اندر مصائب سربازی اجباری

سیدسجاد ابراهیم زاده
پیرامون مسائل سربازی گاه و بیگاه مسائلی مطرح می شود و قوانین مختلفی وضع و یا تغییر میکنند تا بلکه این دوران که در زندگی بسیاری از جوانان ایران مهم و گاه سرنوشت ساز است تسهیل شود. البته این قانون منتقدینی هم دارد که عدم کارایی سربازی یکی از دلایل مطرحه آنها بوده است که پیشنهاد تشکیل ارتش حرفه ای را مطرح نمودند. ولی از طرف دیگر مقامات مسئول با این مسئله به شدت مخالفت کرده و سربازی به شیوه فعلی رو مفید به حال جوانها و کشور دانسته اند. ولی به ضعم نگارنده منافع سربازی برای کشور و حتی جوانان بسیار کمتر از مضرات و معایبش است. برای این عقیده نیز دلایلی موجود می باشد که به تفصیل بیان میکنم امیدوارم اگه این دلایل به نظر شما خواننده گرامی منطقی و قابل طرح در بین محافل قانونگذار بود، با ارائه آنها گامی مهم در راه اعطلای کشور بزرگ و اسلامی ایران برداریم.

خدمت سربازی همیشه از دوران کودکی همانند مانعی بزرگ و مشکلی غیر قابل حل هم برای خانواده ها و هم جوان وجود داشته است. اگر از هر پسر جوانی که سربازی رفته یا نرفته سوال کنید یکی از مشکلات بزرگ پیش رویش را مطرح کند، قطعاً سربازی رو عنوان خواهد کرد. یکی از راههای فرار موقت یا به تعویق انداختن سربازی ادامه تحصیل است. پسرهای جوانی پس از اخذ دیپلم مجبور هستند هر طور که شده و هر کجا که شده و هر رشته ای که شده فقط به نحوی وارد دانشگاه بشن تا فعلن از کنار سربازی موقتاً عبور کرده و ۴-۳ سالی با خیال راحت درس بخوانند. خانواده ها هم که راضی به سرباز شدن پسر خود با مدرک تحصیلی دیپلم نیستند و اطلاع دارند که سرباز دیپلم با یم سرباز بیسواد تفاوتی نداشته و هردو به عنوان سرباز صفر شناخته می شوند و باز هم می دانند که این دوران برای یک سرباز صفر چندین برابر سخت تر و زجرآورتر از سربازی است که مدرک تحصیلی بالاتر از دیپلم دارد، راضی میشوند تا فرزند خود را برای گرفتن مدارک بالاتر، به شهرهای دوردست یا دانشگاههایی با شهریه زیاد که شاید پرداخت شهریه و هزینه های آن به سختی برایشان میسر باشد ولی حاضرند هرطور که شده پرداخت کنند. اکنون این حجم دانشجوها رو که در دانشگاههای آزاد سراسر کشور که حتی تا شهرهای خیلی کوچک هم توسعه پیدا کرده میبینید و وقتی از پسرها سوال میکنید که این رشتهای که شما اومدید بعداً کاری برای اون پیدا هست؟ اکثراً جواب میدند: "ای بابا، فعلن سربازی نریم تا بعد..." .

در برنامه ریزی های یک جوان همیشه سربازی عامل بازدارنده است. در مورد ازدواج سربازی یکی از عوامل اصلی عقب افتادن ازدواج اکثر جوانهاست (البته که مسائل موجود بطور کلی نسبی هستند و لزوماً ۱۰۰درصد جامعه مورد نظر نیست بلکه اکثریت که میتواند ۵۱ درصد هم باشد) به این دلیل که جوانی که قصد تشکیل زندگی مشترک را دارد، بدلیل نداشتن کسب و کار و در نتیجه عدم وجود منبع مالی که نتیجه غیرمستقیم سربازیست و بعد خود خدمت سربازی که بیش از یکسال و نیم از عمر و وقت جوانی در اندیشه همسر و زندگی خودش است رو میگیرد؛ از این امر مهم صرف نظر میکند و اون رو به آینده موکول میکند. یعنی تصمیم میگیرد اول به دانشگاه برود بعد سربازی، بعد کار و بعد ازدواج که این یعنی ۶-۷ سال عقب افتادن ازدواجی که الان بسیاری از دلسوزان کشور را نگران کرده است.

