظارت مراقبت و توصيه به زنان در طي دوران حاملگي ، زايمان و دوره بعد از زايمان ، هدايت زايمانها به مسئوليت خود و مراقبت نوزاد و شيرخوار و كودك زير شش سال باشد. اين مراقبت شامل پيشگيري ، كشف حالات غيرطبيعي در مادر و كودك فراهم ساختن كمكهاي پزشكي و اجراي اقدامات اورژانس در نبود كمك پزشكي مي باشد.
او وظيفه مهمي در مشاوره و آموزش بهداشت نه تنها براي زنان بلكه براي خانواده و جامعه دارد. كار ماما بايد شامل آموزش دوران بارداري ، آماده كردن والدين براي پذيرش وظايف پدري و مادي بوده و به تنظيم خانواده و مراقبتهاي كودك و بعضي از موارد بيماريهاي زنان گسترش يابد. او مي تواند در بيمارستانها ، درمانگاهها ، واحدهاي بهداشتي ، منازل (مشاوره مامائي و زايمان در منزل) و هر شكل ديگري از ارائه خدمات مامائي كار كند.
با عنايت به تعريف فوق ، ماما موظف است در حيطه شرح وظايف ذيل در جايگاه خود انجام وظيفه نمايد.
تبصره : وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي مجاز است بنا به نياز سيستم شبكه و واحدهاي تابعه زير نظر مديريت شبكه و متخصصين زنان و مامائي و كارشناسان مامائي پروانه دار از وجود كاردانهاي مامائي استفاده خدمتي مورد نياز را بعمل آورد.

بند ب : شرح وظايف در دوران بارداري ، زايمان و پس از زايمان

دوران بارداري :
گرفتن شرح حال و انجام معاينات فيزيكي كامل به همراه مانورهاي لئوپولد و معاينات ارزيابي لگن توزين ، اندازه گيري فشار خون ، بررسي ارتفاع رحم و رشد جنين و سمع صداي قلب بصورت دوره اي درخواست آزمايش تشخيص حاملگي (خون ، ادرار) و آزمايشات معمول حين حاملگي (كامل ادرار و كشت ادرار،( BUN , HBSAG , VDRL , FBS , CBC , DIFF , HCT , HB , RH , BLOOD , GROUP , HBSAB) و نيز تيتراژ سرخجه ، كومبس غيرمستقيم در صورت لزوم و ارجاع موارد غير طبيعي به پزشك متخصص.
درخواست سونوگرافي (جهت تعيين سن حاملگي و بررسي سلامتي جنين) مشاوره و آموزش در مورد مشكلات و بيماريهاي دوران بارداري داروها ، سيگار ، الكل و مواد مخدر و عوامل خطر محيطي و شغلي ، ژنتيك ، تغذيه ، فعاليتها ، بهداشت دهان و دندان و بهداشت فردي و نيز آمادگي جسمي و روحي دوران بارداري ، ترويج تغذيه با شير مادر ، مراقبت از نوزاد در منزل و پيشگيري از هيپوترمي و …
ارزيابي سلامت جنين (بررسي حركات جنين ، NST)
تجويز داروهاي مجاز در حاملگي طبق ليست پيوست و برابر دستورالعملهاي مربوطه تشخيص موارد غير طبيعي در دوران بارداري و ارجاع به پزشك متخصص حين زايمان :
معاينه فيزيكي و مامائي و در صورت لزوم معاينات واژينال و تشخيص موارد غير طبيعي و ارجاع به پزشك مطابق موارد ذكر شده در (بند ج) تصميم گيري و دستور پذيرش و تشكيل پرونده و گر فتن شرح حال مطابق فرم مربوطه در مورد مراجعه كنندگان كاملاً طبيعي درخواست آزمايشات (خون ، ادرار ، فرن تست ، نيترازين تست و خون)
درخواست روشهاي پاراكلينيكي (سونوگرافي – راديوگرافي – NST) در ختم حاملگي در صورت عدم وجود پزشك متخصص
دستور و نظارت بر انجام شيو و انما
پذيرش زائو در اتاق درد و زايمان توسط ماماي كشيك
كنترل صداي قلب جنين و ثبت آن
كنترل علائم حياتي مادر
گرفتن رگ و مايع درماني وريدي و انواع تزريقات
ادامه معاينات مكرر و ثبت پيشرفتهاي زايماني در فرم مخصوص و اطلاع به پزشك فوريتهاي پزشكي
در صورت لزوم اينداكشن (تحريك زايماني) و تقويت و تشديد در دهان زايمان (AUGMENTATION) با نظر پزشك متخصص زنان و زايمان
در صورت امكان استفاده از مانيتورينگ خارجي با حضور پزشك
در بيماران سزارين ، تشكيل پرونده و درخواست آزمايشات مورد لزوم HCT-HB و رزرو خون و تعيين گروه و RH قند و اوره و …)، سونداژ مثانه
انجام مراحل مختلف زايمان با نمايش سر (سه مرحله زايماني) دادن بي حسي موضعي و انجام اپي زياتومي و ترميم پارگي درجه يك و دو و ترميم اپي زياتومي در صورت لزوم
انجام زايمان با نمايش ته در شكم سوم و بالاتر (در مواقع اورژانس و عدم حضور متخصص)
سنجش آپگار و بررسي سلامت ظاهري نوزاد
انجام كوراژ در صورت لزوم
انجام فوريتهاي مامائي در مراكزي كه متخصصان زنان و زايمان حضور ندارد (در حد امكانات) به جز گذاردن انواع فورسپس احياي مادر و نوزاد تجويز داروهاي مجاز در صورت لزوم طبق ليست پيوست و برابر دستورالعمل موجود بعد از زايمان قرار دادن مادر در وضعيت راحت و كنترل و نظارت بر انجام ثبت اثر انگشت مادر ، كف پاي نوزاد در پرونده و بستن دستبند نوزاد.
درخواست آزمايشات كومبس مستقيم و غيرمستقيم و تجويز آمپول رگام در صورت لزوم

