راهسازی

راهسازي سر فصل هاي درس راهسازي 1) آماده كردن بستر راه ( ريشه كني و برداشت خاك نباتي، تحكيم بستر راه) 2) تثبيت خاك( با آهك هيدراته، سيمان، قير) 3) راهسازي در مناطق باتلاقي و بد( شمع سپري، انفجار، پمپاژ لجن) 4) عمليات خاكي،آشنايي با طبقه بندي خاك، آزمايش مربوط به راهسازي، قشرهاي اساس و زير اساس و نحوه آماده كردن،كوبيدن و تراكم، ماشين آلات مورد استفاده و نحوه كنترل آنها 5) ابنيه فني (ديوارهاي حائل، ديوارهاي ضامن و...) (primecoat , tackcoat) 6) اندودهاي سطحي و انواع قيرهاي مورد نياز 7) روسازي آسفالتي شامل روش هاي متداول 8) نگهداري راه و راهها مقدمه: راه و راهسازي در ميان ايرانيان چه از دوره باستان ضرورتي اجتناب ناپذير تلقي شده است، به همين دليل بايد گرايش ايرانيان را به راهسازي و به طبع آن توسعه و افزايش مهارت را تا اندازه زيادي ناشي از شرايط و ويژگي هاي حاكم بر سر زمين ايران دانست. ايران كشوري نيمه خشك و بارندگي در آن بسيار كم است.آبادي ها و شهرها در فلات ايران از يكديگر دورند، ايرانيان براي پيوند اين آبادي هاي دور از هم تلاش هاي سازمان يافته بسياري را در حوزه راه سازي انجام دادند و به همين اساس بود كه در دوره هخامنشي سازماني در اين زمينه مسوليت داشت كه معادل وزارت راه و ترابري كنوني بوده است. ايرانيان در راهسازي از تجربه روميان بسيار سود بردند، روميان براي نگهداري امپراطوري خود راه هاي خوبي ساختند كه هنوز نيز اين راه ها به عنوان راه هاي باستاني كه راه هاي قديمي ، سنتي و بسيار به ياد ماندني به شمار مي روند پا بر جا هستند. روميان بستر راه را در حدود 1 متر مي كندند و از پايين به بالا يك لايه 30 سانتيمتري با لاشه سنگ و ملات و روي آن لايه اي به ضخامت 25 سانتيمتري با پاره سنگ و قلوه سنگ مي ساختند. روي لايه دوم نيز لايه ديگري خرده سنگ قرار مي گرفت و لايه نهايي راه را لايه اي به ضخامت 20 سانتيمتري شن و ماسه تشكيل مي داد. ايرانيان نيز از اين شيوه براي راهسازي استفاده كردند. اگرچه در دوره ساساني اكثر راه هاي احداث شده با اهداف تجاري و درآمدزايي ساخته مي شد، اما پس از ورود اسلام به ايران تغييرات بسيار زيادي به خود ديد. در دين اسلام هر فرد مسلمان مكلف در صورتي كه مستطيع باشد بايد به زيارت خانه خدا برود به همين دليل لازم است راهي براي عبور زائران خانه خدا ساخته شود. در زمان خلافت عباسيان، بغداد به لحاظ پايتخت بودن و مكه به لحاظ قداست و انجام مناسك حج در وضعي قرار داشتند كه مي بايست راهي براي ورود به آنها ساخته شود. زيارت خانه خدا در پرتو احداث راه ها آسان شد و مسافراني كه از سرزمين هاي شرق به حجاز مي رفتند از دجله گذشته و از راه هايي كه احداث آنها را اعراب از ايراني ها فراگرفته بودند عبور مي كردند. معروفترين شاهراه آن زمان، راه بزرگ خراسان بود كه به شرق مي رفت و بغداد را به شهرهاي ماوراءالنهر تا حوالي چين متصل مي كرد. اين راه از دروازه خراسان در خاور بغداد شروع مي شد و از صحرا و پله هاي مستحكمي كه بر رودها ساخته بودند عبور مي كرد تا به "حلوان" و از آنجا به كوه هاي ايران مي رسيد. اين راه از شهر هاي بزرگ و كوچكي از منطقه عبور مي كرد و در حال حاضر نيز شاهراه بزرگ خراسان همچنان همان راه  پستي و چاپاري ايران است و امروز تهران نزديك ري نقطه مركزي اين شاهراه است. پس از انقراض خلافت عباسيان چون شهر سلطانيه رونق يافت مسير جاده ها تغيير كرد اما اين تغييرات در مسير راه هاي اصلي تاثير چنداني نداشت. در اين دوره راه هاي مهم بسياري در سطح كشور ساخته شد. راه هاي ساخته شده در ايالت خوزستان از راه هاي مشهور آن زمان بودند. از اهواز راهي بود كه به سمت مغرب به شهر "تيرا" و از آنجا به "واسط" عراق مي رفت. راه شمالي اهواز مسيرهاي زيادي را طي مي كرد و در نهايت به "شوشتر" مي رسيد و از آنجا از "جندي شاپور" و "شوش" به سمت مغرب و كوه هاي لور و از آنجا به گلپايگان و اصفهان مي رفت. در همين دوران راه هاي ايالت فارس همه از شيراز منشعب مي شدند و قسمت زيادي از آنها به "سيراف"، "جزيره كيش" و "هرمز" كه در زمان هاي مديد و طولاني از جمله حساس ترين بنادر موجود در خليج فارس بودند منتهي مي شد. راه هاي كرمان در دوره ي خلافت عباسيان نيز از راه هاي مهم و حساس ايران محسوب مي شود. در اين دوره از "سيرجان" تا "بردسير كرمان" دو روز راه بود. توجه داشته باشيد اين مسير در حال حاضر چند ساعته طي مي شود و از بردسير تا زرند نيز بايد مسافران دو روز زمان طي مي كردند. در دوره اسلامي نه تنها راه ها در سطح كشور بسيار گسترش يافت بلكه ايرانيان در روند راه سازي به تجربه هاي ارزنده اي دست يافته بودند به گونه اي كه شمال، جنوب ، شرق و غرب كشور با راه هاي مختلف و شاهراه هاي بزرگ به هم متصل بود. طومار زندگي عباسيان پس از مدتي با كوشش ايرانيان به ويژه خواجه نصيرالدين طوسي رياضيدان و منجم ايراني در هم نورديده شد و ايرانيان توانستند خود را از زير يوق حكومت عباسيان نجات دهند. اما با اين همه ديري نپاييد كه مغولان جاي آنها را گرفتند. هنوز ملت ايران كمر از زير حمله مغولان راست نكرده بود كه تيمور بار ديگر ايران تاخت و پس از جهان گشايي و تسخير سراسر آسياي مركزي و ايران در عين ناباوري به فكر نگهداري از راه ها و ايجاد ارتباط بين شهر ها افتاد. چنگيز و تيمور به هيچ وجه به فكر راه سازي نبودند كار اصلي آنها تسخير ممالك و تاراج اموال مردم بود به طوري كه "كلاويخو" سفير اسپانيا در دربار تيمور كه در ايران سياحت هاي بسيار داشته است، نوشته نشاني از راه سازي در اين دوره نبوده است. اما تيموريان