انجمن اولیا ومربیان
مقدمه:
آموزش و پرورش به عنوان یک نهاد اجتماعی به منظور ارضای نیازهای جامعه پدید آمده است، و مدارس به عنوان خط مقدم جبهه‌ی تعلیم و تربیت متعلق به این نهاد اجتماعی و در خدمت جامعه است که برای انجام صحیح رسالت خود و برخورداری از حمایت اجتماع ملزم به برقراری رابطه‌ی مؤثر با جامعه می‌باشد. از این رو رابطه‌ی مدرسه و اجتماع فرآیند تعاملی و مداوم است که چنان که شکل مشارکت آگاهانه را به خود گیرد باعث اثر بخشی و کار آیی بیشتر مدارس می‌شود.
هدف اصلی بهبود روابط با اجتماع و ایجاد زمینه‌ی مناسب برای مشارکت فعال و معنادار والدین و سایر شهروندان در فعالیتهای آموزشی و پرورشی مدرسه است. بنابراین با برقراری رابطه‌ای اثر بخش، میتوان ذهن مردم را نسبت به آموزش و پرورش، رسالت‌ها و اهداف آن، موقعیت مدارس و اهمیت و ضرورت برنامه‌های آن را روشن کرد. با تغییر نگرش آن نسبت به موضوع، میتوان زمینه‌ی مناسب را برای برخورداری از حمایت، مشارکت و کمک‌های اجتماعی آورد.
همراه با گام نهادن کودک به مدرسه، دومین فضای تربیتی او شکل میگیرد. تا کنون مربّی کودک، تنها پدر و مادر او بوده‌اند، ولی از این پس، معلم و مدرسه نیز به حلقه مربیان او افزوده میشوند. بدیهی است هماهنگ نبودن اولیا و مربیان در کار تربیت کودک و ناآشنایی آنان با شیوههای تربیتی یکدیگر، میتواند آسیب جدّی به پرورش کودک وارد سازد و او را دچار سردرگمی و تضاد ذهنی و روحی کند. بر این اساس، تشکیل انجمن اولیا و مربیان و به دنبال آن، تعامل آنان با یکدیگر، گامی است مؤثر در راه همسویی آنها با همدیگر درباره مسئله تربیت دانشآموز. بیگمان، با این همگامی، دانشآموز به بهترین شکل تربیت خواهد شد و در نتیجه، او شخصیتی بالنده و شکوفا به دست خواهد آورد. اهمیت درخور توجه انجمن اولیا و مربیان برای پرورش ایدهآل دانشاندوزان، بهانهای شد تا نوشتار حاضر را به این موضوع اختصاص دهیم و به برخی از فایدههای این حرکت سرنوشتساز اشاره کنیم.
پیدایش انجمن اولیا و مربیان در ایران
از تشکیل نخستین انجمن خانه و مدرسه در سال 1326، بیش از نیم قرن میگذرد و گزارشهای پراکنده رسمی و غیر رسمی که گاه در رسانه‌های نوشتاری چاپ و گاه در سخنرانیها شنیده می‌شود، همه بیانگر سودمندی و اثربخشی مشارکت پدر و مادر در فرآیند رسمی تعلیم و تربیت بوده است، به گونهای که والدین، بخشی از بار سنگین تعلیم فرزندان جامعه را فروتنانه بر دوش کشیدهاند.
پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی، تغییرهای فراوانی در اهداف، وظایف و دامنه فعالیت انجمن به وجود آمد. بر این اساس، روح دینی و اسلامی در شکل و محتوای همه فعالیتهای آن پدیدار شد و تأکید بر تزکیه نفس و پالایش روح و روان از آلودگیها و مفاسد، سرلوحه کار قرار گرفت. امید است با اهتمام خانه و مدرسه به انجمن اولیا و مربیان و با ساماندهی درست آن، گام مؤثری در راه ارتقای آموزش و پرورش کشور برداشته شود.
جایگاه انجمن اولیا و مربیان در نظام تعلیم و تربیت
آموزش و پرورش درست کودکان و نوجوانان، در گرو هماهنگی و کوشش دو سویه خانه و مدرسه است. چنانچه پدر و مادری مسئولیت آموزش و پرورش تربیت فرزند خود را یکسره به مدرسه واگذار کنند و از نیازهای تربیتی فرزند خویش که برآوردن آن، تنها به دست خانواده است، بیخبر بمانند، نمیتوانند امیدوار باشند که فرزندشان هیچگونه کمبود یا مشکلی نخواهد داشت. در مقابل، با توجه به افزایش جمعیت دانش‌آموزان، اگر معلمان نیز فکر کنند میتوانند بدون یاری و هماهنگی با خانواده‌ها، در آموزش وتربیت دانش‌آموزان و شکوفاسازی درست استعدادهای آنها موفق شوند، سخت در اشتباه خواهند بود.
رشد شخصیتی و تحصیلی دانش‌آموزان، پیش از هر چیز، مستلزم برخورداری آنان از فضایی متعادل و هماهنگ در خانه و مدرسه است. امروزه انجمنهای اولیا و مربیان، رایجترین وسیله ارتباط میان خانه و مدرسه شمرده می‌شود. از آنجا که کودک، بخش بزرگی از زندگی خود را در خانه گذرانده است، باید معلم و مسئولان مدرسه از محیط زندگی، فرهنگ و ارزشهای حاکم بر آن محیط آگاهی یابند تا بتوانند آموزش و پرورشِ مدرسه را با استفاده از جنبههای زندگی دانشآموز و با همکاری اولیای وی بارور سازند. مقام معظم رهبری در این باره میفرماید: «اگر ما بتوانیم خانه و مدرسه را از نظر تعلیم و تربیت به یکدیگر متصل کنیم، پیوندی مبارک انجام دادهایم».