درخواست آزمايشات مورد نياز براي نوزادان متولد شده از مادران دچار ناسازگاريهاي خوني
تكميل پرونده مادر و نوزاد و صدور گواهي ولادت و اجازه انتقال مادر به بخش
كنترل كامل وضع عمومي مادر تا 2 ساعت بعد از زايمان و ثبت در پرونده (كنترل علائم حياتي مشاهده هر نوع ترشحات پس از زايمان و گزارش هرگونه موارد غير طبيعي به پزشك – كنترل ميزان خونريزي و عيت رحم و پرينه معاينه پستان و كنترل مثانه در صورت اتساع اقدام در جهت تخليه نمودن آن)
آموزش به مادر در مورد مراقبتهاي بهداشتي مادر و نوزاد (مراقبت از پستان و نحوه شيردادن ، تغذيه استحمام و روشهاي جلوگيري از بارداري ، واكسيناسيون و توجه به بند ناف و پيشگيري از هيپوترمي)
اجازه ترخيص در مورد مادران با زايمان طبيعي پس از انجام معاينات لازم
تجويز داروهاي مجاز در صورت لزوم طبق ليست پيوست و برابر دستورالعملهاي موجود

بند ج : موارد غير طبيعي كه در بند ب اشاره شده و بايستي حتماً پزشك حضور يابد:

1 – نماي غير از قله سر و قرارهاي غيرطبيعي چند قلوئي
2 – پيدايش علائم زجر جنين و نامرتب بودن صداي قلب جنين و يا شنيدن صداي قلب جنين
3 – پاره بودن كيسه آب به مدت بيش از 12-6 ساعت و وجود تب در شروع دردهاي زايماني
4 – پائين يا بيرون افتادن بند ناف
5 – طولاني شدن مراحل ليبر و زايمان و انقباضات پشت سر هم
6 – وجود هرگونه توده و انسداد در مسير كانال زايمان
7 – هرگوه سابقه جراحي (سزارين قبلي) حاملگي غير طبيعي و سقطهاي مكرر و نازائي
8 – وجود هرگونه خونريزي غير طبيعي
9 – فشار خون بالا و حملات تشنجي
10 – فشار خون پايين و بروز علائم شوك
11- وجود بيماريهاي داخلي (گوارش ، صرع ، كليه ، قلب ، ريه ، خوني ، ديابت ، رواني و ضعف مفرط و …)
12 – اولين حاملگي در سنين كمتر از 18 سال يا بيش از 35 سال
13 – وجود علائم پره اكلامپسي و اكلامپسي
14 – زايمان پيش از موقع كمتر از 28 هفته ، پارگي زودرس كيسه آب و ساير موارد مشابه
15 – زايمان بعد از 42 هفته
16 – مادران RH منفي و حساس شده
17 – تب و لرز پس از 24 ساعت از زايمان ، خونريزي خارج از اندازه ، عدم برگشت رحم به حالت عادي ، ترشحات غيرطبيعي و بدبو، تورم و سرخي دردناك پستانها ، عدم توانايي دفع ادرار پس از 12 ساعت ، تورم پاي مادر و ساير موارد مشابه.

بند د : شرح وظايف ماما در دوران غير بارداري

انجام مشاوره و آموزش شامل :
گرفتن شرح حال و تشكيل پرونده
آموزش و مشاوره در مورد نوجوانان بلوغ و مسائل و مشكلات آن
آموزش و مشاوره قبل و بعد از ازدواج و آمادگي براي بارداري
مشاو ه و آموزش در خصوص استفاده از روشهاي مختلف پيشگيري از بارداري با زوجين (اعم از مشاوره آموزشي قبل و بعد از بستن لوله ها در زن و مرد ، IUD ، نورپلنت و …)
مشاوره و آموزش روشهاي تنظيم خانواده پس از زايمان و سقط با زوجين
آموزش مردم جهت جلب مشاركت آنان در برنامه هاي بهداشتي بخصوص مشاركت مردان در برنامه هاي تنظيم خانواده
مشاوره و آموزش خودآزمايي پستان و بيماريهاي پستان علي الخصوص در ارتباط با دوران شيردهي
آموزش در مورد واكسيناسيون مادر ، نوزاد ، شيرخوار و كودك زير شش سال
مشاوره و آموزش در مورد روش شيردهي و شروع به موقع و صحيح غذاهاي كمكي
آموزش در مورد هرگونه مشكلات رشد كودك
آموزش بهداشت دهان و دندان و بهداشت فردي مادر و كودك
مشاوره و آموزش در خصوص بيماريهاي مقاربتي ، ايدز ، هپاتيت ، سرطانها و ناباروري با زوجين
مشاوره و آموزش در خصوص مسائل و مشكلات جنسي
مشاوره و آموزش در مورد بهداشت و مسائل و مشكلات يائسگي
انجام معاينات لازم شامل :
انجام معاينات فيزيگي و آزمايشات غربالگري
انجام معاينات دوره اي پستان و غربالگري بيماريهاي مربوطه و ارجاع به پزشك در صورت لزوم
انجام معاينات دستگاه تناسيلي و غربالگري بيماريها و ارجاع به پزشك در صورت لزوم
انجام دوره اي پاپ اسمير و نيز بررسي سيتولوژيك نمونه در صورت گذراندن دوره‌هاي مربوطه
معاينه نوزاد ، كودك و شيرخوار شامل (معاينه دهان و دندان ، وضعيت تكامل كودك ، بررسي بهداشت فردي كودك ، مراقبت و بهداشت بند ناف و …)
ارائه خدمات شامل : درخواست آزمايشات لازم قبل از تجويز روشهاي پيشگيري از بارداري و آزمايش كشت ترشحات واژن در صورت لزوم (در حال حاضر درخواست آزمايش FBS و بررسي چربيهاي خون قبل از تجويز قرص براي داوطلبيني كه سن بالاي 35 سال يا سابقه ديابت در دوران بارداري و غير آن دارند و يا چاق مي باشند، طبق دستورالعملهاي موجود الزامي است) درخواست سونوگرافي در صورت لزوم پيش از گذاردن IUD يا جهت بررسي وضعيت آن
گذاردن IUD و خارج كردن آن
تجويز كاندوم
تجويز قرصهاي خوراكي ضدبارداري
تجويز آمپولهاي پروژستروني
كاشت نورپلنت
تجوزير ساير روشهاي پيشگيري از بارداري به غير از موارد ذكر شده در بندهاي فوق
درمان عفونتهاي واژن و سرويكس در حد مجاز
نظارت و انجا واكسيناسيون زنان قبل از ازدواج و حين بارداري و نيز انجام واكسيناسيون شيرخواران و كودكان زير شش سال توزين و اندازه گيري دوره اي فشار خون جهت مراجعين تنظيم خانواده
پايش رشد شيرخواران و كودكان زير شش سال شامل توزين ، اندازه گيري قد ، دور سر و … ثبت در نمودار رشد كودك و تفسير ان
تشخيص و درمان بيماريهاي اسهالي طبق دستورالعملها نمودارهاي آموزشي موجود
در مورد عفونت هاي حاد تنفسي آموزشي به مادر در جهت پيشگيري و مراقبت در منزل از كودك مبتلا طبق دستورالعملها و نمودارهاي آموزشي موجود
تجويز داروهاي مجاز به شرح ليست پيوست و براساس دستورالعملهاي مربوطه
هـ : ساير موارد
برنامه ريزي ، نظارت و آموزش ساير پرسنل تيم بهداشتي در صورت نياز
برنامه ريزي مديريت و نظارت بر بخشهاي مراقبت هاي مادر و كودك
برقراري ارتباط مناسب با ساير همكاران و مسئولين محل كار و همكاري با ديگر اعضاي تيم بهداشتي ارائه خدمات مامائي در منازل حمايت روحي ، عاطفي و رواني زن ، كودك و خانواده در تمام ابعاد خدمتي
رعايت كليه اخلاقيات ، مقررات و قوانين حرفه اي مامائي
انجام پژوهش و شركت در طرحهاي ملي – تحقيقاتي