در نگهداري از راه ها نهايت كوشش خود را مي كردند. در هر حال در دوران پس از خلافت عباسيان ايران همواره در معرض تاخت و تاز مغولان و تيموريان بود. حكومت هاي بعدي نيز آنچنان درگير مشكلات خود بودند كه توجه اي به احداث راه هاي جديد نكردند. در اين دوره اگرچه حكومت ها براي احداث راه هاي جديد تلاشي نكردند اما به دليل اينكه همين حاكمان براي حفظ محدوده حاكميت خود به راه هاي امن و هموار نياز داشتند در نگهداري از راه هايي كه عمده آن ساخته حكومت هاي پيشين از جمله عباسيان بود همت فراوان به خرج مي دادند. راهسازي در قرن اخير در ايران: چون ساختن و نگه داشتن راه شوسه در كشور وسيع و كوهستاني ايران هزينه زيادي داشته است لذا تا جنگ جهاني اول راه هاي ايران به همان وضع سابق باقي ماند و همان راه هاي كاروان رو را شامل مي شد. ولي از سال 1299 هجري شمسي دولت اقدام به احداث راه شوسه به معناي امروزي آن نمود و مي توان تاريخ شروع راه هاي شوسه را از سال 1301 تا 1304 دانست. تا اين زمان اعتبارات راه سازي از طريق اخذ باج يا حق العبور در راه هاي شوسه تاًمين مي گرديد و مبلغ آن حداكثر به 300000 تومان مي رسيد. در 11 فروردين سال 1301 اداره كل طرق و شوارع در وزارت فوائد عامه تشكيل و مامور ساختن و نگهداري راه هاي كشور شد. در 1304 با پيشنهاد دولت وقت و تصويب دوره پنجم مجلس شوراي ملي دريافت حق العبور در راهدارخانه ها ممنوع و مقرر شد از وزن غير خالص صادرات و واردات مالياتي به عنوان ماليات راه دريافت شود و به اين ترتيب اعتبار سالانه به 1500000 تومان رسيد و راه هاي كشور را به نواحي مختلف تقسيم و مسوليتي را براي اداره امور و نگهداري راه ها معين كردند. در اين تقسيمات راه ها به 10 ناحيه تقسيم و هر يك شماره گذاري شد و تحت نظر يك نفر اداره شد. در سال 1305 برنامه مدوني تحت عنوان پروژه پيشنهادي طرق در ايران جهت راه سازي تدوين گرديد. مدت اين پروژه 9سال و مخارج آن 45 ميليون تومان پيش بيني شده بود. اين پروژه اولين برنامه ساختن راه هاي شوسه در ايران است. توجه به توسعه راه ها موجب گرديد در تاريخ 27 اسفند 1308 اداره كل "طرق و شوارع" به موجب قانوني كه از مجلس شوراي ملي گذشت به صورت يك وزارت خانه مستقل به نام "وزارت طرق و شوارع " در آيد. اصول و وظايف وزارت خانه مذكور طبق ماده دوم اين قانون مراقبت در ايجاد و نگهداري راه هاي آهن و شوسه و تنظيم و توسعه كشتي راني و ارائه كردن امور بندري است. سپس در سال 1315 با عنوان "وزارت راه" مأمور احداث و نگهداري راه ها و راه آهن ها و اداره كردن امور كشتي راني كشور گرديد. ازآغاز جنگ جهاني دوم طي مدت 22 سال يعني تا بهمن ماه 1341 اجراي برنامه هاي عمراني كشور آغاز گرديد و وزارت راه نيز هماهنگ با اين تحولات برنامه هاي راه سازي و نگهداري راه هاي ساخته شده، توسعه راه آهن و گسترش و تجهيز بنادر و فرودگاه هاي كشور را همگام با پيشرفت هاي سريع ساير ارگان هاي كشور دنبال كرد، به موجب قانون مصوب 24 تير 1353 نام وزارت راه به "وزارت راه و ترابري" تغيير نام يافت و با تشكيلات جديد، اعتبارات بيشتر و وظايف وسيع تري به فعاليت پرداخت. ريشه كني بستر و حريم راه: ريشه كني بستر راه شامل برداشتن و به دور ريختن هر گونه مواد و وسايل زائد ، نباتات و درختان ، ساختمان و ابنيه و هر گونه مانعي در مناطق زير است: "حريم راه ها، مسير كانال ها و آب روها، محل احداث پل و ابنيه فني و هر ناحيه و منطقه ديگري كه در نقشه هاي اجرايي مشخص شده است مي باشد ". ريشه كني بستر و حريم راه بايد قبل از هر گونه خاك برداري و يا خاك ريزي شروع شده و پايان يابد. دكوپاژ: عمل پاك كردن و ريشه كني بستر و حريم راه را در اصطلاح فني راه سازي دكوپاژ گويند. روشهاي اجرايي ريشه كني بستر و حريم راه ها: سطوح و مناطقي كه در نقشه هاي اجرايي جهت پاك كردن و ريشه كني مسير و حريم راه تعيين شده بايد قبل از شروع عمليات پاك كردن و ريشه كني، ميخ كوبي و مشخص شود، عمل پاك كردن و ريشه كني بايد در تمام طول مسير طبق نقشه هاي اجرايي به صورت زير انجام شود: 1) زهكشي (خروج آب) 2) ايجاد تراكم مناسب روشهاي اجرايي ريشه كني بستر و حريم راه ها به صورت زير مي باشد: - پاك كردن مسير و حريم راه شامل تميز كردن و برداشتن خاك هاي نباتي و جابجايي يا ريشه كني كامل درختان، بيرون آوردن ريشه هاي خشكيده و بدون تنه و هر گونه درختچه ، نهال، بوته، علف، زباله و آشغال ، ابنيه، موانع و ساير مواردي كه وجود آن براي پي ها و زيرسازي و روسازي راه نامناسب تشخيص داده شود مي باشد. - خاك هاي نباتي كه غير قابل مصرف در خاكريزي است بايد از بستر و حريم راه برداشته شود و در محل هايي كه ناظر مشخص مي كند ذخيره شود، بديهي است چنان چه طبق نقشه ها و يا تشخيص ناظر اين خاك ها قابل مصرف براي پوشش نباتي شيرواني هاي خاكي نباشد مي تواند مورد استفاده زارعين قرار گيرد. - سطوح طبيعي كه پايين تر از بستر روسازي قرار گرفته اند طبق نظر ناظر بايد ريشه كني كامل تا عمق لازم انجام شده و بقاياي ريشه ها ، علف ها ، رستني ها و هر گونه مواد و مصالح نامناسب ديگر نيز از زمين كنده و به دور ريخته شود تا احتمال مدفون شدن زير خاكريز و حريم راه را نداشته باشد. قطع كامل ريشه برخي بوته ها و خارها و رستني ها منحصراً با كندن آنها موثر نبوده و نياز به مصرف سموم ويژه دارد. محدوده چنين عملياتي بايد در مشخصات فني خصوصي قيد شود. - چنان چه مسير راه از داخل باغ و منطقه جنگلي عبور نمايد كليه درختان، نهال ها و هر گونه رستني بايد در تمامي حريم و بستر راه جابجا و يا قطع و ريشه كني شده و مسير پاك گردد. قطع