مرامنامه انجمن ملی اولیا و مربیان ایران
در مهر ماه 1346، انجمنی به نام انجمن ملی اولیا و مربیان ایران، تأسیس و مرامنامهای نیز برای آن نوشته شد. در این مرامنامه آمده است: «انجمن اولیا و مربیان ایران، سازمانی است غیر انتفاعی و غیر دولتی. این مؤسسه با پشتیبانی و همکاری کسانی که به تربیت عمومی نونهالان و نوجوانان علاقه دارند، تشکیل می‌شود. هدفهای معیّن و مشخصی را بر محور سیاست کل آموزش و پرورش کشور و با معیارهای فدراسیون بین المللی اولیا و مربیان برای نیل به هدفهای خود تعقیب میکند.
انجمن ملی اولیا و مربیان ایران، سازمانی است که در آن، تعصب مذهبی، طبقاتی، نژادی یا سیاسی راه ندارد و صرفا به جنبه تربیتی همگانی متوجه است. همچنین آرمان انجمن، بهسازی روابط اجتماعی در سطح کشور و جهان از طریق تربیت نسل جوان به وسیله کلیه کسانی است که تمام یا قسمتی از وقت، نیرو و کوشش خود را وقف تأمین آینده اجتماع و جهانی که ما در آن زندگی میکنیم، مینمایند و مایلند گذرگاهی مطمئن برای حرکت نسل جوان به سوی آیندهای روشن و خالی از جنگ و نفاق تدارک کنند».
شایسته است انجمن اولیا و مربیان کنونی، با توجه به محتوای بلند مرامنامه یادشده، نشست و تعامل خود را پر بارتر سازد و در ارتقای بازدهی این انجمن بکوشد.
انجمن اوليا ومربيان واهداف آنها
انجمن اوليا ومربيان هر مدرسه هيأت منتخبي است از اولياي دانش آموزان و مربيان همان مدرسه كه با تفاهم و صميميت به منظور تقويت همكاري و مشاركت اولياي دانش آموزان جهت كمك به ارتقاي كيفيت فعاليت هاي آموزش وپرورش و گسترش ارتباط خانه ومدرسه ،ومظهر همكاری خانه و مدرسه در امر تعلیم و تربیت كودكان و نوجوانان است. خانه و مدرسه دو نهاد تربیتی مهم به شمار می آیند كه در صدرعوامل تأثیرگذار بر روند رشد و تكامل رفتار و منش نوباوگان جامعه قرار دارند، و مهمترین عامل در تربیت و رشد فكری و اخلاقی، هماهنگی و همسویی نظری و عملی میان مربیان و خانواده است. برطبق مقررات و ضوابط وزارت آموزش وپرورش انجام وظيفه مي نمايد.
هر یك از دو كانون خانه و مدرسه، به تنهایی امكان عمل موفقیت آمیز نخواهد داشت و باید به عنوان یك مركز و یك نهاد تعلیماتی و تربیتی تلقی شوند و مجموعه سیاست و برنامه هایی كه آموزش و پرورش طراحی و به اجرا درمی آورد، در این دو كانون بر اساس یك سیاست ، یك بینش و یك هدف دنبال شود. اولیا به عنوان صاحبان اصلی سرمایه های باارزش، دارای حق اظهار نظر، حق نظارت و در بعضی موارد حق دخالت در مسائل آموزش و پرورش هستند و تنها در این صورت است كه فرآیند پیچیده و عمیق تربیت و تعلیم می تواند به شكل درست و شایسته ای به اجرا گذاشته شود و موجب رشد و تعالی گردد.
ممكن است رفتار و شیوه های تربیتی مربیان با رفتار و روشهای تربیتی اولیا در خانواده متفاوت و یا احیاناً متضاد باشد كه در این صورت تاثیرهای ویرانگری بر شخصیت كودك دارد. از این اصل مسلم تربیتی میتوان ضرورت ارتباط و تبادل نظر میان اولیا با مربیان را درك كرد . این ارتباط در سیستم آموزشی و پرورشی ما از طریق انجمن اولیا و مربیان صورت می گیرد.
مهمترین نقش در پرورش و رشد فكری و روانی كودك بر عهده ی اولین نهادتربیتی است. از سوی دیگر، تا هنگامی كه اهمیت ارتباط میان خانواده و مدرسه برای اولیا روشن نشود، نمی توان آنها را در مسائل آموزشی و پرورشی دانش آموز مشاركت داد.
خانه و مدرسه زمانی می توانند رسالت آموزشی و تربیتی خاص خود را به نحو مطلوب انجام دهند كه هر یك شناخت تربیتی كافی داشته باشند و نقش تربیتی خاص خود را با بصیرت ایفا كنند. انجمن اولیا و مربیان كه درجهت رشد و آگاهی پدران و مادران و دست اندركاران تعلیم وتربیت در مدارس گام بر می دارد، باید در تعلیم و تبیین نقش های تربیتی خانه و مدرسه اهتمام ورزد.
- اهداف
همفكری ، تلاش، یاری و همكاری برای بهبود و پیشرفت هر چه بهتر امر آموزش و پرورش دانش آموزان از طریق:
1- آگاه كردن اولیا به مسائل دینی، تربیتی ، اخلاقی و مشاوره با آنان در هماهنگ كردن روشهای تربیتی و آموزشی در محیط خانه و مدرسه.
2- ایجاد و تحكیم پیوندهای عاطفی، اخلاقی و انسانی بین اولیا ومربیان.
3- بهره مندی هر چه بیشتر از امكانات اولیا برای تهیه، تدارك و تكمیل امكانات آموزشی- پرورشی و بهداشتی مدرسه.