تبصره :

باتوجه به تغييرات احتمالي و پيشرفتهاي علمي در زمينه كليه علوم و از جمله رشته مامائي (از قبيل دارو درماني ، روشهاي تشخيصي كلينيكي ، پاراكلينيكي و …) پيشنهاد مي گردد ، در صورت لزوم و احساس نياز اين شرح وظايف حداكثر هر 5 سال يك بار مورد بررسي و تجديد نظر قرار گيرد.

شرح وظايف ماماها در دفتر كار :

1 – آموزش بهداشت و ارائه خدمات بهداشتي و مامائي به جامعه زنان با درك نيازهاي فرهنگي ، اجتماعي ، اقتصادي و بهداشتي خانواده به منظور كمك كردن در كاهش ميزان مرگ و مير مادر و نوزاد
2 – مشاوره و راهنمايي در زمينه بهداشت و آموزش شيردهي در حين و بعد از بارداري ، بهداشت ازدواج ، نسل ، بهداشت و تنظيم خانواده
3 – انجام كليه مراقبتهاي دوران بارداري و زايمان و پس از آن و پي بردن به موارد غير طبيعي در مادر و جنين
4 – تشخيص زود رس بيماريهاي دوران بارداري و پي بردن به موارد غير طبيعي و معرفي بيمار به مراكز داراي پزشك متخصص زنان و زايمان
5 – انجام اقدامات اوليه در فوريتهاي مامائي در صورت عدم دسترسي به پزشك و معرفي سريع زائو به مراكز درماني كه پزشك متخصص در آن حضور دارد.
6 – شروع درد زايمان به طور مصنوعي با استفاده از سرم سنتوسينون منحصراً در بيمارستانها با هماهنگ نمودن و قبول مسئوليت توسط يك تن از پزشكان متخصص زنان و زايمان با عنايت به اينكه ماما اجازه دارد زائو را در مراكز مجاز بستري و مسئوليت زايمان او را برعهده گيرد.
7 – انجام زايمان طبيعي با پرزانتاسيون سفاليك و يا سير طبيعي در بيمارستانها و منازل و معرفي زائو در هرگونه نماي غيرطبيعي به پزشك متخصص (انجام زايمان طبيعي در دفاتر كار غير قانوني است مگر در موارد اورژانس و در شرايط طبيعي )
8 – انجام اپي زياتومي صرفاً مديولترال با استفاده از بي حسي موضعي 9 – انجام اقدامات اوليه در مورد فوريتهاي نوزاد (ASTHVXIA) مثل ساكشن ، دادن اكسيژن ، اعزام سريع به مراكز پزشكي و انجام كليه مراقبتهاي نوزاد سالم با مسئوليت خود در بيمارستانها و منازل
10 – گرفتن پاپ اسمير از دهانه رحم و انجام معاينه پستان و ارجاع موارد مشكوك به پزشك متخصص
11 – معاينه زنان و بيمار يابي از طريق گرفتن شرح حال و معاينه و ار
12 – درخواست و با انجام آزمايش گراويندكس و درخواست انجام (BHCG) به منظور تشخيص حاملگي
13 – درخواست آزمايشات معمولي حين حاملگي شامل كامل ادرار و كشت آن و آزمايش خون (BG, RH , HB , HCT , CBC , DIFF , FBS , VDRL , AB HBSAG , HBSAB , BUM , CR) در مورد بيماران RH منفي جهت تشخيص حساس بودن و درخواست انجام كومبس غير مستقيم ، كشت و ترشحات واژن و تيتراژ سرخجه