و ريشه كني درختان بايد در صورتي انجام گيرد كه باعث خرابي ساختمان هاي مجاور يا صدمه و لطمه زدن به درختاني كه بايد حفظ شود نگردد. درختان بايد طوري قطع گردند كه در موقع (سقوط) در جهت محور راه بيفتد . از سوزاندن تنه درختان در محدوده كار بايد خودداري شود. - چنان چه شاخه درختاني كه در مجاورت مسير قرار گرفته يا شاخه درختاني كه دستور حفظ آنها داده شده حدود 5 متر داخل حريم راه شده باشند، بايد از نزديك تنه درخت قطع شوند. قطع اين شاخه ها بايد به روش حرفه اي و صحيح انجام شود. - چنان چه در حريم راه تأسيساتي مانند تيرهاي تلفن، تلگراف و يا برق، لوله كشي آب، فاضلاب، نفت و گاز ، لوله هاي سيماني و يا ساير تأسيسات مشابه وجود داشته باشد كه بايد از مسير برداشته شود و يا تغيير مكان داده شوند. پيمانكار بايد مراتب را به موقع به كارفرما و ناظر جهت هر گونه اقدام لازم كتباً اطلاع دهد. - چنان چه در حريم راه قنات يا چاه هاي آب وحود داشته باشد پيمانكار بايد براي تغيير محل چاه آب و تغيير مسير قنات با در نظر گرفتن آنكه آب چاه يا قنات از بين نرود اقدام و براي چاه هاي خشك و قنات هاي متروكه با توجه به نكات ايمني پيشنهادي تهيه و براي اظهار نظر كارفرما و مهندس ناظر ارسال نمايد. - چاله هايي كه در اثر ريشه كني درختان به وجود مي آيد بايد با مصالح مناسب به صورت لايه لايه پر شده و به طور مناسب متراكم گردد. فهرست بهاي راه و ابنيه فني: فهرست بهاي راه و ابنيه فني كتابچه اي است مشتمل بر 20 فصل كه در هر فصل، كارهاي مختلفي كه در پروژه هاي راهسازي اجرا مي شود را پوشش مي دهد، مانند خاكبرداري، دكوپاژ، كارهاي فولادي، كارهاي بتني و قالب بندي، اجراي لايه هاي زير اساس و اساس، اجراي آسفالت ( لايه هاي بيندر و توپكا) و .... . در اين كتابچه به ازاي هر كار انجام شده توسط پيمانكار، آيتمي ذكر شده و واحد و مبلغ آن مشخص شده است. پيمانكار فعاليت هاي عمراني را كه انجام مي دهد مي تواند با نوشتن صورت وضعيت كه شامل اين آيتم ها مي شود به كارفرما و مهندس ناظر ارائه كرده و به اين ترتيب كارهاي اجرا شده توسط پيمانكار با تاييد ناظر قابليت پرداخت پيدا مي كند. براي هر سال، مثلاً سال 89 كتاب فهرست بهاي 89 چاپ و در دسترس عموم قرار مي گيرد و به همين ترتيب، سال بعد فهرست بهاي 90 با قيمت هاي جديد عرضه شده و مناقصات بر پايه آخرين فهرست بهاي موجود و چاپ شده عرضه مي شود. تعدادي از آيتم هاي ريشه كني حريم راه در فهرست بهاي راه و ابنيه فني سال 87 آيتم واحد بهاء بوته كني در زمينهاي پوشيده از بوته و خارج كردن ريشه هاي آن. متر مربع 42 كندن و يا ريشه كن كردن درختان از هر نوع در صورتي كه محيط تنه درخت در سطح زمين تا 15 سانتي متر باشد . اصله 1390 كندن و يا ريشه كن كردن درختان از هر نوع در صورتي كه محيط تنه درخت بيش از 15 تا 30 سانتي متر باشد . اصله 4620 كندن و يا ريشه كن كردن درختان از هر نوع در صورتي كه محيط تنه درخت بيش از 30 تا 60 سانتي متر باشد . اصله 8130 كندن و يا ريشه كن كردن درختان از هر نوع در صورتي كه محيط تنه درخت بيش از 60 تا 90 سانتي متر باشد . اصله 12800 ريشه كن كردن درخت ها و حمل ريشه ها به خارج از محل عمليات اگر محيط تنه درخت 15 تا 30 سانتي متر باشد. اصله 8240 ريشه كن كردن درخت ها و حمل ريشه ها به خارج از محل عمليات اگر محيط تنه درخت 30 تا 60 سانتي متر باشد. اصله 22800 ريشه كن كردن درخت ها و حمل ريشه ها به خارج از محل عمليات اگر محيط تنه درخت 60 تا 90 سانتي متر باشد. اصله 38200 پركردن و كوبيدن جاي ريشه ها با خاك مناسب در صورتي كه محيط تا 15 سانتي مترباشد. اصله 1370 پركردن و كوبيدن جاي ريشه ها با خاك مناسب در صورتي كه محيط 15 تا 30 سانتي مترباشد. اصله 6820 پركردن و كوبيدن جاي ريشه ها با خاك مناسب در صورتي كه محيط 30 تا 60 سانتي مترباشد. اصله 22600 پركردن و كوبيدن جاي ريشه ها با خاك مناسب در صورتي كه محيط 60 تا 90 سانتي مترباشد. اصله 36100 تخريب كل ساختمان هاي خشتي،گلي و... شامل تمام عمليات تخريب. متر مربع 40600 تخريب كلي ساختمان هاي آجري سنگي و بلوكي با ملات هاي مختلف شامل تمام عمليات تخريب. متر مربع 45900 تخريب بتن مسلح با هر عيار سيمان و بريدن ميلگرد. متر مكعب 345000 مثال: پيمانكاري در يك پروژه راهسازي عمليات زير را اجرا كرده است. صورت وضعيت را نوشته و نشان دهيد با نوشتن چه آيتم هايي مي تواند تاييد ناظر را بگيرد. الف- ريشه كني 20 اصله درختچه به قطر 20 سانتي متر ب- تخريب يك ساختمان خشتي به طول 10 متر و عرض 8 متر ج- تخريب يك دال بتن مسلح به ابعاد ( 2متر* 2متر* 1متر ) و بريدن ميلگرد توجه: جدول فهرست بهاء جزء داده هاي سوال است و بر اساس آن ها بايد آيتم ها را نوشته و سوال را پاسخ دهيد. پاسخ: آيتم كار اول كه انجام داده مشخص است، براي تشخيص اين كه از كدام يك از آيتم هاي 2 تا 5 استفاده كند بايد محيط هر يك از درختچه ها را حساب كنيم. P=πD=3/14(20)=62/8 > 60 62 سانتي متر بين 60 و 90 سانتي متر است پس از آيتم پنجم / چون محيط هر درختچه 8 استفاده مي شود. از طرف ديگر آيتم كار دوم تخريب يك ساختمان خشتي در جدول فهرست بهاء متر مربع است. پس مي نويسيم: 10(8)=80 mP 2 در مورد كار سوم هم داريم : 2(2)(1)=4 mP 3 به اين ترتيب داريم: آيتم واحد بهاء تعداد * بهاء كندن و يا ريشه كن كردن درختان از هر نوع در صورتي كه محيط تنه درخت بيش از 60 تا 90 سانتي متر باشد . 20(12800)= 12800 20 256000 تخريب كل ساختمان هاي خشتي،گلي و... شامل تمام عمليات تخريب. 80(40600)= 40600 80 3248000 تخريب بتن مسلح با هر عيار سيمان و بريدن ميلگرد. 