نمایشگاه جشنواره جابربن حیان

شیوه نامه پروژه علمی جابربن حیان

مقدمه
أَفَلَا یَنظُرُونَ إِلَى الْإِبِلِ كَیْفَ خُلِقَتْ - آیا آنان به شتر نمی‏نگرند كه چگونه آفریده شده است؟!
وَإِلَى السَّمَاء كَیْفَ رُفِعَتْ - و به آسمان نگاه نمی‏كنند كه چگونه برافراشته شده؟!
وَإِلَى الْجِبَالِ كَیْفَ نُصِبَتْ - و به كوه‏ها كه چگونه در جای خود نصب گردیده؟!
وَإِلَى الْأَرْضِ كَیْفَ سُطِحَتْ - و به زمین كه چگونه گسترده و هموار گشته است؟!
فَذَكِّرْ إِنَّمَا أَنتَ مُذَكِّرٌ - پس تذكّر ده كه تو فقط تذكّر دهنده‏ای!
(آیات 17 الی 21 سوره غاشیه )

فضای علمی كشور باید فضای تولید و ترویج علم و پژوهش و پرورش محقق و عالم باشد.
مقام معظم رهبری

اهمیت و ضرورت طرح :
اگر حاصل دوره ی تحصیلات مدرسه ای ، تنها انتقال پاره ای از مفاهیم به ذهن دانش آموزان باشد ، ( سواد به معنی سنتی ) با فراموش شدن آن مفاهیم ، حاصل كلیه سال های تحصیل نیز از دست می رود . به همین سبب ، باید سعی كنیم علاوه بر مفاهیم پایه ، راهی به دانش آموزان نشان دهیم كه خودشان بتوانند به دنبال معرفت و دانش مورد نیاز خود بگردند و به یك یادگیرنده ی مادام العمر تبدیل شوند . به همین منظور علاوه بركسب دانش باید راه و روش یادگیری را هم به آنان بیاموزیم تا میل به یادگیری در آنان تقویت گردد .
پروژه ی علمی به علت ماهیت هیجانی و اكتشافی خود ،میل به یادگیری را در دانش آموز تقویتمی كند و به علّت ماهیت فرایندی خود راه و روش یادگیری را نیز به او می آموزد بنابراین می تواند ابزاری بسیار قوی در خدمت تعلیم تربیت به معنای واقعی باشد كه طبق تعریف یونسكو همانا درك و
به كارگیری مفاهیم ، مهارت های فرایندی ، نگرش ها و ارزش هایی می باشد كه شخص را قادر    می سازد دانش و فناوری را با زندگی و فرهنگ جامعه ی خویش مرتبط سازد .
اهداف :
1) این طرح زمینه تحقق اهداف دوره ابتدایی ، مصوب شورای عالی آموزش و پرورش را به ویژه در زمینه های زیر فراهم می نماید :
الف ) اهداف علمی،آموزشی نظیر :
- دانش آموز نسبت به شناخت پدیده ها كنجكاو است.
- در فكر كردن ، شنیدن ، گفتن و بیان مقصود ، خواندن و نوشتن و حساب كردن مهارت كافی دارد .
- با زبان فارسی آشنایی دارد و می تواند از كتاب و روزنامه استفاده كند .
- ارزش علم را در انجام درست كارها تا حدی می داند .
- با نحوه یادگیری خود تا حدودی آشناست .
ب ) اهداف اجتماعی نظیر :
- همكاری با دیگران را دوست دارد .
- در بازی ها و فعالیت های گروهی شركت می كند .
- به انجام وظایف و مسئولیت هایی كه بر عهده او می گذارند پایبند است.
ج ) اهداف زیستی نظیر :
- از حواس خود به خوبی محافظت و استفاده می كند .
- در حفظ محیط زیست كوشا است .
- نكات ایمنی را می داند و رعایت می كند.
علاوه بر اهداف فوق می توان هدف های زیر را برای اجرای این طرح ذكر نمود :
2)كمـك به تحقق اهـداف مهارتی درس علوم تجربی نظیر : مشاهده ـ طراحی تحقیق ـ برقراری ارتباط ـ پیش بینی ـ فرضیه سازی ـ كاربرد ابزار ـ اندازه گیری ـ تفسیر یافته ها و نتیجه گیری
3)تقویت مهارتهای زندگی در دانش آموزان نظیر : تصمیم گیری ـ حل مساله ـ برقراری ارتباط با دیگران ـ دوست یابی ـ سخنرانی ودفاع از كار خود در جمع و ....
4)تحقق اهداف نگرشی درس علوم تجربی نظیر : كنجكاوی و جستجو گری علمی ـ نیروی خلاقیت وابتكار ـ پشت كار ـ تمایل به همكاری وتحمل یا احترام گذاشتن به عقاید ونظرات دیگران ـ فكر باز و روشن بینی ـ خود انتقادی و بازنگری نقادانه ـ آمادگی برای پذیرش عدم قطعیت ـ احساس مسئولیت ـ احسـاس اعتماد به نفس و ....
5)شناسایی و تقویت استعدادهای فردی دانش آموزان و ایجاد زمینه ای مناسب برای كار آفرینی:
بسیاری از توانایی ها ، استعدادها و علاقه مندی های دانش آموزان در كلاس های معمولی نمود پیدا نمی كنند و لذا قابل شناخت و پرورش نیستند . پروژه ی علمی ، فرصت مناسبی به وجود می آورد كه می توان این استعدادها را مشاهده ، شناسایی و تقویت كرد . بنابراین پروژه ی علمی می تواند راهبرد بسیار مناسبی در تحقق یكی از اهداف مهم نظام آموزش و پرورش یعنی ایجاد زمینه كارآفرینی دانش آموزان باشد.
6) ارائه مواد درسی به صورت در هم تنیده:
موضوعاتی كه برای پروژه های علمی دانش آموزان طراحی می شوند می توانند بسیار گسترده تر از یك موضوع درسی و درواقع میان رشته ای باشند و دانش آموزان ضمن انجام این گونه پروژه ها از دانش و مهارت های متعدد خود استفاده كنند.
7)ایجاد موقعیت مناسبی برای ارزشیابی توصیفی از عملكرد دانش آموزان
8)افزایش توانمندی دانش آموزان در حوزه IT و تشویق آنان به استفاده از ICT برای رفع نیاز های اطلاعاتی مربوط به پروژه های علمی خود .
معرفی     طرح پروژه های علمی
الف ) تعریف پروژه ی علمی
پروژه ی علمی عبارت است از كوشش علمی انفرادی یا گروهی دانش آموزان در باره یك موضوع معیّن كه آنان ضمن این كوشش هیجان انگیز علمی ، كار یك دانشمند را انجام می دهند و نگرش ها و مهارت های علمی او را پیدا می كنند . یعنی دانش آموزان سعی می كنند به دقت مشاهده كنند ، سوال بپرسند ، جمع آوری اطلاعات كنند ، فرضیه بسازند ، آزمایش كنند و نتایج كار علمی خود را جمع بندی و ارائه نمایند .
ب ) موضوع پروژه و پایه های تحصیلی تحت پوشش
در این طرح ،یك پروژه دارایماهیت علمی و تجربی بوده و دانش آموز را با روش علمی آشنا       می نماید و موضوع آن از محتوای كتاب های درسی منشا گرفته و یا آزاد می باشد. دانش آموزان در همه پایه های تحصیلی به صورت انفرادی یاگروهی پروژه انتخاب نموده ودرنمایشگاه علمی آموزشگاه شركت می كنند . دانش آموزان بهتر است در زمینه های مورد علاقه خود ، موضوع انتخاب كنند و به پژوهش بپردازند.
ج ) انواع پروژه علمی
ا- جمع آوری نمونه همراه با طبقه بندی
یك پروژه جمع آوری شامل مجموعه ای از اشیاء می شود كه بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه بندی شده و برچسب خورده باشند
مثال : جمع آوری و طبقه بندی مجموعه ای از برگ ها

2- نمایش علمی
الف- دستگاه ( مدل )
یك پروژه مدل سازی شامل ساخت اشیاء برای توضیح چرایی یا چگونگی ساختمان آنهاست .
مثال : ساخت مدلی از دانه و معرفی اجزای آن ( پوسته ، اندوخته و گیاهك )
ب- نمایش
یك پروژه نمایش شامل استفاده از اشیاء برای نمایش چرایی یا چگونگی عملكرد یك دستگاه و تبیین اصول علمی حاكم بر آنهاست .
مثال : نمایش حركت مواد درون ساقه كرفس با استفاده از محلول های رنگی
ج- تحقیق
یك پروژه تحقیق شامل بررسی جزئیات بیشتر در باره موضوع پروژه و توضیح و تفسیر جوانب مختلف آن می شود . این جزئیات را می توان از طریق مشاهده مستقیم و یا از طریق منابع مختلف اطلاعاتی به دست آورد .
مثال : تحقیق در مورد گیاهان دارویی ایران و محل رویش آنها
3- آزمایش
یك پروژه آزمایش ، طرح و آزمودن سوالی است كه شما هنوز جواب آن را نمی دانید لذا به كار گیری روش علمی و انجام آزمایش برای كشف جواب آن سوال از ضروریات این نوع پروژه است
مثال : آیا نورهای رنگی مختلف به یك اندازه بر رشد گیاه موثرند ؟
4- طراحی وساخت
پروژه های طراحی و ساخت ، پروژه هایی هستند كه در آنها دانش آموز برای پاسخ به یك نیاز مشخص به ابداع یك وسیله یا فن یا برنامه كامپیوتری دست می زند و پس از طراحی آن را می سازد و تست می كند و نهایتا آن را با نمایشگاه علمی ارائه می نماید . این كار مستلزم طی كردن روش مهندسی است و با احتیاط باید گفت كه حاصل آن اختراع یك وسیله ، فن و یا برنامه كامپیوتری است
مثال :اختراع وسیله ای كه با اعلام هشدار به موقع ما رااز خشك شدن خاك گلدان مطلع كند .