14 – درخواست سونوگرافي به تعداد مجاز در حد تشخيص و سن حاملگي و بررسي وضعيت سلامت جنين (در موارد غير حاملگي وضعيت IUD و مشكلات مربوطه)
15 – گذاشتن IUD و كليه مراقبتهاي قبل و بعد از آن
16 – درمان واژينيتها با داروهاي مجاز
17 – درمان ماستيت پس از زايمان با آنتي بيوتيك و اقدامات درماني تا قبل از تشكيل آبسه و در مورد (آبسه به پزشك ارجاع شود)
18 – انجام كليه روشهاي مجاز تنظيم خانواده كه از لحاظ وزارت بهداشت در حيطه وظايف ماما قرار گيرد
19 – ماماها مي توانند حاملگي هاي پرخطر را با مشاركت پزشك متخصص تحت نظر بگيرند
20 – تجويز داروهاي مجاز طبق ليست پيوست و برابر دستورالعملهاي موجود داروهاي مجاز تجويزي توسط ماما :
1 – انواع ويتامينها (خوراكي) ويتامينهاي گروه B به صورت آمپول و كپسول قرص و شربت ، قطره و پماد ويتامين A+D
2 – تركيبات آهن و مواد معدني به صورت قرص و كپسول
3 – واكسن ضد كزاز و يا توأم بالغين
4 – داروهاي ضد درد قرص و شياف و آمپول و مسكنهايي مانند هيوسين ، استامينوفن ، مفناميك اسيد ، ديكلوفناك ، ايبو بروفن
5 – محلولهاي ضد عفوني
6 – سرمهاي قندي 5% ، قندي نمكي ، لينگر لاكتات
7 – قرص و شربت آنتي اسيد و ضد نفخ (آلومينيوم ام دي ، ام جي اس ، پانكراتين ، دي ژيستو ، داي ميتكون)
8 – ملينهاي مجاز دوران بارداري
9 – سنتوسينون
10 – داروهاي بي حسي موضعي به صورت پماد و آمپول (مثل ليدر كائين براي ترميم اپي زياتومي)
11 – پماد و شياف آنتي هموروئيد
12 – آمپول پروژستروني
13 – قرص و آمپول مترژن (داخل عضله) و يا در نظر داشتن شرايط بيمار
14 – آنتي بيوتيكها مثل پني سيلين و مشتقات آن ، آمپي سيلين (خوراكي و تزريقي) سفالكسين خوراكي ، داكسي سيكلين ، آموكسي سيلين خوراكي) با رعايت ملاحظات تشخيصي مثل حساسيت به پني سيلين و گرفتن سابقه آلرژي
15 – آمپول روگام
16 – سولفات منيزيم (دوز اوليه در واحدهاي تسهيلات زايماني و در موارد اورژانس)
17 – داروهاي مورد نياز جهت احيا
18 – كرم ، ژل پماد ، قرص خوراكي و شياف و قرص واژينال ، گيلوترلي مازول ، نيستاتين ، بتادين ، تريپل سولفا ، مترونيدازول ، ميكونازول و تركيبات مشابه
19 – داروهاي ضد خارش SAFE در حاملگي و مانند لوسيون ژرانيوم
20 – انواع قرصهاي بارداري
21 – باتوجه به رواج داروهاي گياهي و ورود آن به دسته داروهاي كشور و بي خطر تشخيص دادن آنها انواع داروهاي گياهي مجاز در بارداري و شيردهي قابل تجويز است.

