پوشاک کوهنوردی

     یكی از مباحث مهم در تجهیزات كوهنوردی «پوشاك» است؛ كه شاید یکی از نقاط ضعف ما در كوهنوردی باشد (که اکثراً بدون توجه به آن، دلیل را در جای دیگری جست و جو می‏كنیم). لباس از طریق ایجاد یك لایه عایق در مجاورت پوست، به انسان کمك می‏کند تا احساس راحتی نماید. البته «راحتی» در کوهنوردی اصطلاحی نسبی است. در کوهنوردی مسئله اساسی در رابطه با «راحتی»، خشك نگه داشتن خود، و در صورت خیس شدن، گرم نگهداشتن و خشك کردن سریع بدن است. دشمنان این راحتی یعنی باران، باد، سرما و گرما، همواره علیه این لایه محافظتی فعالیت می‏کنند. رطوبت طولانی مدت بدن (حتی در هوای معتدل) می‏تواند باعث افت و اختلال در حرارت مرکزی بدن شود. همچنین کوتاهی از حفاظت بدن در مقابل باد نیز می‏تواند باعث افت حرارت بدن شود. لباس‏های شما باید قادر به حفظ گرمای بدن در مقابل سرما باشند؛ در موارد زیادی افراد بدشانس با لباسهای غیراستاندارد دچار سرمازدگی شده‏اند که این بیماری خطرناك، باعث بسیاری از مرگ و میرها در کوهستان است. بعلاوه در برابر گرمای بیش از حد روزهای گرم نیز که باعث تعرق زیاد، خیس شدن لباس‏ها و تخلیه آب بدن می‏شود، قابلیت تهویه، تنفسی بودن و محافظت از اشعه خورشید، از خصوصیات مهم پوشاک کوهنوردی هستند. بنابراین لباس کوهنوردی خدمتی بالاتر از «راحتی» انجام می‏دهد، چراکه در طبیعت «ایمنی» مسئله بسیار مهمی است. شما باید با دقت لباسهای خود را انتخاب کنید، تا بتوانند در مقابل سرما، گرما، رطوبت و... محافظ و نجات بخش شما باشند.

    پوشاک کوهنورد به علت سرعت در تغییر شرایط جوی یا شرایط بدنی، باید قابلیت سرعت عمل و انعطاف پذیری لازم را داشته باشد. البته منظور از انعطاف، تغییر پذیری با شرایط كوهنورد است، نه نرمی و لطافت پوشش! همچنین به علت تغییرات در شرایط فیزیكی، نمی‏توان از لباس‏های تك‏لایه ضخیم استفاده کرد، چراكه برای مثال در ابتدای حركت، بدن سرد است، ولی پس از 15 دقیقه، میزان سوخت و ساز بدن به شدت بالا می‏رود و کوهنورد نیاز به كم كردن پوشاك در حین حركت دارد. اما اگر شما یك لایه ضخیم به تن كرده باشید، نمی‏توانید در آن تغییراتی ایجاد كنید. پس یكی از نكات مهم در پوشاك كوهنوردی لایه لایه بودن یا پوشش چند لایه است. این گونه پوشش به شما امكان می‏دهد كه به هر میزان توانایی تغییر در پوشاك خود را داشته باشید.

اما سیستم لایه‏ای چیست؟ این پوشش‏های چند لایه چگونه باید باشد؟ و جنس آنها چگونه انتخاب شود؟!

     با استفاده از پوشیدن لایه‏ای لباس می‏توانید تأثیر و قابلیت آن را بالا ببرید. این سیستم، با بالا و پائین رفتن حرارت بدن و شرایط جوی کوهستان سازگار است. هدف سیستم لایه‏ای این است که با حداقل وزن و حجم لباس، حرارت بدن را در تمام مدت در سطح مطلوبی حفظ کند. برای نیل به این منظور اغلب باید تنظیماتی انجام داد. اکثر کوهنوردان با تجربه، در بیشتر فعالیتهای کوهنوردی خود از سیستمی که از چند لباس مختلف با کیفیت خوب تشكیل شده است، استفاده می‏کنند و ترکیبهای مختلفی از این سیستم را در شرایط مختلف و بر حسب نیازهای شخصی به کار می‏گیرند. ممكن است لایه اساسی تغییر کند، وسایل عایق کم یا بیشتری استفاده شوند، چیزهای جدیدی مثل لباسهای لایه رویی بوجود بیایند و خریداری شوند، اما اساس و هسته سیستم لایه ای با گذشت زمان و به بازار آمدن لباس‏های با تكنولوژی پیشرفته کماکان به همان شكل باقی مانده است.

   پایه سیستم لایه‏ای جهت ورزش‏های درون طبیعت عموماً متكی بر سه نوع لایه است: لایه اول، برای خشک و تمیز نگاه داشتن بدن در طول فعالیت؛ لایه دوم، برای حفظ گرما و تامین دمای مناسب بدن در طول فعالیت یا به هنگام استراحت در کمپ یا توقفها؛ لایه سوم و بیرونی، جهت محافظت از باد، باران و برف

*توجه: در برخی از سیستم‏ها تعداد این لایه‏ها به 4 لایه افزایش یافته، که تفاوت آن در تفکیک لایه میانی یا حرارتی به دو لایه مجزای ضد باد و گرمایشی است، که قابلیت انعطاف پذیری بیشتری را بالاخص در فصول سرد سال ایجاد می‏کند.