د) ارائه پروژه علمی ( نمایشگاه )
دانش آموزان محصول فعالیتهای علمی خود را ابتدا در قالب یك نمایشگاه علمی در آموزشگاه به معرض نمایش و داوری می گذارند و طی مراحل بعد، پروژه های برگزیده آموزشگاه به نمایشگاه علمی منطقه ، پروژه های برتر منطقه به نمایشگاه علمی استان و در نهایت پروژه های برتر استان به نمایشگاه علمی كشوری راه خواهند یافت .
ه )عناصر یك پروژه علمی در نمایشگاه
هرپروژه برای ارائه به نمایشگاه باید شامل سه عنصر تابلوی نمایش ،مواد نمایشی وگزارش كتبی باشد .
تابلوی نمایش:تابلوی نمایش باید حالت سه دیواره ای داشته و از یك جنس محكم به ابعاد 90*120 سانتیمتر تهیه شده باشد . نوشته ها ، نمودارها و تصاویر باید محكم روی تابلوی نمایش چسبانده شوند.
مواد نمایش:شامل نمونه ها، دستگاه ها ، مدل ها و سایر اقلام مجاز مربوط به پروژه می باشد.
گزارش كتبی:
پروژه های آزمایش شامل: صفحه عنوان ، فهرست ، طرح مسئله ، تحقیق ، فرضیه ، شرح آزمایش ، داده ها ،جمع بندی و نتیجه گیری ، سپاسگزاری و ذكر منابع می شود.
پروژه های طراحی وساخت شامل: عنوان ، تعریف نیاز ، تحقیق زمینه ای ، مشخصات طرح ، طراحی ، ساخت و آزمایش و ثبت داده ها و تحلیل نتایج نمونه اولیه ، طراحی مجدد وآزمایش مجدد و ثبت و تحلیل داده ها (در صورت نیاز ) ، نتیجه گیری ، كتابشناسی و سپاسگزاری می شود.

و )طبقه بندی پروژه ها در نمایشگاه
پروژه های یك نمایشگاه علمی براساس پایه تحصیلی دانش آموز و نوع پروژه طبقه بندی و وارد رقابت می شوند .دانش آموز می تواند پروژه خود را به صورت انفرادی ، تیمی و یا كلاسی در مدت زمان معین (برنامه زمانی پیشنهادی وسایر اطلاعات مورد نیاز درلینك دفتر آموزش دبستانی از سایت www.gea.medu.irموجود می باشد)به انجام رسانده و به نمایشگاه ارائه نماید .
پایه اول تا سوم ......................... انفرادی - تیمی ( حداكثر 3 نفره ) - كلاسی
پایه چهارم تا ششم.................. انفرادی - تیمی ( حداكثر 3 نفره )
ز )شرایط پذیرش پروژه ها در نمایشگاه علمی
1- مرحله آموزشگاهی :
دانش آموزان از هر پایه تحصیلی می توانند در مرحله آموزشگاهی شركت كنند و نیز محدودیتی از نظر پذیرش انواع پروژه در مرحله آموزشگاهی وجود ندارد .
2- مرحله منطقه ای :
در این مرحله سهمیه هر مدرسه برای شركت در نمایشگاه منطقه با توجه به ظرفیت مكان برپایی نمایشگاه و باصلاحدید مجریان منطقه ای تعیین می گردد.
درنمایشگاه مرحله منطقه ای نیز انواع پروژه ها در كلیه پایه ها پذیرفته می شوند .
3- مرحله استانی :
در این مرحله سهمیه هر منطقه بر اساس آمار دانش آموزی با توجه به ظرفیت مكان برپایی نمایشگاه و صلاحدید مجریان استانی تعیین می گردد.
لازم به ذكر است پروژه هایی كه از نوع جمع آوری هستند در مرحله استانی پذیرفته نمی شوند .
4- مرحله كشوری :
در این مرحله سهمیه هر استان بر اساس آمار دانش آموزی با توجه به ظرفیت مكان برپایی نمایشگاه و با صلاحدید مجریان كشوری معین میگردد.
لازم به ذكر است در مرحله كشوری تنها پروژه هایی پذیرفته می شوند كه از نوع آزمایش یا طراحی وساخت باشند .
ح ) برپایی و داوری نمایشگاه
1- مرحله آموزشگاهی :
شورای معلمان آموزشگاه داوران را از بین آموزگاران علاقمند و توانمند آموزشگاه انتخاب نموده و آنان بر اساس فرم داوری كه در آدرس سایت مذكور موجود می باشد پروژه ها را داوری می كنند .
2- مرحله منطقه ای :
هر مدرسه موظف است ازبین معلمان توانمند حداقل یك داور جهت داوری به نمایشگاه علمی منطقه معرفی نماید ومنطقه ازبین داوران معرفی شده، هیئت داوران منطقه ای راتشكیل می دهد.

