تجهیزات حفاظت فردی
تجهیزات حفاظت فردی نویسنده : نیلوفر احمدی - لوازم حفاظت فردی، ایمنی، بهداشت حرفه ای، عوامل زیان آور شغلی
این مقاله حاوی مطالبی مختصر ومفید برای آشنائی مقدماتی کارفرمایان و کارگران با تجهیزات حفاظت فردی میباشد .
امیدوارم مورد استفاده همکاران محترم واقع گردد.
منابع علمی :
تجهیزات حفاظت فردی – چاپ دوم
تالیف : دکتر ایرج محمد فام
تهیه و تنظیم : نیلوفر احمدی
کارشناس بهداشت حرفه ای
بخش نخست : آشنائی کارفرمایان
مقدمه:
آیا از قوانین کشوری در مورد محافظت کارگران در برابر مخاطرات کاری آگاه هستید ؟ در ماده 91و 92 و 85 قانون کار ایران تصریح شده محافظت از کارگران در برابر مخاطرات محیط کارطبق قانون برعهده کارفرمایان است .
همچنین در ماده 91 قانون کار صراحتا درج شده که تهیه لوازم حفاظت فردی طبق قانون برعهده کارفرمایان است .
که البته میدانیم این لوازم بمنظور محافظت در برابر مخاطرات مختلف محیط کار از قبیل عوامل شیمیایی – مکانیکی – فیزیکی و... استفاده میشوند.
بد نیست بدانید کهطبق قوانین و مقررات سازمان بهداشت و ایمنی شغلی آمریکای شمالی [1] کارفرمایان باید قبل از تهیه این لوازم کلیه تمهیدات فنی و مهندسی را در جهت حذف یا کاهش مخاطرات انجام دهند. پس از انجام اقدامات فنی در صورتیکه بازهم خطری در محیط باقی بماند یا در برخی شرایط نادر که امکان انجام هیچگونه کنترل مهندسی بر روی مخاطرات محیط کار وجود ندارد آنگاه لوازم حفاظت فردی را تهیه نمایند درحقیقت :
استفاده از لوازم حفاظت فردی آخرین گام محافظت در برابر مخاطرات محیط کار است .
چگونه میتوانم مخاطرات محیط کار را کنترل کنم؟
استفاده از لوازم حفاظت فردی در اغلب موارد باعث کاهش کارآئی کارگر شده و بازده کار را کاهش میدهد در صورتی که سایر راهکارهای کنترلی علاوه بر کاهش یا حتی حذف مخاطرات باعث افزایش بازده کار هم میگردد.
قبل از تهیه لوازم حفاظت فردی به 2 طریق میتوان مخاطرات محیط کار را به حداقل رساند:
1- با کنترلهای مهندسی لوازم و تجهیزات کار
2- با کنترل نحوه انجام کار
بعضی از رایج ترین نمونه های کنترل مهندسی عبارتند از:
1- طراحی اولیه بر اساس معیارهای استاندارد
2- جایگزین کردن مواد خطرناک با مواد کم خطر تر
3- تغییر در فرآیند کار
4- انجام فرآیندکار در محیط بسته
5- جداسازی فرآیند کار
6- تهویه محیط کار
و چند نمونه از راههای کنترل بر نحوه انجام کار :
1- مرطوب سازی محیط بمنظور تقلیل گردوغبار در فضا
2- رعایت بهداشت فردی
3- نظم و نظافت عمومی و تعمیر و نگهداری لوازم وساختمان
4- چرخش کار کارکنان
اگر به دلایل منطقی هیچ کنترلی بر لوازم و تجهیزات و نحوه انجام کار نتوانستید اعمال کنید آنگاه به سراغ آخرین و متاسفانه کم اثر ترین راه حل یعنی تهیه تجهیزات حفاظت فردی بروید .