این پوشاک شامل پیراهن، شلوار، دستکش، کلاه و حتی جوراب می‏شود. پوشاک این گروه در تماس مستقیم با بدن و پوست بوده و وظیفه انتقال رطوبت ناشی از تعرق از پوست به بیرون لباس (یا لایه های بعدی) را بر عهده دارند، تا بدن تا جای ممکن خشک بماند. در مدلهای فنی و گران قیمت‏تر، خاصیت ضد باکتری و ضد میکروبی نیز به این لباسهای اضافه شده تا از بروز بیماری، به خصوص بیماری‏های پوستی جلوگیری کند، چراکه ممکن است در یک برنامه صعود به ارتفاعات، امکان استحمام برای کوهنورد در مدت طولانی فراهم نگردد. از نکات اصلی پوشاک این لایه، جذب بودن یا همان استرچ بودن آنهاست. ضروری است همه پوشاک این لایه، از کلاه تا دستکش، مانند لباس غواصی جذب بدن شما باشد، تا به شما آزادی عمل و راحتی در کار را بدهد. همچنین در تماس نزدیک‏تر با سطح پوست رطوبت بدن را سریع‏تر گرفته و آن را خشک نگه دارد. اگر دقت کرده باشید اکثر لباسهای لایه اول کوهنوردی به رنگ مشکی یا رنگی تیره است. دلیل آن این است که هر چه رنگ لباس تیره تر باشد  خاصیت محافظت از اشعه ماورای بنفش یعنی همان SPF لباس بیشتر می شود و بدن شما بیشتر محافظت خواهد شد. اگرچه معمولا روی این لایه ما از لایه های دوم ویا سوم نیز استفاده می‏کنیم، اما بسیار پیش می آید که در یک برنامه زمستانی به دلیل تابش مستقیم آفتاب روی سطوح پر برف و درخشان، حتی با اندکی فعالیت، روز گرم و پر حرارتی را تجربه می‏کنیم و تنها چیزی که بر تن داریم لایه‏ اول است؛ در این حالت از آسمان توسط خورشید و از زمین توسط انعکاس اشعه برفها در معرض آسیبهای شدید اشعه ماورای بنفش هستیم به خصوص که در ارتفاعات شدت این اشعه نیز به خاطر غلظت کم هوا بیشتر است و اینجاست که رنگ مشکی و خاصیت ضد اشعه بودن لباس ارزش خود را به خوبی نشان می دهد.

پیراهن و شلوار لایه اول، در دو مدل زمستانی و تابستانی تولید می‏شوند. در نوع تابستانی که فوق العاده سبک است خاصیت گرمایی در نظر گرفته نشده، بلکه تبادل هوا بیرون و داخل لباس لحاظ شده تا بدن خنک مانده و در یک فعالیت گرم تابستانی کوهنورد دچار گرمازدگی نشود. پیراهن و شلوار لایه اول زمستانی که غالباً سنگین‏تر هستند، از نوع پشم مصنوعی بوده که بدن را در حین فعالیت گرم نگه می‏دارند و تا حدودی نیز در مقابل نفوذ باد مقاوم هستند. معمولا کارخانه‏های تولید کننده، نوع تابستانی یا زمستانی آن را در توضیحات مشخص می‏کنند. ممکن است بتوانید لایه اول تابستانی را در برنامه یکی دو روزه تا ارتفاع 4000 متری فراموش کنید، اما ضروری است حداقل از دستکش و پیراهن لایه اول را در برنامه زمستانی استفاده کنید، زیرا معمولا بیشترین آسیب در زمستان از این دو ناحیه است.

    این پوشاک را بر روی پوشاک لایه اول می‏پوشند و هدف آن گرم نگه داشتن بدن است؛ از این رو به آن لایه گرمایی (insulation) نیز می‏گویند. لایه میانی ممکن است یک یا چند لباس از جنس پشم مصنوعی یا پوشاکی از جنس الیاف مصنوعی و یا پر باشد. پوشاک گرمایی از جنس پشم مصنوعی برای گرم نگه داشتن بدن حین فعالیت  در یک روز بسیار سرد یا یک فعالیت بسیار سبک است . به این معنا که گرم نگه داشتن بدن شما منوط به انجام فعالیت است آنگاه این لباس گرما را کمتر از دست داده و شما احساس تعادل می کنید اما اگر برای دقایقی متوقف شوید رفته رفته احساس سرما به شما باز می گردد. از این رو به این پوشاک لایه فعال یا Active layer می‏گویند، یعنی پوشاک در زمان فعالیت. از پوشاک جنس الیاف یا پر، جهت حفظ دما و گرم نگه داشتن بدن در زمانی که فعالیتی ندارید استفاده می‏شود، مثل توقف‏های طولانی‏تر داخل چادر و استراحتگاه. در واقع عمدتاً هرجا پوشاک به عنوان لایه میانی یا layer Middle دسته بندی شد، منظور همان Active Layer است و هرجا پوشاک به عنوان Insulation بیان شد، منظور پوشاک پر یا الیاف است. پس این نکته را در نظر داشته باشید اگر چند دست هم پوشاک میانی پشم مصنوعی بپوشید و در یک شب زمستان داخل چادر بروید پس از مدتی حتما با احساس سرمای زیاد مجبور به تحرک می شوید تا خود را گرم کنید. اگر قصد شب مانی در یک برنامه زمستانی را دارید کلید استراحت راحت در چادر به لحاظ پوشاک، استفاده از کت پر و جوراب پر است. به خصوص هنگام خواب بهترین پوش کفش دوپوش نیز راحتی و گرمای یک جفت جوراب پر را به شما نمی دهد.

 این لایه آخرین لباسی است که می‏پوشیم و در معرض فضای آزاد قرار می‏گیرد. بنابراین این پوشاک می‏بایست علاوه بر ضدباد  وضدآب بودن، بتواند رطوبت یا همان بخار آبی که از لایه اول به میانی و سپس به آن رسیده را نیز به بیرون انتقال دهد تا چرخه خشک ماندن بدن با چرخه خشک ماندن لباسها کامل شود. به عمل انتقال بخار آب از لباس به بیرون اصطلاحاً «تنفس» می‏گویند. گتر، شلوار و کاپشن این لایه از پوشاک واجب برنامه‏های زمستانی، حتی یک روزه است. شلوار و کاپشن این لایه در انواع یک‏لایه، دولایه و سه‏لایه تولید می شود که بسته به نوع برنامه و سایر پوشاک لایه اول و دوم انتخاب می‏شود. لایه بیرونی خود با دو دسته‏بندی جداگانه معرفی میشود: یکی لایه نرم (Soft shell) و یکی لایه سخت (Hard shell). لایه نرم، پوشاکی از جنس پشم مصنوعی اما بسیار مقاوم در برابر باد و رطوبت است و در مقابل لایه سخت پوشاکی از جنس نوعی پلاستیک است، که به پارچه چسبانده یا اصطلاحاٌ لمینیت شده، که قابلیت تنفس بالایی دارد و صددرصد ضدباد و آب است. لایه نرم خاصیت گرمایی بالایی دارد و می‏تواند کار لایه میانی را هم انجام دهد، یعنی می‏توانید لایه میانی را حذف کنید و با دولایه، یعنی لایه اول و بر روی آن لایه نرم بیرونی، یک برنامه در هوای سرد انجام دهید و از سبکی، گرمی و تنفس بالای پوشاک خود لذت ببرید. اما این پوشاک ضد آب و باد نیست بلکه صرفاً در برابر باد و آب مقاوم است، یعنی اینکه به راحتی خیس نمی‏شود و آب جذب نمی‏کند و درصد بالایی از نفوذ باد نیز جلوگیری می‏کند، پس فقط برای هوایی بدون بارندگی یا بارش خفیف مناسب هستند . لکن برای شرایط بسیار سخت به لحاظ بارندگی یا فعالیت طولانی در بارش مناسب نیست.