3- مرحله استانی :
هر منطقه موظف است به ازای هر 10 پروژه ای كه به نمایشگاه استانی ارسال می كند یك نفر داور جهت كمك به داوری پروژه های علمی نمایشگاه استانی معرفی نماید.
4- مرحله كشوری :
كمیته هدایتگر كشوری داوران را بر اساس ضوابط معین ،انتخاب و معرفی می نماید .
و ) تقدیر از برگزیدگان
دانش آموزان پایه های اول تا پنجم ابتدایی پروژه های خود را مطابق با تقویم اجرایی پیوست انجام می دهند . سپس پروژه ها در قالب نمایشگاه علمی مدرسه در معرض دید عموم قرار می گیرد و كارهای برگزیده توسط هیئت داوران انتخاب شده( در این مرحله دانش آموزان برگزیده و معلم راهنما توسط مدیر مورد تقدیر قرار می گیرند ) وبه مرحله منطقه ای راه پیدا می كنند و نمایشگاهی برای بازدید عموم دانش آموزان در سطح منطقه برگزار می گردد وگروههای برتر انتخاب شده و به همراه دست اندر كاران (مدیر، معلم راهنما) از طرف منطقه مورد تقدیر قرار گرفته و به استان معرفی        می گردند ودر مرحله ی استانی با همان مراحل كاری پس از داوری ، انتخاب و معرفی می شوند و دانش آموزان و دست اندركاران از طرف استان مورد تقد یر قرار می گیرند و در مرحله كشوری نیز دانش آموزان و سایر دست اندر كاران پروژه های منتخب از طرف وزارتخانه مورد تقدیر قرار خواهند گرفت .

ساختار اجرایی طرح
طرح درطول سال تحصیلی و درچهار مرحله الف) آموزشگاهی    ب )   منطقه ای            ج ) استانی          د) كشوری        با تشكیل كمیته هایی طراحی واجرا می گردد. جهت اجرای كامل این طرح نیاز به همكاری تعداد زیادی از همكاران در سطوح مختلف می باشد .سازماندهی عوامل اجرایی طرح به شرح زیر می باشد :
اعضای كمیته ها و شرح وظایف آنها
شورای معلمان آموزشگاه
براساس بند 4 از ماده 15 آئین نامه اجرایی مدارس "چاره اندیشی برای تامین مشاركت فعال دانش آموزان در فرایند آموزش و پرورش " برعهده شورای معلمان می باشد . لذا اجرای مرحله آموزشگاهی این طرح زیر نظر شورای معلمان مدرسه صورت می گیرد.

شرح وظایف

شركت نماینده شورا درجلسات توجیهی كمیته منطقه ای
تشكیل به موقع گروه های دانش آموزی در مدرسه و تعیین پروژه مناسب برای آنها
هدایت گروههای دانش آموزی و تامین اعتبارهای لازم از بودجه تخصیص یافته برای طرح

4) تشكیل نمایشگاه آموزشگاهی ،داوری وانتخاب پروژه های برگزیده و ارسال آن ها به نمایشگاه منطقه ای
اعضای كمیته اجرایی منطقه

