قصه کوک سه تار I

با سلام

یک نوازنده ساز باید بتواند به تنهایی ساز خود را کوک کند، اما چگونه ؟ ! این
سوالی است که بسـیاری از جواب دادن آن طفره می روند و می گویند آنقدر باید
گوشت را قوی کنی تا یاد بگیری(حالا چگونه گوشمان را قوی کنیم! نمی گویند)
یا اینکه کار هر کسی نیست و باید استاد، این کار را انجام دهد و غـیره ..من به
شخصه اصـلا به اینـگونه حرف و حدیث هایـی که به یکباره از سوی مـدرسـین
سه تار بیان می شـود ، اعـتقادی نـدارم و بـاورم بر ایـن اسـت اگـر کسی با تمام
وجـود بخـواهد کـاری را انجـام دهد ،در صورتی که شرایـطش فراهـم باشـد ( که
وظـیفه مدرس فراهم کردن شرایط اسـت.. ) این کار به راحتـی انجـام پذیر است .
به عقیده من باید ماهیگیری را یاد داد نه آنکه ماهی گرفته شده را تحویل دهیم .
***
ساز هـای ایرانی با دست ساخـته می شوند و از استاندارد های کلی که بین ساز
ساز ها مرسوم است ، در ساختشان به کار گرفته می شود . این قواعد نسل به
نـسل گشـته و گـاهی نـیز دست خوش تغییر شده اما استانداردی برای جزئیات آن
تبیین نشـده . . ( تقریبآ هر ساز سازی معیارها و سلیقه خود را دارد ) به فرض
کـاسه طـنینی سـه تار را گاهی با 7 ترک ، گـاهی 5 ترک ، گاهی 11 تــرک و ...
می سازند ، که جـالب است بـدانید اگـر یـک سـاز سـاز ، ده هـا سـاز به فـرض 7
تـرک بسـازد ، به لحاظ طنین صوتی اندکی با هم متفاوتند یا به اصطلاح صدایشان
یـکی نیست. یا مـثـلآ نوع سـوراخ های صـفـحـه که قـطـر و شـکـل و چینششان و
تـعـدادشـان در سـاز ها مـتفاوت اسـت .. یا نوع خرک و شکـل خــرک و ابـعـاد آن
و بسیاری موارد دیگر(این نکته خیلی جالب است و بنده هم اکنون در حال تحقیق
و پژوهش در این مورد هستم، که چرا اینگونه است وچطور می توان به صـدای
یکسان از دو ساز مجزا دست یافت.) حالا همین جزئیات که بعضی ها بی تفاوت از
کنارش عـبور می کنند و بهانه سلیقه ای بودن را می آورند( که شدیدآ آزاردهنده
است ) در زمیـنه کوک هم مشکل ساز می شود . آزار دهنده از این جهت که طرف
ضـعف خود درعـلم سازسازی یا ندانستن نکات ظریف و حساس و رعایت نکردن
اصول و قواعـد و دنبال تحقیق نرفتن و پـویایی در زمینه هر چه بهتر شدن صدای
ساز را با گفتن یک کلمه (سلیقه) می خواهد مثلآ توجیح کند وبعد هم هزارو یک
آیه نازل می کند که چنین است و چنان و هیچکس نمیداند و فـقط من می دانم که
مثلآ۵۰۰۰۰۰ تـا سه تارساخته ام و فلان و بهمان و آخر سرهم شما را متهم به
بی سـوادی و خامی و تازه کار بودن و هـزار چیز دیگر می کند که خود سربلند از
این جنگ خیالی بیرون آید که مبادا بابت چند سالی که در این زمینه به اشتباه تلف
کرده مورد بازخواست قرار گیرد .امثال این افراد که دکان باز کرده اند زیاد است.
البته هستند ساز سـازان شریفی که به دنـبال اسم و رسم نبوده و همیشه در طول
عمر به دنبال پیشرفت و ترقی موسیقـی ما بوده اند و ما نیز به وجودشان افتخار
می کنیم و اگر بخـواهیم نـام ببریم ، ممکن است نـام بعضی شان از قـلم بیوفتد و
خوب البته حقیر هم خیلی ها را نمیشناسم که ممکن است کارشان عالی نیز باشد
فقط از آنجا که مغازه های بهارستان پر شده از ساز های بی کیفیت..این است که
صدای اعتراض ( نه تنها من) بلکه بسیاری دیگر در می آید و فقط می توان دعا
کرد که مثلآ به قول "سید علی صالحی"( شاید آنقدر باران بنفشه بارید که قلیلی
شاعر از پی گل نی، آمدند ، رفتند دنبال چراغ و آینه..شمعدانی،عسل،حلقه نقره و
قرآن کریم ) بله و شاید عده ای پیدا شوند ( هم نسل و هم دوره ما ) که کیفیت و
کمیت و ارزش هنری را فدای خط تولید و صنعتی شدن نکنند و مانند بزرگان این
عرصه که هم اکنون پابه سن گذاشته اند و عمری را درراستای ارتقای سطح هنر
سـاز سـازی صرف کرده اند، تـمام هم و غمشـان را در راستای اعـتلای هنرشان
بگمارند.این است که با توجه به عمده سازهای کم کیفیت بازار که توسط افراد نا
آگاه تولید می شود و با تمام این که فعـلآ و در حال حاضـر نمیتوان قانون معینی
در ارتباط با کـوک ، مـدون کرد و بیـان نمود ( به دلیل اینکه ساختار سازهای با
کیفیت نیز با هم متفاوت اسـت)،هـر چه در این نوشـتار است ،کلیات امر می باشد
و این نوازنده است که باید جزئیات ساز خویش را کشف کند تا به بهترین صدای
ممکن از ساز خود دست یابد . البته حقیر امید دارم در آینده به یک قانون دقیق و
معـینی در ایـن زمـینه دست یابم و بـتوانم آن معیار را اساس کار هنر ساز سازی
در ســاز سـه تار قرار دهم . البته اگر خدا بخواهد.

قصه کوک سه تار I

مطالب مشابه :

قصه کوک سه تار I

کوک سنتور

چگونگی کوک کردن ویلن با استفاده از تیونر

اموزش کامل کوک سنتور

شبیه سازی کوک سنتور

چگونه ویولن را کوک کنیم؟

نرم افزار خوب برای کوک سنتور

نت قطعه زمهریر (تنظیم برای سنتور)