برای یک فعالیت نیمروزی در فصل تابستان ما یک سیستم دولایه را پیشنهاد می کنیم؛ تا زمانی که هوا گرم است و خیلی از شهر و امکانات شهری دور نشده‏اید، نیازی به حمل لباس‏های بسیار گرم نیست. اما توجه داشته باشید که امکان وزش باد یا حتی بادهای شدید در روزهای گرم تابستان هم وجود دارد. بنابراین استفاده از یک بلوز آستین بلند از جنس پشم یا الیاف  مصنوعی به عنوان لایه اول به همراه یک بادگیر سبک و کم حجم، کافی و مناسب است.

 ممکن است شرایط آب و هوا شما را یک فعالیت یک یا چند روزه در کوهستان و طبیعت، با پیشامدهای غیرقابل پیش‏بینی و متغیر از قبیل باد، طوفان، رعد و برق و کاهش دما در ارتفاع غافلگیر کند. بدون تجهیزات کافی مواجهه با چنین شرایطی نه تنها ناخوشایند است، بلکه خطرناک هم هست. بنابراین بهتر است قدری محتاط تر عمل کنیم و برای هر شرایطی آماده باشیم. پیشنهاد ما استفاده از یک سیستم سه لایه است: لایه اول همانند فعالیت نیمروزی می‏تواند یک بلوز آستین بلند یقه زیپ دار از پشم مرینوس یا الیاف مصنوعی باشد بعلاوه یک لایه میانی نسبتاً گرم با وزن مناسب که با یک بالاپوش سبک ضد باد و آب کامل می‏شود. برای اطمینان بهتر است یک کلاه گرم هم همراه داشته باشید

برای هوای سردتر و فعالیتهای که با رطوبت بیشتری سرو کار داریم مثل یخ نوردی یا اسکی یا کوهنوردی حرفه‏ای، یک سیستم چهار لایه بهترین عملکرد را دارد و به شما این امکان را می دهد تا هنگام فعالیت زیاد در روز خنک و هنگام توقف در هوای سرد گرم بمانید. لایه ها را می توان متناسب با شرایط کم یا زیاد کرد. یک لایه اول از الیاف مصنوعی یا پشم مرینوس به علاوه یک لایه میانی با وزن کم یا متوسط از پشم ، البته در سیستم چهار لایه لازم نیست تا لایه میانی به گرمی سیستم سه لایه باشد چراکه شما از یک لایه جداگانه برای عایق گرمائی استفاده می کنید. اندازه لایه عایق گرمائی باید به گونه‏ای باشد که بتوان آن را روی لایه‏های زیرین پوشید، که معمولاً از جنس پر یا الیاف مصنوعی است. گرچه الیاف مصنوعی سنگین تر و حجیم تر هستند ولی در فعالیتهای که امکان خیس شدن وجود داشته باشد تحمل وزن و حجم الیاف مصنوعی منطقی تر به نظر می رسد چراکه پر در حالت خیس هیچ کاربردی نخواهد داشت. لایه آخر یک لایه سخت است که با انتخاب جنس‏های گورتکس یا مشابه آن شما را در برابر عوامل خارجی محافظت می‏کند.

انتخاب جنس لباس

  لباس‏های مناسب فعالیت‏های هوای آزاد از الیاف مختلفی ساخته می شوند که هر کدام آﻧﻬا دارای مزایا و اشكالات خاص خود هستند. بطور کلی الیاف گوناگونی با توجه خصوصیات، مزایا و معایب، در ساخت لباسهای مختلف و سایر تجهیزات کوهنوردی استفاده می‏شوند.

در گذشته تنها پوشاك موجود کوهنوردی، لباس‏های با الیاف طبیعی بودند. پنبه، پشم و پر از مهمترین این الیاف هستند. هر چند این الیاف خوب کار می کنند، اما اغلب مستعد جذب آب به خود هستند که در بسیاری از موارد یك امتیاز منفی است.

•  پنبه:

  پنبه یا کتان در صورت خشك بودن مناسب و راحت است، اما در صورت خیس شدن خاصیت عایق بودن خود را از دست می‏دهد و معمولاً برای خشك شدن به زمانی طولانی احتیاج دارد. به دلیل این خواص، اتكا به لباس کتان یا پنبه‏ای برای گرم شدن یا گرم ماندن کار خطرناکی است. در بسیاری از تراژدی های سرمازدگی، کتان نقش اصلی را بازی می‏کند. اما، در هوای گرم لباس پنبه‏ای عامل تهویه و خنك شدن خوبی است و می‏تواند محافظ خوبی در مقابل خورشید باشد. در روزهای گرم پیراهن خیس به تن کنید تا بخار آب آن باعث خنكی شما بشود.

• پشم:

  نسبت به پنبه رطوبت کمتری به خود جذب می‏کند و آب کمتری در خود نگه می‏دارد، بنابراین برای خشك شدن هم به زمان کمتری احتیاج دارد. زمانی که  پشم خیس می‏شود، الیاف آن مانند پنبه به هم نمی‏چسبند و از این رو کماکان مقداری هوای مرده بین الیاف آن باقی می‏ماند و هم چنان می‏تواند لایه عایق مناسبی باشد. این خاصیت عدم چسبندگی الیاف پشم در هنگام خیس شدن باعث می‏شود تا ماده اولیه خوبی برای جوراب باشد. اشكال اساسی پشم در وزن سنگین و حجم آن است. لباس‏های پشمی به شیوه‏های مختلفی تولید می شوند. هر چه مرحله تولید آن کوتاه‏تر باشد (یعنی به پشم خام نزدیكتر باشد) عایق بهتری در مقابل آب خواهد بود. پشم باعث تحریك خارش می‏شود، اما بعضی از انواع آن (مثل مرینوس) در تماس با پوست خیلی نرم و راحت هستند. همچنین پشم قابلیت جذب رطوبت بیشتری نسبت به الیاف مصنوعی دارد. بعلاوه الیاف پشم در تماس با حرارت مانند الیاف مصنوعی ذوب نمی‏شوند و لباس پشمی در تماس با سطوح لغزنده مثل برف، اصطكاك بیشتری تولید می‏کند که نكته مثبتی در هنگام ترمز کردن بر روی سطوح شیبدار است.

