رادیوبیولوژی از زبان پدر علم رادیوبیولوژی ایران پروفسور حسین مزدارانی

- به نام خدا و با سلام به شما و همه آنهایی که متن این مصاحبه را مطالعه میکنند. عرض شود در سال1356 دوره ی کارشناسی رادیولوژی را در دانشگاه علوم پزشکی ایران سابق شروع کردم،اولین دوره کارشناسی رادیولوژی ایران بودیم و به سبب انقلاب فرهنگی و تعطیلی دانشگاهها فارغ التحصیلی ام طولانی شد و بالاخره در سال 1362 فارغ التحصیل شدم. در اون دوره هشت نفر بودیم که فارغ التحصیل شده بودیم. به محض تمام شدن دوره از طریق ستاد انقلاب فرهنگی آن زمان برای ادامه تحصیل به من بورس داده شد که برای ادامه تحصیل به انگلستان، اسکاتلند رفتم. دوره فوق لیسانس را بیوفیزیک- بیولوژی تشعشع خوندم که موضوع پایان نامه من رادیوبیولوژی بود. در دوره ی دکتری هم در زمینه اثرات سیتوژنتیکی پرتوهای یونساز و مکانیزم حساسیت پرتوی کروموزومها و ترمیم DNA مطالعه و تحقیق کردم. در سال 1367 دکتری گرفتم. همان سال به ایران برگشتم و در دانشگاه تربیت مدرس مشغول فعالیت شدم. اگر بخواهید از عملکرد من در این 22 سالی که فعالیت علمی میکنم مطلع شوید بهتره به CV من مراجعه بشه. اما تمام سعی و تلاش من در طی این سالها این بود که ثابت کنم رادیوبیولوژی فقط دو واحد درسی نیست و یک علم multidisciplinary و در حال پویایی مداوم است که خدا را شکر تا حد زیادی موفق شدم. کتابهایی که ترجمه و تالیف کردم و همچنین مقالاتی که از نتایج تحقیقاتی من با همکاری دانشجویان بسیار عزیز و علاقمندی که با من کار کردند منتشر شد همه نشانگر غنای این علم از یک سو و از سوی دیگر جای کار بسیار زیاد این علم در ایران را نشان می دهد. شعار همیشگی من از روز اول کارم در دانشگاه این بیت از حضرت سعدی بود که:

به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل که گر مراد نیابم به قدر وسع بکوشم

امیدوارم همه علاقمندان رادیوبیولوژی و دانشجویان عزیز به مفهوم این بیت اقتدا کنند و با تمام توان در پی اموختن و اشاعه علم رادیوبیولوژی باشند

- اسم رشته رادیوبیولوژی بود؟

- اسمش نه، Radiation Cytogenetics، سیتوژنتیک تشعشع و در دپارتمان پاتولوژی تجربی (Experimental Pathology)بود.

- یک مقدمه ای در مورد علم رادیوبیولوژی چه در گذشته چه در امروز و چه در آینده را لطفاً توضیح بدید.

- ترجیح می دم اینهارو براتون بنویسم. از طرفی اگر مقدمه هایی که در کتاب های رادیوبیولوژی برای رادیولوژیست، دزیمتری بیولوژیکی، عواقب انفجارهای اتمی نوشتم را مطالعه کنید همش سرگذشت رادیوبیولوژی و جایگاه ما در این علم است. همین قدر بسنده می کنم که رادیوبیولوژی یکی دو سال پس از کشف اشعه ایکس و رادیواکتیویته متولد شد و به سرعت رشد کرد و امروزه با توسعه علوم زیستی از جمله علوم سلولی و مولکولی و ژنتیک در حال توسعه همه جانبه است. توصیه می کنم مطالب مقدمه کتابها را در اختیار علاقمندان رشته رادیوبیولوژی قرار دهید.

- در مورد این که چی شد شما به این فکر افتادید که ارشد رشته ی رادیوبیولوژی حفاظت را توی ایران تأسیس کنید؟ و تا الآن چه بازخوردهایی را دریافت کردید؟

- این که به دنبال تأسیس رشته ی رادیوبیولوژی رفتیم به خاطر نیاز بود. در همه ی دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی معتبر دنیا در زمینه رادیوبیولوژی تحقیق و تدریس می شود. نمونه اش کتاب هال که برای همه تخصص های رادیولوژی در اروپا و آمریکا تدریس می شود. در ایران این رشته شناخته شده نبود نه اینکه اصلا ندانند بلکه گستره کاری و قرار دادن آن در جایگاه علمی مستقل را نمی دانستند. به همین دلیل لازمه اش این بود که بگیم اصلاً رادیوبیولوژی چی هست!