4(345000)= 345000 4 1380000 در نهايت با جمع مبلغ هر سه آيتم با يكديگر خواهيم داشت: 256000+3248000+1380000= 4884000 دريواسيون : برداشت خاك هاي زائد و پاك سازي پاي پل ها به منظور جلوگيري آب شستگي هاي احتمالي پي پل ها را در اصطلاح فني راهسازي دريواسيون گويند. تحكيم بستر راه: تحكيم به معناي كوبيدن و متراكم كردن بستر راه است. خاكها اصولاً مصالح تراكم پذيري هستند و در اثر بار گذاري از حجم آنها كاسته مي شود. علت اين كاهش حجم، وجود فضائي است كه توسط هوا در بين ذرات جامد خاك اشغال مي شود. هر گاه روسازي راهي بر روي بستري ساخته شود اين خاك در اثر آمد و شد وسايل نقليه متراكم شده و موجب نشست و خرابي روسازي مي شود. براي اجتناب از اين گونه خرابي ها بايد خاك بستر روسازي كوبيده شود و متراكم گردد.كوبيدن و متراكم كردن خاك ها توسط غلتك زدن انجام مي شود. براي تعيين ميزان تراكم خاك، قبل و بعد از كوبيده شدن بايد وزن مخصوص خشك آن را اندازه گيري كرد و با حداكثر وزن مخصوص خشك آزمايشگاهي آن مقايسه نمود. طبق تعريف درصد تراكم يك خاك نسبت وزن مخصوص خشك خاك به حداكثر وزن مخصوص خشك آزمايشگاهي همان خاك است. حداكثر وزن مخصوص آزمايشگاهي يك خاك بستگي به: جنس خاك ، ميزان رطوبت و روش آزمايشگاهي تراكم دارد، جنس خاك يكي از عواملي مهمي است كه بر روي حداكثر وزن مخصوص خشك خاك تاثير دارد. خاك هاي درشت دانه معمولاً داراي حد اكثر وزن مخصوص بيشتري نسبت به خاك هاي ريز دانه هستند. متداول ترين روشهاي آزمايش تراكم، آشتو ، آشتو استاندارد و آشتو اصلاح شده است. آيين نامه فني مقادير حداقلي را براي لايه هاي خاكريز راه ها مشخص مي كند. مقادير حداقل درصد تراكم معمولاً تابعي از نوع راه، جنس خاك، ميزان ترافيك وسايل نقليه سنگين و فاصله هر لايه از سطح بستر روسازي است. معمولاً براي خاك هاي درشت دانه كه كوبيدن و متراكم كردن آنها ساده تر از خاك هاي ريز دانه است، مقدار حداقل درصد تراكم بيشتري تقاضا مي شود. هر اندازه اهميت و ميزان ترافيك وسايل نقليه سنگين در راهي بيشتر باشد حداقل درصد تراكم خاك نيز بايد بيشتر باشد. هر اندازه فاصله يك لايه خاكريز از سطح بستر روسازي راه كمتر باشد بايد آن لايه بهتر كوبيده و متراكم تر شده باشد. از اين نظر حداقل درصد تراكم لايه هاي فوقاني يك خاكريز بايد از لايه هاي تحتاني آن بيشتر باشد. چون ضخامت لايه هاي خاكي كه توسط غلتك هاي مختلف مي تواند كوبيده شوند محدود است، لذا درآيين نامه هاي فني حداكثر ضخامت لايه هاي خاكريز محدود مي شود، اگر ضخامت كل لايه هاي خاكي كه بايد كوبيده شود بيش از ضخامت مجاز باشد بايد خاك در دو يا چند لايه كوبيده شود. رديف نوع راه حداكثر ضخامت لايه (سانتي متر) 1 راه اصلي 15 2 راه فرعي 25 3 راه روستايي 30 غلتك ها و موارد استفاده آنها: از غلتك ها براي كوبيدن و متراكم كردن خاك ها استفاده مي شود، غلتك ها داراي انواع مختلف بوده و معمولاً بر حسب نوع، وزن و فشار تماس شان مشخص مي شوند، غلتك ها را مي توان بر حسب نحوه كوبيدن خاك به چند دسته تقسيم كرد كه عبارتند از: غلتك هاي چرخ فولادي، غلتك هاي چرخ لاستيكي ، غلتك هاي پاچه بزي و غلتك هاي لرزاننده. فصل دوم- تثبيت خاك: تثبيت خاك در راهسازي به منظور بهبود كيفيت مصالح بكار مي رود تا مصالحي با مشخصات مناسب براي بكار بردن در لايه هاي روسازي بدست آيد. از مصالح تثبيت شده براي ايجاد خاكريز ها، لايه هاي اساس، زير اساس و خاك بستر روسازي مي توان استفاده كرد. تثبيت خاك معمولاً به منظور هاي زير انجام مي شود: 1. اصلاح خاك هاي نرم و كم مقاومت 2. بهبود مشخصات فني خاك ها و مصالح سنگي. 3. ايجاد لايه هاي اساس و زير اساس با قابليت باربري نسبتاً بالا. 4. بازسازي روسازي هاي فرسوده با استفاده از مصالح موجود. 5. كاهش گرد و خاك و يا كاهش رطوبت. تثبيت خاك توسط قير، سيمان و آهك: براي تثبيت خاك از مواد تثبيت كننده نظير سيمان ،آهك و قير استفاده مي شود. انتخاب نوع ماده تثبيت كننده به عوامل زيادي از قبيل: 1 - جنس خاك 2- شرايط جوي منطقه 3- ميزان آمد و شد (ترافيك) 4- هدف از انجام تثبيت خاك 5- هزينه عمليات بستگي دارد. مقدار ماده تثبيت كننده در مورد لزوم به كمك آزمايشات مقاومت و دوام تعيين مي شود. سيمان يكي از مواردي است كه از آن براي تثبيت خاك ها و مصالح سنگي استفاده مي شود، معمولاً هر نوع خاكي نظير شن و ماسه ، خاكهاي ماسه اي، خاك هاي لاي دار و خاك هاي رسي با حد رواني كم را را مي توان با سيمان تثبيت كرد، ولي خاك هاي آلي به هيچ وجه مناسب براي تثبيت با سيمان نيستند. آهك ماده ديگري است كه از آن براي تثبيت خاك ها استفاده مي شود. به كار بردن آهك براي تثبيت خاك هاي شني رسي دار سبب افزايش مقاومت خاك ها مي شود. ايرانيان از قديم آهك را مي شناختند و از آن براي تثبيت خاك و بالا بردن مقاومت خاك استفاده مي كردند، اضافه كردن مواد تثبيت كننده نظير سيمان و يا آهك به خاك سبب كاهش خواص خميري خاك مي شود، از اين نظر در مواردي كه مصالح شني از نظر دانه بندي مناسب براي لايه هاي اساس و زيراساس بوده ولي به علت حد رواني يا دامنه خميري زياد نتوان از آن استفاده كرد مي توان با افزودن كمي سيمان يا آهك از خواص خميري مصالح كاست و از آنها براي ساختن لايه هاي اساس و زيراساس استفاده كرد. ماده ديگر تثبيت كننده خاك قير است كه از آن براي تثبيت خاك هايي كه مقدار ريز دانه آنها خيلي زياد نبوده و خواص خميري آنها نيز كم باشد مي توان استفاده كرد. تثبيت خاك با آهك: برخي خاك ها به علت مشخصات فني نامطلوب از نوع خاك هاي نامرغوب محسوب شده و