• پر:

   پر غاز با کیفیت، گرمترین ماده عایق و گرمایی با وزن کم است. این ماده همچنین قابلیت فشرده شدن زیادی دارد و هر چقدر هم که کوچك و فشرده شود، بعد از بازکردن، خیلی سریع هوا را دربین خود ذخیره می‏کند و از این‏رو بسیار گرم است. این خواص باعث محبوبیت پر برای تولید کت و انواع کیسه خواب شده است. پر خوب گران است، ولی دوام بیشتری نسبت به بسیاری مواد عایق دیگر دارد. متأسفانه پر به محض اینكه خیس شود، همه خواص خود را از دست می دهد و خشك کردن آن در شرایط رطوبتی تقریباً غیرممكن است. پر را باید از رطوبت و نم حفظ کرد.

امروزه الیاف مصنوعی به صورت گسترده‏ای جایگزین الیاف طبیعی در لباس‏های کوهنوردی شده‏اند. خیلی از این الیاف ها دارای خاصیت هیدروفوبیك (hydrophobic) (یعنی تمایل به جذب آب کمتر) هستند. لباس‏های ساخته شده از الیاف مصنوعی هم مقداری رطوبت به خود جذب می کنند، اما این رطوبت بین رشته‏ها و الیاف‏ها جای می‏گیرد، نه درون آﻧﻬا! وقتی این گونه لباس‏ها خیس شوند، می توان آﻧﻬا را چلاند، بقیه آب خیلی سریع تبخیر خواهد شد.

• پولیستر و پولی پروپیلن:

این الیاف در جذب عرق بدن به شكل فتیله‏ای عمل می‏کند و چون آب را به خود جذب نمی‏کنند، برای لایه مجاور پوست مناسب‏اند. لباس‏های زیر از جنس پولی پروپیلن خوب عمل می‏کنند ولی تا حدی خارش‏آور هستند و پس از گذشت مدتی از پوشیده شدن آﻧﻬا، بوی نامطبوعی ایجاد می‏کنند. از این‏رو پولیستر تا حد زیادی جایگزین لباس‏های زیر از جنس پولی پروپیلن شده است. الیاف پولیستر در تماس با پوست، هم احساس نرمی ایجاد می‏کنند و هم بوی نامطبوع کمتری تولید می‏کنند. بعلاوه زمانی پولیستر و پولی پروپیلن که در مجاورت پوست استفاده می شوند، می توانند به عنوان عایق خوب هم عمل کنند. لباس زیرهای بلندی با وزن بیشتر در این مورد وجود دارند. همچنین ژاکت و شلوارهایی از الیاف بافته شده به شكل لباس های کلفت و یا لباسهای گشاد و راحت پولیستر وجود دارند. این لباس ها هر چند سبك هستند ولی مقاومت آﻧﻬا در مقابل باد کم است و بعضی از آﻧﻬا هم حجیم هستند.

این الیاف مصنوعی در اشکال زیادی تولید می‏شود و از این‏رو به عنوان یك الیاف چند منظوره در دنیا مطرح است. در فعالیت‏های کوهنوردی و فضای آزاد، الیاف نایلونی عمدتاً در لباس‏های لایه بیرونی استفاده می شوند. انواع مختلف نایلون دارای خصوصیات متفاوتی هستند؛ بعضی از آﻧﻬا در مقابل باد خوب مقاوم هستند، بعضی دیگر  لیز و نرم هستند. اما همه آﻧﻬا به داشتن قدرت و دوام معروف هستند. یك نقص در رابطه با نایلون اینست که (اگر خوب عمل نیاورده شده باشد) آب را به خود جذب می‏کنند و خشك‏شدن آﻧﻬا هم به آهستگی صورت می‏گیرد. زمانی که دو یا چند الیاف با هم مخلوط میشوند، خواص ﻧﻬایی الیاف ترکیب شده، مابین خواص الیافی که به عنوان مواد اولیه مصرف شده اند، قرار دارد.

کاپشن شلوارهای ضدآب معمولاً از جنس نایلون و یا مواد ترکیبی نایلونی هستند. البته نایلون به تنهایی ضد آب نیست، از این رو لباس‏های ضدآب این گروه خاصیت واترپروفی خود را از سایر الیاف و یا دیگر شیوه‏های تولید و عمل آوردن الیاف مصنوعی بدست می آورند.

آسان‏ترین روش این است که لباس‏ها را با یک لایه پولی اورتین بپوشانند. این یك لایه غیرتنفسی سبك و نسبتاً ارزان است ولی در مقابل سایندگی و کپك‏زدگی چندان مقاوم نیست. هر چند چنین لایه‏ای مانع نفوذ و ورود باران از خارج می‏شود، اما در مقابل سد راه عرق و بخار متصاعد از بدن هم هست. اگر در حال فعالیت سخت باشید، بدن عرق و بخار تولید می‏کند که باعث خیس شدن لایه عایق می شود. چنانچه لیوان چای گرم در ظرف یك بار مصرف داشته داشته باشیم و روی ان یك درپوش پلاستیكی بگذاریم، بخار چای باعث تعرق درپوش از درون می‏شود. بدن شما به نوعی مانند چای گرم است. اگر عرق بدن راهی برای خروج از لایه رویی نداشته باشد، شما خیس خواهید شد.

 این الیاف جهت کاهش مشکل حبس شدن رطوبت در بیرون و داخل طراحی شده است. در هر سانتی‏متر این لایه نایلونی میلیاردها سوراخ ریز تعبیه شده است. مولكول‏های بخار آب حاصل از تعرق بسیار کوچكتر از خود آب هستند و از این سوراخ‏ها به بیرون رانده می‏شوند. حفره‏های روی این لایه برای عبور آب به شكل بخار به اندازه کافی بزرگ هستند، ولی جهت ردشدن آب به شكل مایع و یا باران بسیار کوچك هستند. بنابراین لایه ذکر شده در عین حال که ضدآب باقی می‏ماند، تنفس هم می‏کند. بدون هیچ تعجبی، لایه‏هایی این چنینی بسیار گرانتر از لایه‏های پوششی معمولی هستند. مانند بسیاری از تجهیزات کوهنوردی، لایه‏های پوششی ضدآب- تنفسی هم در مارك‏های مختلف تولید و عرضه می شوند. از این رو در اغلب موارد باید با فروشنده جهت کسب اطلاعات مشورت کرد.