اهم وظایف انجمن اولیا و مربیان واعضاء
اهم وظایف انجمن اولیا و مربیان مدرسه عبارت است از:
1- مشاوره و برنامه ریزی به منظور تحقق یافتن اهداف انجمن.
2- تهیه برنامه بهداشتی- پزشكی و نظارت براجرای آن در مدرسه.
3- همكاری و همفكری با مدیر به منظور برگزاری جلسات ماهیانه اولیا و مربیان در جهت آموزش بهداشت، مسائل تربیتی، دینی و سواد آموزی.
4- دعوت از اولیای علاقمند به منظور بهره مندی از خدمات و یاریهای آنان برای تهیه و تدارك و تكمیل امكانات آموزشی -پرورشی مدرسه.
5- همكاری و همفكری با مدیر و مربیان مدرسه در مورد برنامه های اوقات فراغت دانش آموزان و انجام گردشهای علمی - تفریحی.
6- قبول هدایا و كمكهای مالی از اولیا و دیگر افراد خیر و علاقمند.
آموزش خانواده ها برای تربیت نسل نو
خانواده در هر جامعه ای به عنوان زیربنای مستحكم ساخت اجتماعی، عامل اصلی حفظ و حراست از ارزشهای اخلاقی و اجتماعی است. از این رو یكی از اهداف انجمن، آموزش به خانواده ها به منظور آشنا ساختن آنان با اصول برخوردهای تربیتی و نیز ایجاد زمینه های لازم برای مشاوره خانواده است كه می تواند پیش زمینه ای درجهت رشد خانواده ها و همسویی آنان با نظام تربیتی باشد. اگر خانواده در سالهای نخست زندگی كودكان برخوردهای صحیح و اصولی با آنان داشته باشند و پیش از ورود به مدرسه، زمینه های لازم را برای آشنایی كودك با محیط مدرسه فراهم كند، مشكلات بسیاری را از دوش مربیان و معلمان برداشته و زیر بنای مستحكم و قابل اعتمادی برای كودك ایجاد می كنند.
اهمیت ارتباط میان والدین با مربیان
دكتر لی سالك، یكی از استادان روانشناسی كودك و متخصص كودكان در دانشگاه كورنل ، درباره اهمیت ارتباط میان والدین با مدرسه می گوید:" وقتی كودك می بیند كه شما مدرسه و فعالیتهای مربوط به آن را آنقدر مهم می دانید كه در آن شركت می كنید، دردرون خود احساس رضایت می كند. شركت در جلسات خانه و مدرسه به فرزند شما می فهماند كه اطلاعات بی واسطه و آزادانه بین شما و آموزگار او رد و بدل می شود. اگر شما به مدرسه اهمیت بدهید، كودك نیز برای مدرسه و آموزگارش احترام بیشتری قابل می شود. وی می گوید كودكانی كه والدینشان درفعالیتهای مربوط به مدرسه شركت می كنند ، نوعی روحیه اجتماعی پیدا می كنند و نسبت به جامعه و مسائل مربوط به آن احساس مسئوولیت بیشتری دارند. كلیه كودكان، مدرسه را كمی شبیه خانواده، و خانواده را كمی شبیه مدرسه می دانند
الف – ترتيب اعضاء
1- مدير مدرسه
2- يكي از معاونين و انتخاب مدير
3- نماينده ي شوراي معلمان
4- معاون پرورشي يا يكي ازمربيان امور تربيتي ، و در صورت نبود مربي ، يكي از معلمان آگاه به مسائل تربيتي به انتخاب مدير
5- برگزيدگان اولياي دانش آموزان
تبصره ي1:تعداد اولياي دانش آموزان و نحوي انتخاب آنان جهت عضويت درانجمن و چگونگي وزمان تشكيل جلسات برابرماده ي
19 آيين نامه ي انجمن مركزي اوليا ومربيان خواهد بود. ( دربند 20 شرح وظايف ، به آن اشاره شده است .)
تبصره ي 2 : درصورت لزوم ، مدير مدرسه مي تواند ازنماينده ي شوراي دانش آموزان و برحسب موارد از افراد ذي ربط و صاحب نظر براي شركت درجلسات انجمن دعوت كند.
