ايجاد نظام مراقبت عفونت بيمارستاني

به طور معمول با گسترش ابعاد بيمارستان‌ها، ميزان عفونت‌ها افزايش پيدا مي‌كند. افزايش مدت اقامت بيمار در بيمارستان نيز موجب افزايش ابتلا و مرگ و مير ناشي از اين عفونت‌ها شده و علاوه بر افزايش هزينه‌هاي بيمارستاني، موجب نارضايتي بيماران مي‌شود. با توجه به اهميت موضوع فوق و وجود بخش‌هاي متعدد در بيمارستان شهيد ‌هاشمي‌نژاد و تغيير مأموريت اين بيمارستان در سال 1381 به مركزي براي سوانح، گروه مديريت بيمارستان تصميم گرفت، نگاه جدي‌تري به موضوع كنترل عفونت داشته و رويكرد نظام‌مندي در مورد آن به‌كار گيرد. به همين دليل در سال 1382 واحد كنترل عفونت بيمارستان ايجاد شد. در سال 1384 با مطرح شدن موضوع اصلاح ساختار در اين بيمارستان و در پي آن، افزايش ظرفيت بيمارستان به 290 تخت‌خواب، موضوع فعاليت كنترل عفونت از اهميت بيشتري برخوردار شده و گسترة فعاليت‌هاي واحد كنترل عفونت افزايش يافت. در سال 1385 با برقراري نظام مراقبتِ كشوريِ عفونت‌هاي بيمارستاني، بيمارستان شهيد ‌هاشمي‌نژاد ملزم به رعايت استاندارد ملي مربوطه و گزارش‌دهي منظم آمار‌ها و عملكرد خود به مركز مديريت بيماري‌ها شد. واحد كنترل كيفيت اين بيمارستان، در طي مدت فعاليت‌ خود، رويكردهاي مختلفي را در زمينة «آموزش»، «ايمن‌سازي كاركنان و مراقبت از سلامت ايشان»، «تدوين دستورالعمل‌ها و اقدام براي اجرائي شدن آن‌ها»، «كنترل تجهيزات»، «پايش و كنترل شاخص‌هاي كليدي كنترل عفونت و گزارش‌دهي آن‌ها» و «تحقيق و پژوهش» طراحي و اجرا كرده است.

• موقعيت سازماني افراد صاحب تجربه در زمان كسب تجربه

تجربة حاضر در بيمارستان شهيد هاشمي‌نژاد و با استفاده از تجارب خانم مهناز غضنفري كارشناس كنترل عفونت بيمارستان كسب شده است كه در وقوع تجربه درگير بوده و داراي بيشترين اطلاعات در اين مورد بوده‌اند.

• شرايط محيط داخلي بيمارستان در زمان وقوع تجربه / نقاط قوت

• اعتقاد به تعالي و بهبود مستمر کيفيت در رهبر و مديران ارشد بيمارستان
• تعدد بخش‌ها و امكانات تخصصي و درماني
• استفادة مناسب از علم مديريت و استقرار نظام‌هاي مديريتي
• اجراي طرح اصلاح ساختار مديريتي و اقتصادي
• بهره‌برداري از سيستم اطلاعات بيمارستاني

• شرايط محيط داخلي بيمارستان در زمان وقوع تجربه / نقاط ضعف

• تعداد زياد مراجعه‌كننده و كمبود امكانات پاسخ‌گوئي

• كمبود منابع مالي

• دور افتادگي بيمارستان و دشواري دسترسي

• عدم وجود فضاهاي مورد نياز

• شرايط محيط خارجي بيمارستان در زمان وقوع تجربه / فرصتهای محیطی

• تعداد زياد مراجعه‌كننده و كمبود امكانات پاسخ‌گوئي
• كمبود منابع مالي
• دور افتادگي بيمارستان و دشواري دسترسي
• عدم وجود فضاهاي مورد نياز

• شرايط محيط خارجي بيمارستان در زمان وقوع تجربه / تهدیدهای محیطی

• پشتيباني وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي به منظور هيئت امنائي شدن بيمارستان
• وجود الگوهاي مناسب مقايسه‌اي براي بيمارستان
• وجود مشاورين خبرة مرتبط با حوزه‌هاي مديريت بيمارستاني
• توسعة نظام‌هاي مديريت بيمارستاني مبتني بر دانش روز علم مديريت
• توسعة ابزارهاي سيستمي بيمارستاني مبتني بر قابليت‌هاي فناوري اطلاعات

• توضيح تفصيلي از شرايط زماني وقوع تجربه

اقدام براي ايجاد واحد كنترل عفونت بيمارستاني، از سال 1382 در بيمارستان شهيد هاشمي‌نژاد آغاز شده و روند توسعة كامل آن نيز تا زمان كسب تجربه در سال 1389 ادامه داشته است.

• توضيح تفصيلي از شرايط مكاني وقوع تجربه

اين تجربه در بيمارستان شهيد هاشمي‌نژاد شهر مشهد به وقوع پيوسته و كميته و تيم كنترل عفونت در تحقق آن نقش داشته‌اند. با توجه به ماهيت موضوع تجربه، دامنة اجرائي آن، سطح كل بيمارستان را در بر داشته است.