مسئله بعدی هم کار است. جوان بدون پایان خدمت (یا معافیت) یعنی جوان بیکار. خصوصاً آنهایی که حالا به دانشگاه رفته و حداقل لیسانسی گرفته و به شغل کمتر از ریاست رضایت نمیدهند! شرایط و قوانین وضع شده فعلی، تمام ادرات، شرکتهای عمومی و خصوصی و ... را ملزم به عدم استفاده از افراد بدون اتمام دوره سربازی (چه بصورت رسمی یا حتی پیمانی یا ساعت کار) کرده و مجازاتهایی را برای نقض کنندگان آن تعیین نموده است. حتی گرفتن پروانه کسب، خرید ملک، خودرو و .... منوط به ارائه کارت پایان خدمت است. یعنی جوان بدون کارت، فقط میتواند دستفروشی کند یا نهایتاً به به عنوان فرغون در عملیات ساختمانی مورد استفاده قرار بگیرد! البته در هفته گذشته با اصلاح بخشی از قانون خدمت سربازی با حذف الزام ارائه اراده کارت پایان خدمت در دفاتر اسناد رسمی برای تنظیم اسناد گامی مهم در اصلاح ئضعیت سربازی گرفته شد که جای بسی خشنودی است.

طرفدارن سربازی، این دوران را موجب خودسازی، آمادگی برای زندگی، شجاعت و ... میدانند. جمله ای که بسیاری از نیروهای نظامی به آن اعتقاد دارند این است که شخصیت جوان باید خورد شود و در زمان سربازی دوباره براساس معیارهای نظامی ساخته شود تا جوان آماده زندگی شود. ولی نمیدانند اتلاف وقت جوانی که مجبور است کاری را انجام دهد که به او تحمیل شده و در مکانی که به آنجا تبعید شده و در زمانی که در آن محبوس شده است، هیچ تاکید میکنم "هیچ" تاثیر مثبتی برای آینده آن جوان نخواهد داشت. اگر به مثالهای موجود در جامعه اشاره کنم شاید ملموس تر باشد. بطور مثال حتماً در خانواده شما افرادی هستند که از سربازی معاف شده اند و هستند کسانی که سربازی را تجربه کرده اند. چقدر تفاوت بین این دو مشاهده میکنید؟ بله میتوان ادعا کرد که سربازی موجب ساخته شدن عده ای از جوانان شده است. اما آیا این مسئله در کل جوانان قابل بسط است و برای عدهای قلیل، جمعی کثیر باید فنا شوند؟

اما مسائل و معضلاتی که پس از سرباز شدن جونان بر تلخی این دوران می افزاید بسیار بیشتر از موااردی است که سطور بالا به آنها اشاره شد. مواردی که نه تنها به شخص سرباز مرتبط است بلکه قاطبه ی نیروی نظامی کشور نیز از آن رنج می برند. بطور مثال اکثریت سربازان هیچ گونه احساس مسئولیتی نسبت به انجام صحیح امور محوله ندارند و فقط به فکر پایان خدمت هستند و روزها را شب میکنند. فرماندهان اغلب نیز به دلیل اینکه میدانند سرباز فرد قابل اطمینانی نیست چون صلاحیتش نه از نظر امنیتی و نه نظامی تایید نشده، آموزش درست و لازم نظامی را ندیده است، و از همه مهتر سرباز مهمان چند ماهه یگان اوست و هرلحظه امکان دارد به دلیل پایان خدمت یا قبولی در دانشگاه و معافیت و ... خدمت را نیمه کاره رها کند، پس نمیتواند مسئولیتی که حتی شایسته اوست را به او واگذار کند و از سرباز استفاده بهتری کند بنابراین از سرباز به عنوان نگهبان، نظافت چی و حتی آبدارچی (آبدارچی جز کارهای بسیار رایج و معمول برای سربازان صفر است) استفاده کند. به گونه ای که در تمام مراکز نظامی (از ستادهای کل فرماندهی گرفته تا کلانتری ها و ....) سرباز دیپلم، یا نگهبان است یا نظافت چی یا آبدارچی و در موارد زیادی هم هر سه! یعنی تمام امور خدماتی مراکز نظامی به عهده سربازان است.