رادیوبیولوژی از زمانی که پرتوها کشف شدند شاید یک سال نگذشته بود که اثر پرتو را دیدند. بکرل اولین کسی بود که دید وقتی رادیم را با خودش حمل می کنه روی پوستش سوختگی ایجاد می شه. از همان زمان به بعد به دنبال این بودند که چرا این اتفاق رخ می ده. تابش گيري های خیلی شدیدی که به خاطر استاندارد نبودن دستگاهها و مواد پرتوزا وجود داشت باعث شده بود که خیلی از افراد دچار آسیب های تشعشعی به خصوص روی پوست بشوند و همین اثرات بود که خیلی زود باعث شد پرتوها وارد پرتو درمانی شوند. شاید حدود 10سال پس از کشف اشعه بود که گفتند از همین پرتوها به خاطر اثرهایی که روی بافتها ایجاد می کند برای درمان سرطان استفاده بشه. ولی دیگه از زمانی که اون انفجار هیروشیما اتفاق افتاد این اثرات از ابعاد مختلف بررسی شد. یعنی روی جامعه، یعنی دیدند اثر پرتوها منحصر به افرادی که با اشعه کار می کنند نیست، بلکه هر کسی می تونه دچار آسیب تشعشعی بشود.

بعدا اثرات ژنتیکی پرتو را بررسی کردند، کم کم به یک علم مستقل تبدیل شد. علمی که همه ی علوم به نحوی در آن درگیر هستند. پویایی این رشته به خاطر اینه که هر علمی که در آن توسعه پیدا می شه ما توی رادیوبیولوژی ازش استفاده می کنیم و این علم به تناسب تکامل علوم در زمانهای مختلف رشد می کنه و دیگر اینکه در هر کشوری که انرژی هسته ای دارد این علم را هم دارد. چون وقتی علم استفاده از مواد رادیواکتیو را داریم در کنار آن باید یک سری مواردی را هم داشته باشیم که حفاظت را اعمال کنیم. اصلاً اساس اینکه در برابر اشعه حفاظت انجام می دهیم ، یافته های رادیوبیولوژیک بود. یعنی اگر نمی گفتند که مثلاً پرتوها باعث ایجاد جهش سلولی و سرطان و ... می شوند شاید حفاظت اعمال نمی شد. یعنی ما روند تکامل حفاظت را که در نظر بگیریم می بینیم هر چقدر که یافته های رادیوبیولوژیکی مون بیشتر شد، اون محدودیتهای حفاظتی ما هم بیشتر شده و این محدوده ی دُز به اصطلاح مجاز (حد دز) پایین تر اومده. این که بعضی ها فکر می کنند که این رشته صرفاً درست شده که مشکل بچه های رادیولوژی حل بشه، اینطور نیست. این علمی است که جای آن در بین علوم دیگر در ایران خالی بود. ولی چالش هایی که داشتیم از جمله این که کسی آن را به عنوان علم مستقل نمی شناخت. فکر می کردند که یک درس دو واحدی است که با همان می توانیم تمام علم رادیوبیولوژی را پوشش دهیم. شما ببینید توی رادیوبیولوژی انواع و اقسام گرایشها وجود دارد و این نشان دهنده ی این است که یک علم همه جانبه است. از یک طرف شما اثرات قطعی را می توانید بررسی کنید، اثر روی اندامها را می توانید بررسی کنید و بیماریهای تشعشعی مانند سوختگی راکه حتی خیلی ها آنرابا سوختگی مثلاً بخار آب نمی توانند تمیز بدهند. در صورتی که کاملاً متفاوت هستند. یا همین که این همه در مورد محافظ های پرتویی بررسی می شه همه بر اساس بررسی های رادیوبیولوژیک است. ما اگر رادیوبیولوژی ندانیم بالطبع یک درمان خوب نمی توانیم داشته باشیم. پرتودرمانی خوب فقط این نیست که یک دُز مناسب را بدهید، این است که وقتی اون دُز مورد نظر داده می شه بافتهای سالم را تخریب نکنید. یعنی بازده درمانی داشته باشد. ما زمانی بازده درمانی داریم که اثری که به بافت سالم می رسد خیلی کمتر از اثری که به تومور می رسد باشد. پس شما باید رادیوبیولوژی بدانید تا بتوانید یک طرح درمانی خوب داشته باشید.