• بيان تفصيلي تجربه / مقدمه

عفونت بیمارستانی به عفونتی اطلاق می‌شود که بیمار در زمان بستری بودن در بيمارستان به آن دچار نبوده و 48 تا 72 ساعت بعد از پذیرش به آن دچار شده و در دورة کمون آن هم نبوده باشد. عفونت‌های بیمارستانی، یکي از موضوعات جدی مورد توجه بيمارستان‌ها است كه میزان آن، نشان‌دهندة کیفیت خدمات ارائه شده از سوي آن‌ها است.
اما به طور معمول با گسترش ابعاد بيمارستان‌ها، ميزان عفونت‌ها افزايش پيدا مي‌كند. افزايش مدت اقامت بيمار در بيمارستان نيز موجب افزايش ابتلا و مرگ و مير ناشي از اين عفونت‌ها شده و علاوه بر افزايش هزينه‌هاي بيمارستاني، موجب نارضايتي بيماران مي‌شود.

• فرآیند وقوع تجربه

فایل ضمیمه

با توجه به اهميت موضوع فوق و وجود بخش‌هاي متعدد در بيمارستان شهيد ‌هاشمي‌نژاد (به ويژه بخش‌هاي پر خطري هم‌چون CCU، ICU و جراحي) از يك سو، و تغيير مأموريت اين بيمارستان در سال 1381 به مركزي براي سوانح، از سوي ديگر، گروه مديريت بيمارستان تصميم گرفت، نگاه جدي‌تري به موضوع كنترل عفونت داشته و رويكرد نظام‌مندي در مورد آن به‌كار گيرد. به همين دليل در سال 1382 در دفتر پرستاري بيمارستان، يك جايگاه ويژه براي يك نفر با عنوان كارشناس كنترل عفونت در نظر گرفته شده و به اين ترتيب واحد كنترل عفونت كار خود را آغاز كرد. هدف آغازين براي ايجاد چنين واحدي، كاهش خطر اكتساب عفونت بيمارستاني و در نتيجه محافظت از بيماران، كاركنان بيمارستان (و دانشجويان) و عيادت‌كنندگان بوده است. علاوه بر اين، گروه مديريت بيمارستان به دنبال تحقق شرايط مطلوبي بوده‌اند كه در همة استانداردها و نظام‌هاي علمي معتبر ملي و بين‌المللي به آن اشاره شده و براي اين بيمارستان نيز مفيد محسوب مي‌شد. شرايط مطلوب مزبور عبارت بودند از:
− پايش و کاهش میزان عفونت بیمارستانی
− جلوگيري از مرگ و میر و هزینه‌های ناشی از عفونت بیمارستانی
− ارتقاء کیفیت خدمات بهداشتی درمانی بيمارستان
− زمينه‌سازي اطلاعاتي و دانشي براي حمايت از انجام تحقيقات کاربردي در مورد کنترل عفونتهاي بيمارستاني
در سال 1384 با مطرح شدن موضوع اصلاح ساختار در اين بيمارستان و در پي آن، افزايش ظرفيت بيمارستان به 290 تخت‌خواب، موضوع فعاليت كنترل عفونت از اهميت بيشتري برخوردار شد. از يك سو در ساختار جديد، وجود چنين واحدي ضروري بوده و از سوي ديگر، افزايش تعداد تخت‌ها مستلزم مراقبت و كنترل بيشتر در زمينة عفونت‌ها بوده تا مخاطرات ناشي از عفونت‌ها افزايش پيدا نكند. لذا گسترة فعاليت‌هاي واحد كنترل عفونت افزايش يافته و اهميت آن نيز دوچندان شد.
در تحول بعدي، با برقراري نظام مراقبتِ كشوريِ عفونت‌هاي بيمارستاني از سال 1385، تمامي بيمارستان‌هاي دولتي و خصوصي و از آن جمله بيمارستان شهيد ‌هاشمي‌نژاد، ملزم به رعايت استاندارد ملي مربوطه و گزارش‌دهي منظم آمار‌ها و عملكرد خود به مركز مديريت بيماري‌ها شدند. با اين تحول، موضوع كنترل عفونت و وجود رويكرد نظام‌مند به آن، بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته و موجب نهادينه شدن آن در ساختار و برنامه‌ريزي‌هاي جاري بيمارستان شد.
پس از همين دوره و با توجه به الزامات تعيين شده در نظام مراقبت كشوري، كميتة كنترل عفونت و تيم كنترل عفونت بيمارستان با شرح وظايف زير تشكيل شد. در حال حاضر اعضاي تيم کنترل عفونت بيمارستان عبارتند از:
− كارشناس کنترل عفونت (تمام‌وقت)
− پزشک کنترل عفونت (نظارت و هدايت)
اين تيم از همكاري كارشناس بهداشت محيط نيز استفاده مي‌كند. مهم‌ترين وظايف در حال انجام توسط اين تيم عبارتند از:
− تشخيص و گزارش موارد عفونت بيمارستاني بر اساس تعاريف استاندارد NNIS براي چهار عفونت شايع و با استفاده از الگوريتم تشخيصي
− بيماريابي با استفاده از فرم مخصوص و تكميل فرم شمارة 1 پس از تشخيص و تعيين کد بيماري و ارائة آن به کميته کنترل عفونت بيمارستان
− آموزش و توجيه سرپرستاران بخش‌ها و كارشناس آزمايشگاه براي گزارش موارد مشکوک به عفونت بيمارستاني به تيم کنترل عفونت
− آموزش كاركنان درماني و خدماتي در رابطه با راههاي پيشگيري و کنترل عفونتهاي بيمارستاني
− مشارکت پژوهشي در زمان بروز اپيدمي‌ها