مسئله مهمتر بی عدالتی فراگیر در سطح سربازان کشور است. همانطور که میدانیم سه ارگان نظامی یعنی ارتش، سپاه و نیروی انتظامی از سرباز اجباری استفاده میکنند. اگر شما از شخصی که خود را برای انجام خدمت آماده میکند سوال کنید کدام ارگان را برای خدمت انتخاب میکنی قطعا غیر از سپاه جواب دیگری از او نخواهید شنید! تا کنون از خود پرسیدهاید چرا؟ جواب سوال ایدئولوژیک نیست، اصلا جوانها در موقع سربازی به تنها چیزی که فکر نمیکنند ایدئولوژی است! پر واضح است که امکانات سپاه، عدم بکارگیری در امور طافت فرسا و در کل بهتر سپری شدن سربازی در این ارگان است که جوانان را به سمت سپاه میکشاند، که اکنون با توجه به استقبال زیاد، پذیرش در سپاه نیز به سختی صورت میگیرد و جوان یا باید به دنبال پارتیهای درست و حسابی باشد یا خود را به قضا و قدر بسپارد. بنابراین افراد بی پارتی منتظر میشوند تا ببینند بین ارتش و ناجا قرعه به نام کدام برایشان میافتد.

مسئله بعدی در بی عدالتی نبود قانون مشخصی برای ساعات به خدمت گرفتن یک سرباز است. بطوریکه علاوه برا اینکه در سه ارگان یاد شده نحوه بکارگیری متفاوت است، در درون هرکدام نیز تفاوت از زمین است تا به آسمان. یک سرباز لیسانس در سپاه یا ارتش که محل خدمتش یک پادگان نظامی است، از ساعت ۷ صبح لغایت ۱۴-۱۵ بعدازظهر (یعنی نهایتاً ۸ ساعت) مشغول به خدمت است که البته صرف صبحانه، گاهاً ناهار و همچنین اقامه نماز ظهر هم جزء این ۸ ساعت است. البته معمولاً هر هفته یا ۱۰ روز یک شب را به عنوان افسر نگهبان یا کشیک می بایست در پادگان بماند. این مثال یک مثال معمول از انجام خدمت است. مثلا سربازان لیسانس که مامور راهور (راهنمایی و رانندگی) هستند تقریبا تمام ساعات هفته باید در خدمت باشند، بطور مثال از ۶:۳۰ صبح تا ۱۴ و بعد از ظهر ۱۷ تا ۲۱ یعنی بیش از ۱۱ ساعت!! این در حالیست که حتی ۵شنبه و جمعه ها نیز باید در حال خدمت باشند. در حالی که یک سرباز دیگر (مثلا در ابلاغات دادگستری) از ۸ صبح تا ۱۳ (فقط ۵ ساعت!) خدمت میکنند و دیگری روزی ۱۲ ساعت. یکی زیر سقف، یکی زیر باد و باران.

به طور مشهود هیچ گونه قانونی در نحوه بکارگیری سرباز وجود ندارد و یگان مربوطه هرگونه که لازم دید میتواند سرباز را به کار بکشد. نکته جالبتر اینست که حقوق سربازان فقط براساس مدرک و نوع منطقه خدمت پرداخت میشود. یعنی سربازی که ۵ ساعت کار میکند با سربازی که تمام طول روز را باید در خدمت باشد برابر است.

سرباز به عنوان نیرویی نگریسته میشود که از کمترین حقوقی برخوردار نیست و حتی اگر تمام نیرویش را هم بکارببندد جای تشویق ندارد چون سرباز است و حتی اگر جانش را هم فدا کند آب از آب تکان نمیخورد. سرباز هیچگاه حق اعتراض نسبت به هیچ چیز ندارد. یعنی فرمانده یک سرباز هر کاری را که صلاح دید میتواند از سرباز بخواهد و سرباز هم جرأت و توانایی اعتراض ندارد.

