گفت وگو با سلطان جاده هاى ايران؛

جایی می خواندم راحت ترین و مطمئن ترین شیوه یاد گیری در حال حاضر خواندن بیوگرافی آدم های موفق گذشته و حال است امروز در روزنامه ایران مصاحبه ای با آقای مومنی مدیر عامل شرکت سیر و سفر چاپ شده بود که به نظر ارزش ۲۰ دقیقه خواندن را داشت ) بخش دوم مصاحبه فردا الصاق می شود /

] سيدجواد سيدپور ‎/ بخش نخست ]

سير و سفر در خاطرات مردى كه «سير و سفر» را راه انداخته جذاب است، از آن جهت كه ايده هايش هميشه هم براى مسافرها جالب بوده و هم براى همكارانش. او با كارهايى كه در زمينه خدمات رسانى به مسافرين جاده اى انجام داده توقع و انتظار مردم را بحق از حمل ونقل افزايش داده است. اگرچه كارش مثل همه كارهاى ديگر قابل نقد و بررسى است ولى در عين حال قابل تأمل و تدبر هم هست. نمى شود از حمل ونقل جاده اى سخن گفت و از كنار كارهايى كه او در اين زمينه انجام داده بى تفاوت گذشت. مرد ۶۰ ساله اى كه هنوز چون جوانان امروزى خلاقانه به كارش مى پردازد و آماده شنيدن حرف تازه و در انداختن طرحى نو براى اتوبوس است. حرف هاى او آدم را ياد «سوئى چيرو هوندا» مؤسس شركت هونداموتور مى اندازد كه مى گفت: «من عاشق بوى روغن ماشين بودم»، او نيز عاشق اتوبوس است به طورى كه خانواده اش هم كيك تولد ۶۰ سالگى اش را شبيه اتوبوس ساخته تا او هميشه با آرزويش هم آ وا باشد. او يك كارآفرين است، كارآفرين ايرانى. كارآفرين ايرانى اخلاق خاصى دارد، هميشه خودش را در حجابى از نجابت پنهان مى كند و گاهى خودش را كمتر و برخى خودش را بيشتر از آنچه كه هست نشان مى دهد. در عين حال رموز زيادى براى آموختن دارد رموزى كه قطعاً با يك جلسه به چنگ نمى آيد ولى سيماى كلى اش نمايان مى شود. تلاش كرديم در اين مجال اندك يك كارآفرين ايرانى را بشناسانيم هرچند اندك و ناقص است. اين گفت وگو مجالى است براى آشنا شدن با حسن مؤمنى مؤسس شركت سير و سفر و چندين شركت اتوبوسى بخش خصوصى ديگر.