ب- شرح وظايف انجمن اوليا و مربيان آموزشگاه
1-تأمين مشاركت فكري ، فرهنگي ، عاطفي وآموزشي اوليا وتقويت ، هماهنگي و همسويي تربيتي و آموزشي خانه ومدرسه
2-جلب همكاري اولياي دانش آموزان جهت مشاركت و كمك و ارتقاي كيفيت فعاليت هاي مربوط و ارائه ي پيش نهادهاي لازم به مدير مدرسه
3-مشاوره و برنامه ريزي درجهت تحقق هرچه بهتر اهداف انجمن
4-همكاري و مشاركت با شوراي معلمان دربرگزاري كلاس هاي فوق برنامه
5-برنامه ريزي و تصميم گيري جهت تشكيل جلسات آموزش خانواده
6- همكاري و مشاركت بامدير مدرسه دراجراي فعاليت هاي پرورشي ، برگزاري اردوهاي دانش آموزي و بازديد از مراكز علمي ،
آموزشي وفرهنگي
7- تلاش و همكاري براي جلب مشاركت اولياي دانش آموزان ، صاحبان ِحَرف ، افراد خير ومؤسسات خيريه درتأمين امكانات مورد
نياز و بهبود اداره ي امور مدرسه
8- تهيه ي برنامه ي بهداشتي و پزشكي با مشاوره ي افراد آگاه ، و كمك به مراقبان بهداشت ونظارت براجراي آن درمدرسه
9- همكاري م مشاركت درباره ي چگونگي قدرداني از كاركنان ، اولياي دانش آموزان و اعضاي شوراهاي مدرسه با رعايت ضوابط ومقررات مربوطه
10- برنامه ريزي و تشكيل جلسات عمومي اولياي دانش آموزان
11- نظارت برچگونگي اخذ كمك هاي مردمي با رعايت قوانين و مقررات مربوطه
12- تشكيل شوراي مالي مدرسه با عضويت مدير مدرسه ، رئيس انجمن ونماينده ي شوراي معلمان دراولين جلسه ي انجمن
13- مشاركت دراجراي برنامه هاي كارآموزي هنرجويان در هنرستان ها
14- نظارت برنحوي هزينه ي وجوه حاصل از كمك هاي مردمي ، خدمات فوق برنامه ، سرانه ي دانش آموزان وكمك هاي شوراهاي آموزش وپرورش از طريق شوراي مالي و مطابقت موارد هزينه با برنامه هاي مصوب شوراي مدرسه
15- بررسي و اتخاذ تصميم نسبت به سرويس رفت وبرگشت
16- انتخاب نماينده براي شركت در شواري مدرسه
هم چنين براساس موارد آيين نامه ي انجمن اوليا ومربيان واحدهاي آموزشي ، وظايف زير نيز بر عهده ي انجمن اوليا ومربيان مدرسه مي باشد :
ماده ي 16– مدير مدرسه موظف است حداكثرتا اخرمهرماه هرسال ( پايان هفته پيوند ) از تمام اولياي دانش آموزان دعوت به عمل آورد وپس از تشكيل جلسه ي عمومي اوليا ، با استفاده از آگاهي هاي خود مخصوصاً محتواي كتاب آشنايي با انجمن اوليا ومربيان ؛ لزوم تشكيل ، فوايد و وظايف انجمن امده است براي آنان تشريح كند.
ماده ي 19 – تعداد اعضاي اولياي منتخب براي عضويت درانجمن مدرسه برمبناي زير تعيين مي شود:
1- درمدارسي كه عده ي دانش آموزان آن ها كم تر از 300 نفرباشد، عده ي اولياي منتخب جمعاً هفت نفرخواهد بود كه چهار نفر عضو اصلي و 3 نفربقيه عضو علي البدل هستند.
2- در مدارسي كه عده ي دانش آموزان آن ها بيش از 300 نفرباشد، به ازاي هر 100 نفردانش آموز اضافي يك نفراز اوليا بر تعداد اعضاي اصلي افزوده مي شود . ولي عده ي اعضاي علي البدل هم چنان 3 نفرخواهد بود.
ماده ي 20- مدت زمان كار انجمن اوليا ومربيان هر مدرسه يك تحصيلي است ودر مهرماه هرسال انتخابات بايد تجديد شود . اعضاي انجمن سال گذشته در صورت برخورداري از شرايط انتخاب مي توانند دوباره خود را براي عضويت در انجمن نامزد كنند.
آگاهی بیشتر از ویژگی‌های اخلاقی دانشآموز؛ ثمره همکاری اولیا و مربیان
مربیان باید پیش از هر چیز، از ویژگی‌های روانی و اخلاقی شخصی که به تربیت او همت میگمارند، آگاهی یابند تا بر اساس آنچه در خور شخصیت اوست، رفتار کنند و او را به کمالی شایسته برسانند. تشکیل انجمن اولیا و مربیان، فرصتی است مناسب تا آنان با رایزنی با همدیگر، از زوایای اخلاقی دانشآموز که از نگاه یکدیگر پنهان مانده است، آگاهی یابند و در نتیجه، با شناختی درست از زمینههای تربیتی وی، در راه پرورش او گام بردارند. بر این اساس، معلم باید والدین را به حرف زدن تشویق و پس از شنیدن سخنان آنان، اطلاعات درون مدرسه کودک را بازگو کند. آنگاه هر دو با هم بکوشند تا درباره اقدام بعدی بیندیشند. هرگاه معلم در مشاوره، مهارت و تبحر لازم را داشته باشد، میتواند با تجزیه و تحلیل رفتار دانشآموز، دید تازهای به والدین بدهد تا درباره ویژگی‌های فرزندشان بیندیشند. در چنین مصاحبههایی، نقش معلم آگاه یا مشاور آن است که به گفتههای والدین گوش دهد، با آنان هماحساسی کند و فراموش نکند که پیشنهادهای مثبت والدین باید تشویق و تقویت شود. در نهایت، ممکن است والدین درباره نگرشهای خود در مورد فرزند، به بینش جدیدی برسند که این بینش، احتمالاً به ایجاد تغییرهایی در رفتارشان با کودک میانجامد.
انجمن و مشکلات آموزشی و تربیتی دانش‌آموزان
تجربه نشان داده است که بسیاری از مشکلات رفتاری دانشآموز، تنها بر اثر ارتباط خانه و مدرسه برطرف می‌شود. همخوانی و هماهنگی خانه و مدرسه در تربیت دانشآموز بسیار مهم است. اگر والدین به نوع رفتاری که مدرسه میکوشد آن را به کودک القا کند، بیتوجه باشند یا اگر مدرسه، در بهوجود آوردن ارزشهایی بکوشد که در خانه وجود ندارد، احتمال یادگیری کودک، ناچیز است. هرگاه خانه و مدرسه بتوانند درباره رفتار مطلوب کودک توافق کنند، دانشآموز با تضاد روبهرو نمیشود.
