سفر نوروزی 91(یزد)

قرعه ی سفر نوروزی امسال برای دومین بار  به نام شهر بادگیرها ،«دارالعباده»، «شهر دوچرخه‌ها»، «شهر شیرینی»، «شهر قنات و قنوت و قناعت» و «شهر آتش و آفتاب» یعنی یزد افتاد.

یزد به معنای پاک و مقدس و یزد گرد به معنای داده خدایی است. شهر یزد نیز به معنای شهر خدا و سرزمین مقدس است

مورخین یونانی شهر کهن و باستانی را استیخا یا همان ایساتیس خوانده‌اندو اولین بار نام یزد در کنار اسم چینی تخمه یکی از همرزمان داریوش آورده شد

یَزد مرکز استان یزد و مرکز منطقه وسیع و باستانی و کویری ای با همین نام در کشور ایران است و در فاصله ۶۷۷ کیلومتری جنوب شرق تهران قرار دارد. جمعیت این شهر طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ مرکز آمار ایران برابر با ۴۲۳٬۰۰۶ نفر بوده است

برخی از مورخان بنای اولیّهٔ شهر یزد را به زمان اسکندر مقدونی نسبت می دهند که وی زندانی ساخته و نام آن را چنین نهاده است و به اعتقاد عده‌ای دیگر از تاریخ نویسان در دورهٔ ساسانیان به فرمان یزد گرد اول (421-339 م) در این محل شهری بنام «یزدان‌گرد» بنا گردیده است. نام یزد از همین عنوان گرفته شده است و به معنی مقدس، فرخنده و در خور آفرین می باشد. ولیکن یافته های باستانشناسی و منابع مختلف نشان می دهد حداقل پیشنیه آن به چندین هزار سال می رسد و در زمان ماد ها از شهر های جنوبی و مرزی ماد بوده است و در زمان هخامنشیان چهارراه مهم کشور بوده و دو شاهرا باستانی ایرانی قدیم در این نقطه با هم تقاطع داشته اند

یزد نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی (پس از ونیز) در جهان است. یزد به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص و قرار گرفتن در مرکز ایران و نیز در میانه دشتهای وسیع کمتر در طول تاریخ مورد هجوم دشمنان ایران قرار گرفته و در نتیجه نسبت به سایر نقاط کشور خصوصیات ایرانی بیشتری در فرهنگ، گفتار و آداب و سنن یزدیها دیده می‌شود

میدان امیرچخماق، باغ دولت آباد، زندان اسکندر (مدرسه ضیاییه)، آتشکده زرتشتیان، ساعت مارکار، برج و باروی شهر، خانه های قدیمی چون خانه لاری ها و خانه عرب ها و خانه مرتاض و خانه رسولیان و خانه ملک التجار و خانه محمودی و ...، دخمه های زرتشتیان، حمام خان، بازار های قدیمی چون بازار خان و بازار پنجه علی و ...، آب انبار های فراوان چون آب انبار شش بادگیری و رستم گیو و ... و مسجد جامع یزد و بالاخره قلعه ها، کاروانسرا ها، تکیه ها، مساجد، پیرانگاه ها، قنات ها، کوچه ها، ساباط ها، حمام ها، و تمام سطح بافت تاریخی شهر یزد از اماکن دیدنی شهر است