مشكلات زيادي از نظر فني و اقتصادي در راهسازي ايجاد مي كند، در اين موارد اغلب يا اقدام به تغيير مسير راه و يا تعويض خاك مي شود، هرگاه بنا به عللي امكان تغيير مسير راه و يا تعويض خاك نباشد بايد روش تثبيت خاك مورد بررسي قرار گيرد. سالهاست كه از انواع مواد آهكي با درجات خلوص مختلف براي تثبيت خاك استفاده شده است. تثبيت خاك با آهك سبب بهبود كيفيت و مشخصات فني خاك ها و تسريع در انجام عمليات راهسازي مي شود. خاك تثبيت شده با آهك در برابر عوامل جوي (رطوبت و يخ بندان) بهتر از خاك تثبيت نشده مقاومت كرده و قابليت باربري بيشتري دارد. تثبيت خاك با آهك با استفاده از وسايل و ماشين آلات متداول راهسازي امكان پذير است. در راهسازي از خاك و مصالح سنگي تثبيت شده با آهك براي ايجاد خاكريزها، لايه هاي اساس و زيراساس و خاك بستر روسازي راه، راه آهن و فرودگاه استفاده شده كه نتايج خوبي داشته است. ميزان آهك مصرفي به عوامل متعددي از قبيل: -1 جنس خاك 2- جنس آهك 3- نحوه استفاده از مصالح 4- شرايط جوي 5- هدف از تثبيت خاك 6- هزينه انجام عمليات بستگي دارد و معمولاً مقدار آن بين 5/. % تا 8% وزن خشك خاك متغيير است. تثبيت خاك با سيمان: مشخصات فني خاك هاي تثبيت شده با سيمان بستگي به: جنس خاك، مقدار سيمان، وزن مخصوص خاك تثبيت و كوبيده شده ،كيفيت اختلاط سيمان و خاك و شرايط عمل آوري مخلوط و زمان دارد. مقاومت خاك هاي تثبيت شده با سيمان نظير بتن سيماني به مرور زمان افزايش مي يابد، اين افزايش مقاومت در روزهاي اول با سرعت بيشتري انجام گرفته و سپس با گذشت زمان از سرعت زياد شدن مقاومت خاك تثبيت شده كاسته مي شود. اساس تثبيت شده با سيمان: مصالح شني با كيفيت نسبتاً خوب را مي توان با سيمان تثبيت كرد و از آن براي ايجاد لايه هاي اساس با قابليت باربري زياد استفاده كرد. لايه هاي اساس سيماني براي روسازي هاي بتني و آسفالتي استفاده مي شود. مقاومت مصالح اساس سيماني بستگي به: -1 جنس و دانه بندي مصالح سنگي 2- درصد سيمان 3- كيفيت اختلاط 4- شرايط عمل آوري مخلوط 5- ميزان تراكم 6- زمان دارد. از مهم ترين عواملي كه بر روي مقاومت اساس سيماني تاثير دارد ميزان كاني هاي رسي است. تثبيت خاك با قير: تثبيت خاك با قير معمولاً مناسب براي خاك هاي درشت دانه است، خاك هاي ريزدانه ي خميري از آن جهت كه اندود كردن دانه هاي ريز قير دشوار است، معمولاً با آهك تثبيت مي شوند. براي تثبيت خاك با قير بيشتر از قيرهاي مايع استفاده مي شود. تثبيت خاك هاي ريز دانه با قير سبب كاهش خاصيت آب مكندگي خاك مي شود(كاهش خاصيت مكندگي آب توسط خاك). اجراء تثبيت خاك با قير: براي آنكه نتيجه خوبي از تثبيت خاك هاي ريز دانه با قير گرفته شود، خاك ها بايد كاملاً خرد شده و از حالت كلوخه خارج شود، اضافه كردن مقدار كمي خاك به آب معمولاً باعث مي شود كه هم ذرات خاك بهتر با قير اندود شود و هم مصالح پس از كوبيده شدن متراكم گردد. مخلوط آماده شده بايد با دقت فراوان كوبيده شود، زيرا خاك هاي تثبيت شده با قير بر خلاف مصالح تثبيت شده با سيمان و يا آهك كه افزايش مقاومت براساس واكنش هاي پوزلاني و به وجود آمدن مواد سيماني است به علت اندود شدن دانه هاي خاك با قير و چسبيدن آنها به يكديگر استوار است، از اين جهت هر اندازه كه مخلوط خاك با قير متراكم تر شود استقامت و باربري آن نيز بيشتر خواهد بود. آشنايي با لايه هاي اساس و زيراساس: هر اندازه مقاومت خاك بستر روسازي كمتر و يا وزن تعداد وسايل نقليه اي كه از راه عبور خواهد كرد بيشتر باشد، بايد تعداد و ضخامت لايه هاي زير اساس و اساس بيشتر بوده و كيفيت آنها نيز بهتر باشد. روسازي راه ها معمولاً از لايه هاي زير اساس و اساس تشكيل مي شود(جدا از لايه هاي آسفالت) كه هر يك از اين لايه ها انواع مختلفي دارند. لايه هاي زيراساس و اساس از مصالح سنگي بدون مواد چسبنده تشكيل مي شود. اين مصالح معمولاً يا به صورت شن و ماسه طبيعي از بستر رودخانه ها و يا معادن شن و ماسه بدست مي آيد و يا از شكستن سنگ در كارخانه جات سنگ شكن تهييه مي شود. مصالح شكسته شده داراي مقاومت و قدرت باربري بيشتري نسبت به مصالح شكسته شده هستند. حدود اندازه دانه بندي اين مصالح براي زير اساس سنگ هاي بين 0 تا 5 سانتي متر و براي اساس، سنگهاي بين 0 تا 4 سانتي متر است. لايه زيراساس: معمولاً اولين قشري هست كه روي بستر آماده شده روسازي راه قرار مي گيرد. عملكرد زيراساس، تعديل فشارهاي وارده از قشرهاي بالاي روسازي در انتقال به بستر راه است، به طوري كه تنش هاي ايجاد شده سبب نشست و يا تغيير شكل غير مجاز بستر نشود. با تغيير ضخامت زيراساس مي توان فشارهاي وارد شده بر بستر روسازي راه را تنظيم كرد. قشر زير اساس بايد بتواند آب هاي سطحي و يا آب هاي نفوذي شانه راه و يا آب هاي تراوشي را به نهرهاي خارج جسم راه هدايت كند. استفاده از مصالح زيراساس موجب تقليل ضخامت روسازي و صرفه جويي در لايه هاي اساس و لايه هاي آسفالتي كه گران تر و مرغوب تر هستند مي شود. انواع زير اساس: با در نظر گرفتن شرايط جوي، نوع زمين طبيعي، مصالح موجود در محل، ميزان ترافيك و وضع اقتصادي مي توان يكي از انواع زير اساس زير را انتخاب نمود: 1. زير اساس با شن و ماسه رودخانه اي 2. زيراساس از سنگ شكسته كوهي 3. زيراساس تثبيت شده (آهك، سيمان، قير) در صورتي كه شن و ماسه و يا سنگ كوهي در محل انجام پروژه طبق مشخصات فني داده شده به سهولت قابل تهيه باشد زيراساس شني و يا سنگي انتخاب مي گردد. در بعضي موارد به دليل عدم وجود معادن شن و ماسه و يا سنگ كوهي و يا بعد مسافت از محل تا پاي كار مشكلاتي از نظر اقتصادي و