− همکاري و مشارکت با کارشناس بهداشت محيط و کميتة کنترل عفونت بيمارستان و شهرستان براي انجام بازديدهاي نظارتي و ارزيابي
− ارائه پروتکلهاي درمان با آنتيبيوتيک بر اساس مصوبات کميته کنترل عفونت بيمارستان، شهرستان و دانشگاه به بخشهاي مختلف براي مقابله با مقاومت آنتيبيوتيکي
− ارائة پيشنهادات اصلاحي براي پيشگيري از عفونتهاي بيمارستاني به کميتة کنترل عفونت بيمارستان
کميتة کنترل عفونت بيمارستان نيز با تركيب اعضاي زير تشكيل شده است:
− مدير بيمارستان
− مسئول بهداشت محيط بيمارستان
− مسئول آزمايشگاه
− مترون بيمارستان
− كارشناس کنترل عفونت
− پزشک کنترل عفونت
مهم‌ترين وظايفي كه بر عهدة اين كميته قرار داده شده است، به شرح زير هستند:
− ارسال دادههاي جمعآوري شده در مورد عفونتهاي بيمارستاني به مرکز بهداشت شهرستان به صورت منظم و ماهانه طبق فرم شمارة 2
− تجزيه و تحليل ماهانة دادههاي مراقبت اپيدميولوژيک عفونتهاي بيمارستاني و ارائه آن به مرکز بهداشت شهر مشهد و مسئولين بخشهاي بيمارستان و طراحي اقدامات مداخلهاي در جهت کنترل و پيشگيري از عفونتهاي بيمارستاني
− بررسي و تصويب برنامة ساليانه براي فعاليتها، مراقبت و پيشگيري
− تدوين برنامههاي آموزشي براي همه کارکنان به منظور پيشگيري و کنترل عفونتهاي بيمارستاني
− سپردن مسئوليتهاي فني بهداشت بيمارستاني به کارکنان تخصصي مانند پرستاري، خدمات، تأسيسات و آزمايشگاه ميکروبيولوژي باليني
− بررسي دورهاي شش ماهه و يکساله وضعيت عفونتهاي بيمارستاني و تأثير مداخلات انجام شده در جلوگيري از آن‌ها
− مشارکت پژوهشي در زمان بروز اپيدمي
− نظارت بر اجراي مصوبات کميته کشوري، دانشگاهي، شهرستاني و مصوبات کميتة کنترل عفونت بيمارستان و يافتن اشکالات و ارائه راهکارهاي مناسب پيشگيري
− كمك به ارزيابي فعاليتهاي بخشهاي بيمارستان در زمينة اقدامات پيشگيري از عفونتهاي بيمارستاني براساس چک ليستهاي نظارت و ارزشيابي يکسان مصوب کميتة کشوري
− تدوين برنامه استفاده از مواد مناسب براي ضدعفوني و استريليزاسيون و تدوين برنامه درمان با آنتيبيوتيکها براساس الگوي مقاومت آنتيبيوتيکي بيمارستان
− نظارت بر اجراي برنامه سلامت تزريق، تفکيک و جمعآوري بهداشتي زبالههاي عفوني و غيرعفوني بيمارستاني
− هيه و تصويب برنامه دفع بهداشتي زبالههاي بيمارستاني و هماهنگي با ساير سازمانها مانند شهرداري منطقه (در صورت عدم وجود دستورالعمل كشوري)
− همکاري و هماهنگي با ساير کميتههاي بيمارستاني در زمينه اهداف مشترک
− اجراي مقررات بهداشت محيطي دستورالعمل استاندارد و ضوابط ارزشيابي بيمارستانهاي عمومي كشور ابلاغ شده از طرف معاونت امور درمان و دارو
البته براي كنترل عفونت در بيمارستان، فقط اعضاي تيم و كميتة كنترل عفونت مسئوليت ندارند بلكه كلية افراد شاغل در بيمارستان اعم از پزشكان، پرستاران، بهياران، دانشجويان، نيروهاي خدمات و پشتيباني، اداري و مديريتي، آگاه به نقش خود در پيشگيري و كنترل عفونتها به تناسب شغل مربوطه بوده و تلاش مي‌كند به شكل مناسب در اين زمينه مشاركت داشته باشد.
تيم و كميتة كنترل كيفيت تشكيل شده در بيمارستان شهيد هاشمي‌نژاد، از نظر ساختار نظام مراقبت كشوري، زير نظر کميتة کنترل عفونت بيمارستاني شهرستان، دانشگاه و در نهايت كميتة كشوري كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني فعاليت مي كنند و ارائة گزارش‌هاي عملكرد ايشان نيز از طريق همين سلسله مراتب انجام مي‌شود. نظارت و ارزشيابي مراكز درماني و تكميل چك‌ليست‌هاي نظارتي نيز بر عهدة معاونتهاي درمان و مديريتهاي نظارت و اعتباربخشي بر درمان شبكههاي بهداشتي و دانشگاه‌ها قرار دارد. ارائة بازخورهاي حاصل از اقدامات نظارتي مزبور، فرصت مناسبي براي مقايسة عملكرد بيمارستان‌هاي مختلف ايجاد كرده و اين فرصت را فراهم مي‌كند تا بيمارستان‌هاي مختلف در تعامل با يكديگر، اقدام به فعاليت‌هاي يادگيري و يا تحقيقات پژوهشي كنند.
واحد كنترل كيفيت بيمارستان شهيد‌ هاشمي‌نژاد، در طي مدت فعاليت‌ خود كه با توسعه همراه بوده و تغيير و تحولات سازماني و قانوني موجب استحكام و نهادينه‌شدن هر چه بيش‌تر آن شده، رويكردهاي مختلفي را طراحي كرده و به مورد اجرا گذاشته است كه مهم‌ترين آن‌ها به شرحي بوده‌اند كه در ادامه بيان خواهد شد.