اون طرف دوزیمتری بیولوژیکی را می بینید که در چه قسمتهای مختلفی می تواند کاربرد داشته باشد و چقدر هم روشها متنوع هستند و چقدر روی آن کار می شود. حساس کننده هایی که الآن به عنوان داروهای شیمی درمانی استفاده می شوند هم نتیجه بررسی های رادیوبیولوژیک است و تداوم دارد. بنابراین می بینید که رادیوبیولوژی خودش انواع شاخه ها را می تواند داشته باشد. در مورد جهش زایی و یا اینکه روی نسلهای بعد چه تأثیری می تواند داشته باشد این را باید خودتون لمس بکنید. اصلاً با زمانی که توی کتابی می خونید با اینکه خودتون به این نتیجه برسید قابل مقایسه نیست. وقتی شما لمس کنید که چنین اثری را می بینید دیگر برای شما مسجل می شود که این را به دیگران انتقال دهید. مثل سابق که می گفتند ما چون اشعه را نمی بینیم و اشعه اثری ندارد، نباشد. یعنی تنها چیز در رادیوبیولوژی این است که شما می تونید این اثر را در حد موجود زنده یا مولکول ببینید.

- در مورد حیطه های مختلف رادیوبیولوژی صحبت کردید، در زمینه های دفاعی ما چطور می توانیم از این اثر بیشتر استفاده کنیم؟

- در زمینه های دفاعی 2 چالش وجود دارد. یکی محافظ های پرتویی هست که رادیوبیولوژی جایگاه بالایی در آن دارد. شما نمی توانید از تعداد زیادی از افراد محافظت فیزیکی به عمل بیاورید. بنابر این باید در جستجوی دارویی باشیم که بتواند حفاظت درونزا را ایجاد کند. علیرغم آنکه سالهاست در این زمینه تحقیق می شود (بیش از 60 سال) متاسفانه هنوز داروی مناسبی که به اسانی قابل تجویز باشد و از ماندگاری بالایی برخوردار باشد و از همه مهمتر بتواند حفاظت خوبی در اندام های حساس به پرتو ایجاد کند تهیه نشده است. به همین دلیل تحقیق در این زمینه ادامه دارد.

یک قسمت مهم دیگر هم همون دوزیمتری بیولوژیکی است. دوزیمتری بیولوژیکی در موارد دفاعی و هر سانحه ای دیگر رادیولوژیک و هسته ای کاربرد دارد. وقتی که جمعیت زیادی به هر دلیلی تحت تابش قرار بگیرند در اولین اقدام باید تخمین دُز برای آنها انجام داد و این کار برای افرادی که دوزیمتر فیزیکی ندارند با استفاده از روشهای دوزیمتری بیولوژیکی انجام می شود. باید بدانید بعد از همه ی این کارها می توان بیماران سانحه دیده مدیریت و برای انان اقدامات درمانی انجام داد. بدون تخمین دز نمی توان هیچ اقدام درمانی مناسبی انجام داد.

- فضانوردان نیاز به حمایت دارند؟

- برای فضانوردان داروهای محافظ پرتوی بسار اساسی و با اهمیت است.

- می شود با علم رادیوبیولوژی عواملی را هم تولید کرد ؟

- خیر، با علم رادیوبیولوژی فقط می توان تولیدات فیزیکی یا شیمیایی را از نظر اثر بخشی مورد آزمایش قرار داد و مفید یا مضر بودن آنها را تشخیص داد.

- مثل اثر پرتوهای غیر یونیزان؟

- همه ی اثرهای پرتوها هم افزایی است. ممکن است یک سری پرتوهای غیر یون ساز داشته باشید که هیچ اثری نداشته باشند ولی وقتی ترکیب می شوند می توانند اثر ایجاد کنند.

- در مورد آینده ی شغلی و مواردی که پیش روی فارغ التحصیلان این رشته هست صحبت کنید.