فني براي تهيه مصالح زيراساس شني و يا سنگي ايجاد مي گردد. در اين موارد مي توان از مصالح موجود در محل كه مصرف آن به عنوان قشر زيراساس به تنهايي مناسب نمي باشد و مخلوط نمودن آن با درصدي از مواد افزودني و تثبيت كننده مانند سيمان، آهك و يا قير، آن را پايدار كرد. دانه بندي مصالح زيراساس مصرفي با اندازه حداكثر 50 ميليمتر ( 2 اينچ) است، پس از انجام آزمايش هاي دانه بندي بايد به شرح ذيل باشد: نشانه ي خميري (حداكثر 6)، حد رواني (حداكثر 25 )، ارزش ماسه اي (حداقل 30 ) ، درصد ( سايش به روش لس آنجلس (حداكثر 50 چنانچه نتايج درحد قابل قبول باشد مصالح به فواصل مساوي روي بستر روسازي آماده شده راه حمل و ريسه مي شود. فراموش نشود قبل از ريسه نمودن مصالح سطح بستر روسازي بايد براساس شيب هاي طولي و عرضي مندرج در نقشه ها تنظيم شده و ارقام نقاط مختلف آن با ارقام نظير در نقشه ها با اختلاف حداكثر 2± سانتي متر مطابقت داشته باشد. سپس با تانكرهاي آب پاش روي مصالح پخش شده آب پاشي مي شود، آب پاشي طوري بايد انجام شودكه تمام دانه هاي مصالح به طور يكنواخت مرطوب گردد. توقف آب پاشي به هنگام آب پاشي روي لايه زيراساس مجاز نمي باشد. حداكثر ضخامت كوبيده شده زيراساس 20 سانتيمتر است. در صورتي كه ضخامت كل زيراساس از 20 سانتيمتر تجاوز نمايد، مصالح در دو يا چند لايه پخش مي شود.كوبيدن قشر زيراساس از طرفين محور راه با استفاده از غلتك هاي چرخ فولادي و يا غلتك هاي چرخ لاستيكي به وزن حدود 12 تن شروع مي شود. وزن غلتك بايد طوري باشد كه سنگدانه ها زير چرخ غلتك شكسته نشود. عمليات غلتك زني و كوبيدن قشر زير اساس در قوس هايي كه داراي شيب يك طرفه (دوِر) مي باشد از داخل قوس شروع شده و به طرف خارج قوس ادامه مي يابد. در صورتي كه تراكم نسبي بدست آمده پس از كوبيدن غلتك كمتر از حد مجاز باشد، لايه كوبيده شده بايد شخم زده و در صورت لزوم آب پاشي و سپس با غلتك زني مجدد عمليات تراكم آنقدر ادامه يابد تا تراكم نسبي مشخصه (مورد نياز) تامين شود. شيب هاي طولي و عرضي بايد با نقشه ها مطابقت داشته باشد، ناهمواري هاي سطح تمام شده قشر زير اساس با استفاده از شمشه كنترل مي گردد، در صورتي كه شمشه 4 متري در جهات 1 سانتيمتر تجاوز نمايد، / مختلف بر روي سطح زيراساس قرار گيرد، ناهمواري هاي آن نبايد از 5 پس از حصول اطمينان از كنترل هاي به عمل آمده روي آن با مصالح قشر بعدي پوشيده مي شود، در غير اين صورت بايد از عبور و مرور ترافيك و ماشين آلات راهسازي از روي آن جلوگيري نمود. آزمايش هاي كنترل كيفيت: 1) به ازاي هر 50 متر از طول راه يك آزمايش تعيين وزن مخصوص انجام مي شود و در صورتي كه عرض راه زياد باشد، يك آزمايش براي هر 100 متر مكعب مصالح به عمل مي آيد. ضخامت لايه زيراساس در هر آزمايش اندازه گيري و گزارش مي شود. 2) آزمايش تراكم آزمايشگاهي به ازاي هر 500 متر مكعب مصالح يك بار صورت مي گيرد و در صورتي كه جنس مصالح تغيير كند آزمايش بيشتري به عمل مي آيد. 3) از مصالحي كه روي راه پخش مي شود از هر 100 متر مكعب 1 بار آزمايش دانه بندي، حد رواني، دامنه خميري و ارزش ماسه اي انجام مي شود. آشنايي با لايه اساس: قشر اساس دومين قشر روسازي راه است و عملكرد آن تعديل بارهاي وارده از قشرهاي بالاتر روسازي در انتقال به قشر زيراساس است ، به طوري كه تنش هاي مجاز وارده سبب نشست و يا تغيير شكل غير مجاز آنها نشود. قشر اساس داراي خاصيت نفوذپذيري بيشتري نسبت به قشر زيراساس مي باشد. انواع اساس: با توجه به نوع زمين و شرايط جوي و مصالح موجود در محل و ميزان بار وارده و تعداد آمدوشد و همچنين وضع اقتصادي از انواع اساس زير مي توان استفاده نمود: 1. اساس شن وماسه شكسته شده 2. اساس سنگ كوهي شكسته 3. اساس قيري قبل از آنكه مصالح تهيه شده به پاي كار حمل شود و مورد مصرف قرار گيرد بايد حداقل 25 ،( كيلوگرم از مصالح برداشته شود و مورد آزمايش هاي دانه بندي، نشانه خميري (حداكثر 4 حدرواني (حداكثر 25 )، ارزش ماسه اي پس از كوبيدن(حداقل 40 )، درصد سايش به روش لس آنجلس (حداكثر 45 )، درصد شكستگي در دو جبهه (حداقل 75 ) و درصد ضريب تورق مصالح (حداكثر 35 ) قرار گيرد، نتايج آزمايشات بايد در حد مشخصات ذكر شده باشد. مصالحي كه مطابق با مشخصات تهيه گرديده است بايد به صورت يك مخلوط همگن و در فواصل مساوي و يكنواخت به روي سطح آماده شده زيراساس يا بستر روسازي راه حمل، تخليه و پخش گردد. از تفكيك سنگ دانه هاي درشت و ريز مصالح زيراساس بايد جلوگيري گردد. مصالح بايد به صورتي پخش گردد كه پس از كوبيدن احتياج به كسر و يا اضافه كردن نداشته باشد، ضخامت هر قشر زيراساس كوبيده شده مي تواند بين 10 تا 15 سانتيمتر انتخاب شود و در هيچ حالتي از 20 سانتيمتر تجاوز نكند. پخش و آب پاشي و تراكم و كنترل قشر اساس عيناً نظير قشر زير اساس انجام مي شود. عمليات كوبيدن از كناره هاي راه شروع شده و به استثنا قوس ها كه غلتك زني بايد از داخل قوس و پايين ترين رقوم راه شروع شود و به بلند ترين آن در خارج قوس ختم شود. آزمايش هاي كنترل كيفيت براي لايه اساس: از مصالح تهيه شده در پاي كار نمونه برداري شده و آزمايش هاي مربوطه انجام مي شود تا در صورتي كه مصالح طبق مشخصات نباشد اصلاح گردد. الف) از مصالحي كه روي راه حمل شده از هر 500 مترمكعب يكبار آزمايش هاي دانه بندي، درصد شكستگي، حد رواني، دامنه خميري و ارزش ماسه اي به عمل آيد. ب) آزمايش هاي تعيين وزن مخصوص محلي در هر 50 متر طول راه به ترتيب در وسط، چپ و راست انجام مي شود و در صورتي كه عرض راه زيادتر باشد (آزاد راه و بزرگراه) آزمايش به ازاي هر 75 مترمكعب مصالح به عمل مي آيد. ضخامت لايه اساس در هر مورد كه آزمايش وزن مخصوص انجام مي شود اندازه گيري شده و در برگه آزمايش ارائه مي گردد. ج) آزمايش تراكم آزمايشگاهي بايد در هر 50 متر طول را يكبار انجام شود و در صورت لزوم، آزمايش بيشتري به عمل آيد. مصالح سنگي كه براي ساختن لايه هاي زير اساس و اساس به كار مي روند بايد مشخصات ويژه اي داشته باشند. اين مشخصات عبارتند از: دانه بندي ، سختي ، دوام ، خواص خميري ، تميزي ، شكل دانه ها و نفوذپذيري. 