مقاله پرواربندی بلدرچین
بسمه تعالی
مقاله پرواربندی بلدرچین
معرفی بلدرچین :
بلدرچین یا به زبان فارسی سره یا بَدبَده پرنده‌ای کوچک از تیره قرقاولیان، راسته ماکیان سانان است که جثهٔ کوچک و خپلی دارد و زندگی بر روی زمین را ترجیح می دهد و از دانه‌ها و نیز حشرات و دیگر جنبندگان کوچک تغذیه میکنند و بر روی زمین لانه می سازند و بر قادر به پروازهای کوتاه و سریع هستند ، برخی از گونه‌های این پرنده همچون بلدرچین ژاپنی و بلدرچین معمولی پرندگانی مهاجرند و توانایی پرواز در مسافت‌های طولانی را دارند و در برخی کشورها برخی گونه‌های بلدرچین در تعداد زیاد پرورش داده می شوند تا از تخم و گوشت آنها استفاده شود و یا حتی در شکارگاه‌ها رها شوند.
بر طبق اسناد تاریخی بلدر چین در قرن یازدهم میلادی در ژاپن و یا چین اهلی شده است در ژاپن از سال 1910 میلادی به بعد برای استفاده از تخم و گوشت به طرز وسیعی پرورش و از راه اصلاح نژاد گله های گوشتی و تخمی به دست آمده است . امروزه نیز در ژاپن مصرف آن بسیار قابل توجه می باشد بغیر از ژاپن کشور های انگلستان و فرانسه و آلمان و روسیه و ایتالیا و چین و هنگ کنگ در این زمینه فعالیت تولیدی دارند . بلدر چین حیوانی است با خصوصیات پرندگان وحشی شکاری بسیار پر جنب و جوش و متحرک و لاجرم باید در وضعیتی قرار گیرد که امکان پرواز و جست و خیز داشته باشد . میزان پروتئین موجود در گوشت این پرنده از پروتئین های پرندگان معمولی 5 الی 10 درصد بیشتر است همچنین بسیاری از انواع اسید های آمینه کمیاب که در سایر پرندگان یافت نمی شود در گوشت این پرنده موجود است .
جوجه بلدر چین در زمان بیرون آمدن از تخم وزنش به تور متوسط در حدود 7 گرم است و با تغذیه اصولی و مناسب وزنش در سن 6 هفتگی یعنی موقع کشتار به 150 گرم می رسد و وزن گوشت خالص و تمیز 120 گرم می باشد . لذا بدلیل رسیدن به وزن مطلوب در 55 روزگی ( 2 ماه ) معمولا کشتار می شود تا وزن 150 گرم گوشت خالص بدست آورند . وزن تخم بلدرچین تقریبا 10 گرم است در مقایسه با تخم مرغ از نظر مواد غذایی غنی تر است و با در نظر گرفتن اینکه 5 عدد تخم بلدرچین با یک تخم مرغ برابری می کند اما فسفر آن 5 برابر و آهن آن 8 برابر و ویتامین B12 پانزده برابر تخم مرغ می باشد . سرعت رشت بلدرچین سریع می باشد و به طور متوسط بلدرچین نر در 36 روزگی و ماده در 42 روزگی به بلوغ جنسی می رسد در حالیکه مرغ خانگی معمولا از 4.5 ماهگی به بلوغ جنسی می رسد . تولک در بلدرچین یکماه بوده و تولید تخم سالانه در حدود 280 الی 300 عدد می باشد .
مقاومت بلدرچین به بیماریها خیلی بیشتر از مرغ است و برای پرورش این پرنده به مکان بزرگی نیاز نیست و معروفترین نژادهای آن تژاد اروپایی و ژاپنی کوترنیکس و بلدرچین آمریکایی باب وایت و کالیفرنیایی می باشد . معمولا بلدرچین ها به علت توانایی به پرواز کوتاه در قفس سر بسته نگهداری می شوند و توسیه می شود در قسمتی از قفس نسبت ماده مولد به نر مولد جهت تخم گذاری می بایست 2 ماده الی 3 ماده به 1 نر باشد و جود 2 نر بالغ در یک قفس موجب جدال نسبتا سختی می شود که می تواند به تلف شدن یا کور شدن یک پرنده نر مولد شود .
برای تولید تخم های نطفه دار سن بلدرچین مولد مادر بهتر است از 6 الی 12 ماهگی تجاوز نکند بنابرین هر 6 الی 10 ماه یکبار گله تعویض می شود که می توان بصورت گروهی گله را تعویض نمود و این تعویض با سلکسیون بلدرچین ماده موجود در سالنهای پرورش انجام و جایگزین گله مادر می شود حداکثر در صد تولید تخم نطفه دار در سنین 70 الی 80 روزگی می باشد . سرعت رشد جوجه بلدرچین سریع بوده و بنابرین باید درصد پروتئین جیره غذائی آنها زیاد باشد . درصد پروتئین در جیره غذائی سه هفته اول زندگی 25 الی 28 درصد پیشنهاد می شود . درصد پروتئین جیره غذائی در بلدرچین های مادر تخمی 20 درصد بوده و می توانیم مقدار کلسیم جیره غذائی پلت را 2 درصد افزایش دهیم . بلدرچين يك نوع از گونه‌هاي مختلف طيور و از كوچكترين پرنده‌هاي حلال گوشت مي باشد و سرعت بالاي رشد در اين پرنده بسيار قابل توجه و در حدود 5/2 الی 5/3 برابر ساير طيور است اين پرنده به دليل داشتن جثه کوچک داراي مصرف غذاي ناچيزي است و نياز به جاي زيادي جهت پرورش ندارد.
پرورش بلدرچین بر روی بستر انجام می گیرد و از جمله فعالیت هایی محسوب می شود که کل فعالیت از تولید تخم نطفه دار تا نهایت کشتار و بسته بندی می تواند در داخل یک مجموعه انجام می گیرد .
دوره پرورش بلدرچین یک سال است که 2 ماه را به صورت پرورش و 10 ماه را درتولید به سر می برد و بعد از یک سال گله حذف و بجای آن گله جدید جایگزین می شود.