همکاری مدرسه و خانواده، معلمان و مربیان را در شناخت مسائل و در نتیجه، در حل مشکلات یاری میکند. برای مربی و معلم در مسئله تعلیم و تربیت، گاه مسائلی پیش میآید که چارهجویی آنها مستلزم آگاهی از علتهایی است که از شرایط خانوادگی سرچشمه میگیرد و آگاهی معلم از این مشکلات در بر طرف ساختن به موقع آن مؤثر خواهد بود.
نقش والدین در ایجاد هماهنگی میان خانه و مدرسه
خانه و مدرسه در انجام وظایف تربیتی دانشآموز، مکمّل یکدیگرند و ایجاد هماهنگی لازم میان این دو کانون، در گرو انجام وظیفه درست آنان در برابر یکدیگر است. در اینجا به برخی از وظایف پدران و مادران در راه ایجاد هماهنگی میان خانه و مدرسه اشاره میکنیم:
1-به معلم فرزند خود با دید احترام نگاه کنند و اگر از کار او انتقاد دارند، دور از حضور فرزند، با اولیای مدرسه در میان بگذارند.
2-همواره در جریان هدفها و برنامه‌های آموزشی و تربیتی مدرسه قرار گیرند. دستکم ماهی یکبار، وضعیت رفتاری و اخلاقی فرزند خود را از معلم و مدرسه جویا شوند.
3-برای شرکت در جلسات انجمن اولیا و مربیان یا کلاسهای آموزش خانواده، زمانهایی را در زندگی خود در نظر بگیرند و برای این کار اعلام آمادگی کنند.
4-درباره برنامه‌های آموزشی و تربیتی فرزند خود با توجه به دوره تحصیلی او، معلومات لازم را بهدست آورند.
5-با کمک مدرسه، ابزارها و تکنولوژی جدید آموزشی را برای فرزندان خود تهیه کنند.
*شناسایی مهارتهای اولیای دانش آموزان
بسیاری از پدران و مادران، نقشهای اجتماعی و مهارتها و تخصّصهای گوناگونی دارند. مدیریت مدرسه باید با ابتکار عمل، بخشی از نیازهای مدارس را با این تواناییها پیوند دهد و از توان کاری اولیا برای حلّ مشکلات مدرسه بهره جوید. یکی نجار است و میتواند با هماهنگی قبلی، در تعمیر در و پنجره مدرسه کمک کند. دیگری دندانپزشک است و میتوان از وجود او برای حفظ بهداشت دهان و دندان دانش‌آموزان استفاده کرد. یکی هم کتابدار است و به کمک او میتوان کتابخانه مدرسه را فعال و منظم کرد و دیگری، شاعر، نویسنده یا هنرمند است و در کارهای ادبی و هنری میتوان از او بهره برد.
انجمن اولیا و مربیان، میتواند تدبیری به کار گیرد تا در آغاز سال تحصیلی، اطلاعات جامعی از کسب و کار اولیا به دست آورد و سپس از اولیای داوطلب تقاضای همکاری کند. بدین ترتیب، میتوان در حرکتی خودجوش و با کمترین هزینه، از اولیای کار آشنای دانش‌آموزان برای ساماندهی امور مدرسه و برطرف کردن کمبودهای آن بهره برد.
*انجمن اولیا و مربیان و شکلدهی به شخصیت اجتماعی دانشآموز
یکی از ثمرههای شرکت والدین در فعالیتهای مدرسه، کمک به فرآیند اجتماعی شدن کودکان از راه الگودهی عملی به آنهاست. کودک با مشاهده همکاری والدین خود در فعالیتهای محیط تحصیلیاش، از همان سالهای نخست زندگی خویش، یاد میگیرد به حقوق دیگران احترام بگذارد، حقوق جمعی را محترم شمارد و فعالیتهای گروهی و مشارکت در آنها را با اهمیت بپندارد.
از آنجا که مدرسه بعد از خانه، مهمترین نهادی است که در رفتار و کردار و دگرگونی عواطف نوجوانان، نقش اصلی را بر عهده دارد، با برنامه‌ریزی درست و مشارکت معلمان و والدین میتوان حس همکاری، همدردی، آداب اجتماعی، سازگاری، نظمپذیری، ایثار، تفکر منطقی، شناخت و احترام به حقوق دیگران و حل مشکلات را در محیطهای آموزشی به دانش‌آموزان آموخت.
*تعامل اولیا و مربیان و همسویی در تربیت دانشآموز
همکاری اولیا و مربیان، در ایجاد همسویی میان آنان درباره تربیت دانشآموز نقش مهمی دارد. از ثمرههای سودمند مشارکت والدین در تصمیمگیریها و برنامهریزیها، نزدیکی نگرش‌ها و انتظارها و درنتیجه، ایجاد همسویی در شیوههای تربیتی خانه و مدرسه است که از آسیبهای تربیتی ناشی از روشهای چندگانه و معارض، جلوگیری میکند.
هرگاه سخن از مشارکت به میان میآید، نکته اساسی، ایجاد زمینه شکوفایی افکار عمومی، به منظور همکاری و همیاری با دستگاه آموزش و تربیت، در راه تحقق اهداف آموزشی و تربیتی است. در جامعه، فضای آموزشی با تفکر مشارکت مردم با نهادهای تربیتی آمیخته است که در آن، والدین و مربیان، انتظارهای مشابهی در زمینه رشد و تربیت کودکان و نوجوانان دارند و در کار مهم پرورش دانشآموز همسو و هماهنگ هستند؛ چرا که تنها در این صورت، دانشآموز از شخصیتی یکپارچه و سامانیافته برخوردار خواهد شد.