چرا کارگران از لوازم حفاظت فردی استقبال نمیکنند؟
اغلب کارگران استفاده از لوازم حفاظت فردی را کاری اضافه و غیر ضروری تلقی میکنند . علت این است که در خصوص این لوازم آموزش ندیده اند . قبل از تهیه هرگونه لوازم حفاظت فردی کارگر باید آنقدر آگاهی داشته باشد که بتواند به این سوالات پاسخ گوید. در غیر اینصورت باید آموزش ببیند:
- چه زمانی نیاز به این وسایل دارم ؟
- چه نوع لوازم حفاظت فردی نیاز دارم ؟
- چگونه این لوازم را برتن کنم – در آورم و تنظیم نمایم ؟
- محدودیتهای این وسایل چیست ؟
- نحوه صحیح نگهداری – تعمیر – عمر مفید و زمان انقضای مصرف این وسایل چیست ؟
چگونه میتوان مشارکت کارگران در این زمینه را بالا برد؟
برای تهیه لوازم حفاظت فردی مورد نیاز در کارگاه باید برنامه ریزی کرد و البته برای موفقیت در اجرای این برنامه باید نکات زیر را مد نظر قرار دهید :
1- برای نحوه انتخاب – تهیه و طرزاستفاده از لوازم حفاظت فردی برای هر فعالیت باید بطورجداگانه دستورالعمل هایی تهیه شود .
2- برای آگاهی از اینکه در کدام فعالیتها تا چه میزان نیاز به استفاده از لوازم حفاظت فردی هست ابتدا لازم است عوامل زیان آور محیط را اندازه گیری نمود.
3- بعنوان کارفرما موظفید قبل از تحویل الوازم حفاظت فردی به کارگران نحوه استفاده صحیح از این لوازم را به آنها آموزش دهید.
بطور خلاصه برنامه شما باید شامل این مراحل باشد:
ü شناسائی و ارزیابی مخاطرات محیط کار (بطور خلاصه یعنی مشخص شود چه آلاینده ای - چه مقدار و کجا وجود دارد )
ü انجام اقدامات فنی و مهندسی و مدیریتی بمنظور حذف یا کاهش مخاطرات قبل از تهیه هرنوع تجهیزات حفاظت فردی
ü تهیه لوازم حفاظت فردی متناسب با نوع آلاینده و کاربران در صورت عدم امکان استفاده از کنترل های فنی و مهندسی و مدیریتی
ü آگاه سازی کارکنان به لزوم استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و زمان کاربرد این تجهیزات
ü آموزش به افراد در خصوص نحوه استفاده – نگهداری - زمان انقضا و خطاهای احتمالی در زمان استفاده
ü الزام کارکنان به استفاده از این تجهیزات در محیط کار با روشهای تشویقی
تجربه نشان داده با برنامه ریزی و تهیه هوشمندانه تجیهیزات حفاظت فردی درصد بیشتری از کارگران از این لوازم استقبال بعمل خواهند آورد.
بخش دوم: آشنائی کارگران
مقدمه:
برای محافظت از بدن شما و اعضای آسیب پذیری مثل سر – چشم – دست و.... لوازمی ساخته و مورد استفاده قرار میگیرد . برخی از رایج ترین لوازم حفاظت فردی با توجه به اعضای آسیب پذیر بدن عبارتند از :
عینک های محافظ و گاگل ها برای چشمها - نقابهای محافظ برای صورت - کلاه های محافظ برای سر - کفشهای محافظ برای پاها
دستکشهای محافظ برای دستها - لباسهای محافظ برای تنه و بدن - انواع گوشی های محافظ برای سیستم شنوائی و انواع ماسکهای محافظ برای سیستم تنفسی
چه چیزهائی در محیط کار به چشمها و صورت من آسیب میزند؟
ü ذرات معلق گردوخاک و انواع ذرات سبک نظیر براده های ریز فلزی و خاک اره و ...
ü قطرات مواد مذاب
ü قطرات اسید و سایر مایعات خورنده
ü خون و سایر مایعات بافتی بدن
ü نور شدید نظیر اشعه جوشکاری یا لیزر و ...
ü انواع تشعشعات مثل اشعه ایکس و غیره
ü تمام مواد ریز و درشتی که قابلیت پرتاب و فرورفتن به چشم یا صورت را داشته باشند
چگونه میتوانم از چشمها و صورت خود محافظت کنم ؟
استفاده صحیح از عینک های محافظ - گاگل ها و نقاب محافظ میتواند سلامتی این بخش آسیب پذیر بدن شما را تضمین نماید.