برای کنترل دما پرورش بلدرچین از یک دماسنج و برای کنترل رطوبت از رطوبت سنج استفاده می گردد
میزان دان مصرفی برای تعداد 1000 عدد بلدرچین دردوره پرورش ماه اول حداقل 300 کیلو و در ماه دوم حداقل 500 کیلوگرم است که این مقدار وابستگی مستقیم به مواد تشکیل دهنده دان خوراکی دارد . مواد دان خوراکی موادی همچون دانه گندم یا نان خشک و دانه جو و سویا و ذرت خرد شده و سایز بندی شده است بهترین اندازه دان مصرفی تا بزرگی نصف یک دانه گندم می تواند مناسب باشد و بزرگتر از این اندازه توسیه نمی گردد .
بلدرچين‌هاي وحشي كه در طبيعت زندگي مي‌كنند سالانه در حدود 60 الی 80 عدد تخم مي گذارند اما در اسارت و با اعمال برنامه هاي مديريتي قوي در زمينه تغذيه و نوردهي مصنوعي و درجه حرارت مي توان اين رقم را افزايش داده و به عدد 150 الی 250 عدد تخم در سال رسید.
جالب است بدانيد بلدرچين نژاد ژاپني پرنده اي مقاوم است که براي نگهداري آنها مي توان از قفسهاي کوچک استفاده کرد. اين پرندگان، جانوراني مقاوم بوده اما همانند ساير پرندگان به بيماري هاي رايج طيور مبتلا مي شوند ولي به طور قابل توجهي مقاوم تر از ساير انواع پرندگان هستند.
خصوصیات فنی بلدرچین:
سن مولدی و بلوغ جنسی بلدرچین : بلدرچین معمولا در 6 هفتگي شروع به تخمگذاري می نماید و بعد از 60 روز (2 ماهگی ) به بلوغ کامل جنسي رسيده و آماده توليد مثل می شود .
سن کشتار جهت مصرف گوشت بلدرچین : بلدرچین عموما در سن 45 تا 60 روزگي روز (2 ماهگی ) به وزن کامل گوشتی رسيده و آماده کشتار مي شود .
میزان عمر بلدرچین : عمر مفيد بلدرچین 2 الی 5/2 سال است.
میزان مصرف خوراک بلدرچین :
یک بلدرچین ماده مولد در حال تولید تخم میتواند بطور میانگین تا ۸۵ گرم نیز غذا در یک روز مصرف کند در حالیکه حداقل نیاز غذای آن جهت ابقا بدن و زنده ماندن حدود ۳۰ گرم است . بلدرچین به اضاء هر یک ماه 30 روزه جهت زندگی حداقل مقدار یک کیلو دانه نیاز دارد که مقدار این دان رابطه مستقیم با مواد تشکیل دهنده آن دان دارد . احتیاجات نگهداری میزان نیازی است که پرنده یا حیوان برای زنده ماندن به خوراک نیاز دارد و دوم احتیاجات رشد و تولید است که بعد از تامین نیاز نگهداری باید تامین شود تا پرنده بتواند ظرفیتهای خود مثل تخم گذاری خوب و نطفه دار را بروز دهد. معمولا بین میزان غذایی که یک بلدرچین آزادانه مصرف می کند و میزان غذایی که به آن نیاز دارد فاصله وجود دارد بنابراین نیاز با مصرف غذا در سنین مختلف و نوع نر و ماده این پرنده متفاوت است. تامین احتیاجات واقعی نه تنها از لحاظ اقتصادی مهم است بلکه در سلامت گله بلدرچین نیز نقش بسزایی دارد. تهیه جیره و نوع مواد تشکیل دهنده دان و غذایی باید بر اصل احتیاجات بدن استوار باشد و کاملا علمی صورت پذیرد. تحقیقات زیادی توسط اصلاح نژاد کنندگان بلدرچین صورت گرفته و نیاز این پرندگان تعیین گردیده و بصورت جداولی در اختیار متخصصین قرار میگیرد تا بتوانند با رجوع به این جداول به آسانی جیره های کاملی را تنظیم نمایند. همچنین جداول مربوط به نیاز ویتامینها و مواد معدنی نیز موجود و قابل استفاده است.
قالب بسته بندی گوشت بلدرچین : بسته بندی گوشت بلدرچین در بسته های به وزن 900 الی 1000 گرمی که حاوی 5 الی 6 قطعه لاشه است می تواند انجام شود درصد قسمتهاي گوناگون لاشه يک بلدرچين به صورت گوشت سينه 42-39% ، گوشت ران 28-26%، گردن 6/2-2 %، قلب 8/0-1% ، امعا و احشا 1/3-9/1% ، جگر 3/2-6/1% و چربي بطني 4/1-1/0% است .
میزان تخم گذاری بلدرچین مولد : بلدرچین مولد به طور متوسط در هفته 3 الی 5 عدد تخم و در سال اول زندگی تا 260 عدد تخم تولید می گذارد که میزان تخم گذاری و کیفیت آن تخم وابستگی مستقیم به کیفیت دان پرنده و شرایط محیطی نگهداری و روابط احساسی گله دارد .
وزن بلدرچین بالغ : بلدرچين هاي نر وزني معادل 100 الي 140 گرم و ماده ها که سنگينتر هستند به وزن 120 تا 160 گرم می رسند.
وزن تخم بلدرچین : تخم بلدرچین به طور متوسط حدود 9 الی 13 گرم و ميانگين وزن تخم 10 گرم و در حدود 8 درصد از وزن بدن بلدرچين ماده مي باشد. قابل ذکر است وزن یک تخم مرغ - مرغ خانگی به صورت متوسط 60 گرم است و وزن يک تخم بلدرچين حدود 33-32% مربوط به زرده، 5/59-5/48 % آلبومين و حدود 20- 3/8 % مربوط به پوسته مي شود. مواد تشکيل دهنده تخم هم عبارت اند از: آب (3/74-8/73 %)، کربوهيدرات (1%)، پروتئين (1/13-6/11%)، چربي (4/12- 1/11%)، مواد معدني (1/1%)، انرژي (161cal/100g) و کلسترول (844mg/dl ). همچنين گوشت اين پرنده محصولي بسيار ترد و خوشمزه و مرکب از: آب 65/62% ، چربي 3/3% ، پروتئين 26% ، مواد معدني 2/3% و انرژي 80 cal/100g مي باشد.
دوره سترو هچ و جوجه شدن بلدرچین : تخمهای بلدرچين به تور متوسط بعد از شانزده تا بيست و يك روز باز شده و جوجه‌ها از پوسته آنها خارج مي‌شوند و وزن جوجه هاي يک روزه آن 6 الی 7 گرم است و رنگ آنها قهوه اي با رگه هاي زرد رنگ است.
