مراسم و ایین های عید قربان در بلوچستان

عید قربان بر همه مسلمانان جهان مبارک باد

فصل چهارم

1-4مراسم و ایین های عید قربان در بلوچستان

1-1-4مراسم وایین های قبل از روز عید قربان

1-1-1-4 تهیه لباس نو

1-2-1-4 روپت و روپ(خانه تکانی)

1-3-1-4 تدارک قربانی

1-4-1-4 خرید قبل از روز عید قربان

1-5-1-4 ارایش قبل از روز عید قربان

1-2-4 مراسم وایین های روز عید قربان

2-1-1-4 پیاده رویی به سمت عیدگاه

1-2-2-4 نماز عید قربان

2-3-1-4 فاتحه خوانی سر قبر مردگان

2-4-1-4 ذبح وکشتن قربانی

2-5-1-4 دیدو بازدید روز عید قربان

3-1-1اعیاد و جشن های مذهبی در بلوچستان

یکی از اعیاد اصلی و مهمترین و بزرگ ترین عید مردم مسلمان بلوچ عید قربان میباشد مراسم و ایین هایی که در این عید برگزار میشود در فصل چهارم این پژوهش به طور مفصل تشریح شده است مردم بلوچ به عید قربان عید حاجیان و مزنین عید یعنی عید بزرگ نیز می گویند از دیگر اعیاد مذهبی عید فطر است که در پایان ماه مبارک رمضان برگزار می شود یکی دیگر از جشن ها و عید های مذهبی عید مبعث پیامبر گرامی اسلام (ص)است . از مراسم و جشن های مذهبی دیگر جشن ذکر را میتوان نام برد که توسط سادات و دراویش ساکن روستاها پیر اباد ودهک شهرستان سراوان که معروف به صاحبان هستند به مناسبت نیمه شعبان و ماه مبارک رجب و میلاد ائمه ی اطهار (ع)و روز های چهار شنبه هر هفته توسط این گروه به صورت ذکر و مولودی خوانی و غزل خوانی و با رباب و موسیقی عرفانی اجراء می شود از دیگر جشن های مذهبی جشن پیر پتّر است این جشن هم به همان مناسبت هایی که جشن ذکر برگزار میشود در شهرستان نیکشهر توسط گروهی که در راس ان یک خلیفه می باشد با مضامین مذهبی اما موسیقی ان با رباب نواخته نمیشود بلکه با دایره ای یا همان دف محلی اجراء میگردد.برخی این ایین را با موسیقی درمانی یا همان گواتی یکی میداند در حالیکه این دو موسیقی متفاوت می باشند و ایین موسیقی گواتی جشن نیست بلکه یک نوع موسیقی درمانی میباشد در حالی که پیر پتّر مراسم جشن و مولودی خوانی به مناسبت های عنوان شده میباشد.

فصل چهارم

4-1مراسم و ائین های عید قربان

مردم بلوچ به عید قربان عید حاجیان و مزنین عید (عید بزرگ) می گویند و بزرگترین جشن مذهبی سال انها می باشد و ائین های واداب و رسوم محلی و خاص عید قربان در بلوچستان به قرار زیر است.

2-4 مراسم وائین های قبل از روز عید قربان

برای اماده سازی و برگزاری جشن بزرگ و عیدقربان مردم بلوچ از ماهها قبل مشغول تدارک و برگزاری این جشن باشکوه هستند و برای روز جشن خود را اماده می کنند.

1-2-4 تهیه لباس نو

لباس زنان بلوچ مزیّن به سوزندوزی می باشد به همین دلیل از چند ماه قبل ازبرگزاری جشن عید قربان زنان بلوچ روی پارچه ای مخصوص طرح مورد دلخواه خود را سوزندوزی کرده و لباس زنانه نو تهیه می کنند همچنین مردان با تهیه پارچه سفید یا رنگی برای اندازه گیری و برش پارچه به خیاط خود مراجعه و سفارش دوخت می دهند تا قبل از روز عید لباس انان اماده شود در این ایام بازار خیاطی ها از رونق خاصی برخوردار است مردان و زنان برای خود و دختران و پسران خود کفش نونیز تهیه می کنند.

