جایگاه نماز در ادیان آسمانی

جایگاه نماز در ادیان آسمانی > روایات نماز

«مقدمه؛ با توجه به اهمیت نماز و ارتباط مخلوق با خالق این سوال به ذهن می رسد که آیا نماز در ادیان الهی دیگر هم وجود داشته است و یا فقط در دین اسلام مطرح شده است، و اگر بوده آیا در کُتب آنها یا در قرآن و روایات اسلامی اشاره ای به این مطلب شده است، در این نوشتار بر آنیم تا به این سوال با توجه به آیات قرآن کریم و کتب پیامبران و روایات معصومین علیه السلام جوابی دقیق داده شود.»

حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ پس از بیان این كه فرستاده خداست و كتاب آسمانی به او داده شده از میان برنامه ها، توصیه به نماز و زكات را مطرح می كنند.
آن هم با بیان، مادامی كه زنده باشم و این به خاطر اهمیّت فوق العاده این دو برنامه است چرا كه این دو، رمز ارتباط خالق و خلق است. در تفسیر این آیه آمده است: این آیه دلالت دارد به این كه نماز و زكات و نیكی به پدر و مادر بر امّت های گذشته واجب بوده است، پس حكمش ثابت می باشد و در هیچ شریعتی امر به آن نسخ نشده است.[۱]
این آیه به خوبی مؤیّد این مطلب می باشد كه در شریعت آسمانی حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ نماز و اقامه آن، از واجبات می باشد كه در شریعت آسمانی حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ نماز و اقامه آن، از واجبات مهمّی بوده كه از طرف خداوند از ابتدای تولّد به آن حضرت توصیه شده بود و مادرش حضرت مریم ـ علیه السلام ـ هم از طرف فرشتگان امر به اقامه نماز شده بود. چنانچه از جمله پندهای حضرت عیسی ـ علیه السلام ـ در انجیل است: «به حقّ برایتان می گویم، چیزی بالاتر از نظر شرافت اخروی و یاری كننده تر بر حوادث دنیوی از نماز همیشگی نیست و چیزی نزدیك تر از آن به خداوند رحمان نیست، پس مداومت بر آن نمایید و آن را زیاد بشمرید. و هر كار شایسته ای نزدیك می كند (ما را) به خدا پس نماز به سوی او نزدیك كننده تر است و برگزیده تر در نزد اوست.»[۲]
در قاموس كتاب مقدّس در بخشی تحت عنوان نماز آمده است كه (نماز از جمله واجبات دینیّه همه روز تمام ملل و مذاهب است چه به صورت منفرد و چه به صورت جماعت، و مقصود از نماز، گفتگو كردن و صحبت داشتن با خدا و خواستن احتیاجات و اظهار تشكّر و امتنان برای الطاف و مراحم حق تعالی می باشد.»[۳]
در قاموس كتاب مقّدس می خوانیم «روح القدس وضع و طور و طرز نماز را به ما می آموزد و جمیع انبیاء و مؤمنین و مقدّسین سلف برای نماز و دعا مشهور بوده اند. از جمله حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ و موسی و یوشع و سموئیل و داود، چنانچه از تمام مزامیز، آن چنان واضح می گردد و بسیاری از اوقات، منجی ما منفردا برای دعا و نماز در صحراها می رفت.»[۴]
همچنین در قاموس كتاب مقدّس در مورد فایده نماز آمده است. «فایده دعا و نماز متنّبه ساختن قوی و منوّر نمودن قلوب و ضمایر و سبب ترغیب و استحكام اعتماد و توكّل بر حضرت خالق و قادر كلّ می باشد به طوری كه از آن پس امكان دارد و استدعاها و در خواست ها و تضرعات ما را مرحمت فرماید. امّا نماز خانگی كه عبارت از نماز جماعتی اهل خانه باشد، سبب استحكام و تقویت و تسلّط والدین و حفظ نظامات خانوادگی شده حقایق دینی را در قلوب اطفال غرس می نماید.»[۵]
مسیحیان در كنیسه هاشان كتاب مخصوص برای نماز دارند و بر حسب آن چه در آن مكتوب است نماز باید بخوانند و امّا درباره نماز ارتجالی (فرادی) كه شخص مصلّی به خودی خود نماز كند این است كه افكار و استدعاهای مخصوص خود را به نوع مخصوص در حضور خالق خود می آورد و البتّه در این صورت با اختلاف ظروف و حرارت نفس مصلّی، تفاوت كلّی خواهد داشت و به هیچ وجه مقیّد به قیود مخصوصه نخواهد بود. طبق معتقدات اینان، مراعات اوقات معینّه برای نماز خالی از اهمیّت نخواهد بود، چنان كه یهود در ساعت سوم و ششم و نهم روز و ساعت اوّل شب و آخر شب و وقت تناول طعام نماز می گزارد. و بلندترین نمازی كه مسیح به جا می آورد و نسبت به سایر نمازها اهمیّتش بیشتر است همان نماز آخری است كه حضرتش با شاگردان و به جهت شاگردان خود بجا آورد كه به سه قسم تقسیم می شود. اوّل دعا به جهت خودش فی نفسه، دوم دعائی كه به جهت محافظت شاگردان خود فرمود، سوم دعا به جهت مؤمنین كه از آن وقت تا آخر الزمان ایمان خواهند آورد.[۶]
۴ـ نماز و دیگر شرایع آسمانی
همان گونه كه اشاره شد نماز در تمام ادیان و شرایع الهی بوده است كه به برخی از سایر شرایع آسمانی اشاره می نماییم:
الف ـ نماز و حضرت آدم ـ علیه السلام ـ :
در تفسیر علی بن ابراهیم قمی در ذیل آیه: «فتلقّی حضرت آدم من ربّه كلمات»[۷] روایتی از امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل شده كه در فرازی از آن تصریح شده به این كه «حضرت آدم پس از اقامه نماز عصر جبرئیل به او نازل شد و كلمات توبه را به اذن حق به وی تعلیم داد» و این خود نشان دهنده این معنی است كه نماز از جانب خداوند به عنوان عبادتی بزرگ در زمان حضرت آدم ابوالبشر ـ علیه السلام ـ مطرح بوده است و شریعت آن حضرت از نماز خالی نبوده است.[۸]
