|
این روزها استفاده از انواع ظروف یکبار مصرف چنان متداول شده که به سختی می توان دنیای بدون ظروف یکبار مصرف را مجسم کرد. همان طور که شیوه زندگی مردم روز به روز تغییر می کند و فناوری های جدید جایگزین بیشتر کارهای روزمره سنتی می شود، دیگر خانم های خانه دار هم تمایلی برای استفاده از دیگ های مسی و سنگی ندارند. قابلمه های چدنی شیک، تفلون و پیرکس با انواع و اقسام مارک ها جای ظروف لعابی و سفالی را گرفته اند و آنچه این روزها حضور پررنگ تر و مصرف بیشتری در زندگی ماشینی ما دارد که همه کارهایمان با عجله و شتاب شده ظروف یکبار مصرف کاغذی، پلاستیکی و مقوایی در انواع و اقسام طرح ها و رنگ ها است...
● یکبار مصرف اینجا، آنجا، همه جا
امروزه به دلیل اشتغال خانم ها و نداشتن فرصت کافی برای شستن ظروف غذا، بیشتر آنها ترجیح می دهند بلافاصله پس از مصرف غذا و نوشیدن مایعات ظروف آن را دور بیندازند و از شر و زحمت شستن نجات پیدا کنند. در خانه، محل کار، همایش ها و جلسات علمی و اداری، مجالس عروسی و عزا و افطاری و توزیع نذورات و همه جا برای پذیرایی از میهمانان و توزیع در مکان های متعدد برای صرف غذا و نوشیدن چای و قهوه، آب و نوشابه از ظروف یکبار مصرف استفاده می شود. این ظروف ظاهرا کاملا بهداشتی و مقرون به صرفه است چون نمی شکند و برای شستشو نیاز به مصرف وقت و هزینه و نیرو، آب و مایع ظرف شویی ندارد اما آیا همین قدر هم برای سلامت بدن مفید است؟
● یکبار مصرف ها و سرطان
ظروف یکبار مصرف انواع مختلف دارد چون در ساخت آنها ممکن است مواد شیمیایی استفاده شده باشد که پلاستیک را می سازند بنابراین بهتر است ترجیحا از ظروف یکبار مصرف کاغذی به جای پلاستیکی استفاده شود. غذاهای داغ مانند سوپ، آش و مانند آن یا نوشیدنی هایی مانند چای و قهوه نباید در ظروف یکبار مصرف شفاف ریخته شود. نوشیدن چای داغ در لیوان های پلاستیکی با حرارت بالا مضر است.
استفاده نابه جا از ظروف پلی اتیلن یا پلاستیکی موجب آزاد شدن مواد آلی و ترکیبات شیمیایی موجود در دیواره ظروف و ورود آنها به داخل مواد غذایی می شود که مصرف آنها برای سلامت مضر است و ممکن است سبب بروز برخی بدخیمی ها در افراد شود. کارشناسان بهداشتی معتقدند در ساخت ظروف یکبار مصرف باید به منظور جلوگیری از شکنندگی آنها از مواد پلاستیکی لایزر استفاده شود که اگر در درون این ظروف آب جوش یا غذای داغ مانند آش ریخته شود این مواد حل شده و وارد بدن می شوند و به دلیل داشتن ترکیبات خاص موجب بروز سرطان های متعدد می شوند. کمی در مورد رنگ ظروف یکبار مصرف احتیاط کنید. چون اصولا جنس ظروف یکبار مصرف به گونه ای است که توانایی نگهداری رنگ را ندارند و هنگام تماس با چای یا غذای داغ حل می شود و یک لایه از آن همراه با غذا یا چای میل می شود پس سعی کنید حداقل از ظروف یکبار مصرف پلاستیکی شفاف یا سفید استفاده کنید.
● کمی در مورد جنس ظروف یکبار مصرف
پلاستیک ها به طور کلی پلی مرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه ای به نام مونومر تهیه می شود. مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر است. در حالی که پلی مرها خنثی هستند و شکلی ندارند اما اشکال این است که به طور معمول در فرآیند تهیه پلی مرها مقداری از مونومرها باقی می ماند.