نحوه تشخيص بلدرچین نر و ماده
بلدرچین ماده بوسيله پرهاي قهوه اي روشن با لکه هاي سياه در اطراف و بالاي سينه مشخص مي گردند در حاليکه بلدرچین نر بر روي گلو و سينه خود رنگ قهوه اي تيره یک دست دارند. همچنين بر روي لبه بالائي مخرج نرها غده کلوآکي با ساختمان پيازي شکل قرار گرفته و مواد کف آلود سفيد رنگي از آن ترشح مي شود. اين غده منحصر به فرد مي تواند در ارزيابي قابليت توليد مثلي در بلدرچین نر استفاده شود.
باروري و اصلاح نژاد بلدرچین
تحقيقات نشان داده اند بلدرچین های مولدی که حاوي فقط يک نر به همراه 2 يا 3 ماده هستند بالاترين ميزان باروري را داشته اند. هنگامي که بلدرچين در پن هاي دسته جمعي نگهداري مي شوند، يک نر به 3 ماده کافي است و جنگ مابين نرها را کاهش مي دهد. جفت گيري 2 تائي در قفس هاي انفرادي نيز باروري خوبي را به همراه خواهد داشت.
ميزان باروري به طور برجسته اي در پرندگان پيرتر کاهش مي يابد. توجه داشته باشيد که پرورش خويشاوندي (خويش جفتي) ميزان بروز ناهنجاري ها را زياد مي کند و اين امر به طور چشمگيري عملکرد توليد مثلي را کاهش مي دهد. به اين دليل، مطلوب اين است که تعداد ماده ها را نسبت به نرها حفظ کنيم و تخم هاي آنهاي را که قرار است جوجه کشي نمائيم نشاندار کرده و پس از هچ شدن نيز جوجه ها علامت گذاري شوند تا با مشکلات خويش جفتي روبرو نشويم.
سوابق شجره نامه را مي توان با استفاده از باندهاي بالي که به صورت تجاري در بازار موجود مي باشند (و يا حلقه هاي پائي) حفظ نمود. از اين باندها مي توان براي شناسائي بلدرچين در تمام سنين استفاده نمود. بلدرچين ها را مي توان به طور موقت نيز نشان دار نمود، در اين روش با استفاده از رنگ روغن پرهاي پشت پرنده را نشانه گذاري مي کنند. دقت شود که اين رنگه ها نبايد با صورت پرنده و پوست آن تماس حاصل نمايند و همچنين ناخن هاي پنجه هايشان را نيز مي توان نشان دار کرد.
مراقبت هاي پيش از جوجه کشي بلدرچین
پرورش موفقيت آميز بلدرچين از دوره پيش از جوجه کشي آغاز مي شود. تخم ها بايد در زمان هاي گوناگون در روز جمع آوري و در دماي 15 درجه سانتيگراد ذخيره شوند. يخچال هاي خانگي رضايت بخش نيستند چون ميزان توليد سرماي آنها بالا است. تخم هاي ترک دار اصلا هچ نشده و يا به ميزان ناچيزي هچ مي شوند. تخم هاي بلدرچين ژاپني خال هاي قهوه اي رنگي داشته و اغلب با مواد گچ مانند به رنگ آبي روشن پوشيده شده است. هر بلدرچين ماده تخم هائي با خصوصيات منحصر به فرد خود همچون رنگ يا طرح هاي روي پوسته توليد مي کند. برخي سويه ها نيز تنها تخم هاي سفيد رنگ توليد مي کنند.
بهترين نتيجه در جوجه کشي هنگامي حاصل مي شود که تخم ها کمتر از يک هفته تا پيش از قرار دادن در درون دستگاه جوجه کشي نگهداري شوند. حمل و نقل تخم هاي بلدرچين مي بايست کاملا با دقت انجام گيرد زيرا که پوسته آنها در مقابل آسيب ديدگي بسيار شکننده مي باشند. رنگي بودن تخم هاي بلدرچين عمل کندلينگ (مشاهده تخم ها زير نور براي مشخص نمودن باروري آنها) را مشکل مي نمايد. کثيف بودن دستگاه جوجه کشي و محوطه اطراف آن منبعي از آلودگي و بيماري ها مي باشد. شستشوي کامل و ضد عفوني واحد جوجه کشي بعد از هربار مصرف توسط ترکيبات چهارتائي آمونيوم و يا ضدعفوني کننده هاي تجاري ديگر توصيه مي شود.
نکات مهم ستر و هچ تخم بلدرچین :
تنها تخم هاي تميز را در دستگاه قرار داده زيرا که تخم هاي کثيف منبعي از بيماري و يا آلودگي مي باشند. تخم هاي کثيف بهتر است توسط دستمال کاغذي و سمباده بسیار نرم و يا ديگر ساينده ها نرم تميز شوند. تخم هائي را که قرار است درون دستگاه جوجه کشي قرار دهيم را هرگز نبايد شکست.
تخم ها مي بايست بعد از چيده شدن در دستگاه جوجه کشي ضدعفوني شوند اما مي توان آنها را 12 ساعت بعد از قرار دادن در درون دستگاه نيز ضدعفوني نمود. تخم هاي 2 تا 5 روزه اي که در آنها جنين تشکيل شده است را نبايد ضدعفوني نمود.
نحوه ضد عفوني تخم های بلدرچین به شرح زير مي باشد:
از 25 گرم پرمنگنات پتاسيم و 35 ميلي ليتر فرمالين (43%) به ازاي هر متر مکعب فضاي درون دستگاه استفاده نمائيد. ابتدا پرمنگنات را در يک ظرف سفالي و يا لعابي ريخته (اندازه ظرف به ميزان 10 برابر بزرگتر از حجم مواد مورد استفاده باشد) و سپس فرمالين را اضافه نمائيد. در طول ضدعفوني، ميزان رطوبت بايد بالا بوده و دما بايد مابين 20 تا 30 درجه سانتي گراد باشد.
جوجه کشي طبيعي بلدرچین:
از آنجا که بلدرچين هاي ژاپني به ندرت کرچ مي شوند، مي توان تخم هاي بلدرچين را با قرار دادن در زير مرغ هاي کرچ نيز تبديل به جوجه کرد. براي اينکار مرغ هاي نژاد کوچک ايده آل مي باشند. گروهي از تخم ها بايد ذخيره شده و سپس در زير مرغ گذارده شوند تا همگي آنها با هم به جوجه يکروزه تبديل شوند ...