عینکهای محافظ استاندارد چه مشخصاتی دارند؟
ü جنس قاب آنها از پلاستیک یا فلز مقاوم و محکم است
ü بیشتر آنها مجهز به سپرهای محافظ کناری هستند.
ü در برخورد با اجسام از مقاومت نسبتا بالایی برخوردارند.
یک گاگل خوب چه مشخصاتی باید داشته باشد؟
باید بتواند چشمها – حدقه و اطراف چشمها را از برخورد ناگهانی با اجسام و مایعات خطرناک که بسمت چشم پاشیده میشوند محافظت کند. بعضی از انواع گاگل ها مخصوص استفاده افرادی است که عینک نمره استفاده میکنند . این نمونه ها کاملا عینک را در برمیگیرند و قابل استفاده روی عینک هستند.
نقابهای صورت چگونه باید باشند؟
تقریبا تمام انواع این نقابها میتوانند صورت را در برابر گردوغبار آزاردهنده و پاشش قطرات مایعات خطرناک مثل اسید و ... محافظت نمایند البته توجه داشته باشید که نقابها برای محافظت در برابر ذراتی که با سرعت پرتاب میشوند و قدرت نفوذ دارند مناسب نیست.
چه چیزهائی در محیط کار قادر است به سر من آسیب بزند؟
ü اجسام در حال سقوط
ü برخورد سر با اجسام در بالای سر مثل تیر های سقف – لوله ها و ....
ü برق گرفتگی در اثر تماس سر با سیمها و اتصالات حامل جریان برق
کلاه های محافظ چه استاندارد هایی باید داشته باشند؟
کلاه های محافظ بسته به نوع استفاده در سه دسته به شرح زیر طبقه بندی میشوند:
کلاس A
•کاربرد عمومی ( به عنوان مثال در معادن – ساختمان سازی – کشتی سازی – کار با الوار و چوب – در تمام کارخانجات تولیدی )
•حفاظت در برابر ولتاژهای پائین.
کلاسB
•کاربرد در برق کاری
•حفاظت در برابر سقوط اشیاء – سوختگی و ولتاژهای بالا
کلاس C
•سبک و راحت طراحی شده – حفاظت محدودی تامین میکند.
•حفاظت در برابر موانع ثابت – در برابر جریان برق یا سقوط اشیاء محافظتی تامین نمیکند.
در برابر سروصدای محیط کار چگونه میتوانم گوشهای خود را محافظت کنم ؟
با استفاده از انواع مختلف حفاظهای گوش . این حفاظها که با اصطلاح رایج گوشی مورد استفاده وسیع در محیط کار قرار میگیرند معمولا بمنظور جلوگیری از این خطرات استفاده میشود:
- سروصدای با شدت بیش از 85 دسیبل در مدت 8 ساعت کار روزانه یا
- صدای با شدت کمتر از 85 دسیبل اما با مدت تماس طولانی تر از یک شیفت 8 ساعته و یا
- صدا های با شدت بسیارکمتر از 85 دسیبل اما آزاردهنده برای روح و روان و از همه مهم تر مخل تمرکز و دقت
چه مدلی از گوشی برای حفاظت از گوش مناسب تر است؟
رایجترین حفاظهای گوش ایر پلاگ و ایرماف هستند که بصورت تو گوشی / روگوشی یا توام کاربرد دارند.بسته به شدت سروصدای محیط کار و مدت زمان تماس با صدا نوع گوشی محافظ تعیین میشود.
طرز استفاده صحیح از ear plug:
1- ابتدا دستهای خود را کاملا بشوئید.
2- اگر ear plug از نوع یکبار مصرف است اول آنرا با چرخاندن شکل دهید.
3- با دست مخالف از بالای سر لاله گوش را به طرف بالا بکشید
4- Erar plug را به آرامی در مجرای گوش قرار دهید .
5- با دست موافق آنرا به حالت اول برگردانید.
توجه : قبل ازاستفاده از ear plug حتما میبایست گوش توسط پزشک معاینه شود تا مشخص گردد مجرای گوش بیضی شکل است و گوش سالم و عاری چرک و عفونت است یعنی مناسب برای استفاده از ear plug میباشد.در غیر اینصورت باید از ear muff استفاده کرد.