*اصول حاکم بر برقراری ارتباط میان خانه و مدرسه
رابطه خانه و مدرسه، رابطه جسم و روح است که هیچکدام بدون دیگری نمیتواند به اهداف خود برسد. برای ایجاد این رابطه، باید اصولی را رعایت کرد که به آنها اشاره میکنیم:
1-اصل انسجام؛ یعنی اینکه والدین و مربیان تکالیف خود را مشخص و بدان عمل کنند و به حقوق یکدیگر احترام گذارند.
2-اصل آگاه بودن؛ یعنی مدرسه از شرایط خانوادگی دانشآموز، و خانواده از مقررات مدرسه آگاه باشد.
3-اصل استمرار؛ ارتباطهای موردی، مشکل را حل نمیکند، استمرار است که ارتباط را استوار میسازد.
4-اصل سازگاری و انتقادگری؛ ما نباید انتظار داشته باشیم که دیگران همه سخنانمان را تأیید کنند و با ما هماهنگ باشند.
5-اصل خوب شنیدن و خوب گفتن؛ خوب گفتن، یعنی صریح، روشن و مؤدبانه سخن گفتن و خوب شنیدن؛ یعنی با احترام و دقت شنیدن.
6-اصل اعتماد متقابل؛ مدرسه و معلمان باید نگه دارنده اسرار یکدیگر باشند و از آشکار کردن آن پیش دیگران بپرهیزند.
7-اصل چهره به چهره؛ یعنی اینکه اولیا و مربیان به ارتباط تلفنی یا کتبی بسنده نکنند؛ چرا که بسیاری از مشکلات با ارتباط چهره به چهره حل می‌شود.
*فقر فرهنگی و معیشتی، دو مانع تعامل اولیا با مربیان
فقر فرهنگی و مشکلات معیشتی مردم، میتواند از موانع تقویت و گسترش انجمنهای اولیا و مربیان بهشمار آید؛ زیرا فقر فرهنگی اولیای دانشآموز سبب می‌شود درک ضعیفی از مشارکت داشته باشند و به علت مشکلات معیشتی نیز نتوانند زمان کافی را برای همکاری با مدرسه فرزندانشان اختصاص دهند. البته نمیتوان منکر این واقعیت شد که همه پدران و مادران اعم از بینیاز و نیازمند، به سرنوشت تربیتی و تحصیلی فرزندان خود علاقهمندند و این کار، خود، انگیزهای قوی در امر مشارکت به شمار میآید. از این رو، بر مسئولان جامعه است که با برنامه‌ریزی درست، بستر مشارکت حداکثریِ اولیا را فراهم سازند.
(مهمترین راه های مشارکت اولیای دانش آموزان)
1- در قلمرو آموزش و تدریس به ترتیب درجه اهمیت
عبارتند از:
- همکاری در ایجاد هماهنگی بین فعالیت های آموزشی و پرورشی مدرسه و خانواده
- شرکت در جلسات مشترک با معلمان برای بهبود فعالیت های مدارس
- مساعدت در شناسایی مشاغل و هدایت تحصیلی و شغلی فراگیران
- مساعدت در شناسایی نیازهای آموزشی و پرورشی فراگیران
- همکاری در برگزاری مسابقات گوناگون آموزشی و پرورشی مدارس
2- در قلمرو امور مربوط به کارکنان مدرسه به ترتیب درجه اهمیت
عبارتند از:
- همکاری در برگزاری هرچه باشکوه تر مراسم بزرگداشت مقام معلم
- تقدیر و تشکر از فرهنگیان و معلمان فعال و دلسوز بازنشسته همکاری و مساعدت در انجام سفرهای زیارتی و سیاحتی فرهنگیان مساعدت در تاسیس صندوق قرض الحسنه مدرسه
3- در قلمرو مربوط به امور دانش آموزان به ترتیب درجه اهمیت
عبارتند از:
همکاری در تهیه هدایا و جوایز به منظور تشویق و ترغیب دانش آموزان
همکاری در ارائه خدمات رفاهی به دانش آموزان کم بضاعت
همکاری در برگزاری گردش های علمی، آموزشی، تفریحی وتربیتی دانش آموزان
مشارکت در برگزاری مراسم مذهبی و تشویق دانش آموزان به انجام فرایض دینی
همکاری در ارائه خدمات بهداشتی برای تامین بهداشت جسمی و روانی دانش آموزان
4- در قلمرو امور مالی و اداری مدارس به ترتیب درجه اهمیت
عبارتند از:
1-ارائه کمک های مالی و مادی به مدارس
2- مساعدت فکری به مدیریت مدارس در اداره بهتر واحد آموزشی
3-همکاری در زمینه حسابداری و ثبت دفاتر مالی مدارس
4-همکاری در جذب و جلب کمک های مالی و مادی خیرین به مدارس
5-همکاری در تامین هزینه های مصرفی مدارس از قبیل قبض های آب و برق، تلفن و گاز
5- در قلمرو ارتباط مدرسه و اجتماع به ترتیب درجه اهمیت
عبارتند از:
1-حضور فعال در انجمن اولیا و مربیان و مشارکت در فعالیت های مدارس
2- همکاری در انعکاس نظرات و انتظارات مردم از مدارس
3- مساعدت در برقراری ارتباط موثر مدارس با مساجد و اماکن مذهبی و دینی جامعه
4- همکاری در استفاده مدارس از مراکز فرهنگی، تربیتی و آموزشی موجود در جامعه
5- مساعدت در انتقال صحیح فرهنگی، دینی و ملی به دانش آموزان
6- در قلمرو تسهیلات و تجهیزات آموزشی و کمک آموزشی مدارس به ترتیب درجه اهمیت
عبارتند از:
1-همکاری در تامین امکانات بهداشتی و کمک های اولیه مدارس
2- مساعدت در تهیه وسایل آموزشی و کمک آموزشی مدارس
3-مشارکت در بهسازی و زیباسازی محیط و فضاهای مدارس
4- همکاری در مرمت و تعمیر وسایل و امکانات و تجهیزات مدارس
5-تهیه و تامین وسایل و امکانات و تجهیزات موردنیاز مدارس
6-راه های جلب مشارکت دانش آموزان در امور مدرسه
چرا اولیا در مشارکت با مدرسه جدی نیستند؟
بیان مسئله :
« مشارکت های مردمی» یکی از عبارتهایی است که امروزه در آموزش و پرورش رایج شده و منظور از آن شیوه هایی است که به وسیله ی آن ها مردم با استفاده از توانایی های خود ، خدمات کمی و کیفی به آموزش و پرورش ارائه می دهند. از آنجا که منابع دولتی برای امر مهم آموزش و پرورش محدود و جمعیت جوان کشور رو به افزایش است ، ضرورت استفاده از مشارکت های مردمی بیش از گذشته احساس می شود.متولیان آموزش و پرورش در سطح کلان برآن شده اند ، ضمن نهادینه کردن مشارکت های مردمی و برنامه ریزی جهت جلب و جذب این مشارکت ها ، بخشی از نیازمندی های آموزشی و پرورشی را تأمین کنند. بدون تردید ، این مهم می تواند با استفاده از قابلیت های گوناگون خانواده ها عینیت یابد. تجربه ی کشورهای موفق در آموزش و پرورش گواه این ادعا است که مشارکت اولیاء در ارائه ی خدمات آموزشی و پرورشی به مدرسه ها ، همواره با اثربخشی چشمگیر، ثبات برنامه ریزی و موفقیت همراه بوده است.