تغذیه بلدرچين ها :
امروزه اهمیت تغذیه در کلیه واحدهای پرورشی تولیدی بر همگان اثبات گردیده است. تغذیه به علمی تبدیل گردیده است که دانش بیوشیمی و فیزیولوژی را در هم آمیخته و نیاز یک ارگانیسم بدن موجود زنده را بررسی و نسبت به تامین آن اقدام می نماید. هریک از این ارگانیسمها جهت زنده ماندن، رشد و نگهداری خود نیازهای خاص و مشخصی دارند که باید تعیین و تامین شوند تا بتوان در کنار کلیه مراحل پرورش به نتیجه دلخواه و مطلوب دست یافت.
مواد غذايي تشكيل‌دهنده جيره بلدرچين عبارتند از آب، پروتئين، كربوهيدرات، چربي، مواد معدني و ويتامين‌ها.
اگرچه تمامي اين اقلام ضروري هستند، اما آب كافي، به عنوان مهم‌ترين ماده غذايي محسوب مي‌گردد. آب پاكيزه و تميز بايستي به طور منظم و دائم به خصوص تحت شرايط گرم و مرطوب در اختيار پرندگان باشد. بلدرچين به حداقل 2 برابر وزن خويش نياز به آب دارد. و برابر با وزن خويش نيازمند غذا بر حسب ماده خشك هستند. در صورت مصرف قدري نمك اضافي در جيره يا در فصول خشك سال ميزان نياز به آب نيز افزايش مي‌يابد.
از نظر اقتصادی نیز بایستی توجه کرد که عمده هزینه های پرورش مربوط به مواد غذایی می باشد بنابراین توجه به کیفیت مواد غذایی تهیه شده و نحوه ترکیب و استفاده از آنها قابل توجه و تامل است. بطور کلی مواد غذایی که به مصرف پرنده میرسند بایستی تامین کننده مواد شیمیایی زیر باشند:
آب :
تقریبا ۶۵ درصد وزن تخم و۷۰-۵۵ درصد وزن بدن اکثر طیور از آب است . آب محیطی را برای فعالیتهای شیمیایی بدن ایجاد میکند همچنین باعث تنظیم حرارت بدن میگردد.
مواد قندی و نشاسته ها:
مواد قندی از نظر شیمیایی از هیدروژن، اکسیژن و کربن تشکیل شده اند که نسبت اکسیژن و هیدروژن آنها مشابه به آب است. قسمت اعظم ساختمان گیاهان و دانه های گیاهی(غلات) جز این دسته اند. در طبیعت به مقدار زیاد و به اشکال گوناگون دیده میشوند که به شکل زیر طبقه بندی میشوند:
یک قندیها مانند پنتوزها
دو قندیها مانند مالتوز
سه قندیها مانند رافینوز
چند قندیها مانند نشاسته و گلیکوژن و سلولز
در جیره غذایی طیور نشاسته ها موارد مصرف بیشتری دارند. سلولزها بیشتر به صورت فیبر خامدر اختیار طیور قرار میگیرند که قابلیت هضم و جذب آنها برای طیور بر خلاف دامها ناچیز است بنابراین باید موادی جهت جیره غذایی طیور انتخاب شوند که حداقل فیبر درصدی بین ۱۰-۲ را داشته باشند.
چربیها :
چربیها از نظر شیمیایی از عناصری تشکیل یافته اند که در مواد هیدروکربنه موجود است اما نسبت هیدروژن به اکسیژن در آنها بیشتر است.بعضی از چربیها شامل فسفر ، ازت و گوگرد نیز می باشند.چربیها در بدن منبع تامین انرژی هستند و چون اکسیژن کمتری نسبت به مواد هیدرو کربنه دارند ۲۵/۲ بار بیشتر از آنها انرژی تولید میکنند.
پروتئین ها:
پروتئینها از ازت ،کربن ، هیدروژن ، اکسیژن و گوگرد تشکیل شده اند.مشخص کننده پروتئینها وجود ازت در آنها است. به طور متوسط ۱۶درصد از پروتئینها را ازت تشکیل میدهد. پروتئینها از ترکیبات ساده ای بنام اسید آمینه تشکیل شده اند . تاکنون حدود ۳۵ اسید آمینه شناسایی شده است اما هر پروتئین تعدادی از آنها را داراست و امکان وجود تمام اسید آمینه ها در یک پروتئین وجود ندارد.
از نظر تغذیه ای این اسید آمینه ها به سه گروه مجزا تقسیم میگردد: ضروری- نیمه ضروری - غیر ضروری
۱-اسید آمینه های غیر ضروری: طیور به یکسری از اسید آمینه ها نیازی ندارند مانند آلانین و اسید اسپارتیک
۲-اسید آمینه های نیمه ضروری: طیور قادر هستند یکسری از اسید آمینه های مورد نیاز خود را تولید و تامین نماید مانند اسید گلوتامیک و گلیسین
۳-اسید آمینه های ضروری : تامین این دسته از اسید آمینه ها در جیره غذایی طیور کاملا ضروری است. طیور قادر به ساخت آنها در بدن نیستند و کمبود آنها موجب ایجاد عارضه در بدن میشود. مانند لیزین و متیونین
بطور کلی ارزش هر پروتئین به میزان و نوع اسید آمینه آن بستگی دارد.
املاح :
این مواد نیز درصدی از وزن بدن و تخم پرندگان را تشکیل میدهد و کمبودشان موجب بروز عوارض و اختلالاتی میگردد. از مهمترین املاح میتوان به کلسیم ، فسفر ،آهن ، گوگرد و … اشاره نمود که هریک نقش خاصی را در بدن ایفا میکنند.
ویتامینها :
ویتامین ماده ای است که از اجزای طبیعی مواد غذایی است که با کربوهیدرات ، چربی ، پروتئین و آب تفاوت دارد و به میزان کمی در غذاها موجود است. ویتامین ها برای رشد طبیعی بافتها ، سلامت و نگهداری بدن لازم و ضروری هستند و باید به وسیله جیره غذایی تامین شوند. به طور کلی ویتامینها دو دسته ان:
الف: ویتامینهای محلول در چربی: شامل ویتامینهای A,D,E,K که همراه با چربیها و ظاهرا با مکانیسم مشابهی جذب میشوند. این ویتامینها میتوانند همراه با چربیها در بدن ذخیره شوند.