طرز استفاده صحیح از ear muff:
1- ابتدا قسمتی از ear muff که روی سر قرار میگیرد و خاصیت فنری دارد را در هنگام استفاده به آرامی باز کرده و روی سربگذارید.
2- سپس قسمت گوشی آنرا طوری روی گوش بگذارید که تمام لاله گوش درون کاسه آن قرار گیرد.
نکته مهم : بهترین گوشی محافظ آن است که بیشترین کاهش سروصدا و کمترین ناراحتی و مشکل استفاده برای کاربر را داشته باشد.
در جائی که سروصدا بقدری زیاد است که با ear muff یا ear plug به تنهائی نمیتوان آنرا کاهش داد میتوان از هردو نوع گوشی هم زمان استفاده کرد.
خصوصیات انواع گوشی ها چیست ؟
معمولا هر وسیله ای یک سری مزایا و یک سری معایب دارد که باید مورد توجه قرار گیرند :
مزایای ear plug:
- سبک و قابل حمل است.
- با سایر لوازم حفاظتی مثل کلاه و ماسک مزاحمتی ایجاد نمیکند
- قابل استفاده در محیط گرم و بالاخره در دسترس وارزان تر است.
معایب ear plug:
- برای جاگذاری در گوش به زمان بیشتری نیاز دارد.
- حفاظت کمتری از گوش بعمل می آورد.
- آسیب پذیرتر است .
و برای مجرای گوش ناسالم و پرده گوش پاره مشکل آفرین است .
مزایای ear muff:
- حفاظت بیشتری تامین میکند.
- قابل استفاده عمومی در کارگاه است .
- کارگران تمایل بیشتری به استفاده از این نوع گوشی دارند.
- برای افرادی که به بیماریهای مجرای گوش یا عفونت گوش مبتلا هستند مشکلی ایجاد نمیکند و بالاخره اینکه مقاومت بیشتری در برابر آسیب و ضربه دارد.
معایب ear muff:
- آسایش افراد را در محیط گرم مختل میکند.
- حمل و نگهداری آن مشکل تر است.
- در زمان استفاده با سایر لوازم حفاظت فردی مثل کلاه و عینک مشکل ایجاد میکند .
- قیمت آن بالاتر است و انتخاب آن نیاز به تخصص کافی دارد و به راحتی در دسترس نیست.
معمولا در محیط کار چه چیزهایی به پاهای من آسیب میزند؟
ü اشیا و ابزار سنگین که امکان افتادن روی پا یا غلتیدن بطرف پا را داشته باشند مثل بشکه ها
ü اجسام نوک تیز مثل میخ که قادرند کف یا رویه کفشهای معمولی راسوراخ کنند .
ü مواد مذابی که روی پا میپاشند.
ü سطوح داغ یا مرطوب
ü سطوح لیز
یک جفت کفش ایمنی خوب و بادوام چه مشخصاتی باید داشته باشد؟
ü همه انواع کفشهای ایمنی باید در برابر فرو رفتن اشیای نوک تیز - اجسام داغ و فلزات مذاب مقاومت داشته باشند.
ü برخی از آنها دارای لایه فلزی برای ممانعت از سوراخ شدن پوسته و ایجاد زخم در پا هستند.
ü برخی دیگر بمنظور استفاده در محیطهایی با خطر انفجار دارای خاصیت ضد تولید الکتریسیته ساکن هستند( رسانای الکتریکی)
ü انواع دیگر برای حفاظت در برابر برق گرفتگی بدون خاصیت رسانائی ساخته شده اند.
ü برخی دارای رویه محافظ جداگانه هستند.
در محیط کار چه چیزهایی ممکن است به دستهای من آسیب وارد کند؟
میدانید که دستها آسیب پذیر ترین اعضای بدن در هنگام کار هستند . اتفاقات گوناگونی ممکن است دستهای شما را موقتا یا برای همیشه از کار بیندازد مثل :
سوختگی – کوفتگی – سائیدگی – بریدگی - سوراخ شدگی – شکستگی - قطع شدگی - تماس با مواد شیمیایی
چه نوع دستکشهای در محیط های پرخطر مورد استفاده قرار میگیرند ؟
بسته به نوع مخاطرات جنس دستکشها هم متفاوت است . مثلا در برابر خطر سوختگی با مذاب باید دستکشهای عایق که در بافت آنها از مواد نسوز بکار رفته استفاده کرد. برخی از رایجترین دستکش ها با توجه به نوع مخاطرات محیط کار عبارتند از :
دستکش های نورفویل: دارای لایه مقاوم در برابر پارگی یا نفوذ مواد شیمیایی حلال های سمی و خطرناک.