همچنین مرحوم شیخ حرّ عاملی ـ رحمه الله ـ در كتاب شریف «وسایل الشیعه» روایتی را از قول امام صادق ـ علیه السلام ـ نقل می كنند كه چون حدیث، مفصل می باشد فرازهایی از ترجمه آن را نقل می كنیم: «زمانی كه حضرت آدم ـ علیه السلام ـ از بهشت، هبوط نمود نشان (خال) سیاهی تمام بدنشان را فرا گرفت. پس اندوه حضرتش زیاد شد و بر آنچه آشكار شده بود گریست. جبرئیل آمد و گفت چرا گریه می كنی؟ ای حضرت آدم! گفت: از این خال و نشان سیاهی كه در من آشكار شده است گفت: ای حضرت آدم! نماز بخوان این زمان، نماز اولی است پس حضرت نماز را به جا آوردند پس نشان سیاه از سر آن حضرت به گردنشان رسید. بعد دوباره جبرئیل آمد و گفت حال زمان نماز دوم است پس حضرتش نماز دوم را اقامه نمود. نشان سیاه به قسمت شكم آن حضرت رسید (جای ناف) و همین طور بعد از نماز سوم به زانوها و بعد از نماز چهارم به پاها و پس از خواندن نماز پنجم به كلّی نشان و خال سیاه از بین رفت آنگاه جبرئیل گفت: ای حضرت آدم! مثل فرزند تو به این نماز، مانند مثل توست به این نشان و خال سیاه، از فرزندان تو آن كسی كه در هر شبانه روز نمازهای پنجگانه را بخواند از گناهانش رهایی می یابد. همانگونه كه تو از این نشان و خال سیاه رهایی یافتی.[۹]
ب) نماز و حضرت نوح ـ علیه السلام ـ :
مرحوم مجلسی (رحمه الله) در بحار الانوار روایتی را از امام باقر ـ علیه السلام ـ نقل می كنند كه در آن، حضرتش در مورد شریعت حضرت نوح ـ علیه السلام ـ می فرمایند: «شریعت حضرت نوح ـ علیه السلام ـ، این بود كه خدا را به یگانگی و خالصانه و بدون این كه شریك برای او قائل شوید بپرستید همان فطرت و سرشتی كه بر آن، مردم را آفرید و خداوند، او را به نماز و امر و نهی و حلال و حرام و... فرمان داد.»[۱۰] در این روایت، آشكارا امام پنجم ـ علیه السلام ـ نماز را از دستورات مهمّی بر می شمرند كه خداوند پس از مسأله توحید، آن را به پیامبرش حضرت نوح ـ علیه السلام ـ متذكّر می شود و این خود نشانگر مرتبه والایی است كه این عبادت بزرگ در نزد خداوند دارد.
ج) نماز و حضرت ادریس ـ علیه السلام ـ :
از امام صادق ـ علیه السلام ـ روایتی نقل شده است كه ایشان از مسجد سهله در كوفه به عنوان خانه حضرت ادریس پیامبر ـ علیه السلام ـ یاد كرده كه در آن خیّاطی می كردند و نماز می خواندند. روایت در جلد ۱۱ بحارالانوار آمده است: «عن الصّادق ـ علیه السلام ـ قال: اذا دخلت الكوفه فأت مسجد السهله فصلّ فیه و اسأل اللّه حاجتك لدینك و دنیاك فانّ مسجد السهله بیت حضرت ادریس النّبی ـ علیه السلام ـ الّذی كان یخیط فیه و یصلّی فیه و من دعا اللّه فیه بما احبّ قضی له حوائجه». «هنگامی كه وارد كوفه شدی پس به مسجد سهله برو و در آن نماز بخوان از خداوند حاجت دنیوی و اخروی خود را بخواه زیرا مسجد سهله خانه حضرت ادریس ـ علیه السلام ـ بوده كه او در آنجا خیاطی می كرد و نماز می خواند و كسی كه خدا را در آنجا بخواند، حاجت هایش برآورده می شود.»[۱۱]
د) نماز و حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ :
حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ كه قهرمان توحید است، كعبه را به فرمان خدا ساخت. در پایان این كار بزرگ رو به درگاه الهی نمود و چنین با خداوند به راز و نیاز پرداخت: «ربّنا انی اسكنت من ذرّیّتی بوادغیر ذی زرع عند بیتك المحرّم ربّنا لیقیموا الصّلوه»[۱۲]. «پروردگارا من برخی از فرزندانم را در سرزمین بی آب و علفی در كنار خانه ای كه حرم تو است ساكن ساختم تا نماز را بر پای دارند.» در این آیه حضرت ابراهیم ـ علیه السلام ـ غرض از اسكان اسماعیل و مادرش هاجر را مسأله نماز مطرح می كند و در فراز دیگری از دعاهایش می گوید: «ربّ اجعلنی مقیم الصّلوه و من ذریّتی ربّنا و تقبّل دعاء»[۱۳] پروردگارا مرا برپا كننده نماز قرار ده و همچنین نسل مرا نماز گزار قرار ده و در خواست می كند كه دعایش را بپذیرد.»
هـ) نماز و حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ :
قرآن در آیه ۵۴ سوره مریم پس از این كه حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ به عنوان پیامبر و نبی سخن می گوید و برخی از ویژگی های او را به پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) گوشزد می كند به این كه آن حضرت صادق الوعد (در وعده هایش صادق بوده) و پیامبری عالی مقام است می فرماید: «و كان یأمر اهله بالصّلوه و الزكاه و كان عند ربّك مرضیّاً» «و او (حضرت اسماعیل ـ علیه السلام ـ) همواره خانواده اش را به نماز و زكات فرمان می داد و همواره مورد رضایت پروردگارش بود.» و ما مشابه همین فرمان را خطاب به پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم) داریم: «و امر اهلك بالصّلوه و اصطبر»[۱۴] یعنی خانواده خود را به نماز دعوت كن و بر انجام نماز، شكیبا باشد.