آتشکده (آتش ورهرام) بنای فعلی باهمّت وکمک مالی زرتشتیان یزد وپارسیان هندوستان احداث گردیده است.ساختمان آتشکده بامعماری زیبای برگرفته ازهنر معماری هخامنشیان دروسط حیاطی بزرگ سرسبز وبربلندی قرارگرفته وبرپیشانی عمارت نقش«فروهر» جلوه گراست.     دخمه زرتشتیان برج خاموشان یا دخمه زرتشتیان در 15 کیلومتری جنوب شرقی یزد و در حوالی منطقه صفائیه، بر بلندای کوهی رسوبی و کم ارتفاع به نام کوه دخمه، دو عمارت سنگی مدور برج مانند با فضای میان تهی قرار دارد که به دخمه یا دادگاه زرتشتیان مشهور است. یکی قدیمی‌تر به نام مانکجی هاتریا (زرتشتی هندی‌الاصل) و دیگری که جدیدتر می‌باشد به نام گلستان معروف است که مربوط به دوره قاجاریه می‌باشد. دخمه گلستان 25 متر قطر دارد و ارتفاع دیوار آن از سطح تپه 6 متر است. دخمه مانکجی نیز 15متر قطر دارد. در دامنه ضلع شمالی این کوه نیز تعدادی عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از هر سه، مجهز به امکانات رفاهی زمان خود "معروف به خیله" دیده می‌شود. قدیمی‌ترین آثار این محوطه، خیله‌ها و دخمه‌های ضلع غربی است که به دوران صفویه تعلق دارند. دخمه محلی است که زرتشتیان از دیر باز تا حدود چهل سال پیش، اموات خود را طبق اصول، فرهنگ و آداب و سنن مذهبی خود و طی انجام مراسم ویژه در آن می‌نهادند تا طعمه کرکس‌های کوه‌های اطراف شوند. وسط فضای میان تهی دخمه چاهی وجود دارد که به "استودان" معروف است و استخوان‌های به جای مانده از اجساد را داخل آن می‌ریختند. پس از مدتی و طی مراسمی خاص، محوطه داخل دخمه جارو و ضد عفونی می‌شد و بار دیگر دخمه مذکور مورد استفاده قرار می‌گرفت. در حقیقت محوطه داخلی دخمه‌ها مانند گورستانی بود که چندین بار از آن استفاده می‌شد. درحال حاضر به دلیل رشد شهری و مهاجرت کرکس ها زرتشتیان مردگان خود را در نزدیکی دخمه در کفن و دفن می کنند

 

عمارت هشتي يا ديوانخانه و بادگير معروف باغ دولت آباد در يزد؛ اين باغ محل سكونت و حكومت محمد تقي خان بافقي -سر سلسله خوانين يزد- است كه مربوط به اواخر دوره افشاريه و آغاز زنديه مي باشد. محمدتقی خان مشهوربه خان بزرگ که سلسه خان های یزد درزمان زندیه بودابتدا، قناتی بانام دولت آباد به وجود آورد وپس از آن، عمارت «باغ دولت آباد» رادرامتداد آن احداث کرد.این ساختمان، محل اقامت این حاکم مقتدر نیز بود.

بلند ترين و زيبا ترين بادگير ها، بادگير «باغ دولت آباد» يزد است كه ارتفاع آن 33 متر و 80 سانتي متر است و تاريخ بناي آن به زمان «كريم خان زند» مي رسد. حسن اين بادگير، در دو قسمت خلاصه مي شود:

1- زمينه بادگير، هشت ضلعي است و با ارتفاع زيادي كه چشمه هاي آن دارد، طبيعي است كه باد در هر جهت و ارتفاعي جريان داشته باشد، به راحتي و با سرعت هر چه بيشتر، به قسمت زير، هدايت مي شود.

2- در زير بادگير، حوضي است كه در ميان آن، فواره سنگي اي تعبيه شده است؛ به طوري كه وقتي باد به سطح آب مي وزد، هواي خنك و مطبوعي ايجاد مي كند.

 امیرجلال الدین چقماق شامی دردوره تیموریان، ازطرف شاهرخ به حکومت یزد منصوب گردید وباکمک همسرش دراین مکان میدان گاهی ، خانقاه، مسجد و... ، ازهمه مهمتر مسجدامیرچقماق (مسجدجامع نو) رابنا نهاد.

 

این ساختمان مربوط به قرن۶۳۱ه ق ومعروف به زندان اسکندر است

بانی آن شرف الدین علی یزدی است این مدرسه در محله فهادان ودرمجاورت بقعه

دوازده اماواقع شده است

 بنای آن درسال 75ق.توسط پسران شرف الدین علی یزدی به اتمام رسید.شبستان مدرسه دارای محراب است.درافسانه ها آمده که اسکندر پس از ورود به ایران دریزد قدیم(کثه) قلعه ای برای زندانیان وبازماندگان دولتی ساخت که بعدها  مدرسه بر روی آن احداث شد ه و ضمن بنای مدرسه درحفاری های مربوطه به بقایای آن زندان رسیده اند

 

زندان اسکندر در شهر یزد

 

ازنمونه کارهای هنری ومعماری درزمینه آب انبارسازی،آب انباررستم گیو واقع درمحله زرتشتیان یزد است:

آب انبار رستم گیو در شهر یزد

 

نا گفته نماند محل اقامت ماهم خانه ملک التجار یزد بودکه هتل تاریخی ملک التجار به عنوان اولین هتل خشت خام در جهان شناخته شده است