• آموزش

فعاليت‌هاي آموزشي تيم كنترل كيفيت مبتني بر آموزش راههاي پيشگيري و کنترل عفونتهاي بيمارستاني براي پزشكان، پرستاران و ساير كاركنان درگير درمان، خدمات و پشتيباني بوده است. اين آموزش‌ها با روش‌هاي مختلفي شامل برگزاري كلاس، توزيع پمفلت، نصب پوستر و تابلو در بخش‌هاي مختلف، تدوين و انتشار دستورالعمل و اطلاع‌‌رساني از طريق تارنماي بيمارستان انجام شده است. مهم‌ترين موضوعات آموزش‌هاي ارائه شده نيز عبارت بوده‌اند از:
− راه‌های کاهش مواجهه با خون یا دیگر مایعات در اتاق عمل و زایشگاه
− روش ضدعفونی خون و ترشحات آلوده
− نحوة برخورد در هنگام مواجهه با فرو رفتن سوزن یا اجسام نوک تیز به بدن
− آشنائي با بيماري‌هاي عفوني و قابل انتقال انتقال هپاتیت C و B و HIV ( اين آموزش با تأكيد خاص بر گروه‌های شغلی پرخطرشامل جراحان، تکنسین‌های آزمایشگاه، کارمندان بانک خون، کمک جراحان، پاتولوژیست‌ها، پرستاران و بیهوشی‌دهندگان انجام شده است.
− شستشوي صحيح دست‌ها و زمان‌ها و موقعيت‌هاي ضروري شستشوي دست‌ها (به عنوان مهم‌ترين عامل انتقال عفونت‌هاي بيمارستاني)
− شستشو و ضد عفوني انكوباتور
− جمع كردن لكه‌هاي خون و ترشحات آلوده از روي سطوح و زمين
برنامه‌ریزی، طراحی و اجراي کلاس‌هاي آموزشی با هماهنگي معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي استان انجام مي‌شود. هم‌چنين آموزش‌هائي نيز از طريق نصب پوستر، توزيع پمفلت و آموزشهاي چهره به چهره براي بيماران و همراهان آن‌ها اجرا شده است.

• ايمن‌سازي كاركنان و مراقبت از سلامت ايشان

واحد كنترل عفونت در كنار فعاليت‌هاي آموزشي كه نقش‌ پيشگيرانه دارد، فعاليت‌هاي مختلفي نيز در زمينة كسب اطمينان از صحت و سلامت كاركنان و استمرار آن در طول مدت فعاليت‌شان در بيمارستان داشته كه با تشكيل پروندة بهداشتي براي ايشان آغاز شده است.
تشكيل پروندة بهداشتي براي كاركنان و به‌روز رساني آن، از همان زمان شروع فعاليت واحد كنترل عفونت در سال 1382 آغاز شده و در حال حاضر نيز به صورت الزامي ادامه دارد. با توجه به عدم وجود پروندة بهداشتي تا پيش از آن و تعداد قابل توجه كاركنان شاغل در بيمارستان، در ابتدا براي كاركنان واحد پرستاري و سپس براي كلية اعضاي كادر درمان اعم از پزشك، پرستار، بهيار، كمك‌بهيار و كاركنان واحد‌هاي پيراپزشكي شامل راديولوژي، آزمايشگاه، سي‌تي‌اسكن، فيزيوتراپي، اداري و نيروهاي خدماتي پرونده تشكيل شد.
مهم‌ترين اقدامات انجام شده در مورد ايمن‌سازي كاركنان و مراقبت از سلامت ايشان عبارت بوده‌اند از:
− تهية فهرست كامل مشخصات كاركنان شاغل در بيمارستان
− تفكيك مشاغل
− تشکیل پروندة بهداشتی برای کلیة كاركنان بیمارستان و صدور كارت سلامت
− كنترل آسيب‌هاي شغلي و نيدل استيك در بين كاركنان بر اساس دستورالعمل‌هاي استاندارد
− واکسیناسیون كاركنان بر علیه آنفولانزای پرندگان از سال 1385
− غربال‌گری به‌وسیلة تعیین تیتر آنتی‌بادی هپاتیت B (با همكاري آزمايشگاه بيمارستان)