اهمیت موضوع:
مشارکت واقعی و جدی قشرهای متفاوت مردم در اداره ی امور جامعه و بیش از هر جا در آموزش و پرورش و در سنگر مدرسه معنای درست خود را پیدا می مند. این مشارکت در صورتی تحقق می یابد که بهترین روابط ، یعنی حسن تفاهم ، اعتماد ، همدلی ، هم اندیشی و صمیمیت میان اولیاء و مربیان برقرار باشد.
موانع و کاستی ها:
کاستی های جلب مشارکت مردمی را در عوامل ذیل می توان یافت :
1. ضعف مدارس در برقراری ارتباط با اولیاء و اطلاع رسانی صحیح و به موقع.
2. ضعف در برنامه ریزی و عملکرد یا ناهماهنگی در نگرش ها و تصمیم گیری ها
با توجه به گوناگونی مدارس از نظر آموزشی ، اجتماعی و فرهنگی.
3. فعال نبودن دانش آموزان در امر مشارکت.
4. فعال نبودن معلمان در امر مشارکت.
5. نبود تبلیغات و آگاه سازی برای جلب مردم به مشارکت .
راهکارها:
مهم ترین عامل در ایجاد جلب مشارکت های مردمی در آموزش و پرورش آگاه کردن مردم از تمام جوانب مشارکت است. برای این منظور می توان به اقدامات زیر دست زد:
1. شرکت دادن مردم در جلسات عمومی انجمن اولیاء و مربیان.
2. ترغیب خانواده ها به شرکت مستمر در کلاس های آموزش خانواده.
3. گسترش تبلیغات رادیو و تلویزیونی در این زمینه.
4. استفاده از نقش شوراهای آموزش و پرورش در جهت آگاهی دادن به مردم.
5. دعوت از اولیاء برای حضور مکرر در مدرسه و پیگیری وضعیت تحصیلی فرزندان خود.
6. برپایی نمایشگاهی از حاصل کار دانش آموزان و معلمان.
7. تجلیل از افراد خیر و معرفی آنان به مردم.
8. دعوت از اولیاء جهت بازدید از مدرسه های موفق.
9. تشویق مردم به مطالعه ی مجلات علمی و تربیتی.
روش های پیشنهادی برای جلب مشارکت:
1. آگاه ساختن معلمان در مورد توانایی و ظرفیت عظیم اولیاء در آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان.
2. آموزش معلمان در جهت تقویت مهارت های ارتباطی آنان با اولیاء برای شناخت بهتر انتظارات و نیازهای طبقات مختلف اجتماعی.
3. ایجاد تغییر و تحول در نحوه ی تشکیل انجمن اولیاء و مربیان در مدرسه.
4. تقویت مهارت های آموزشی و پرورشی اولیاء.
5. ایجاد تحول در جامعه ی محلی اطراف مدرسه، بازدید معلمان از خانه ی دانش آموزان پر مسئله، حضور داوطلبان در مدرسه و ...
* راههای گسترش مشارکت اولیاء و مربیان:
مهم ترین انتظارات اولیاء از مدیران بر اساس نتایج به دست آمده عبارتند از:
1. حضور همه جانبه ی اولیاء و مربیان در تصمیم گیری های آموزشی و اداره ی مدرسه.
2. اطلاع رسانی دقیق و به موقع درباره ی وضعیت تحصیلی و تربیتی دانش آموزان و مسائل و مشکلات مدرسه.
3. قدردانی از فعالیت ها و همکاری های اولیاء در مدرسه.
4. ایجاد فضای لازم برای رشد و شکوفایی استعدادهای دانش آموزان.
5. استفاده مناسب از توانایی های تخصصی و مهارتی اولیاء.
6. برگزاری جلسات مشترک اولیاء و مربیان به طور مستمر.
7. کیفیت بخشی به امر آموزش در مدرسه
*پیشنهادها :
1ـ جهت فراهم نمودن زمینه‌ی مشارکت مردم در آموزش و پرورش، اصلاح ساختار فعلی آموزش و پرورش امر ضروری به نظر می‌رسد و در ساختار جدید می‌بایست اختیاراتی به مدیران مدارس، معلمان، دانش‌آموزان و اولیای آنها و مردم داده شود.