1-رئیس آموزش و پرورش ناحیه / منطقه

2- معاون آموزش ابتدایی
3- معاون توسعه مدیریت وپشتیبانی
4-كارشناس گروههای آ موزشی ابتدایی
5-كارشناس مسئول / كارشناس آموزش ابتدایی
6 - سر گر وههای در سی/ پایه ( هیئت علمی )
شرح وظایف كمیته منطقه ای
1) تهیه و ارسال دستورالعمل منطقه ای به آموزشگاهها در ابتدای هر سال تحصیلی
2) تشكیل كمیته های علمی و داوری ازبین اساتید، سرگروههای درسی ومعلمان برجسته ی منطقه
3) تشكیل پایگاه اطلاع رسانی الكترونیكی وایجاد تعامل الكترونیكی دانش آموزان با بانك های اطلاعاتی منطقه ای ، استانی ، كشوری و جهانی
4) نظارت بر حسن اجرای وظایف كمیته های آموزشگاهی
5) تشكیل نمایشگاه پروژه های علمی درسطح منطقه طبق تقویم اجرایی
6) داوری وانتخاب پروژه های برگزیده منطقه ای
7) تقدیر از دانش‌‌ آموزان، معلمان ، مدیران و رابطین منتخب در پروژه های علمی
8) ایجاد كتاب الكترونیكی از پروژه های برگزیده وامكان دسترسی تمام دانش آموزان ایران وجهان به این منبع از طریق وب سایت منطقه
9) ارسال گزارش از نتیجه كار به اداره كل
اعضای كمیته پشتیبانی ونظارت استان
1- مدیر كل آموزش و پرورش استان
2-معا ون آموزش ابتدایی
3-معاون توسعه مدیریت وپشتیبانی
4-رئیس گروه تكنولوژی و گروه های آموزشی ابتدایی
5-رئیس گروه آموزش ابتدایی
6- كارشناس مسئول و كارشناسان تكنولوژی و گروه های آموزشی ابتدایی
7-سر گروههای درسی/ پایه ( هیئت علمی طرح )
شرح وظایف كمیته استانی
1) تهیه دستورالعمل اجرایی و ارسال آن به مناطق تابعه در ابتدای هر سال تحصیلی
2) تخصیص و اعطای اعتبارات لازم به مناطق مطابق با تقویم اجرایی طرح
3) اطلاع رسانی در باره فعالیتهای علمی دانش آموزان به رسانه های جمعی
4) نظارت بر حسن اجرای وظایف كمیته های منطقه ای
5) پیش بینی دوره های آموزشی لازم برای معلمان وتامین مدرسان مناسب
6) انجام تمهیدات لازم جهت برگزاری نمایشگاه استانی
اعضای كمیته برنامه ریزی ستاد
1- معاون آموزش ابتدایی
2- مدیركل دفتر آموزش دبستانی
3- معاون دفتر آموزش دبستانی
4- كارشناس مسئول تكنولوژی و گروه های آموزشی
5- كارشناس تكنولوژی و گروه های آموزشی
6- سرگروه های درسی/ پایه

شرح وظایف كمیته ستادی
1) تهیه دستورالعمل طرح
2) برنامه ریزی برای آموزش نیروی انسانی (كارشناسان،مدیران ومعلمان)
3) تصمیم گیری جهت تامین اعتبار لازم
4) تصمیم گیری جهت اجرای نمایشگاه پروژه های علمی در مرحله كشوری
5) برنامه ریزی برای تشویق دانش آموزان ومعلمان در اجرای طرحهای موفق در طول سال تحصیلی
6) انتخاب هیئت داوران مرحله كشوری
7) ثبت ونگهداری كارهای موفق در سایت یا كتابچه
گستره اجرای طرح:
این طرح به صورت داوطلبانه و متناسب با علاقه و توانمندی مجریان درسطح مدارس (براساس درصد پوشش مدارس موجود درتفاهم نامه منعقد شده بین معاونت آموزش ابتدایی واستان) در همه مناطق اجرا   می شود .
اعتبارا ت      مورد نیاز طرح:
اعتبارات مورد نیاز طرح از محل اعتبارات تخصیصی معاونت آموزش ابتدایی و اعتبارات استانی قابل تامین می باشد .

نمایشگاه جشنواره جابربن حیان

1-رئیس آموزش و پرورش ناحیه / منطقه

مطالب مشابه :

فایل تصویری تاریخ اسلام

نمونه سوالات عملی کامپیوتر (چند رسانه)

نگرش معلّمین در خصوص کتاب جدید التالیف و ارزشیابی آن

آقای بختیار عربصالحی

ارسال گزارش فعالیتهای مشاوران ناحیه 5 اصفهان-92-91

ارسال آمار استفاده کنندگان از سرویس ایاب وذهاب دانش آموزی

اهمیت شورای معلمان

نمایشگاه جشنواره جابربن حیان