فهرست موارد قابل پذيرش از طرف داروخانه ها و آزمايشگاه هاي تشخيصي طبي آزمايشگاه

1 – گراويندكس
2 – B.HCG-HCT-HB-VDRL-F.B.S-C.B.C-DIFF-HBSAg-Rh-BG-U/C-U/A-B.T-CT
3 – پاپ اسمير

فهرست داروهائي كه هم در دفاتر كار و هم در مراكز درماني بستري قابل پذيرش مي باشد

1 – كليه ويتامينهاي خوراكي گروه B,B كمپلكس (قرص و كليه مولتي ويتامينهاي خوراكي)
2 – آمپول ويتامين B6
3 – قرص فروسولفات
4 – كپسول هماتنيك
5 – شربت و قرص گلوكونات كلسيم (فقط گلوكنات)
6 – قرص فوليك اسيد
7 – قرص ، شياف و آمپول هيوسين
8 – قرص و شياف ديكلوفناك سديم
9 – قرص و شياف استامينوفن
10 – قرص ايبوپروفن
11 – كپسول مفناميك اسيد
12 – كليه محلولهاي ضدعفوني كننده
13 – قرص و شربت ضد اسيد و ضد نفخ (آلومينيوم ام . جي)
14 – قرص و قطره دايمتيكون
15 – قرص دايجستيو
16 – شربت هيدروكسيد منيزيم
17 – شاسه پودر پسيليوم
18 – پماد و شياف آنتي هموروئيد
19 – قرص H.D-L.D
20 – تري فازيك (حداكثر سه بسته در هر نسخه)
21- كرم ، ژل ، پماد يا قرص واژينال گلوتريمازول – نيستاتين – بتادين – تريپل سولفا - مترونيدازول و ميكونازول
22- قرص خوراكي مترونيدازول
23 – قرص و كپسول خوراكي فنوكونازول
24 – قرص خوراكي نيستاتين
25 – كرم جلدي كلوتريمازول – مايكونازول – دكسپانتونل
26 – پماد فلوئوسينولون – تريامسينولون ساده – سفالكسين – آموكسي سيلين
28 – كپسول ، قرص يا شربت پني سيلين
29 – كپسول داكسي سايكلين
30 – قرص متيل ارگوئوئين

داروهايي كه فقط در بيمارستانها و براي بيماران بستري قابل پذيرش است

1 – محلولهاي تزريقي شامل قندي 5% - قندي نمكي – رينگر – نمكي 9% - 3/2 3/1
2 – آمپول متروژن واكسي توسين
3 – داروهاي بي حسي موضعي تزريقي براي اپي زياتومي و ترميم آن
3 – سولفات منيزيم

شطحیات - برای مهربانی ابدی

مطالب مشابه :

کلوتریمازول CLOTRIMAZOLE

در احوالات تجویز دارو

شطحیات - برای مهربانی ابدی

زشکی و بهداشت - مقالات

شرح وظایف یک ماما

بيماري هاي مقاربتي