جلوى در ورودى پاركينگ بيهقى، نگهبانى داخل كيوسك ورودى پاركينگ نشسته، كارت پاركينگ را به طرفم مى گيرد، مى پرسم: «دفتر آقاى مؤمنى كجاست » نگاهى آميخته با غبطه به من مى كند و مى گويد: «فاميلشى خوش به حالت... . بلند مى خندم و مى گويم: «چرا... » سرى تكان مى دهد و... مى گويم: «خبرنگارم، كارش دارم».
داخل يك سالن پارتيشن بندى شده وسط ترمينال بيهقى مردى نشسته، با ۶۰ سال سن اما سرحال تر و شاداب تر از آنچه كه عمرش مى گويد. موهايى سفيد، صورتى اصلاح كرده، دندان هايى مرتب، كت و شلوارى اتوكشيده، كفش هايى براق و اندامى نسبتاً درشت با چاقى ويژه اى كه معمولاً اكثر افراد اين صنف و گروه مثل راننده ها با آن مواجه اند. درشتى اندامش را مى توان از بزرگى صندلى اش دريافت و اشرافش را بر ميز كار كه همانند رانندگان اتوبوس همه چيز زير دستشان است. اين مرد حسن مؤمنى صاحب شركت مسافربرى «سير و سفر» و «رويال سفر ايرانيان» و همچنين سير و سفر فرودگاه امام(ره) و سازنده اتوبوس هاى ويژه است. مردى كه بيش از ۵۰۰ دستگاه اتوبوس ويژه در شركت سير و سفر، بالغ بر ۷۰ دستگاه اتوبوس (vip) در رويال سفر ايرانيان و ۵۰۰ دستگاه خودرو سمند و تعدادى تويوتا كمرى در فرودگاه امام(ره) را مديريت مى كند. او حتى اگر رئيس انجمن شركت هاى مسافربرهاى بين شهرى هم نباشد، از نفوذ و اعتبار ويژه اى برخوردار است، حال كه هست ديگر بيشتر. شايد اگر تصميم بگيرد ماشين هايش را روزى در پاركينگ بگذارد كلى از مسافرين روى زمين بمانند. شنيده بودم كه از بليت فروشى به چنين جايگاهى رسيده است سراغش را گرفتم تا از خودش بپرسم چگونه در زندگى «سير و سفر» كرده است.
خودش مى گويد: «حمل ونقل شغل پدرى من بوده و از سن ۷ و ۸ سالگى در اين كار بودم» در آغاز گفت وگو تلفن هايى كه روى ميز بزرگ دفترش چيده آنقدر زنگ مى خورد كه به طعنه مى گويم: «فكر مى كنم نيمى از نوار، صداى زنگ تلفن را پر كند تا مكالمات ما را» اما به جز صداى تلفن، صداى اتوبوس روشنى كه پشت ديوار شيشه اى اتاق رئيس، در حال سوار كردن مسافر به مقصد اصفهان است صداى زمينه گفت وگوى ما مى شود. انگار همه چيز به شكل سمبوليكى شبيه گاراژهاى قديمى چيده شده است.
به منشى اش مى گويد كه تلفنى وصل نشود و خودش ادامه مى دهد: «از موقعى كه محصل بودم مشق شبم را روى ميز شركت مسافربرى انجام مى دادم (خنده مى كند) اين شغل را خودمان انتخاب نكرديم. ماندن در اين شغل برمى گردد به ژن پدرى و علاقه، ماندن من هم در اين شغل روى علاقه بوده است، اما اين علاقه ما زياد موردپسند خانواده (همسر و بچه ها) نبوده چون اين شغل نه استراحت دارد، نه وقت همراهى با خانواده، كه اينها باعث ناراحتى بچه ها مى شود. ضمن اين كه ما در كار زياده روى هم مى كنيم. در واقع كار ما ايجاب مى كند كه زياد به آن بپردازيم. به هر حال عشق و علاقه ما اين است و خانواده ما هم اين را فهميده اند. يك روز براى ما تولد گرفتند و كيك را شبيه اتوبوس درست كرده بودند، گفتند چون هيچ چيز ديگرى به اندازه اتوبوس تو را خوشحال نمى كند».
مى پرسم آيا پدر شما راننده اتوبوس بود مى گويد: «پدرم از سال ۱۳۲۰ گاراژ داشت. ماشين هاى آن دوران، هم مسافر جابه جا مى كرد و هم بار. آرام آرام اينها از هم جدا شدند. پدرم شركتى داشت به نام اتونائين كه از اصفهان به نائين مى رفت. طول اين مسير ۲۴ فرسخ يا ۷۲ كيلومتر بود كه ماشين صبح ساعت هشت حركت مى كرد و ساعت چهار بعدازظهر به نائين مى رسيد، الآن اين مسير ۴۵ دقيقه طول مى كشد.
مى پرسم شما اهل كجائيد مى گويد: «اصالت اصلى ما نائينى است ولى در اصفهان بزرگ شدم. خودم متولد نائين در سال ۱۳۲۶ هستم. موقعى كه درسم تمام مى شد بدوبدو به گاراژ پدرم مى رفتم و به او كمك مى كردم. كمك من هم بيشتر نوشتن اسم مسافرها بود، چون اونوقت ها بليت صادر نمى شد. اتونائين خط حومه استان بود، بعداز آن با اتوتاج سرويس تهران را گذاشتيم. سپس اتوبوزجمهر را در اصفهان داير كرديم. بعد سال ۴۶ براى انجام كارهاى اتوبوزجمهر به تهران آمديم.
سال ۵۷ در حال راه اندازى يك شركت جديد بوديم كه انقلاب شد. بعد از انقلاب هم شركت ها درهم ادغام شدند و همه به شكل تعاونى درآمدند. با ادغام ۵۴ شركت، ۱۷ تعاونى تأسيس شد. من در آن زمان دو شركت داشتم كه يكى در تعاونى يك و ديگرى در تعاونى ۱۰ ادغام شد».
او مى گويد: «سال ۱۳۴۶ كه ديپلم گرفته از خدمت سربازى برگشتم مى خواستم ادامه تحصيل بدهم. چون پدرم ناراضى بود و مى خواست كه كمك دست داشته باشد، به يارى او رفتم». مى گويم و شما هم پذيرفتيد مى گويد: «بله. به هر حال آن زمان پدرسالارى بود.»