2-2-4 رپت و روپ یا خانه تکانی

به خانه تکانی در اصطلاح محلی رپت و روپ می گویند و زنان به کمک مردان از چند روز قبل از عید مشغول شستن فرش و گلیم و زیر انداز منازل و مرتب کردن خانه هستند ودرروستا ها اغلب در کنار جوی اب قنات ها زنان به شستن ظرف و ظروف و لوازم خانه و پرده و پشتی ها مشغول هستند و کنار رودخانه ها و جوی اب قنات ها کاملا مشخص است که عید نزدیک است .

3-2-4 تدارک قربانی

مردم بلوچ هم انهایی که حج رفته اند وحاجی اند و هم انهایی که حج نرفته اما چنانچه بضاعت مالی دارند گوسفند و بز و گاو ویا شتر برای قربانی روز عید تدارک می ینند اغلب مردم بلوچ برای قربانی گوسفند خرید می کنند یا اگر دامدار هستند از میان گوسفندان خود گوسفندی را انتخاب و برای قربانی نشانه گذاری می کنند رسم بر این است که دست

خود را پشت گوسفند گذاشته و نیت می کنند و دعا می خوانند و پس از ان پشم های گوسفند را می شویند و روی شاخ و پشم ان را با حنا رنگ می کنند تا مشخص شود که این گوسفند مخصوص قربانی روز عید است به همین دلیل گوسفند را اراسته و بیشتر از سایر گوسفندان از ان مواظبت می کنند مراسم کشتن و ذبح کردن و نحوه کندن پشم و برشته کردن پوست ان و تقسیم ببین همسایه ها و فقرا در مراسم وائین های روز عید قربان توضیح داده خواهد شد .

4-2-4 خرید قبل از روز عید قربان

مردم بلوچ همانند خرید شب عید نوروز کلیه خریدها ی لازم را در چند روز قبل از عید قربان انجام می دهند از جمله خرید عطر و خوشبو کننده ها و جوراب و کفش و لباس و لوازم ذبح قربانی و لوازم ارایش در این روز ها بازار و مغازه شلوغ است و همه مشغول خرید هستند .

5-2-4 ارایش قبل از روز عید قربان

قبل از عید قربان مردان برای اصلاح به ارایشگاه می روند و در روستا ها فردی که پیشه اجدادش همین بوده و در عروسی ها داماد را و در ختنه سوری پسر ها را ارایش و اصلاح می کرد به نام جت قبل از عید قربان مرد ها را اصلاح و ارایش می کند و ارایش زنان به عهده زنی که به ان مشاته می گویند می باشد .

3-4 مراسم و ائین های روز عید قربان

صبح روز عید قربان قبل ازرفتن به عیدگاه مردم خود را برای برگزاری جشن و عید قربان اماده می کنند و لباس و کفش نو می پوشند انهایی که قرار است قربانی بکشند تا خواندن نماز عید و برگشت از عیدگاه روزه هستند و پس از ادای نماز عید

و برگشت از عیدگاه افطار می کنند صبح اول وقت برای صبحانه و افطاری بعد از نماز عید شیرینی مخصوصی به نام سیوایی که از رشته باریک مانند ماکارونی که از سبوس برنج درست شده و در روغن حیوانی کمی سرخ شده سپس اب شکر به ان اضافه می کنند و مانند ماکارونی دم کشیده و اماده شده ان همانندماکارونی باریک دم کشیده که شیرین است می باشد به عنوان صبحانه و شیرینی صبح روز عید استفاده می شود .