اگر این فرآیند اصولی و مطابق استانداردهای لازم صورت گرفته باشد مشکلی برای سلامت به وجود نمی آید. بنابراین در استفاده از پلاستیک ها به عنوان ظروف غذا باید بسیار محتاط بود. مواد افزودنی شامل پایدارکننده ها، نرم کننده ها و روان کننده ها و رنگ دانه ها که به منظور بهبود خواص پلی مر به آن اضافه می شود ممکن است به همان صورت اولیه یا به فرم شیمیایی تغییر شکل یافته به داخل مواد غذایی نفوذ کند. بدین ترتیب باید حد مجازی برای آنها در نظر گرفت.
در هنگام ساخت این محصولات باید توجه داشت که کدام نوع از موارد کاربردی سمی است و برای سلامت ضرر دارد و همچنین عناصری که امکان نفوذ آنها به داخل مواد غذایی وجود دارد بررسی و محدود شود.
● قابل توجه مصرف کنندگان ظروف یکبار مصرف
▪ شما به عنوان مصرف کننده ظروف یکبار مصرف توجه کنید که این ظروف را از جای معتبری که از مواد اولیه مرغوب و مطلوب استفاده می کند تهیه کنید.
▪ به علامت اختصاری که در کف ظروف حک شده توجه کنید مانند pp یا ps و... این علایم نشان دهنده این است که تولیدکننده ظروف به این وسیله سعی در اطلاع رسانی به مصرف کننده از نظر نوع کاربرد ظروف داشته است و هر یک از این علایم نشانگر نوع مصرف و کاربرد ظروف یکبار مصرف است.
▪ پشت ظروف پلی استایرین علامت ps حک می شود که این علامت برای ظروف pvc نیز همان علامت pvc است، هر دو نوع ظرف شفاف هستند. ظروف پلی استایرین خش پذیر نیست و pvc هم اگر به آن نرم کننده نزنند خش پذیر نیست. همچنین اگر ظروف pvc گرم شود در صورت تماس با فلزات به آنها می چسبد. هنگامی که ظرف نوع pvc را در مقابل شعله نگه داریم با شعله زرد می سوزد اما به دلیل اینکه دارای کلر هستند به سرعت آتش خاموش می شود اما ظروف پلی استایرن در هنگام سوختن با شعله دود می کند.
▪ ظروف پلی استایرن در لیوان آب، کارد، چنگال و قاشق و ظروف غذایی مورد استفاده می گیرد. ظروفی که به صورت فوم هستند نوعی پلی استایرن هستند.
▪ استفاده از ظروف یکبار مصرف شفاف و کاغذی بهتر از انواع دیگر است.
▪ کیفیت جنس و مرغوبیت آن را در اولویت خرید قرار دهید نه قیمت آن را، زیرا ممکن است بعضی از انواع این ظروف با قیمت ارزان وارد بازار شود اما دارای کیفیت لازم نباشد.
▪ افرادی که قصد اطعام و توزیع نذورات را دارند و از این ظروف استفاده می کنند حتما سلامت مصرف کنندگان را مدنظر داشته باشند.
▪ غذا نباید با دمای بیش از ۴۰ درجه درون این ظروف قرار گیرد و بیش از دو ساعت هم نباید در این ظروف بماند.
▪ نوشیدن چای داغ در لیوان های پلاستیکی اعم از شفاف و مات یا سفید با حرارت بالا مضر است.
● بطری های یکبار مصرف
در میان تمام انواع ظروف یکبار مصرف بطری آب آشامیدنی پرمصرف ترین انواع این ظروف هستند. بطری هایی که در ماه های گرم سال حتی پس از خالی شدن از آب معدنی به طور مرتب از آب شهری پر می شوند و درون یخچال و فریز قرار می گیرند تا خنک شوند و حتی برای استفاده از آب لیمو و آب غوره هم مورد استفاده قرار می گیرند.
اگر چه جنس این بطری ها pvc است و مشکلی برای سلامت ایجاد نمی کند اما اگر بیش از شش ماه نگهداری شود آلوده است. بنابراین بهتر است از استفاده مکرر این ظروف خودداری شود.