− انجام واكسيناسيون D.T
− انجام تست PPD
− نصب دستورالعمل احتیاطات استاندارد در کلیة واحد‌ها و بخش‌ها
− نصب دستورالعمل ایمنی تزریقات
− نصب دستورالعمل‌هاي مراقبت‌هاي مديريت‌شده
− معرفي كاركنان آسيب‌ديده به پزشك كنترل عفونت به منظور انجام اقدامات درماني و معرفي به مركز بهداشت براي واكسيناسيون
− تهية تعدادي از ويال‌هاي ايمنوگلوبولين به منظور استفاده در موارد مواجهه

• تدوين دستورالعمل‌ها و اقدام براي اجرائي شدن آن‌ها

يكي ديگر از حوزه‌هاي اصلي فعاليت واحد كنترل عفونت، تدوين دستورالعمل‌هاي كاربردي و هم‌چنين اطلاع‌رساني دستورالعمل‌هاي ابلاغي از سوي مراجع بالادستي در سطح بيمارستان است. دستورالعمل CSR، دستورالعمل نحوة برخورد در هنگام مواجهه با فرو رفتن سوزن یا اجسام نوک تیز به بدن و دستورالعمل مقابله با پاشیده شدن خون و ترشحات آلوده به چشم و بریدگی باز و غشاء مخاطی، نمونه‌هاي از اين دستورالعمل‌ها هستند.

• كنترل تجهيزات

فعاليت‌هاي مربوط به كنترل تجهيزات بيمارستاني، از آذرماه سال 1382 با مانيتورينگ كنترل كيفي دستگاه‌هاي 4 و اتوكلاو موجود در بيمارستان و بر اساس روش تصادفي از دستگاه‌هاي اتوكلاو موجود در اتاق عمل مركزي شروع شد. هم‌اكنون نيز طبق دستورالعمل‌هاي ابلاغي از مراجع بالادستي و يافته‌هاي حاصل از تجارب و يادگيري‌ها در داخل بيمارستان، اقدامات زير در حال انجام است:
− استفاده از مجموعه آزمون‌هاي BovieDisk) B.D–Class4) نيز در آزمايشگاه، اتاق عمل مركزي و اتاق عمل چشم، علاوه بر آزمون Class6 و آزمون 4
− استفاده از انديكاتورهاي شيميائي كلاس 6 در تمامي بسته‌هاي عمل و بسته‌هاي بزرگ اتوكلاو كه پس از بازكردن بستة عمل و كنترل آزمون، در پروندة بيمار بايگاني مي‌شود.
− استفاده از انديكاتور كلاس 4 ويژة هر نوع اتوكلاو در تمامي بسته‌هاي كوچك اتوكلاو‌هاي بخار
− استفاده از انديكاتور‌هاي شيميائي كلاس 6 ويژة 4، در بسته‌هاي 4 مورد استفاده در بيمارستان
− ثبت و بايگاني تعدادي از آزمون‌هاي شاهد در واحد كنترل عفونت
− استفاده از آزمون‌هاي B.D روزانه در شروع هر سيكل و بايگاني نتايج
− کنترل کیفی دستگاه‌های اتوکلاووفور
− تهیة تجهیزات ضروری در راستای کنترل عفونت
− انجام کشت‌های محیطی و نمونه‌برداری از تجهیزات پزشکی
با توجه به اهميت کشت‌های محیطی و نمونه‌برداری از تجهیزات پزشکی، در حال حاضر طبق برنامه‌اي مدون، در كلية واحدهاي مورد نظر تيم كنترل عفونت، نمونه‌گيري‌ها و كشت انجام شده و بر اساس نتايج حاصل از آن، برنامة نظافت، ضدعفوني و گندزدائي اجرا مي‌شود. البته اقدام بر اساس نتايج مزبور، جدا از برنامه‌هاي هفتگي نظافت است كه در كلية بخش‌هاي بيمارستان انجام مي‌شود. لازم به ذکر است بر اساس آخرين تصميم‌هاي اتخاذ شده در کمیتة كنترل عفونت بيمارستان، در حال حاضر انجام کشت به صورت روتین و دوره‌ای در بخش‌ها منتفی شده و منوط به شرایط خاصی است که اطلاع‌رسانی آن به بخش‌ها انجام مي‌شود.
هم‌چنين تمام کشت‌های انجام شده در بخش‌ها و اتاق‌های عمل، به طور منظم جمع‌بندی شده و براي استفاده در ارزشیابی سالیانة بیمارستان، به معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكي ارسال مي‌شود. ثبت و نگهداري اين نتايج نيز به‌گونه‌اي است كه هم‌اکنون دسترسی به آن‌ها به تفکیک بخش، تاریخ، نوع کشت انجام شده و میکروارگانیسم رشد کرده، امكان‌پذير بوده و در پروژه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی قابل استفاده است.