 این ممبران‏ها که معروفترین آﻧﻬا گورتكس است، مانند لایه پوششی ضدآب- تنفسی سوراخ‏های میكروسكوپی ریزی در سطح لباس هستند. ممبران ها براساس همان تئوری که در مورد لایه پوششی ضدآب- تنفسی بیان شد عمل می کنند. اما در اینجا این لایه پوششی به صورت جداگانه بر روی نایلون تولید می‏شود. لباس‏هایی که با استفاده از لایه‏های این چنینی درست می‏شوند، از لباس‏های دارای لایه پوششی ضدآب-تنفسی گران‏تر هستند. اگر در نگهداری آﻧﻬا دقت شود، هر دو نوع این لباس‏ها می‏توانند مدت زیادی دوام بیاورند. هر چند الیاف ضدآب- تنفسی، تكامل یافته‏تر از لایه‏های قدیمی نایلون هستند، اما چیز کامل و ایده آلی نیستند. اگر فعالیت زیاد و سختی داشته باشید، بدن شما عرق زیادی تولید میکند و لایه خارجی لباس از درون خیس می شود. از انجا که بخار عرق تبدیل به مایع شده است، بنابراین مواجه با همان مسئله قدیمی خواهید بود. رفع آب در سطح خارجی هم می‏تواند تولید مشكل کند. اگر آب باران آنقدر نباشد که آب روی لباس حرکت کند و به پائین بلغزد، بنابراین سطحی خارجی لباس را می پوشاند و سوراخ ها را کیپ می کند و به مقدار زیادی جلوی تنفس کردن لباس را می گیرد. اغلب لباس‏های ضد آب- تنفسی در قسمت ضدآب خود خوب عمل می کنند، اما طرح های مختلف آﻧﻬا بر روی تهویه آنان تأثیر می گذارد. این مسئله می تواند در رابطه با تكنیك ساختمان آﻧﻬا و چیزهایی مثل زیپ ها، زیربغل‏ها و شكل ان در قسمت بالاتنه باشد. قدرت تنفسی اضافه معمولاً با بالارفتن قیمت هم همراه است.

اکنون با توجه به شناخت تئوریک اهداف سیستم لایه ای و کیفیت الیاف لباسهای درون طبیعت می‏توانید مجموعه ای از لباس‏های کوهنوردی را تهیه کنید. انتخاب دقیق و مشخص لباس برای هر برنامه کوهنوردی ممكن است فرق کند. در زیر راهنمایی‏های مختصری در خصوص برخی لباس‏های مهم کوهنوردی آورده می‏شود.  

در هوای سرد ، لباس‏های زیادی مورد احتیاج است. لباس‏های نیم تنه بالایی عموماً شامل زیرپوش‏های بلند، پیراهن‏های پشمی یا الیاف مصنوعی، جلیقه از جنس پولار، کت پر و یا لباس‏های انباشته شده از الیاف مصنوعی است؛ برای نیم تنه پائینی می‏توانید از زیرشلوار گرم بلند یا شلوار پشمی، الیاف ترکیبی، استرچ، نایلون بافته شده یا پولار استفاده کرد. در شرایط آب و هوایی سرد می توان از لباسهای عایق و گرمایی سرتاسری (مثل لباس های اسكی) استفاده کرد.

• زیرپیراهن و عرق گیر

حفاظت در مقابل سرما را می‏توان از زیرپوش بلند در لایه مجاور پوست شروع کرد. الیاف «فتیله‏ای»  پولی پروپیلن و پولیستر در این رابطه بسیار محبوب هستند. بعضی از کوهنوردان هم پشم را ترجیح می‏دهند. این لباس‏ها باید به اندازه کافی بلند باشند تا بتوان آﻧﻬا را درون شلوار زد و یا روی شلوار انداخت. فاصله بین شلوار و لباس‏های لایه بالایی باعث فرار گرمای با ارزش بدن می‏شود. لباس زیر و عرق گیرهای یقه‏دار هر چند وزن بیشتری را تحمیل می‏کنند ولی باعث گرمای بیشتری می‏شوند. زیرپوش‏های  بلند تیره در زیر نور آفتاب حرارت زیادی به خود می‏گیرند و سریعتر خشك می‏شوند. لباس‏های با رنگ روشن برای روزهای گرم مناسب هستند و بلندی آﻧﻬا باعث حفظ پوست بدن از آفتاب و یا حشرات می شود.

 پیراهن کوهنوردی باید راحت و بلند باشد، مانع حرکت آزادانه دستها و عضلات بدن نگردد و تنفس براحتی انجام شود. در کوهستان از پیراهن با یقه سفت و زبر استفاده نكنید؛ در تابستان از پیراهن ترکیب نخ و الیاف و در زمستان از نوع کرکی، پشمی یا الیاف استفاده نمائید. پیراهن کوهنوردی معمولاً دارای جیبهای بیشتری است و هرگز آستین کوتاه نمی‏باشد، چراکه پیراهن آستین بلند در کوهستان، بخصوص در معابر سنگی از آسیب و خراشیدگی دست و بازو جلوگیری کرده و پوست بدن را محافظت می‏نماید. در زمستان می‏توان از بلوز یقه اسكی استفاده نمود، که نوع پشمی آن مطلوبتر است و علاوه بر نگهداشتن حرارت در بدن عایق سرما بوده و بدن بخوبی تنفس می‏نماید.

عرق گیرهای نخی و لباس‏های جین خود را در خانه بگذارید و در کوهستان‏های سرد از آنها استفاده نکنید.

کت گرم کوهنوردی از تجهیزات ضروری برای کوهنوردی است، معمولاً دارای کلاهیست که تمام سر و گردن را می‏پوشاند، البته نوع بدون کلاه ان هم موجود می‏باشد. معمولاً از جنس‏های الیاف پولیستر، پرقو یا پولار دوخته می‏شود، نوع پر آن در بازار گران قیمت تر می باشد و بدن کوهنوردان را به خوبی گرم نگاه می دارد. سعی کنید در موقع انتخاب کمی گشادتر از کت معمولی باشد، تا بتوانید آن را روی همه لباسها بپوشید.