ب: ویتامینهای محلول در آب : شامل ویتامینهای گروهB ، اسید نیکوتنیک ، اسید پانتوتنیک ، اسید فولیک ، بیوتین و کولین میباشد که باتوجه به محلول در آب بودن مازاد ویتامینهایی که جذب نشده باشند همراه با ادرار دفع میگردند.
این مواد شیمیایی باید با توجه به احتیاجات بدن در سنین و شرایط مختلف توسط مواد غذایی و دیگر افزودنیهای خوراک تامین گردد. احتیاجات هر پرنده معمولا دو نوع است. اول احتیاجات نگهداری که میزان نیازی است که پرنده یا حیوان برای زنده ماندن نیاز دارد و دوم احتیاجات رشد و تولید است که بعد از تامین نیاز نگهداری باید تامین شود تا پرنده بتواند ظرفیتهای خود را بروز دهد. معمولا بین میزان غذایی که یک بلدرچین آزادانه مصرف میکند و میزان غذایی که به آن نیاز دارد فاصله زیادی وجود دارد بنابراین نیاز با مصرف متفاوت است. طی آزمایش ۴ ماهه اینجانب یک بلدرچین ماده در حال تولید میتواند بطور میانگین تا ۸۵ گرم نیز غذا مصرف کند در حالیکه نیاز آن جهت ابقا بدن و تولید روزانه حدود ۳۰گرم است. تامین احتیاجات واقعی نه تنها از لحاظ اقتصادی مهم است بلکه در سلامت گله نیز نقش بسزایی دارد. تهیه جیره غذایی باید بر اصل احتیاجات بدن استوار باشد و کاملا علمی صورت پذیرد. تحقیقات زیادی توسط اصلاح نژاد کنندگان بلدرچین صورت گرفته و نیاز این پرندگان تعیین گردیده و بصورت جداولی در اختیار متخصصین قرار میگیرد تا بتوانند با رجوع به این جداول به آسانی جیره های کاملی را تنظیم نمایند.همچنین جداول مربوط به نیاز ویتامینها و مواد معدنی نیز موجود و قابل استفاده است.
پس از تعیین نیاز ها نوبت به تامین مواد اولیه ای است که میتوان با استفاده از آنها این احتیاجات را تعیین نمود مسئله تامین مواد اولیه يكي از تنگناهاي توسعه صنعت طیور در كشور ما به شمار مي‌رود، كمبود مواد اوليه و محدود بودن توليد آن در كشور سبب گرديده است كه هر ساله مقدار زيادي مواد اوليه از خارج کشور با پرداخت مقادير قابل توجهي از ثروت ملي كشور وارد شود.
خوراك همچنان بيشترين هزينه پرورش طيور را به خود اختصاص داده است، به همين خاطر به حداقل رساندن هزينه هاي خوراك امري ضروري مي باشد. به منظور كاهش هزينه هاي خوراك، در طول ۲۰ سال گذشته بهره گيري از روش جيره نويسي با حداقل قيمت نیز معمول شده است. البته بايستي توجه داشت كه استفاده از جيره هاي با حداقل قيمت، همواره حداكثر سود اقتصادي را از لحاظ محصول نهايي در پي نخواهند داشت. بنابراين همواره بايد به اين نكته بسيار مهم توجه نمود كه نوشتن يك يا چند جيره به روش فوق، فقط نقطه شروع يك برنامه تغذيه‌اي به شمار مي‌آيد.بعد از داشتن احتیاجات ذکر شده با استفاده از روشهای متداول جیره نویسی (آزمون وخطا،معادله دو مجهولی،مربع پیرسون وکامپیوتری که شرح کامل آنها در منابع تغذیه طیور موجود میباشد )اقدام به تهیه وبالانس جیره مینمائیم. نسبت مواد خوراكي و تركيب آنها در مراحل مختلف دوره پرورش باید دقیقا محاسبه و با دقت مورد استفاده قرار گیرد تا بتواند بهترین نتیجه را داشته باشد.
برنامه غذايي ويژه بلدرچين
بلافاصله پس از بيرون آمدن جوجه هاي بلدرچين از تخم، آنها را با جيره هاي Starter تغذيه نموده و اين رويه را تا سن 6 يا 8 هفتگي ادامه مي دهند. توجه داشته باشيد که در هنگام تنظيم جيره غذائي استارتر، بيشترين ميزان پروتئين را در نظر گرفته زيرا در اين سن، پرنده بيشترين ميزان سطح پروتئين را در طول زندگي اش نياز دارد. با افزايش سن پرنده نيازهاي آنها به اغلب مواد غذايي از جمله پروتئين كاهش مي يابد ولي به مقدار بيشتري انرژي نياز دارد. پرندگان تيپ گوشتي را پس از رسيدن به سن 8 هفتگي تا زمان كشتار با جيره Finisher پاياني تغذيه كرده در حاليکه تيپ پرواز و مادر تخمي را تا زمان فروش يا تا 20 هفتگي با جيره Developer تغذيه مي نمايند.
براي تيپ تخم گذار، چند هفته پيش از توليد تخم تا زماني كه دوره تخم گذاري كامل شود، جيره Layer تنظيم مي گردد. از ديگر گونه هاي بلدرچين تيپ گوشتي يا توليد تخم مي توان به بلدرچين هاي coturnix و pharaoh اشاره داشت. اينها به ندرت براي شكار پرورش داده شده و نسبت به Bobwhite ها در سن كمتري بالغ شده و و ممكن است كه تخم گذاري را در 6 يا 8 هفتگي آغاز كنند. بلدرچين هاي Couturnix پرورش داده شده براي توليد گوشت، با جيره هاي Starter و Finisher تغذيه شده در حالي كه نژاد تخمي و يا مادر تخمي با جيره Starter و Breeder تغذيه مي گردند.
تهيه جيره مناسب براي بدست آوردن نتيجه مطلوب بسيار حائز اهميت است. به خاطر داشته باشيد كه براي تيپ تخمي از جيره Developer و در پرنده هاي بالغ تخمي يا مادر تخمي از جيره Layer استفاده شود. در غير اينصورت با كاهش توليد تخم و يا توليد تخمهايي با پوسته نازك روبرو خواهيد شد.
مواد اولیه برای تهیه جیره غذایی طیور:
مواد اولیه ای که برای تغذیه طیور استفاده میشوند شامل چند دسته هستند:
منابع گیاهی : شامل ذرت،گندم ، جو ، برنج ،سبوس ها، کنجاله سویا ، یولاف ،کنجاله آفتابگردان و ….