« نتیجه بحث؛ آخرین سفارش انبیاء الهی سفارش به نماز بوده است با توجه به آیات فراوان قرآن کریم و روایات حضرات معصومین علیهم السلام نماز در ادیان گذشته وجود داشته است و از آیات قرآن و روایات و کتب مقدسه، این گونه فهمیده می شود که انبیاء خود و خانواده و قوم خود را سفارش به نماز این عبادت عظیم می کردند .»
________________________________________
[۱]. الجامع الاحكام القرآن /۱۱/ ۱۰۳
[۲]. نحف العقول / ۵۰۸
[۳]. قاموس كتاب مقدّس / ۸۸۷
[۴]. كتاب مقدّس (عهد جدید) / ۳۸۴
[۵]. همان مدرك / ۳۸۵
[۶]. قاموس كتاب مقدّس / ۸۸۹
[۷]. بقره / ۳۵، یعنى پس آدم از پروردگارش كلمات را فرا گرفت.
[۸]. تفسیر القمى / ۱ / ۳۷ و ۳۸
[۹]. وسایل الشیعه / ۳ / ۹ و ۱۰
[۱۰]. همان مدرك / ۱۱ / ۳۳۱
[۱۱]. بحار الانوار / ۱۱ / ۲۸۰
[۱۲]. سوره ابراهیم / ۳۷
[۱۳]. همان مدرك / ۴۰
[۱۴]. سوره شعراء / ۲۱۴.

جایگاه نماز در ادیان آسمانی

مطالب مشابه :

حدیث در مورد گفتن اذان و اقامه قبل از نماز

حدیث در مورد مسجد سهله

حدیث در مورد نماز

حدیث در مورد نماز

اهمیت نماز شب در آینه حدیث

احاديثي در مورد اهميت مسجد

اخلاص در نماز:

جایگاه نماز در ادیان آسمانی