همچنین نباید از این بطری ها برای سرکه، آب غوره و آب لیمو که خاصیت اسیدی دارند استفاده شود. تحقیقات تازه نشان می دهد استفاده طولانی از یک بطری یکبار مصرف به عملکرد مغزی آسیب می رساند. به گفته دانشمندان دوز کم ماده شیمیایی BPA یا بیسفنول آکه کاربرد گسترده ای در ساخت ظروف پلاستیکی دارد به عملکرد مغز آسیب می رساند.
● راه رفتن یکبار مصرف ها روی اعصاب
مواد سمی موجود در ظروف یکبار مصرف ابتدا در چربی مواد غذایی حل می شود و پس از ورود به بدن هم جذب بافت های چربی بدن می شوند. تجمع این مواد سمی در بافت های چربی بدن در طولانی مدت ممکن است به سلامت آسیب رسانده و موجب ایجاد بیماری شود. اولین اثر مضر ظروف یکبار مصرف و محصولات ساخته شده از پلی استایرن تاثیر مواد سمی آنها بر اعصاب است که سیستم مرکزی و ثانویه اعصاب انسان را مورد حمله قرار می دهد.
به عقیده کارشناسان نظارت بر مواد غذایی، تجمع مواد پلی استایرن محلول در چربی در بافت های غنی از چربی مغز و نخاع می تواند موجب اختلالات مزمن یا حاد در سیستم عصبی شود. حتی تماس طولانی مدت با مقادیر کم این مواد موجب ایجاد اختلالات عصبی مانند خستگی، حالات عصبی، بی خوابی و حتی اختلالات خونی مانند کاهش پلاکت های خونی و هموگلوبین و اختلالاتی از قبیل ناهنجاری های کروموزومی و لنفاوی می شود.
● تاثیر یکبار مصرف ها روی سیستم گوارشی
با توجه به افزایش روزافزون زندگی ماشینی و تغییر شیوه زندگی تنوع مواد غذایی و تغییر عادت های غذایی، بیماری های گوارشی از جمله سرطان های دستگاه گوارشی مانند مری، معده و روده بزرگ، لوزالمعده و کبد بیش از گذشته شده و بی شک استفاده نکردن صحیح از ظروف یکبار مصرف و عدم دقت در انتخاب نوع مرغوب و مناسب آن نقش به سزایی در بروز این نوع بیماری ها دارد.
چنانچه مواد داغ داخل ظروف یکبار مصرف ریخته شد و در صورتی که مواد موجود در ظروف با موادغذایی ترکیب شود، سبب آسیب جدی به دستگاه گوارشی می شود و در درازمدت این مواد تاثیرات سوء بر سلامت خواهد داشت.
● ظروف یکبار مصرف با منشأ گیاهی
یک خبر خوش برای کسانی که به هر دلیلی از طرفداران پر و پا قرص ظروف یکبار مصرف هستند. هم در وقت شان صرفه جویی شده باشد و زندگی راحت تری داشته باشند و هم سلامتشان تهدید نشود.
و آن جز اینکه ایران به فناوری ساخت ظروف گیاهی دست پیدا کرده است ظروف یکبار مصرف گیاهی نه تنها عوارضی ندارد بلکه پس از حداکثر شش ماه نیز تجزیه می شود. همانطور که گفتیم گزارش های متعددی نشان داده است که ظروف یکبار مصرف پلاستیکی موجب ایجاد انواع سرطان ها و حتی انتقال مواد خطرناک از طریق ژن ها از نسلی به نسل دیگر می شود ضمن اینکه تا حدود ۳۰۰ سال نیز قابل تجزیه نیست.
یک دسته از ظروف یکبار مصرف گیاهی، ظروفی است که تهیه شده از نشاسته ذرت اصلاح شده است. این ظروف سازگار با محیط زیست بوده و قدرت تجزیه پذیری در خاک حداکثر از پس شش ماه را دارد و عاری از هر گونه آثار مضر پلاستیکی است که در اثر تماس با مواد غذایی داغ ایجاد می شود بدون هیچ آثار تخریبی بر محیط زیست پس از تجزیه شدن در خاک است. | 