• پايش و كنترل شاخص‌هاي كليدي كنترل عفونت و گزارش‌دهي آن‌ها

يكي از اهداف اصلي ايجاد نظام مراقبت عفونت‌هاي بيمارستان در سطوح مختلف اعم از بيمارستان، شهرستان، دانشگاه و وازرت‌خانه، جمع‌آوري دادهها، تجزيه و تحليل، ارائه نتايج حاصله به مسئولين در ردههاي مختلف و طراحي مداخلات لازم براي کنترل تغييرات در ميزان عفونت‌هاي بيمارستاني است.
جمعآوري دادههاي مربوط به عفونتهاي بيمارستاني، بر عهدة تيم كنترل عفونت است. بر همين اساس، با توجه به الگوريتم تشخيص عفونت بيمارستاني براي چهار عفونت اصلي شامل عفونت ادراري، عفونت محل جراحي (SSI) ، عفونت تنفسي (پنوموني) و عفونت خوني (BSI) ، براساس NNIS براي هر بيمار مشكوك به عفونت، فرم بيماريابي تكميل مي‌شود. در صورت تأئيد عفونت بيمارستاني بر اساس تعاريف NNIS، فرم فهرست خطي موارد عفونت بيمارستاني تكميل شده و در پايان هر ماه به مركز بهداشت شهر مشهد ارسال مي‌شود. علاوه بر گزارشدهي روتين ماهانه، تيم كنترل عفونت بيمارستان در زمان وقوع بحران‌هاي عفوني، مراتب را تلفني به مركز بهداشت و مديريت درمان شهر مشهد اطلاع مي‌دهد تا در اسرع وقت نسبت به ارائه كمكهاي كارشناسي و اعزام تيمهاي بررسي اقدام شود.
با توجه به نهادينه شدن گردآوري، ثبت و گزارش‌دهي داده‌هاي مزبور، ترتيبي اتخاذ شده كه كلية پزشكان و پرستاران تعاريف و ويژگي‌هاي عفونت‌هاي مزبور آشنا شده و از آن در تشخيص عفونت استفاده كنند. به اين ترتيب بعد از بستري بيمار، در فواصل مرتب، معاينه انجام شده و هر گونه تغييرات در وضعيت باليني بيمار ثبت و نتايج آزمايشات پاراكلينيكي نيز يادداشت ميشود. در نهايت براساس تعاريف و ويژگي‌هاي اعلام شده، چنان‌كه بيماري واجد هر كدام از ويژگيهاي ذكر شده در تعريف هر يك از چهار گروه عفونتهاي بيمارستاني باشد به عنوان عفونت بيمارستاني طبقهبندي و كد مربوطه را ميگيرد. در نتيجه تشخيص عفونت‌هاي بيمارستاني صرفاً بر اساس نتايج آزمايشگاه نبوده و تمام جوانب مسئله در نظر گرفته ميشود، به شرطي كه علائم و نشانهها بعد از 48 ساعت بستري در بيمارستان ظاهر شود.
تيم كنترل عفونت بيمارستان با استفاده از دادههاي جمعآوري شده به وسيله فرم شماره 1، وضعيت عفونتهاي بيمارستاني را تجزيه و تحليل كرده و ميزانهاي بروز، مرگ و اطلاعات توصيفي را براي هر كدام از بخشهاي بيمارستاني محاسبه مي‌كند و نتايج اين آناليز را علاوه بر ارائه در كميتة كنترل عفونت بيمارستان، به مسئولين درماني شهر مشهد نيز ارائه مي‌كند. بر اساس الگوريتم گزارشدهي و ارائه بازخور در نظام مراقبت‌هاي عفونت بيمارستاني كشوري، هر سطحي از اين نظام بعد از ارسال اطلاعات به سطح بالاتر، نتايج تجزيه و تحليل و مقايسه بيمارستانها را به صورت بازخور دريافت ميكند. ارائه بازخور، تجزيه و تحليل دادهها با شفافسازي فعاليتها و امكان مقايسة وضعيت بيمارستانها را فراهم ميكند و مشوقي براي كلية بيمارستان‌ها اعم از دولتي و خصوصي براي حركت در جهت بهبود است.
در حال حاضر پايش‌ها و گزارش‌هاي متنوعي در واحد كنترل عفونت ارائه مي‌شود كه مهم‌ترين آن‌ها به شرح زير هستند:
− پايش، كنترل و گزارش‌دهي منظم و مستمر تعداد و درصدهاي عفونت‌هاي بيمارستاني به تفكيك انواع UTI، BSI، SSI و PNEU
− پايش، كنترل و گزارش‌دهي منظم و مستمر تعداد و درصدهاي عفونت‌هاي بيمارستاني به تفكيك بخش‌هاي مختلف بيمارستان
− پايش، كنترل و گزارش‌دهي منظم و مستمر موارد نيدل استيك و آسيب‌هاي شغلي به تفكيك بخش و مشاغل موجود در بخش‌هاي درماني (خدماتي، تكنيسين داروئي، كمك بهيار، بيهوشي، ماما، پرستار و پزشك)
− پايش، كنترل و گزارش‌دهي منظم و مستمر كشت‌هاي محيطي و تجهيزاتي به تفكيك بخش‌ها (دياليز، آندوسكوپي، زايشگاه، اتاق عمل مركزي، اتاق عمل چشم، داخلي ICU، C.S.R و اعصاب ICU)
− جمع‌آوری ماهیانه، پیگیری و ثبت اندیکاتورهای استفاده شده در بخش‌ها و ارائه گزارش
− پايش و گزارش‌دهي فرم‌های حساسیت دارویی به دانشگاه علوم پزشكي
نمونة پايش‌هاي شاخص‌هاي كليدي كنترل عفونت بر اساس راهنمای کشوری نظام مراقبت عفونت‌های بیمارستانی