1 – دانه بندي: دانه بندي مصالح سنگي يكي از نكاتي است كه بر روي مقاومت و باربري آنها تأثير دارد. 0 ميلي متر است) رد / بايد بدانيم بخشي از مصالح شني كه از الك شماره 200 (قطر اين الك 075 مي شوند، قسمت ريزدانه و آنچه روي الك باقي مي ماند قسمت درشت دانه مصالح ناميده مي شود. مصالح شني و سنگي چون داراي مواد چسبنده (قير) نيستند، لذا نوع دانه بندي آنها به خصوص درصد مواد ريزدانه، شكل دانه هاي درشت، خصوصيات خميري و ميزان تراكم نقش مهمي را در تأمين مقاومت اين نوع مصالح ايفا مي كنند. 2 – شكستگي: مصالح سنگي شكسته شده استقامت و قدرت باربري بيشتري نسبت به مصالح رودخانه اي با همان دانه بندي دارند. علت اين امر آن است كه دانه هاي سنگي شكسته شده داراي گوشه هاي تيز و سطحي ناصاف بوده و از اين نظر دانه هاي اين نوع مصالح بهتر در يكديگر قفل و بست شده و داراي زاويه اصطكاك داخلي بيشتري نسبت به مصالح با دانه هاي گرد گوشه هستند. در مواردي كه دسترسي به مصالح شكسته شده نباشد مي توان از مصالح سنگي رودخانه اي شكسته شده استفاده كرد. هر اندازه دانه هاي مصالح سنگي رودخانه اي بيشتري شكسته شوند به همان اندازه مقاومت و قدرت باربري آنها بيشتر خواهد بود. مصالح سنگي شكسته شده همواره گران تر از غير شكسته ها هستند و از اين نظر قبل از استفاده از مصالح شكسته شده بايد به جنبه هاي اقتصادي آن توجه كرد. ميزان شكستگي مصالح سنگي با انجام آزمايش تعيين درصد شكستگي به دست مي آيد. درصد شكستگي دانه ها از تقسيم وزن دانه هايي كه يك وجه شكسته دارند به كل وزن دانه ها بدست مي آيد. 3 – خصوصيات خميري: خصوصيات خميري بخش ريزدانه مصالح سنگي اثر قابل ملاحظه اي در مقاومت مصالح دارد. خصوصيات خميري بخش ريزدانه مصالح سنگي با انجام آزمايش حدود اثر برگ تعيين مي شود. هر اندازه مصالحي خميري تر باشد حد رواني و دامنه خميري آن بيشتر است. براي يك درصد ريزدانه معين هر اندازه دامنه خميري مصالح بيشتر باشد، مقاومت برشي مصالح كمتر مي شود. ضمناً هر اندازه مقدار ريزدانه مصالح بيشتر باشد، تأثير دامنه خميري در كاهش مقاومت برشي مصالح بيشتر است. بنابراين نبايد مصالحي كه در لايه هاي زيراساس و اساس به كار مي رود بيش از حد رواني مجاز باشد. 4 – سختي: مصالح سنگي لايه هاي زيراساس و اساس بايد در برابر وزن وسايل نقليه سنگين و هم چنين غلتكها مقاومت كافي داشته و نبايد در اثر نيروهاي ناشي از وزن آنها شكسته و خرد شوند. سختي مصالح سنگي با انجام آزمايش سايش لس آنجلس تعيين مي شود. هر اندازه سختي دانه هاي مصالح سنگي بيشتر باشد ميزان خرد و ساييده شدن آن كمتر خواهد بود. 5 – خرد و شكسته شدن: مصالح سنگي لايه هاي روسازي ممكن است كه در اثر تكرار يخبندان و ذوب يخ و يا در اثر تر و خشك شدن متوالي خرد و شكسته شوند. در ساختن لايه هاي روسازي از به كار بردن مصالحي كه در اثر يخبندان هاي مكرر و يا تر و خشك شدن هاي متوالي ممكن است خرد و شكسته شوند بايد اجتناب كرد. يك نمونه ي بد مصالح سنگي كه در روسازي ها نبايد به هيچ وجه از آن استفاده كرد سنگ رسي است كه به سهولت پس از جذب آب و برودت زير صفر سبب يخ زدن آب جذب شده مي گردد و خرد شده و شكسته مي شود. 6 – تميزي: مصالح سنگي كه براي لايه هاي زيراساس و اساس به كار مي روند بايد تميز و عاري از هر گونه مواد خارجي و مضر از قبيل مواد آلي، سنگهاي نرم و كم دوام باشند. براي تعيين تميزي مصالح استفاده مي شود. در اين آزمايش مقدار نسبي خاك رس (SE) سنگي از آزمايش هم ارز ماسه اي و مواد ريزدانه مصالح تعيين مي شود. هر اندازه مصالح سنگي تميزتر بوده و مقدار مواد رسي و ريزدانه آن كمتر باشد مقدار هم ارزماسه اي مصالح بيشتر خواهد بود. 7 – نفوذپذيري: چون وجود درزها و ترك ها در لايه هاي بالاي آسفالتي اجتناب ناپذير است، لذا در مناطقي كه ميزان بارندگي آنها زياد است، بايد لايه اساس، نفوذپذيري كافي داشته باشد تا اين لايه بتواند آبهايي را كه در روسازي نفوذ مي كنند زهكشي كرده و آن را به جويبارها و يا زمين هاي پست مجاور راه هدايت كند. به علت محدود بودن عرض روسازي راه ها، لايه زهكشي معمولاً تا زير شانه هاي راه ادامه مي يابد و منتهي به جويبارهاي دو طرف راه و يا به قسمت پست و گود اطراف راه مي شود. در مواردي كه از لايه اساس به عنوان لايه زهكشي روسازي استفاده شود، بايد توجه شود كه مصالح اين لايه نفوذپذيري كافي داشته باشد تا آبهاي نفوذي زهكشي شود. نفوذپذيري مصالح سنگي به عوامل متعددي بستگي دارد كه مهم ترين اين عوامل جنس، دانه بندي، اندازه درشت ترين دانه و ميزان تراكم مصالح است. كيفيت محاسبه حجم لايه اساس: 10 متر 15(1/5)=22/ 10 متر 5 15(1/5)=22/5 فرض مي كنيم عرض روي لايه اساس در يك پروژه راهسازي 10 متر و ضخامت لايه 1 افقي ) باشد، در اين صورت مي / اساس 15 سانتي متر و شيب جانبي لايه اساس ( 1 قائم به 5 توانيم قاعده پايين را محاسبه كرده و سپس با بدست آوردن مساحت قاعده و ضرب آن در طول راه، حجم لايه اساس را بدست آوريم. قاعده پايين ذوزنقه: 10+2(0/225)=10/45 cm محاسبه حجم لايه اساس: V=((10/45+10)/2)(0/15)(L) 1 15 1/5 1 1/5 15 cm كيفيت محاسبه حجم لايه آسفالتي: 7/30 متر 6 cm 7/30 متر 6 cm 7 متر، ضخامت لايه آسفالت 6 سانتي / فرض مي كنيم عرض روي لايه آسفالت (بيندر) 30 متر و شيب جانبي لايه هاي آسفالت ( 1 افقي به 1 قائم) باشد. به اين ترتيب با بدست آوردن مساحت ذوزنقه مي توانيم حجم لايه آسفالتي را بدست آوريم. قاعده پايين ذوزنقه: 7/30+2(0/06)=7/42 cm حجم لايه آسفالت: V=((7/30+7/42)/2)(0/06)(L) h = 6 cm 1 1 قيرهاي مصرفي در راهسازي: انواع قيرهاي مصرفي در راهسازي عبارتند از: قيرهاي خالص – قيرهاي دميده – قيرهاي محلول – امولسيون هاي قير. 1 – قيرهاي خالص: قيرهايي كه مستقيماً در برج تقطير پالايشگاه به دست مي آيد و يا مختصري در جريان فرآيند هوادهي قرار مي گيرد قيرهاي خالص ناميده مي شود. قيرهاي خالص در اثر فشار و حرارت به صورت مايع غليظ و آبگون تغيير شكل مي دهند و در حرارت كم حالت لاستيكي و فنري دارند. 2 – قيرهاي دميده: قيرهاي دميده مصرف زيادي در راهسازي ندارند. اين قيرها براي پر كردن ترك هاي روسازي بتني و پر كردن درزهاي رويه هاي بتني استفاده مي شوند. 3 – قيرهاي محلول: قيرهاي محلول يا قيرهاي پس برگشته از حل كردن قيرهاي خالص در حلال ها و يا روغن هاي نفتي به دست مي آيد. معمولاً درصد حلال مصرفي در قيرهاي محلول ايران از 10 تا 50 درصد تغيير مي كند. قيرهاي محلول در راهسازي براي اندودهاي سطحي، نفوذي، آسفالت سطحي، آسفالت سرد كارخانه اي و يا آسفالت مخلوط در محل مصرف مي شوند. قيرهاي محلول بر حسب سرعت گيرش و نوع حلال به سه گروه زير تقسيم مي شود: قيرهاي زودگير – قيرهاي كندگير – قيرهاي ديرگير. الف) قيرهاي زودگير: اگر از بنزين براي حل كردن قير خالص استفاده شود قير محلول را زودگير گويند، زيرا حلال موجود در قير در مدت كمي بعد از مصرف قير محلول زود تبخير شده و قير اصلي بر جاي ، RC–800 ، RC–250 ، RC– مي ماند. قيرهاي زودگير بر حسب كند رواني در چهار نوع 70 درجه بندي شده كه اعداد پسوند معرف كند رواني بر حسب سانتي استكس مي RC–3000 باشند. ب) قيرهاي كندگير: از حل كردن قير خالص در موادي كه خصوصياتي در حد نفت سفيد دارند تهيه مي شوند ، MC– كه سرعت تبخير نفت از بنزين كندتر و طولاني تر است. قيرهاي كندگير شامل 30 مي باشند. MC–3000 ، MC–250 ، MC–70 ج) قيرهاي ديرگير: قيرهاي محلول ديرگير را علاوه بر حل كردن قير خالص در روغن ها و حلال هاي ديرگير نفتي مانند گازوئيل يا نفت سياه مي توان مانند قيرهاي خالص مستقيماً از تقطير نفت خام بدست آورد. در حالت اخير قيرهاي ديرگير را روغن راه مي دانند. در اين نوع از قيرها در شرايط پالايش نفت خام هنوز اجزايي از نفت خام كه خواص روغني دارند از آن جدا نشده است. 4 – امولسيون هاي قير: از مخلوط كردن قير و آب با يك ماده ي قيرآبه ساز امولسيون قير بدست مي آيد. در اين مخلوط قير با ابعاد 1 تا 10 ميكرون در آب شناور است. آب فاز پيوسته و قير فاز معلق ناپيوسته ي اين مخلوط را تشكيل مي دهند. امولسيون ها، موجب بار الكتريكي مثبت يا منفي در سطح دانه هاي قير مي شود. نيروي دافعه ي ناشي از اين بار مانع به هم پيوستن ذرات قير در امولسيون مي شود. مقدار قير بر امولسيون ها از 55 تا 65 درصد، ميزان آب از 35 تا 45 درصد و امولسيون ساز ها حداكثر نيم درصد وزني امولسيون را تشكيل مي دهند. نكات كاربردي در انتخاب قير: استفاده مي MC- و 70 MC- در شرايط هواي سرد، قيرهاي با كند رواني كم مانند 30 مناسب MC- و 250 MC-70 ، MC- شود. در شرايط هوايي معتدل و گرم هر يك از قيرهاي 30 است. در صورتيكه بافت سطح شني راه متراكم، پيوسته و ريزدانه باشد بهتر است از قيرهايي كه و در صورتيكه بافت سطح شني راه درشت دانه و باز MC- و 70 MC- كند رواني كم مانند 30 استفاده كرد. MC- باشد علاوه بر قيرهاي فوق مي توان از قيرهاي با كند رواني بيشتر مانند 250 در محيط هايي كه براي گيرش و عمل آمدن و جذب قير به سطح شني راه فرصت كافي MC- وجود داشته باشد (بيش از 24 ساعت) استفاده از قيرهايي با كند رواني بيشتر از قير 250 مناسب نيست. انواع اندودها: (Tackcoat) اندود سطحي – (Primecoat) اندود نفوذي : (Primecoat) 1 – اندود نفوذي اندود نفوذي به منظور آماده كردن سطح شني راه جهت پخش لايه هاي آسفالتي اعم از آسفالت سطحي سرد يا آسفالت گرم انجام مي شود. اين اندود علاوه بر كمك به آبندي كردن جسم راه و چسباندن سنگدانه ها به يكديگر و نفوذ در خلل و فرج سطح قير پاشي شده موجب چسبندگي لايه آسفالت به سطح راه مي شود. : (Tackcoat) 2 – اندود سطحي اندود سطحي جهت آغشته كردن سطح آسفالتي يا بتني موجود و ايجاد چسبندگي با لايه آسفالتي كه روي آن پخش مي گردد اجرا مي شود. اندود سطحي براي چسبندگي بين دو لايه آسفالتي كه متعاقباً اجرا مي شود الزامي است و كليه قسمتهايي كه اندود سطحي مي شوند حتي الامكان در همان روز بايد با قشر آسفالتي پوشيده شوند. فقط با موافقت كتبي دستگاه نظارت مي توان از اجراي اندود سطحي خودداري كرد. لايه بيندر: اين لايه معمولاًبين لايه توپكا و اساس قرار مي گيرد. دانه بندي آن درشت تر از توپكا و مقدار قير آن كمتر است. حداكثر قطر سنگدانه هاي آن از 19 تا 37.5 ميلي متر مي باشد. لايه توپكا: لايه توپكا آخرين لايه آسفالتي است كه در تماس مستقيم با بارهاي وارده از ترافيك و عوامل جوي محيط قرار مي گيرد. آسفالت توپكا طوري طراحي و اجرا مي گردد كه تحمل بارهاي وارده را داشته و در مقابل اثرات مخرب آب يخبندان و تغييرات درجه حرارت مقاومت كرده و دوام آورد. قشر ت

راهسازی

مطالب مشابه :

راهسازی

راهسازی

نشریات

راهسازی

رزومه