بعد از اين مشكلى در تهران به وجود آمده بود كه بايد كسى مى آمد و سامانى به كار مى داد، ابتدا قرار بود برادرم بيايد او نتوانست و من آمدم و ۱۵ روز در تهران بودم كه اين ۱۵ روز ما را در تهران پايبند كرد و الآن ۴۰ سال است كه از آن ۱۵ روز مى گذرد و ما همچنان اينجاييم». مى گويم برگرديم به تشكيل تعاونى ها در سال ۵۷ در ترمينال، بفرماييد چه شد و چه اتفاقى افتاد و شما چه كار كرديد مى گويد: «در آن زمان نظم و انضباط قبلى از بين رفت و كلى وقت تلف شد تا وضعيت مطلوب شود. يادم مى آيد در مردادماه سال ۶۹ دوستى كه يك روزنامه كيهان دستش بود آمد پيش من و گفت بخوان. ديدم عكسى از داخل اتوبوس چاپ كرده كه يك سطل گذاشته با يك ليوان به طناب بسته شده و زيرش نوشته شده بود كه در اتوبوس هاى بين شهرى آب براى خوردن نيست و اگر هم باشد با اين وضعيت است و همه از يك ليوان پلاستيكى استفاده مى كنند.
اين عكس خيلى روى من تأثير گذاشت به طورى كه با خودم گفتم كه ديگر ماندن من در اين شغل صحيح نيست. تصميم گرفتم كه يواش يواش كارها را واگذار كنم و به شغل ديگرى وارد بشوم. بعد از چهار ماه تصميم و تلاش در آذرماه معاون وزير راه، آقاى مدنى كه با تعاونى ها به مشكل برخورده بود مجوز تأسيس بخش خصوصى را از مجلس گرفت. او پيشنهاد داد كه هركس آمادگى دارد بيايد و مجوز بگيرد. جلسات مختلفى در اين زمينه برگزار شد تا نهايتاً توانستيم مجوز راه اندازى «سير و سفر» را بگيريم». مى پرسم يعنى شما در سال ۶۹ مجوز نخستين شركت حمل ونقل مسافرى بخش خصوصى را گرفتيد مى گويد: «اولين شركت من بودم و بعد چند شركت كه يواش يواش داير شد. ما مجوز را گرفتيم ولى شهردارى جا نمى داد. نخستين جايى كه گرفتيم در ترمينال شرق بود. سازمان ترمينال ها گفت زمينى مى توانم به شما بدهم ولى خودتان بايد بسازيد. ما هم گفتيم باشد، يك جايى، نمازخانه بود گفتند محل نمازخانه را مى خواهيم تغيير بدهيم شما آنجا را خراب كنيد و با هزينه خودتان بسازيد، گفتيم باشد. يك مغازه ميوه فروشى آنجا بود. با دو، سه متر جا، رفتم و گفتم تا پيش از اينكه اينجا راه بيفتد اجازه بدهيد كه ما در اين محل كارمان را شروع كنيم به ما خنديدند و گفتند با دو متر جا مى خواهى چه كار كنى گفتم: مى خواهم ثابت كنم كه اگر كسى بخواهد كارى انجام بدهد با دو متر جا هم مى تواند انجام بدهد. بالاخره با اصرار ما پذيرفتند. من شش ماه ميوه فروشى را به قيمت دو برابر اجاره كردم تا اين كار راه بيفتد. در آن زمان من ۶۶ دستگاه اتوبوس در مالكيت خودم داشتم. يواش يواش جايى در ترمينال جنوب به ما دادند كه آنجا را هم خودمان درست كرديم و دفترى هم داخل سالن به ما دادند كه مكانش مناسب نبود. بعداً زمينى در ترمينال غرب مشخص كردند و به ما دادند و شركت هاى ديگر خصوصى هم آنجا آمدند. به جز ما كه از شرق و جنوب شروع كرديم بقيه شركت هاى خصوصى از ترمينال غرب شروع كردند. اين داستان بخش خصوصى ماست».
مى پرسم شما چطورى شركت خودتان را به مشترى معرفى كرديد مى گويد: «براى معرفى شركت به مشترى سعى كرديم از امكانات مناسب تر و بهترى استفاده كنيم، در عين حال يك نظم و انضباط خاصى به كار برديم. با اين وصف اتوبوس ها را نمى شد تغيير داد كه نسبت به ديگر شركت ها از وضعيت بهترى برخوردار باشد. تلاش كرديم كه اتوبوس وارد كنيم ولى به دليل ممنوعيت واردات اين كار ميسر نشد. سال ۷۱ خودمان تصميم گرفتيم يك اتوبوس سازى راه بيندازيم. قرار شد شاسى وارد كنيم و اتاق را اينجا بسازيم. اسفند ۷۱ با دلار ۷۰ تومانى گشايش اعتبار كرديم كه متأسفانه فروردين ماه سال بعد دلار ۹۰ تومان شد كه كار ما را با مشكل مواجه كرد. چون تفاوت قيمت خيلى زياد بود. بعد از اين وزارت صنايع ما را به ايران خودرو معرفى كرد و ۵۰ دستگاه شاسى به ما دادند. روى اين شاسى ها اتاق هايى جديد با سيستم كولر و صوتى و تصويرى و آب سردكن و... زديم به عنوان ويژه، كسى هم از اين ماجرا خبر نداشت».

گفت وگو با سلطان جاده هاى ايران؛

مطالب مشابه :

نوآوری و شکوفا یی

زندگی نامه سالوادور دالی

اولویت های تربیت دینی از نگاه معصومین

كپي برابر اصل , گزارشي از پژوهشكده رويان

گفت وگو با سلطان جاده هاى ايران؛

به مناسبت سال نو و تولد فروغ رئوفي

گفت‌وگويي با بيل ويولا

نقش مهد كودك و پيش دبستاني در تربيت كودك

نظریه رشد روانی اجتماعی اریکسون