  اندازه بادگیر باید به حدی باشد که بتوان سایر لایه ها را هم در زیر آن به تن داشت، بدون اینكه حالت فشردگی پیش بیاید و یا مانع حرکات و انعطاف بدن شود. بادگیر باید دارای کلاه با یك نقاب، و در قسمت گردن دارای ریسمان‏های کشیدنی برای کوچكتر کردن قسمت صورت باشد، تا باران صورت و گردن را خیس کند. کلاه بادگیر باید آنقدر بزرگ باشد که بتوان یك کلاه ایمنی در زیر آن بر سر گذاشت، ولی در عین حال بزرگی ان باعث محدود شدن دید (مخصوصاً در جوانب) نشود. دارای قابلیت بازشدن و تنظیم کردن در قسمت جلو، کمر، زیربغل، جوانب و سرآستین ها باشد تا بتوان تهویه در لباس بوجود آورد و یا انرا محكم بست. دندانه های زیپ ها بزرگ و مقاوم باشند و روی زیپ دارای زبانه باشد تا انرا از خیس شدن حفظ کند ولی اجازه تهویه لباس را بدهد. بعضی از زیپ ها از جنس ضدآب هستند. درزها و دوخت های ان خوب ضدآب و عایق و محكم باشند.دسترسی به داخل جیب ها با دستكش و در حالیكه کوله را به پشت دارید، آسان باشد. جیب ها باید دارای درپوش مناسب برای محافظت از باران باشند. قد ان به اندازه کافی بلند باشد و تا زیر قسمت کمر شلوار را بپوشاند و در این قسمت دارای یك بند کشیدنی باشد تا قسمت پایین تنه را کیپ کند. آستین ها قسمت مچ را کاملاً بپوشانند. چسبانك، قزن قفلی و گیره های مخصوصی قسمت مچ را کاملاً کیپ نگه دارند.

بارانی‏ در مدل‏های مختلفی تولید می‏شود. نوع استاندارد آن دارای زیپی کامل در جلو است که تهویه آن آسان‏تر است. بسیاری از کوهنوردان که خواستار وزن و حجم کمتر و مقاومت بیشتر در مقابل باد هستند، انوراك (ژاکت های بدون زیپ سراسری جلو) را ترجیح میدهند. هر نوع بارانی که تصمیم گرفتید بخرید، قابلیت تنفسی بودن الیاف آن را بررسی کنید.

 گرمکن و زیر شلورای باید گرم و نرم انتخاب شود و عضلات بدن براحتی در آن حرکت و تنفس نمایند. در ارتفاعات بالا بهتر است زیرشلواری نرم پشمی اختیار نمود. در کوهنوردی بلندمدت در ارتفاعات برای حفظ و گرم ماندن عضلات پا، استفاده از گرمکن اجتناب ناپذیر است.

 یكی دیگر از وسایل لازم در کوهنوردی شلوار مخصوص کوه است، که البته کمتر به آن توجه می شود. بارها شنیده‏ایم که می‏گویند شلوار کوهنوردی با شلوار معمولی فرق ندارد، اما باید گفت ممكن است این نقل قول صرفاً در راهپیمائی‏های ساده صادق باشد، ولی تجربه ثابت کرده است که وجود شلوار کوهنوردی در مسیرهای سنگی و فنی کوهستان اجتناب ناپذیر است. یكی از خصوصیات این شلوار این است که قسمت شكم و تهیگاه و کلیه های کوهنورد را جمع و جور نگه می‏دارد و با بستن بند پائین شلوار اجازه فعالیت بیشتری به عضلات پا داده می شود. و پاچه آن مانند شلوارهای شهری دست و پاگیر نبوده و به سنگ و کلوخ کوهستان گیر نمی‏کند و در ﻧﻬایت بدن براحتی در آن تنفس می‏کند.

 از نوع الیاف پولیستر، پلار و پرقو دوخته می‏شود که بسیار گرم و راحت است، موارد استفاده آن در ارتفاعات بالا و مناطق سردسیر و برنامه‏های زمستانی است و از هر طرف دارای زیپ است تا پوشیدن آن براحتی انجام شود. جنس پارچه آﻧﻬا باید از الیاف بهم فشرده درست شده باشد، تا در مقابل باد و سائیدگی مقاوم باشند، پشم و ترکیب پشم و مواد‏مصنوعی در این زمینه خوب عمل می کند. شلوارهای پولار هر چند وزن کمتری دارند ولی در مقابل سائیدگی و باد مقاوم نیستند. سعی کنید شلوارهایی انتخاب کنید که در قسمت نشیمنگاه و زانوها دارای لایه‏های اضافی باشد و دارای زیپ‏هایی باشد تا حتی زمانی که کرامپون یا اسكی به پادارید بتوانید آﻧﻬا را به تن کنید.

 این لباس‏ها باید دارای زیپ سراسری باشند تا در حالی که کرامپون، کفش یا اسكی به پا دارید، بتوانید آﻧﻬا را ازتن در بیاورید و یا به تن کنید. از انجایی که شلوارهای بارانی در مقایسه با کاپشن بارانی کمتر پوشیده می شوند (چرا که بیشتر مواقع گترها کافی هستند) و این شلوارها در عبور از مناطق دارای درختچه و گیاه و یا سْرخوردن روی برف از بین می روند، بنابراین خرید شلوار بارانی از جنس غیرقابل تنفسی باعث صرفه جویی در پول شما می شود. بعضی از کوهنوردان (مخصوصاً در هوای سرد) از شلوارهای ضد آب – تنفسی دارای بندهای روی شانه به عنوان قسمت پائینی لایه بیرونی استفاده می کنند. بعضی از این شلوارها دارای لایه عایق گرمایی هستند که مناسب استفاده در برنامه های خیلی سرد است. این شلوارها به طور قابل ملاحظه‏ای گرمتر از شلوار بارانی هستند، چرا که قسمت بیشتری از بالاتنه را می‏پوشاند و از ورود برف در قسمت کمر جلوگیری می‏کند.

بعضی از کوهنوردان شلوارك‏های کوتاه تا زانو و بالای گتر را ترجیح می‏دهند تا هم راحتی عمل داشته باشند و هم تهویه صورت بگیرد و از خیس شدن پاچه‏های شلوار بر اثر درگیری با برف و آب جلوگیری کنند.