• تحقيق و پژوهش

تيم كنترل عفونت بيمارستان شهيد هاشمي‌نژاد علاوه بر فعاليت‌هاي جاري و مستمر خود، از فرصت‌هاي موجود، براي انجام تحقيقات كاربردي نيز بهره گرفته است. نتايج اين تحقيقات علاوه بر استفاده در بهبود مستمر خدمات كنترل عفونت در بيمارستان و افزايش رضايت ذي‌نفعان، در مجامع علمي نيز منتشر شده است تا جامعه پزشكي نيز از آن بهره‌ گيرد. مطالعة انجام شده در زمينة «عفونت‌هاي شايع در ICU» و «بررسی اپیدمیولوژی عفونت‌های بیمارستانی بيمارستان شهيد هاشمي‌نژاد در سال 1388» نمونه‌هائي از اين‌گونه تحقيقات است.

• دستاوردها

به‌طور خلاصه مهم‌ترين دستاوردهاي مستقيم و غيرمستقيم حاصل از ايجاد نظام مراقبت عفونت بيمارستاني در اين بيمارستان عبارتند از:
• دريافت گواهي «تعهد به تعالي» در بخش بهداشت، درمان و سلامت از سازمان ملي بهره‌وري (زمستان 1388) در هفتمين همايش تعالي سازماني
• افزايش كيفيت ارائه خدمات درماني
• ايجاد پرونده‌‌هاي بهداشتي براي كاركنان
• افزايش سرعت گزارش‌گيري از آخرين اطلاعات عفونت‌هاي بيمارستاني
• واكسيناسيون كاركنان در برابر بيماري‌هاي عفوني
• برنامه‌ريزي در خصوص بهبود رويكرد مبتني بر تحليل و پايش فرآيند

• توجيه علل موفقيت یا عدم موفقيت تجربه و نتيجه گيري

نكات عمده‌اي كه موفقيت در اين تجربه را رقم زده‌اند، به طور خلاصه شامل موارد زير است:
• تعامل مؤثر با دانشگاه علوم‌پزشكي استان
• اهتمام مديريت ارشد و تعهد آنان به كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني
• اتخاذ رويكرد پيشگيرانه در بروز عفونت‌ها
• توانمندسازي و آموزش کارکنان در خصوص پيشگيري و مقابله با عفونت‌هاي بيمارستاني
• جلب مشاركت عمومي كاركنان
• تدوين و ابلاغ استانداردهاي ملي
• تغيير روش ادارة بيمارستان به صورت هيئت امنائي

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / انواع روش‌ها، تکنيک‌ها، ابزارهايي که در اين تجربه به‌کار گرفته شده است

• آسيب‌شناسي وضعيت موجود
• استفاده از كميتة تخصصي
• بهره¬گيري از کار تيمي به منظور استفاده از تجربيات افراد مختلف در قالب گروه
• تجزيه و تحليل آماري داده‌ها و اطلاعات

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / مهم‌ترين تصميمات اخذ شده در اين تجربه

• ايجاد پست سازماني در ساختار بيمارستان
• ايجاد واحد و كميتة مستقل براي كنترل عفونت‌هاي بيمارستاني
• برگزاري دوره‌هاي آموزشي با استفاده از توان كارشناسان و متخصصين داخل بيمارستان

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از روش‌هايي که در تصميم‌گيري‌ها به کار برده‌ شده است

مهم‌ترين رويكرد بيمارستان در اين تجربه براي اخذ تصميم‌ها، استفاده از تفكر گروهي در قالب تيم كنترل عفونت و كميته كنترل عفونت و توجه به رعايت الزامات استانداردهاي ملي و بين‌المللي بوده است.