- هر کسی توی هر یک از شاخه ها می تواند کار کند. ولی این به کسانی بستگی دارد که از نیروهای متخصص بخواهند استفاده کنند. آینده ی شغلی هیچ کس معلوم نیست. بستگی به توانمندی های شخصی که از این رشته فارغ التحصیل می شود دارد. در خارج از کشور هم در هر جایی که از اشعه استفاده می شود کنار آن یک رادیوبیولوژیست است.

- یکی از خواسته های فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد رادیوبیولوژی ادامه تحصیل در مقطع Ph.D است. در این مورد چه صحبتی دارید؟

- مسلماً ادامه تحصیل حق همه فارغ التحصیلان دوره کارشناسی ارشد است. همین که رادیوبیولوژی الآن به عنوان یک علم مورد قبول قرار گرفته نشاندهنده ی این است که جایگاهی برای ادامه تحصیل وجود دارد. ولی دانشگاهها باید به وزارتخانه درخواست دهند و پیگیری کنند. چون یکی از شروط داشتن دکتری این است که حداقل دانشگاهی 3 دوره کارشناسی ارشد گرفته باشد و البته از امکانات و اساتید کافی هم برخوردار باشد.

- کسانی که کارشناس رادیولوژی هستند و قصد ادامه تحصیل دارند با ابهاناتی روبرو هستند. در مورد انتخاب بین فیزیک پزشکی و رادیوبیولوژی شما چه صحبتی برای این افراد دارید؟

- به علایق افراد بستگی دارد. خود من دوست دارم که همه رادیوبیولوژی بخوانند. همان شرایطی که برای رادیوبیولوژی مطرح است برای فیزیک پزشکی هم وجود دارد، به جز همان محدودیت ادامه تحصیل که آنها می توانند راحت وارد دکتری شوند ولی در رادیوبیولوژی هنوز معلوم نیست. از نظر شغلی هیچ تفاوتی نیست.

- در مورد اینکه کتابها در بازار واقعاً کمیاب هستند، مخصوصاً "رادیوبیولوژی کاربردی" و "حفاظت عملی در برابر تشعشع". آیا تجدید چاپ می شوند؟

- در حال تجدید چاپ هستند.

- چه موقع چاپ جدید وارد بازار می شود؟

- زمان دقیق آن معلوم نیست. انشا الله تا پایان سال چاپ خواهد شد.

- اگر توصیه ای برای فارغ التحصیلان دارید بفرمایید؛

- توصیه ی من این است که اطلاعات خودشان را بالا ببرند و این رشته را قابل رقابت با رشته های دیگر کنند. تا شما خودتان را نشان ندهید هیچ کس به قابلیت های شما پی نخواهد برد. اگر قرار باشد همان کاری که بچه های فیزیک پزشکی انجام می دهند شما هم بکنید تفاوت زیادی بین شماها نیست. حتی در بخش حفاظت هم اگر می خواهید کار کنید کاری متفاوت انجام دهید. انسجام داشته باشید. چون جامعه علمی رادیوبیولوژی کوچک و نوپااست بهتر می توانید با هم رشته ای های خود ارتباط داشته باشید و وقتی تعداد شما زیاد شد هر خواسته ای که داشته باشید با همفکری بهتر می توانید به آن برسید. پس بهتر است که بچه ها جنبه ی رقابتی را کم کنند و کنار هم باشند و هدف همه شما معرفی و تعالی رادیوبیولوژی به صورت همه جانبه باشد.

- ممنون از وقتی که در اختیار ما قرار دادید...

برای همه شما آرزوی موفقیت و سربلندی دارم

منبع:http://radiobiologyha.blogfa.com/post-44.aspx

رادیوبیولوژی از زبان پدر علم رادیوبیولوژی ایران پروفسور حسین مزدارانی

مطالب مشابه :

منابع و درصدهای پذیرفته شدگان ارشد رادیوبیولوژی وحفاظت پرتويي

منابع و درصدهای پذیرفته شدگان ارشد رادیوبیولوژی وحفاظت پرتويي

منابع و درصدهای پذیرفته شدگان ارشد رادیوبیولوژی

بزرگترين حسن من اعتماد به نفس بالا بود!

تبریک به پذیرفته شدگان ارشد پزشکی

واسه کنکور رادیوبیولوژی چی بخونیم؟

تلاش برای رسیدن به هدف (امید)

منابع تست برای دروس رادیوبیولوژی و زیست شناسی و فیزیک پرتوها

آزمون ارشد و عکس العمل مناسب

کارشناسی های ارشد رادیولوژی