منابع حیوانی : شامل پودر ماهی ، پودر گوشت ، پودر ضایعات کشتارگاهی ، فرآورده های شیر، پودر استخوان و ...
منابع معدنی : شامل نمک طعام ، سنگهای آهکی و مکملهای معدنی
دیگر افزودنیها : شامل اسیدهای آمینه، پرو و پری بیوتیکها ، آنتی بیوتیکها ، رنگدانه ها و …
مواد اولیه تهیه شده عموما باید فاقد کپک زدگی و رنگ و بو غیرطبیعی باشند و بتوانند استانداردهای مربوط به آن مواد را داشته باشند. در زیر تعدادی از مواد اولیه مورد استفاده در جیره به اختصار بررسی میگردند که جهت کسب اطلاعات بیشتر و کاملتر باید به منابع تخصصی تغذیه طیور که توسط اساتید بزرگ علم تغذیه تالیف شده است مراجعه نمایید.
ذرت زرد :
ذرت به دليل داشتن انرژي زياد و عوامل ضد تغذيه ايي كم يك ماده با ارزش در تغذية انسان و طيور به شمار مي‌رود. ذرت در جيره‌هاي غذايي طيور در دنيا و در ايران به عنوان تأمين كنندة اصلي منبع انرژي مورد استفاده قرار می گيرد و دارای ۳۳۵۰ کیلوکالری انرژی متابولیسمی در هر کیلوگرم می باشد. پروتئین این محصول بسته به واریته، محل کشت و عوامل انبار داری بین ۱۰-۷ درصد متغییر است و از نظر کلسیم و فسفر نیز جز غلات فقیر میباشد.
کنجاله سویا :
یکی از منابع اصلی تامین پروتئین گیاهی در ایران و اکثر نقاط جهان است.علاوه بر پروتئین مقادیر اسید آمینه های ضروری آن نیز مکفی بوده و در صورت فرآوری مناسب و حرارت دیدن کافی بیشترین بازدهی را دارد. دارای ۶۰-۴۴ درصد پروتئین و ۲۶۵۰ کیلو کالری میباشد. مصرف توام این کنجاله به همراه پودر ماهی نتایج مطلوبی را به دنبال دارد.
گندم:
این ماده بیشتر جهت مصرف انسانی کشت میشود و به همین دلیل معمولا قیمت آن از انواع دیگر غلات بیشتر است. گندم در جيره‌هاي غذايي طيور در کنار ذرت به عنوان تأمين كنندة منبع انرژي مورد استفاده قرار می¬گيرد و دارای ۳۰۸۰کیلوکالری انرژی متابولیسمی در هر کیلوگرم میباشد.پروتئین این محصول بسته به واریته، محل کشت و عوامل انبار داری بین ۱۲.۵-۱۰درصد متغییر است.
جو:
همانطور که قبلا نیز گفته شد طیور به سختی سلولز را جذب میکنند و جو یکی از غلاتی است که ماده سلولزی بالایی دارد بنابراین مصرف ناچیزی در جیره طیور دارد اما به عنوان تأمين كنندة منبع انرژي مورد استفاده قرار می گيرد و دارای ۲۶۴۰ کیلوکالری انرژی متابولیسمی در هر کیلوگرم می باشد. پروتئین این محصول بسته به واریته، محل کشت و عوامل انبار داری بین ۱۲-۱۰درصد متغییر است. جیره های حاوی جو را باید با استفاده از مکملهای ویتامینی تقویت نمود.
سبوسها:
به بقایای فرآوری دانه غلات سبوس گفته میشود. ارزش غذایی سبوس غلات ارتباط مستقیمی با ماشین آلات فرآوری کننده دارند در حقیقت میزان آرد چسبیده به پوسته است که ارزش غذایی سبوس را تعیین مینماید و معمولا به مقدار کم در خوراک دام و طیور استفاده میشود.
پودر ماهی :
از ماهیهای مختلف و غیر قابل استفاده انسانی تهیه میشود و به شرط اینکه مطابق شرایط و اصول خاصی تهیه شود منبعی عالی از پروتئین برای طیور است و همچنین منبع عالی لیزین و متیونین است.بین ۷۸-۴۵ درصد پروتئین با کیفیت بالا و گاهی ۲۹۰۰ کیلو کالری انرژی متابولیسمی در هر کیلو گرم دارد و از لحاظ املاح معدنی مانند آهن و ید و … نیز غنی است.
پودر گوشت:
پودر گوشت نیز یکی از مواد اولیه تامین کننده پروتئین در جیره های غذایی است که از لاشه های ضبط شده در کشتار گاه دام و طیور ، اجزای داخلی مانند کبد ، قلب و … تهیه میگردد. پودر گوشت نیز مانند پودر ماهی مقادیر مناسبی از اسیدآمینه ها را دارد و بین ۵۵-۴۰ درصد پروتئین با کیفیت و ۲۳۰۰ کیلو کالری انرژی متابولیسمی در هر کیلو گرم دارد و از لحاظ عناصر معدنی کمیاب مانند مس و ید و … نیز غنی است.
سورگوم:
سورگوم نیز یک منبع تامین انرژی میباشد و دارای۲۱۰۰ کیلو کالری انرژی متابولیسمی در هر کیلوگرم میباشد.بعلت داشتن ماده ضد تغذیه ای تانن دارای محدودیت مصرف برای طیور میباشد. پروتئین این محصول بسته به واریته، محل کشت و عوامل انبار داری بین ۱۳-۸درصد متغییر است.
افزودنیهای جیره غذایی طیور:
افزودنیهای غذایی به منظور تغییر در سوخت و ساز بدن پرنده و ایجاد رشد بهتر و تولید محصول نهایی معقولتر مورد استفاده قرار میگیرند.بعضی از اثرات مفید افزودنیهای غذایی غیر مغذی به شرح زیر است:
مواد چسبنده در پلت سازی در حفظ بافت و استحکام غذاهای پلت شده اثر دارند:غذاهای خرد شده و حجیم نتایج نا مطلوبی ایجاد میکنند زیرا پرندگان قادر به مصرف مقدار کافی از چنین غذاهایی برای تامین انرژی مورد نیاز خود نیستند.مطالعات اولیه نشان دادکه پلت کردن این گونه غذاها وزن مخصوص و تراکم آنها را افزایش میدهد و به این وسیله باعث بهبود رشد و تولید تخم طیور پرورشی میگردد،زیرا پرنده قادر خواهند بود روزانه مقدار کافی از غذای پلت شده مصرف و انرژی و سایر مواد مغذی مورد نیاز را بدست آورند.از متداولترین پلت بندها که بیشترین مورد استفاده را دارند میتوان به بنتونیتهای پودر شده و فرآورده های جامد یا مایع صنایع پشم اشاره نمود .