دستکش های بوتیلی : با مقاوت بالا در برابر نفوذ گازها یا بخار آب . مقاوم در برابر انواع کتونها نظیر استون و استر ها( آمیل استات و اتیل استات ).
دستکش های ویتون: با مقاومت بالا در برابر نفوذ ترکیبات کلر دار و حلالهای آرماتیک.
دستکشهای نیتریلی : تامین کننده حفاظت در برابر طیف گسترده ای از حلال ها - مواد شیمیایی خطرناک - مواد روغنی و نفتی و دارای مقاومت بالا در برابر بریدگی - سائیدگی - سوراخ شدگی و له شدگی .
دستکش های لاتکس: مقاوم در برابر سائیدگی – مواد اسیدی – قلیائی – کتون ها – مایعات بافتی و عفونتها با قابلیت انعطاف و قیمت ارزان .
یادآوری: هرگز در هنگام کار یا تعمیر دستگاههایی که قسمتهای دوار دارند مثل اره های برقی – ماشینهای تراش - برش و فرزکاری – نوارنقاله ها و نظایر اینها دستکش نپوشید چون باعث بروز خطر گیر افتادن دستهایتان در بین قسمتهای در حال چرخش دستگاه میشود
در محیط کار چه عواملی باعث بروز آسیب به بدن ( تنه) من میشوند؟
ü استرس حرارتی
ü خطر پاشش مواد مذاب و مایعات داغ
ü خطر برخورد و فرورفتن اجسام مختلف نظیر دستگاهها – ابزارکار و... به بدن
ü خطر بریدگی و جراحت
ü مواد شیمیایی خطر ناک و سمی
ü خطر تماس با مواد آلوده و عفونی مثل خون
ü تماس با پرتوها مثل اشعه ایکس
یک دست لباس کار خوب چه مشخصاتی دارد؟
مسلما انواع لباسهای کار باتوجه به مخاطرات محیط کار تهیه میشود مثلا لباس کار نخی به رنگ روشن و سبک برای کار در محیط باز در هوای گرم – جلیقه های خنک کننده – اورکت و کاپشن و بادگیر برای کار در سردخانه ها و هوای سرد محیط باز – لباس کار یکسره برای کار در کنار ماشین افزارها – لباس کار با رنگ مشخص برای مجزا کردن رده های شغلی در بیمارستانها – روپوش برای پزشکان – انواع پیشبندها ی آستین دار و بدون آستین و از جنسهای متفاوت برای جلوگیری از خطر پاشش و نفوذ مواد سمی و عفونی به تنه و.....
چه خطراتی سیستم تنفسی مرا مورد آسیب قرار میدهد؟
یکی از آسیب پذیر ترین سیستم های داخلی بدن انسان سیستم تنفسی است که در برابر انواع مختلفی از مواد پراکنده در هوای آلوده دچار آسیب میشود این عوامل عبارتند از:
- گردوغبارهای آزاردهنده و سمی
- بخارها و گازهای سمی
- کمبود اکسیژن
- ذرات بیولوژیکی (ترشحات حلق بیماران –اسپورباکتری ها – قارچ ها و...)
- بوهای نامطلوب
چه وسایلی برای محافظت از سیستم تنفسی وجود دارد و کدام بهتر است؟
برای حفاظت از دستگاه تنفس دو نوع وسیله ساخته و طراحی شده : ماسکها و رسپیراتورها
ماسک ها چه مشخصاتی دارند ؟
ماسک نوعی پوشش برروی بینی و دهان است که فقط از ورود ذرات درشت میتواند جلوگیری کند و از جنس پارچه یا کاغذ بوده و کاربرد بسیار وسیعی در مشاغل مختلف دارند .