1-3-4 پیاده روی به سمت عیدگاه

پس از پوشیدن کفش و لباس نو هر خانواده به اتفاق پدر و پسران خود پیاده به سمت عیدگاه حرکت می کنند در این هنگام کوچه و خیابانها مملوو از مردم با لباس های رنگارنگ که اغلب لباس سفید محلی می باشد

و منظره ای زیبا از حرکت مردم به سمت عیدگاه جلوه ای ویژه به نمایش می گذارد هنگام حرکت به سمت عیدگاه مردم با صدای بلند می خوانند الله اکبر الله اکبر لااله الاالله ولله اکبر الله اکبر ولله الحمد

2-3-4 نماز عید قربان

مردم پس از تجمع در محل عیدگاه و شنیدن سخنرانی علما و خواندن نماز عید

می نشیند تا خطبه عید خوانده شودومراسم دعا و نیایش اجرا شود

پس از دعا و نیایش همدیگر را بغل می کنند و از همدیگر طلب عفو و بخشش می کنند که به این عمل در اصطلاح محلی حق پهلی می گویند

3-3-4 فاتحه خوانی سر قبر مردگان

بعد از نماز عید و قبل از اینکه به منازل خود بروند همگی سر قبرستان مرده گان خود حاضر می شوند و برای مرده گان خود فاتحه می خوانند و طلب امرزش می کنند .

4-3-4 ذبح و کشتن قربانی

رسم بر این است که قبل از ذبح قربانی به ان مقداری اب نمک می خورانند که در اصطلاح محلی به ان اپ و واد می گویند.هرچند از نظر شرعی شتر و گاو و نربز و بزو میش برای قربانی نیز جایز است اما مردم بلوچ اکثرا گوسفند قربانی می کنند و پس از ذبح گوسفند

پشم ان را با دست کنده و شکم اورا خالی می کنند و پس از شستن داخل شکم با روده گوسفند مجددا شکم اورا بخیه زده و می بندند و روی اتش پوستش را کمی می سوزانند تا قهوه ای شودو با اب و نمک کاملا شسته و تمیز می کنند و قبل از اینکه تکه تکه و تقسیم شود پوست پخته شده و کباب شده او را از بدن گوسفند جداکرده به ویژه پوست دنبه اوکه خیلی نرم و خوشمزه است را به عنوان عیدی روز عید قربان به افراد خانواده و همسایه ها و فامیل نزدیک هدیه می دهند به این عمل پوسک خوری می گویند.

رسم بر این است که الویت پوسک خوری و هدیه قربانی به تازه عروس و تازه داماد ها می باشد. پس از مراسم پوسک خوری گوشت را بین فقرا و همسایه ها ودوستان و اشنایان تقسیم می کنند مقداری از گوشت قربانی و پوست قربانی را برای کمک به طلاب به مدارس دینی و حوزه ها می فرستند.

5-3-4 دیدو بازدید روز عید قربان

رسم بر این است که اولین اقدام پس از کشتن قربانی برای رفتن عید دیدنی اول از خانواده هایی که کسی از نزدیکان او فوت کرده دوستان و اشنایان بصورت دسته جمعی به ان خانواده سر می زنند تا هم تسلی خاطر باشد هم اینکه نبود عضو خانواده خود را کمتر احساس کند و پس از دیدو بازدید از خانواده های متوفی به ترتیب مردم پیش بزرگ فامیل و طایفه و سپس خانه پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها و بعد به دست بوسی مادر و پدرمیروند و طلب معافیت می کنند که در اصطلاح محلی حق پهلی می گو یند. دیدوبازدید عید تا سه روز ادامه دارد .

مراسم اشتی کنان بین افرادی که کدورتی باهم داشتند با توصیه بزرگتر هاو ریش سفید طایفه با دید و بازدید و رفتن به منزل هردو طرف عموما در همین سه روز عید انجام می شود.

برای مشاهده تصاویر و متن کامل پژوهش (مراسم و آئین اعیاد و جشن ها در بلوچستان) به لینک زیر کلیک نمائید

http://anthropology.ir/node/14330

تحقیق و پژوهش توسط :عبدالسلام بزرگ زاده

مراسم و ایین های عید قربان در بلوچستان

مطالب مشابه :

زیباترین طرحها برای عید قربان

رسوم مردم ما در عید سعید فطر

تبریک عید قربان ونگاهی به قوربان پايي "قوربانلیق"در خاروانا

مراسم و ایین های عید قربان در بلوچستان

اس ام اس های عید قربان 91