یك ضرب المثل قدیمی می‏گوید: "اگر پاهایتان سرد است، یك کلاه به سرخود بگذارید."  بدون کلاه، سرانسان مانند یك رادیاتور عمل می‏کند که نصف گرمای بدن از آن خارج می‏شود. زمانی که بدن سرد می شود، سیستم داخلی بدن انتقال خون به دستها و پاها را کاهش می‏دهد و آن را برای گرم نگهداشتن نقاط حساس و مهم (از جمله سر) حفظ می‏کند. زمانی که کلاه بر سر خود می‏گذارید، این اثر بر عكس می شود. کوهنوردان معمولاً چند نوع کلاه مختلف با خود دارند. همراه داشتن چند کلاه باعث می‏شود که بتوان سریع خود را با تغییرات حرارت تطبیق داد. جهت جلوگیری از بدشانسی و برده شدن کلاه توسط باد به قعر دره‏ها سعی کنید که  آن را با ریسمانی به لباس خود گره بزنید و یا بدوزید. کلاه‏های عایق و گرم معمولاً از جنس پشم، پولی پروپیلن و یا پولار هستند. کلاه‏های توفان که تمام گردن و سر را می‏پوشانند، دارای کارکردهای چند جانبه هستند و می‏توان در سرمای زیاد آﻧﻬا را به شكل کامل استفاده کرد و زمانی که هوا گرم‏تر میشود با تاکردن و بالا زدن ان، تهویه بهتری برای قسمت یقه و گردن ایجاد کرد. سعی کنید که دو کلاه با خودتان داشته باشید. یك کلاه اضافی مانند یك زیرپوش اضافی، حرارت بیشتری تولید می‏کند و وزن آن هم زیاد نیست. جنس بعضی از کلاه‏های ضدباران از پارچه ضد آب- تنفسی است که باعث تهویه بیشتر می‏شود. کلاه‏های آفتاب‏گیر مدور با لبه‏های عریض باعث ایجاد سایه روی گردن و گوش‏ها می‏شوند و بین صعودکنندگان محبوبیت زیادی دارند. یك کلاه نقاب‏دار دارای بند هم می‏تواند برای این منظور به کار رود که نقاب آن باعث ایجاد سایه روی چشم‏ها می شود و شیشه‏های عینك را از برف و باران محافظت می کند. بنابراین استفاده از کلاه در کوهنوردی چه در تابستان و چه در زمستان لازم است.

 شاید انگشتان سخت‏ترین قسمت بدن برای گرم‏کردن باشند، چرا که در شرایط سخت و سرد، خون آﻧﻬا به قسمت‏های دیگر بدن ارسال می‏شود. متأسفانه این تغییر مسیر جریان خون باعث اختلال در کارهایی که انجام آﻧﻬا از طریق انگشتان صورت می‏گیرند مثل کشیدن زیپ یا گره زدن می‏شود که به نوبه خود می‏تواند باعث کندی حرکت گروه در هنگامی که احتیاج به سرعت بیشتر برای پیداکردن پناهگاه دارند، بشود. برای پیداکردن دستكش یا دستكش دوانگشتی مناسب برای خود باید تجربه بدست آورد و بهترین آﻧﻬا را انتخاب کرد. برای تصمیم گرفتن در این مورد باید توافقی از ضریب‏های گرمایی و خوش‏دستی دستكش را به حساب آورد. بطور کلی حجیم بودن دستكش به معنی گرم بودن آن و کاهش خوش‏دستی است. هرچقدر صعود فنی‏تر می شود، مسئله سازگاری این دو ضریب هم برجسته می شود. سیستم پوشیدن لایه ای را در مورد دستكش هم می توان بكار برد. اولین لایه می‏تواند یك دستكش پنج انگشتی باشد و برای لایه اضافی از یك دستكش دو انگشتی استفاده کرد. دستكش‏های دو انگشتی گرم‏تر از دستكش‏های معمولی هستند، چرا که انگشتان در آﻧﻬا کنار هم قرار می‏گیرند و یكدیگر را گرم می‏کنند. دستكش هم مانند لباس‏های گرمایی، باید از الیافی ساخته شده باشد که در صورت خیس شدن، خاصیت گرمایی خود را حفظ کنند. دستكش‏های مناسب معمولاً از جنس الیاف مصنوعی، پشم+الیاف مصنوعی و یا پشم هستند. روکش دستكش‏های شما باید انقدر بلند باشد که بتواند ١٠ تا ١٥ سانتی‏متر از آستین بادگیر و یا کاپشن شما را بپوشاند و برای بسته‏شدن به دوردست دارای بندهای چسبی باشد. به دستكش یا روکش دستكش خود ریسمان ایمنی بدوزید و آن را به لباس خود وصل کنید. با این کار هنگام صعود از صخره‏ها و یا زمانی که باید دستكش های خود را در بیاورید، ترسی از پائین افتادن آﻧﻬا نخواهید داشت. در مدتی که در کمپ هستید، استفاده از دستكش‏های استرچ و یا دستكش‏هایی که در قسمت نوك انگشتان سوراخ هستند، کارکردن دستها آسان‏تر می‏کنند و احتیاج به درآوردن کامل آﻧﻬا در حین کار نیست. توجه داشته باشید که اکثر الیاف مصنوعی بر اثر حرارت دیدن ذوب میشوند. زمانی که در هوای سرد سنگنوردی می کنید و تمایل به پوشاندن سرانگشتان خود ندارید و می خواهید که انگشتان شما سنگ‏ها را لمس کنند، یك دستكش بدون نوك انگشتان می تواند مناسب کار شما باشد. بعضی از کوهنوردان هم چند جفت دستكش استرچ با خود دارند و هر زمان که دستكش آﻧﻬا خیس شد با جفتی دیگر عوض میکنند. از دستكشهای چرمی در هنگام کارکردن با طناب مثل فرود یا حمایت کردن استفاده می‏شود. با این دستكش‏ها می‏توان طناب را بهتر چسبید و در صورت ترمزکردن با طناب به هنگام سقوط، باعث داغ شدن طناب و سوختن آن نمی‏شوند. در صورت خیس شدن قابلیت گرمایی ندارند و خشك شدن آﻧﻬا هم به آهستگی صورت می‏گیرد.