خانه خشتی در حدود 300سال قبل در یکی از بازارهای مهم در بافت تاریخی شهر یزد ساخته شده است و متعلق به خاندان ملک التجار است.مدخل خانه به اسلوب روزگار خود دارای کوچه ای دراز و باریک با دیوارهای بسیار بلند میباشد وچهار نسل از این خاندان در آن زندگی کرده اند.خانه ملک التجار در دو طبقه وپبرامون حیاط مستطیل شکلی بنا شده است. از نظر تاریخ نگاری بنا تا پیش از این از گونه خانه های قاجاری در یزد شناخته میشد، ولی بر اساس کشفیات جدیدی که اخیرا در پی لایه برداری در حین مرمت از روی اندودهای حیاط بدست آمد تاریخ ساخت آن بر اساس کتیبه کشف شده تا عصر صفوی و به تاریخ 1106 ه.ق به عقب برگشته است و از این جهت از اهمیت بسیار زیادی در تاریخ نگاری بناها در شهر یزد و کلا در تاریخ معماری ایران برخوردار شده است

ورود به عمارت از طریق سردر ودالان طویلی صورت می گیرد .حوضی کشیده در میانه حیاط واقع شده که در دوسوی آن دو باغچه کوچک قرار دارد. روی حیاط توسط چادر پوشانده شده است تا در روز های بسیار گرم و یا سرد نیز حیاط بیشتر قابل استقاده باشد

در چهارسوی حیاط اتاقها و تالارهایی با پنجره های قدیمی بسیار دیدنی که به سوی حیاط گشوده می شوند قرار دارند واتاقها وتالارها در هر سوی حیاط برای فصل خاصی استفاده می شده اند. هم اکنون این هتل دارای شانزده اتاق دو تخته و چهار اتاق یک تخته و سه اتاق سه تخته است.

از نظر تزئینات داخلی این بنا یکی از شاهکارهای معماری دوران قاجاریه در یزد به شمار میرود.این خانه دارای تزئینات دل انگیز و روح نوازی است که نقاشی دیوارها با رنگهای طبیعی,راویزهای آبطلاکاری شده وطاقنماها از آن جمله است. نگارگر این تزئینات هنرمندی بوده است شیرازی و همچنان که مشهود است این بنا از حیث شیوه واسلوب کار ونقاشی های آن با نارنجستان شیراز همانند است.یکی از مهم ترین ویژگی های این هتل داشتن اتاقهای خاص میباشد که میتوان به اتاق آینه و اتاقهایی بانقاشی های بسیار زیبا و ماهرانه اشاره کرد که مرحوم ملک التجار این اتاقها را برای همسرانش توسط نقاشان شیرازی در حدود 200 سال پیش ساخته است

از لحظات شیرین

دیدار عمو رمضان رضایی دارایی باف و دارایی پرافتخار ایرانی یزد بود

نشستن بیکلام اش چه پرحرف می نماید سرمایه وطنم عمرش بلند باد....

و برای همراهان شترسواری و برای من پیاده روی در شنهای روان و آرامش بخش کویر یزد بود

 

 

تصاویر برگرفته از بجنورد۱۴۰۰(سید احسان سیدی ):

هتل فهادان:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تیردان

 

حیاط هتل فهادان هتلی که بیشترشبیه موزه است تاهتل

 

 

 

 

 

 

فتحعلیشاه پادشاه کمرباریک ریش دراز

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بیشترساختمان های قدیمی یزدچندین مترپایین ترازکوچه ساخته شده اندکه چندحسن داشته

 

۱- ازخاک همان محل آجرتهیه می شده ۲- درتابستان هاخنک ودرزمستان گرم بوده

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

صحن حیاط باچادربزرگی پوشیده شده است

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

پشت بام هتل فهادان

 

 

 

 

 

روی پشت بام هرطرف نگاه می کنیدزیبایی می بینید

زندان سکندر

 

 

 

 

 

 

 

 

 

بقعه ی دوازه امام

 

 

 

 

 

فروشگاهی زیبا

 

 

 

 

 

 

 

 

 

زندان سکندر

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

باغ دولت آباد:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 موزه آب:

 

 

  

 

  

 

 

 

 

میدان امیر چقماق:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تکیه ومیدان امیرچقماق

مسجدجامع

 

 

 

 

 

مطالب مشابه :

سفر نوروزی 91(یزد)

قدیمی چون خانه لاری ها و خانه عرب ها و خانه مرتاض و خانه از ورود به ایران دریزد

---

عناوین رساله های کارشناسی ارشد در رشته معماری دانشکده هنر و معماری یزد

معماری بستر آفرینش فراغت/طراحی مجموعه خانواده دریزد. زبانی برای اندیشه ها. لاری ، عباس

---

برچسب :
خانه لاری ها دریزد