چاشنی ها برای بهبود مزه غذا بکار میروند: مطالعات انجام شده توسط جاکوبس و اسکات نشان داد طیور توانایی تشخیص محلولهای ساکاروز که مورد علاقه شان بود و محلولهای ساکارین که از آنها اجتناب می ورزیدند و همراه با آب خالص بصورت آزاد در اختیارشان قرار داشت را دارند. مطالعات انجام شده توسط کار نشان داد که طیور حس چشایی دارند ولی حس بویایی آنها ضعیف است.
مطالعات بسیاری برای مشخص کردن اینکه آیا طیور بعضی از مواد غذایی یا مخلوط غذا را براساس مزه قبول یا رد میکنند انجام گرفته است. کار دریافت که تعداد زیادی از مواد شیمیایی که برای طیور غیرقابل قبول هستند باعث کاهش مصرف غذای معمولی مرغ میگردند ولی هنوز چاشنی هایی یافت نشده است که بتواند مصرف غذا را بیشتر از آن مقدار که با جیره های معمولی و متعادل تشکیل شده از سویا و ذرت مصرف میشود افزایش دهد.
در بعضی از شرایط آنزیمها جذب مواد مغذی را افزایش میدهند:معمولاً تولید آنزیم در دستگاه گوارش طیور برای هضم نشاسته،چربیها و پروتئینهایی که توسط این آنزیم ها قابل هضم می باشد کافی است.
لئونگ وهمکاران او در دانشگاه ایالتی نشان دادند که خیساندن و یا افزودن آنزیمهای حاصل از تخمیر کپکها به جیره های حاوی جو ایالات غربی(آب وهوای نیمه خشک)باعث افزایش ارزش انرژی قابل سوخت وساز جو میگردد.پوتر،استوتز و ماترسون با استفاده از یک نمونه ساده جو حاصل از ایالت واشنگتن نشان دادند که با افزودن آنزیمهای تهیه شده از کپکها،خیساندن شامل یک قسمت جو خردشده و یک قسمت آب معمولی(۴۰تا۶۰درجه سانتی گراد)وخشک کردن آن در آون در ۷۰درجه سانتی گراد وخرد کردن مجدد وقبل از افزودن آب به جیره بود.آنزیمهای کمکی از نوع تجاری بود که به مقدار ۴/۴ گرم به هر کیلوگرم جیوه اضافه شد.نتایج به دست آمده در آزمایشگاه های مختلف برای جو ایالت غربی مشابه بود.بهبود جزیی در انرژی قابل سوخت وساز سایر غذاهای معمولی با استفاده از آنزیمهای تهیه شده از کپکها مشاهده گردیده است. با کاربرد چنین آنزیمهایی،بهبود قابل توجهی در انرژی قابل سوخت وساز جو نواحی شرقی،حتی به همان حدی که در انرژی جو نواحی غرب به دست آمد حاصل نشد.
آنتی بیوتیکها، آرسنیکها و نیتروفورانها به مقدار کم ، از تخریب میکروبی غذا جلوگیری و از تولید مواد سمی توسط میکروب های روده میکاهد:آنتی بیوتیکها،گروهی از ترکیبات شیمیایی هستندکه به صورت بیولوژیکی توسط بعضی ازگیاهان یا میکروارگانیزمها ازجمله قارچ ایجاد می شوند وخواص باکتری کشی یابازدارنده رشد باکتریها را دارند.بعضی از آنتی بیوتیکها علیه باکتریهای گرم مثبت وگروه دیگری علیه باکتریهای گرم منفی مؤثرند،درصورتی که گروهی نیزوسیع الطیف هستند وعلیه گروه زیادی از باکتریهای گرم مثبت و گرم منفی مؤثر هستند.بعضی از مواد شیمیایی درمانی مثل آرسینکالها ونیتروفورونها دارای خواص ضد باکتریایی وبازدارنده رشد در آنها هستند ودر حد مؤثر برای مرغ یا سایر حیوانات سمی نمی باشند.
قارچ کشها برای جلوگیری از رشد کیکهای مضر در غذا و یا دستگاه گوارش طیور مورد استفاده قرار میگیرند:نشان داده شده است که چهار نوع عفونت قارچی بر مرغ و سایر حیوانات اثر دارند که عبارتند از:۱)قارچهایی که مواد غذایی را قبل از برداشت از مزرعه آلوده میکنند.۲) قارچهایی که مواد غذایی را بعد از برداشت از مزرعه و در دوره نگهداری در انبار آلوده میکنند.۳)قارچهایی که غذاهای مخلوط شده را در سیلوها و دانخوریها آلوده میکنند
قارچهایی که دستگاه گوارش و تنفس را آلوده میکنند.قارچهای این دسته بیماری میکروبی واقعی را ایجاد میکنند.
پروبیوتیکها و پری بیوتیکها:
پرو بیوتیکها: پروبیوتیک یک کلمه یونانی بمعنای برای زندگی است. بطورکلی موادی که توسط میکروارگانیسمی تولید شده و رشد میکروارگانیسمهای دیگر را تحریک میکند را پروبیوتیک میگویند. پروبیوتیکها نقش ارزنده ای در افزایش بهره وری و تولیدات دام و طیور دارد.در واقع پروبیوتیکها ارگانیسمهای مفیدی هستند که توازن میکروبی روده را تحت تاثیر قرار میدهند.
.پروبیوتیکها باید زنده و پایدار بوده و بیماری زا و سمی نباشند میکروارگانیسم تشکیل دهنده آنها گرم مثبت و از سویه مشخص شده باشد. قدرت زنده ماندن بالا داشته باشند و قدرت تشکیل کلونی و زنده ماندن در شرایط روده ای را داشته باشند.
پروبیوتیکها به شکل پودر،قرص،کپسول،گرانول و یا خمیر بکار می روند و می توانند بصورت مستقیم از طریق دهان و همراه با آب و غذا مصرف شوند. ماست و فرآورده های آن نیز یک پروبیوتیک ساده محسوب میگردد.