مسئله دیگر روند حذف قانون سربازی اجباری در بسیاری از کشورهاست. سربازی به شیوه کنونی و سیستماتیک را ناپلئون بناپارت برای گسترش جنگهای خود ایجاد کرد. پس از آن سایر کشورها از این ایده برای پیشبرد اهداف نظامیشان استفاده کردند و در جنگهای جهانی از آن سود بردند. رضا شاه در ایران نیز که به دنبال پیروی از غرب و تجدد بود از سربازی اجباری استقبال کرد و رسماً در ایران سربازی را آغاز کرد. پس از اتمام جنگ جهانی دوم و سپس جنگ سرد، برخی کشورها کم کم سربازی را کاهش دادند. برخی نحوه بکارگیری را اصلاح کردند و بالاخره برخی بطور کلی سربازی را حذف کردند. با نگاهی به آمارهای منتشره، بیش از ۱۱۰ کشور (تقریبا اکثر کشورهای حاشیه خلیج فارس و برخی کشورهای اروپایی و امریکایی) سربازی اجباری را کاملا حدف کردهاند. برخی دیگر مدت اون رو به کمتر از یک سال تا ۶ ماه کاهش داده و بعضی کشور ها هم با داوطلبانه و یا انتخاب محل خدمت و نوع انجام خدمت، تا حدود زیادی از مصائب سربازی اجباری کاسته اند. این در حالی است که ایران جز ۱۸ کشوری است که هنوز از سربازی اجباری و غیرانتخابی با مدت بیش از یکسال و در امور طاقت فرسا و نظامی با دستمزد بسیار ناچیز استفاده میکند.

با یک جمع بندی از مسائل مطرح شده بالا، میتوان به این نکته مهم اشاره کرد که مسیر زندگی یک جوان تحت تاثیر سربازی تغییر میکند. بدان معنا که سربازی به عنوان معضلی بزرگ پیش روی جوانان، موجب سردرگمی جوانان در برخورد با آن شده و ناچاراً مسیر زندگی خود را عوض کنند. آیا پیشرفت کشوری که قاطبهی نیرویش جوانان هستند، بدین صورت ممکن است؟ سرباز وظیفه، ذاتاً مسئولیت پذیر نیست. سربازی که در ابتدا مجبور به انجام خدمت شده، آنهم در زمان اجباری که هیچگونه رضایتمندی از وضعیتش ندارد، چگونه میتوان انتظار داشت به درستی انجام وظیفه کند؟ با چه دلخوشی؟ به حقوق خوب؟ سربازی که فقط فکر و ذکرش تمام شدن این دوران است، انتظار عبثی است اگر از او بخواهیم به فکر امنیت و آسایش مردم باشد. آیا با این سرباز میتوان امنیت را در کشور حکمفرما کرد؟ اگر فردی که با علاقه یا به واسطه حقوق خوب وارد حرفهای شود که می داند مثلا تا ۳۰ سال قرار است بر آن حرفه باشد، در جهت بهبود و رفع مشکلات و معضلات پیرامونش بهتر نمی اندیشد و در جهت رفع آنها برنمی آید؟

اندر مصائب سربازی اجباری

مطالب مشابه :

آگهی استخدام سرباز معلم سال ۹۳

آخرین خبر از افزایش فوق‌العاده شغل دبیران ابتدایی

مدرسان دروس عمومی معارف اسلامی با مدرک فوق لیسانس هیات علمی دانشگاه فرهنگیان می شوند.

اندر مصائب سربازی اجباری

دستفروشی که فوق لیسانس دارد

ثبت نام سرباز معلم 93 - مراغه

دانستنی هایی نظامی

ستخدام بانک سینا بامدرک دیپلم و فوق دیپلم ،لیسانس و بالاتر

پاسخ به چند سوال درباره رتبه‌بندی و اعمال فوق‌العاده شغل فرهنگیان