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از شرايط عدم اطمينان و انواع ريسک‌هايي که در تصميم گيري وجود داشته است

شرايط عدم‌اطميناني كه در تصميم‌هاي اخذشده مي‌بايست مورد توجه قرار گيرد شامل موارد زير است:
• محدوديت‌هاي زماني و منابع براي پيشگيري و مقابله با عفونت‌ها
• عدم همکاري كاركنان در گزارش‌دهي به موقع و دقيق حوادث و نشانه‌هاي عفونت
• احتمال بروز خطا در تشخيص عفونت¬ها ناشي از انجام آزمايش اشتباه يا بروز تداخل دارويي
• افزايش احتمال بروز عفونت¬هاي بيمارستاني به دليل حجم زياد کاري و پذيرش بيش از ظرفيت بيمار
• عدم همراهي كاركنان در اجراي تغييرات

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از انواع اطلاعاتي که از آن‌ها در تصميم‌گيري‌ها استفاده شده و روش دست‌يابي به آن‌ها

• راهنمايي¬هاي كارشناسان صاحب‌تجربة دانشگاه علوم پزشكي استان
• آمار و اطلاعات مراجعات بيماران
• اطلاعات مبادله شده در جلسات برگزار شده با كارشناسان و مسئولان ساير بيمارستان‌هاي استان و دانشگاه علوم پزشكي
• تحليل گزارش‌هاي دوره‌اي واحد كنترل عفونت

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از ابتکارات، خلاقيت‌ها و نوآوري‌هاي صورت گرفته

• تهية پوسترها و پمفلت‌هاي آموزشي
• ارائه اطلاعات عملكردي و آموزشي از طريق تارنماي بيمارستان

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از شرايط فرهنگي، محيطي، و ساير متغيرهاي سازماني که در موفقيت يا شکست تجربه تاثيرگذار بوده‌اند

از مهم‌ترين عوامل فرهنگي و محيطي بيمارستان كه در اجراي اين تجربه اهميت به‌سزايي داشته مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
• همراهي و مشاركت دلسوزانة كاركنان در تغييرات و بهبودها
• توجه به مسئوليت‌هاي اجتماعي بيمارستان
• توجه به الزامات قانوني و استانداردهاي ملي و بين‌المللي
• آگاهي و حمايت همه‌جانبة مديريت در زمان پياده‌سازي رويه‌ها و پس از آن

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از انواع محدوديت‌ها و موانع موجود و انواع روش‌هايي که براي غلبه بر موانع و محدوديت‌ها استفاده شده است

در روند شکل‌گيري اين تجربه مهم‌ترين مشكلات و محدوديت‌ها مربوط به كمبود منابع مالي و نيروي انساني و هم‌چنين زياد بودن تعداد مراجعين و اختلال مقطعي در روند اجراي استاندارهاي مربوطه بوده است كه واحد و كميتة كنترل عفونت‌ تلاش كرده‌اند با توجه به منابع موجود و اولويت‌بندي اقدامات برنامه‌ريزي شده، نسبت به بهره‌گيري بهينه از منابع موجود اقدام كنند.

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / خلاصه‌اي از صرفه‌جويي‌هاي انجام شده در اين تجربه

اطلاعاتي كه صرفه‌جوئي‌هاي حاصل از تغييرات ساختار را به صورت روشن و كمّي نشان دهد مشاهده نشد.

• مولفه‌هاي اختصاصي تجربه / توصيه‌هايي براي استفاده از اين تجربه در شرايط مشابه

نكات عمدة مؤثر در موفقيت استقرار نظام مراقبت‌ عفونت بيمارستاني كه ساير بيمارستان‌ها نيز بايد به آن توجه كنند، شامل موارد زير است:
• توجه به ويژگي‌هاي بومي بيمارستان
• هدف¬گذاري معقولانه و متناسب با شرايط و وضعيت خاص بيمارستان و بيماران
• آموزش كاركنان و بيماران
• پيگيري پياده‌سازي و اجرايي كردن طرح‌هاي بهبود و تخصيص بودجه و منابع مورد نياز
• جلب مشاركت كاركنان به منظور گزارش‌دهي به موقع و دقيق حوادث و نشانه‌هاي عفونت
• اتخاذ رويكرد پيشگيرانه در بروز عفونت‌ها
• بهره‌گيري از آخرين دانش و اطلاعات روز

• آموزه‌هاي استخراج شده

- اگر رويكرد مديريت بيمارستان به اجراي چنين نظامي، صرفاً مبتني بر هزينه‌زا بودن آن باشد، آنگاه ضمانت اجرائي نخواهد داشت.

• فهرست اسناد و مداركي كه در استخراج تجربه مورد استفاده قرار گرفته‌اند

• مستندات تارنماي بيمارستان
• گزارش‌هاي دوره‌اي عملكرد واحد كنترل عفونت

ايجاد نظام مراقبت عفونت بيمارستاني

مطالب مشابه :

تازه هاي استريليزاسيون در CSR

ايجاد نظام مراقبت عفونت بيمارستاني

استريليزاسيون

بيماران، قربانيان گمنام عفونت هاي بيمارستاني.....

انتخاب موضوع انجام پایان نامه پروپوزال مقاله دانلود ، پرسشنامه doc pdf ppt

اتوکلاو

اسپيرومتري

جراحي مغز و اعصاب

نظام مراقبت عفونت های بیمارسانی