رسپیراتور چیست؟
وسیله ای است که هم قادر به تصفیه هوای وارده به ریه شماست و هم میتواند هوای لازم برای تنفس را تامین نماید . بسته به نوع و میزان آلودگی هوای محیط کار یک یا هر دو نوع کاربرد آن مورد استفاده واقع میشود. رسپیراتورها بر دو نوع هستند :
1- رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا برای کار در هوای آلوده
2- رسپیراتورهای تامین کننده هوا برای کار در مخازن و فضاهای بسته که غلظت اکسیژن بسیار کم است یا غلظت آلاینده ها به حدی بالاست که امکان تصفیه آنها وجود ندارد.
انواع رسپیراتورهای تصفیه کننده هوا:
برحسب نوع آلاینده هوای محیط کار به 2 دسته ( دارای فیلتر مکانیکی و دارای فیلتر شیمیائی ) طبقه بندی میشوند:
رسپیراتورهای دارای فیلتر مکانیکی: از ورود ذرات مختلف به سیستم تنفسی شما جلوگیری میکند و شامل 3دسته است :
دسته اول مناسب برای کارگاههای پرگردو غبار میباشد مثل معادن – کارگاههای سنگ بری – سند بلاست کاری و...
دسته دوم برای دمه های فلزی مناسب است یعنی در جوشکاری – آب فلز کاری – لحیم کاری – ریخته گری و ...
و دسته سوم هم برای ممانعت از ورود ذرات ریز مایعاتی که در هوا با سرعت اسپری میشوند مثل رنگ پاشی با پیستوله و.....
رسپیراتورهای دارای فیلتر شیمیائی:
بسته به نوع فیلتر بکاررفته این نوع رسپیراتورها قادر به جذب شیمیائی و نهایتا حذف انواع بخارات اسیدی – قلیائی و سایر مواد شیمیایی هستند.
انواع رسپیراتورهای تامین کننده هوا:
در اماکنی که غلظت اکسیژن بسیار پائین بوده و یا میزان گردو غبار و آلاینده ها به حدی بالاست که رسپیراتور تصفیه کننده قادر به جدا سازی آنها از هوا نیست کاربرد دارد .
در پایان لازم میبینم نظر یکی از خوانندگان محترم و دلسوز جامعه صنعتی استان را در خصوص علل عدم استفاده از لوازم حفاظت فردی توسط کارگران اضافه نمایم. با تشکر فراوان از اظهار نظر ایشان .
"علاوه بر دلایل ذکر شده در عدم استفاده از و سایل حفاظتی توسط کارکنان تهیه وسایل با کیفیت پایین است. بطور مثال از یک کلاه ایمنی با تویی برزنتی بیشتر از پلاستیکی استقبال خواهد شد و یا برخی وسایل نظیر ایرپلاگها یا ماسکها از موادی ساخته شده که ایجاد حساسیت می کند.
به نظر من آنچه که پرسنل را مجاب به استفاده از وسایل حفاظتی می کند شامل:
1. آموزش
2. مشارکت پرسنل مواجه با خطر در شناسایی و کنترل آن
3. مشاوره با پرسنل در مورد تهیه وسایل
4. تایید کیفیت توسط مسئول ایمنی و افرادی که بایستی از آنها استفاده کنند.
در مورد تنوع وسایل بخوبی به مختصر توضیح داده شده و قابل تقدیر است.
ضمنا علاوه بر شناسایی خطر و ارزیابی ریسک اندازه گیری آن نیز کمک شایانی به کنترل آن از طریق مهندسی و یا وسایل حفاظتی میکند."
مطالب مشابه :
پروژه بافت 18 - آموزش بافت یک کلاه روگوشی بچه گانه
آموزش بافت یک کلاه روگوشی بچه در این مقاله، آموزش بافت یک کلاه گوشی دار بچه گانه را
تجهیزات حفاظت فردی
علت این است که در خصوص این لوازم آموزش کلاه های عایق که در بافت آنها از مواد
روشهای اندازه گیری و ارزیابی صدا
عوارضی گردد.در مواجهه بسیار بزرگ فشار صوتی اندامهای دیگر و حتی بافت کلاه محافظ. برای
برچسب :
آموزش بافت کلاه روگوشی