پری بیوتیکها: پری بیوتیکها مواد خوراکی قابل هضم میباشند که از طریق تحریک رشد یا فعالیت یک یا تعداد محدودی از گونه های باکتریایی که هدف آنها بهبود سلامتی میزبان است به طور موثری بر ارتقائ سلامت پرنده تاثیر میگذارند. جوجه های جوان نسبت به تهاجم عوامل بیماریزا بسیار آسیب پذیرند پس باید هرچه سریعتر جمعیت میکروارگانیسمهای مفید در سیستم گوارش آنها شکل گیرد.در واقع به زبان ساده میتوان گفت پری بیوتیکها منبع غذایی پروبیوتیکها برای رشد و نمو هستند که در کنار این قابلیت میتوانند بسته به نوعشان آثار مفید دیگری هم داشته باشند.
افزودنیها و مکملهای تغذیه ای غیر رایج:مطالعات و بررسیهای مختلف نشان داده است که تهیه منابع پروتئینی و انرژی زا برای تغذیه انواع طیوراز بازارهای بین المللی روز به روز مشکلتر و محدودتر خواهد بود و چه بسا در آینده ای دور یا نزدیک تهیه بعضی از این منابع عملا غیر ممکن باشد.لذا باید از هم اکنون برای تهیه این منابع در داخل کشور به فکر استفاده از تکنولوژی های جدید به منظور تهیه منابع اولیه غذایی بود. بسیاری از پسماندهای کارخانجات مختلف در صورتیکه به درستی عمل آوری و فراوری شوند میتوانند تامین کننده بخشی از انرژی ،پروتئین و دیگر بخشهای جیره باشند.
مقاله فوق از بیش از 10 منبع اینترنتی و محلی جمع آوری شده است که به علت برداشت از آرشیو، متاسفانه منابع آن ها موجود نیست . چنانچه شما از منابع آن با خبر هستید لطفا آن ها را اعلام نمایید تا پس از بررسی و اثبات صحت آنها، در این محل اعلام گردد. چنانچه شما به عنوان یک تولید کننده، پرورش دهند و یا کارشناس از مطالب فوق نقد یا نظری دارید، خواهشمند است آن را در قسمت اعلام نظر، ارائه نمایید
بخش سوالات و تذکرات خوانندگان - این قسمت به مرور زمان نوشته و تکمیل خواهد شد :
سوال : عزیزی در مورد قفس سوال کردن ؟
پاسخ : به دو صورت بستر یا قفس طبقاتی . خوب در مدل قفس بستری می تونید از لوله داربستی ۲ اینچی و بست و توری گالوانیزه و کارتن پلاست و سیم گالوانیزه استفاده کنید . استفاده از قوطی فلزی 2 و 3 و ۴ هم می شود ولی لوله داربستی هزینه جوشکاری رو دیگه نداره . خوب به صورت قفس طبقاتی هم به طور مثال می تونید سبک کانکسی بسازید یک کانکس ۲.۵ در ۶ متر که داخلش در دو طرف قفس تعبیه می شه برای سیستم گرمایشی از سیستم سولار یا خورشیدی هم می تونید بهره ببرید . خوب روش های مشابه هم وجود داره . سایز هر قفس برای 4 یا 6 عدد بلدرچین می تونه 40 در 80 سانتیمتر باشه و ارتفاء هم می تونه 40 سانتیمتر باشه ترکیب 3 ماده مولد و 1 نر مولد می تونه ترکیب مناسبی باشه اگر تعداد پرنده نسبت به زیر بنای قفس بیشتر بشه ممکن هست عصبی بشن و پرخوره بگیرند یعنی پر همدیگرو بکنن که یک بیماری هست . قبل از اینکه به سن مولدی برسن می شه تداد زیادی نر و ماده رو کنار هم با توجه به شرط فضای مناسب نگهداری کرد .
سوال : اندازه و دانه بندی غذای این پرنده چقدر است ؟
پاسخ : وابسته به سن تولد می باشد اما پیشهاد نگارنده مطلب این است که کوچکتر از نصف دانه جو باشد الک و قلبالی باید انتخاب شود که دانه عبوری از آن از نصف دانه یک جو بزرگتر نباشد طبق تجربیات نگارنده مطلب بهترین سایز است .
سوال : نحوه چیدمان آب و غذای پرنده در قفس به چه صورت باشد ؟
پاسخ : آب برای بلدر چین بسیار پر اهمیت است مخصوصا در فصل گرما یعنی بهار و تابستان باید آب پاک و تمیز باشد . بهتر است که سیستم اب رسانی به صورت اتوماتیک یا در صورت نبود امکانات صنعتی مانند آب خوری قفس قناری ساخته شود و به طور مداوم اب در اختیار پرنده قرار گیرد . می توان از قوطی آب یک بار مصرف جهت قمقمه
مطالب مشابه :
خود اشتغالی
کارآفرینی کشاورزی Agri. Entrepreneurship - خود اشتغالی - تئوریهای علمی ،فرضیه ها و ایده های نو در زمینه
مقاله پرواربندی بلدرچین
خود اشتغالی و کار و زندگی بهتر - مقاله پرواربندی بلدرچین - افتادگی آموز اگر طالب فیضی هرگز
خواص ب کامپلکس
خود اشتغالی و کار و زندگی بهتر - خواص ب کامپلکس - افتادگی آموز اگر طالب فیضی هرگز نخورد آب
سامانه تسهیلات وام خود اشتغالی برای کارجویان
پــیــشــخــوان دولـــت - سامانه تسهیلات وام خود اشتغالی برای کارجویان - خدمات رسانی
خود اشتغالی
کارآفرینی - خود اشتغالی - درباره ی کارآفرینی - کارآفرینی به نظر میرسد شیو ه های سنتی ایجاد
مقاله کاشت و پرورش گیاه آلوئه ورا
خود اشتغالی و کار و زندگی بهتر - مقاله کاشت و پرورش گیاه آلوئه ورا - افتادگی آموز اگر طالب
انواع ویتامین ها و خواص آنها
خود اشتغالی و کار و زندگی بهتر - انواع ویتامین ها و خواص آنها - افتادگی آموز اگر طالب فیضی
اعطای وام خود اشتغالی
وزارت کار (امور وام خود اشتغالی) بدینوسیله به اطلاع آموزش دیدگان درمراکز اداره کل آموزش فنی
برچسب :
خود اشتغالی