2ـ به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر بین فعالیتهای تربیتی مدارس و خانواده‌ها آموزش خانواده می‌باید با جدیت پیگیری گردد.
3ـ به منظور فراهم نمودن زمینه‌ی مشارکت بیشتر اولیای دانش‌آموزان می‌باید در آیین نامه اجرایی مدارس اختیارات بیشتری به انجمن اولیا داده شود.
4ـ مدیران مدارس می‌باید نسبت به نقش مشارکت اولیای دانش‌آموزان در بیشتر اهداف واحدها ی آموزشی توجیه گردند تا خود مدیران امر مشارکت اولیا را تسهیل نمایند.
5ـ مشارکت، بستر فرهنگی و اجتماعی مناسب می‌طلبد، از این رو ضرورت دارد دولت در برنامه‌های توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خود به این امر توجه کند، و در جهت نهادینه نمودن فرهنگ مشارکت در جامعه تلاش کند.
6ـ به جای گسترش مدارس غیر انتفاعی، پیشنهاد می‌گردد کیفیت مدارس دولتی بالا رود تا اولیا مشارکت بیشتری داشته باشند.
ارائه‌‌ی گزارش فعالیتهای مدارس به اولیا موجبات همکاری بیشتر آنها خواهد شد.
7ـ برداشت و تصور مسئولان آموزش و پرورش و مردم نسبت به مفهوم مشارکت متفاوت و محدود می‌باشد. شایسته است جهت هماهنگی دیدگاه‌ها و تقویت نگرش‌ها برنامه‌ریزی گردد.
8ـ اولیای دانش‌آموزان و مردم از اهمیت مشارکت و نقش آن در پیشبرد آموزش و پرورش آگاهی لازم را ندارند، ضرورت دارد وزارت آموزش و پرورش با همکاری رسانه‌های گروهی به ویژه صدا و سیما برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت در این زمینه تدارک ببیند.
9ـ مدیران سطوح مختلف وزارت آموزش و پرورش به ویژه مدیران مدارس نقش مهمی در چگونگی مشارکت مردم در آموزش و پرورش دارند. تحقق یا عدم تحقق مشارکت مردم در بسیاری از موارد به این مدیران بستگی دارد؛ لذا شایسته است برای آگاه سازی مدیران از این امر، برنامه‌های آموزشی خاصی تدارک دیده شود.
10ـ اولیای دانش‌آموزان در حال حاضر نقش چندانی در اداره مدرسه ندارند، می‌بایست توسعه‌ی مشارکت اولیا در امور مدارس قانونمند گردد.
11ـ لازم است فرهنگ مشارکت و اهداف آن و نقش مشارکت در بهبود و بهسازی جامعه برای همگان روشن گردد.
12ـ آموزش و پرورش طرحی را فراهم نماید تا تجربه‌های مدیران، معلمان و کارکنانی را که در امر مشارکت موفق بوده‌اند به صورت مدون جهت بهره‌مندی در اختیار مدارس قرار گیرد.
13ـ نظر به این که مدیران مدارس نقش مهمی در جلب مشارکت دارند؛ پیشنهاد می‌شود ویژگی‌های مدیران موفق در این مورد به صورت مستند در آید.
14ـ با توجه به تأکید اسلام به مشارکت و اهمیت آن لازم است تحقیقاتی در مورد مشارکت در فرهنگ اسلامی هم صورت گیرد تا ابعاد و اهمیت مشارکت در دین مبین اسلام به خوبی روشن گردد.
15ـ نظر به این اکثر تحقیقات انجام شده در مورد مشارکت بیشتر به مشارکت مالی و مادی توجه کرده‌اند، لذا لازم است در مورد ابعاد مشارکت و راههای مشارکت غیر مادی هم تحقیقاتی صورت گیرد.
من الله التوفيق
بهار 88
مطالب مشابه :
جلسه شورای انجمن اولیاء ومربیان
اساسنامه انجمن مرکزی اولیا ومربیان انجمن اولیاء ومربیان ناحیه تقدیر از
نوجوانی جبار باغچه بان
مشارکت انجمن اولیا انجمن اولیا ومربیان تبریز نوشته شد و تقدیر نامه‌هایی از
انجمن اولیا ومربیان
مرامنامه انجمن ملی اولیا و و انسانی بین اولیا ومربیان تقدیر و تشکر از
پیشنهادات ما برای بالا بردن حجاب و عفاف آموزشگاه:
مشارکت انجمن اولیا انجمن اولیا ومربیان کتابخوانی با عنوان نامه ای به
آئين نامه ساماندهي تخصص ها و مهارت هاي اوليا
و راهکار به انجمن اولیا و مربیان مدرسه را جهت دریافت تقدیر نامه، تا پایان مرداد
جلسه شورای انجمن اولیاء ومربیان ناحيه3کرمانشاه
آيين نامه شوراهاي انجمن ومربیان سازمان ضمن تقدیر و انجمن اولیا ء ومربیان
گزارش ابتكارات و فعاليت هاي انجام شده در دی ماه 90
سازمان مرکزی انجمن اولیا اساسنامه انجمن مرکزی اولیا ومربیان جمهوری اسلامی تقدیر نامه.
برنامه سالانه گروه آموزشی پایه ششم مجتمع آموزشی طور دهان
تقدیر نامکه انجمن اولیا ومربیان سرگروه ومعلمان پایه ششم به اندازه تهیه ی تقدیر نامه
برچسب :
تقدیر نامه انجمن اولیا ومربیان