جوراب باعث بوجود آمدن یك لایه در زیر پا می‏شود و پا را گرم می‏کند و از اصطكاك بین پا و کفش جلوگیری می‏کند. جورابهای نخی به سرعت خیس و از آب اشباع می‏شوند و به پا می‏چسبند و پوست پا را نازك می‏کنند و باعث بروز تاول می‏شوند. اگر کفش‏هایتان قابلیت تنفس کردن و بیرون دادن بخار و عرق پا را ندارند، تا زمانی که کفش‏ها را در نیاورده باشید، عرق پا در کفش‏ها جمع می‏شود. جورابهای از جنس الیاف مصنوعی (مثل پولیستر، نایلون و آکریل) سریع‏تر از جورابهای پشمی خشك می‏شوند. خیلی از کوهنوردان دو جفت جوراب روی هم می‏پوشند. جوراب مجاور پا یك جوراب نازك نخی است که عرق را از پا دور می‏کند و به نوعی در جریان کار خشك باقی می ماند. جوراب دوم کلفت و ضخیم‏تر انتخاب می‏شود تا بتواند رطوبت عرق پا را از جوراب دیگر جذب کند و تشكیل لایه ای در زیر پا بدهد. بعضی هم یك جفت جوراب نیمه کلفت یا کاملاً کلفت از جنس پشم یا مواد مصنوعی را ترجیح می‏دهند. البته استثناهای زیادی وجود دارد. یك سنگ نورد دوست دارد که کفش‏ها با انعطاف کامل به پای او چسبیده باشند. از این رو اصلاً جوراب به پا نمی‏کند و شاید یك جوراب نازك به پا کند. یك کوهنورد در روزهای گرم ممكن است فقط یك جفت جوراب به پا کند، در صورتی که یك کوهنورد دیگر شاید در زمستان، سه جفت جوراب در یك کفش کاملاً بزرگ به پا کند. هر شیوه‏ای که به کار می‏گیرید، سعی کنید طوری جوراب بپوشید که بتوانید پاهای خود را در کفش تكان بدهید. اگر جوراب اضافی باعث محدودیت گردش خون شود، گرمای اضافی تولید نمی‏کند. قبل از اینكه جوراب خود را به پاکنید، نقاطی که در انجا خطر تاول زدگی وجود دارد، مثل پشت پاها، را با چسب زخم بپوشانید. این کار بخصوص هنگامی که کفش نو خریده‏اید و هنوز جا باز نكرده و همچنین در آغاز فعالیتهای کوهنوردی که پاهای شما هنوز قوی نشده‏اند، بسیار مؤثر است. حنا گرفتن نیز باعث کلفت شدن پوست پا می‏شود و از نظر بهداشتی و مقاومت پا در برابر سرما زدگی خوب و موثر است. جورابهای ضدآب- تنفسی گورتكس در شرایط خیس می‏توانند خیلی راحت باشند. اگر این جورابها را روی یك جوراب معمولی بپوشید، جورابها گورتكس مانند کفش‏های با لایه گورتكس عمل می کنند، با این تفاوت که ساق آﻧﻬا بلندتر و نرم‏تر خواهد بود.

در طول فعالیتهای روزانه آب برف، شن و ماسه می‏تواند از بالای کفش وارد آن شوند. گتر می‏تواند حدفاصل بین کفش و شلوار را بپوشاند و اجازه ورود چیزی به درون کفش ندهد. کوهنوردان در زمستان و تابستان گتر را همراه خود دارند چرا که باران، شبنم گل و برف در تمام طول سال باعث خیس شدن شلوار جوراب و کفش می‏شوند. پاهای نمناك، انگشتان سرد، شلوار پاره یا حتی یك سوراخ کوچک در شلوار شما می‏تواند فاجعه به بار آورد. برای اجتناب از سرمازدگی پاها، انتخاب درست گتر اهمیت بسزایی دارد. متداولترین کاربرد گتر جلوگیری از خیس شدن پاها و کفش‏ها است. گتر باید مانع ورود آب و برف آبكی به درون کفش شود. در واقع گتر باید خشكی پا در طول برنامه صعود را تضمین کند. گتر باید گرم هم باشد. پاهای سرد لذت صعود را از بین می‏برد و در موارد بیشماری منجر به سرمازدگی می‏شود. گتر باید ضدآب هم باشد. یك پای خشك از یك پای خیس گرمتر است. لایه اضافی گتر به نگهداری گرمای بدن کمك می‏کند و خطر سرد شدن پاها را تا حد زیادی کاهش می‏دهد. اگر پاها خیس شوند، خون از حد معمول سردتر خواهد شد و انگشتان را گرم نمی‏کند. همچنین گتر باید لباسها را از فرسایش محافظت کند. تجارب بسیاری داریم که سخمه کرامپون به یك شلوار کوه خوب گیر کرده و آن را پاره کرده است. گتری که محكم و خوب ساخته شده باشد مقاوم است و پاره نمی‏شود و اگر پاره شود، بهای یك گتر بسیار کمتر از شلوار کوه یا یك روکش کفش است. از طرفی تقریباً در هر صعود خراشی روی کفش ایجاد می‏شود که وجود گتر مانع از این پیشامد می‏شود. در واقع ارزش گتر به اندازه کاهش قیمت کفش به علت خراشیدگی از رویه یك جفت کفش است. گتر باید کاملاً به رویه کفش بچسبد و روی ان محكم شود و گشاد نباشد تا برف بین رویه کفش و گتر جمع نشود. در این صورت خطر گیر کردن سخمه کرامپون به گتر نیز کاهش می‏یابد. کار گذاشتن کشباف در دور تا دور انتهای گتر که دور کفش قرار میگیرد نیز

مطالب مشابه :

به گزارش خبرنگار ایرنا، بازار لباس های دست دوم یا تاناکورای مهاباد یکی از مهم ترین، پررونق

اجناس موجود در بازار تاناكورای مهاباد و تنوع رنگ و مدل آنها به گونه شرکت تولیدی پوشاک

پایگاه اطلاع رسانی هیات کوهنوردی مهاباد مهم پوشاک و به بازار آمدن لباس

فروش عمده تاناکورا پوشاک مهاباد واقع در استان اذربایجان غربی و بازار بزرگ

کتابخانه عمومی شیخ شلتوت شهرستان مهاباد - نگاهی به رواج لباس های تاناکورا در کشور . . .

مهاباد - مهاباد لینک - - شرکت تولیدی پوشاک بازار غرب مجتمع

شهر مهاباد در با بهره گیری از مصالح ساختمانی نوین ساخته شده است و همچنین بازار پوشاک و