عناصر اقليمي استان چهارمحال و بختياري

عناصر اقليمي استان چهارمحال و بختياري

در بررسي و مطالعه دانسيته‌هاي اقليم بايد بين عناصر و عوامل اقليمي تفاوت قائل شد. دما، فشار و تابش هر كدام يك عنصر اقليمي تلقي مي شود. تلفيق و آميزه‌اي از اين عناصر را نيز كه معرف يك حالت فيزيكي معين جو است مانند گرما، بارش يا ابرناكي آسمان بعنوان عناصر اقليمي درنظر مي‌گيرند. اما ارتفاع، طول، عرض جغرافيايي، جهت كوهستان و پوشش گياهي كه به نحوي در فضاي مورد مطالعه تأثير دارد عامل اقليمي مي‌نامند. در اينجا ما به بررسي نرمالهاي اقليمي استان كه حاوي يك نتيجه گيري كلي از آمار در دسترس از عناصر جوي مي‌باشد مي‌پردازيم:

دماي هوا:
بررسي پارامترهاي مختلف دما در امر توسعه فعاليتهاي كشاورزي و تنظيم برنامه‌هاي كشت محصولات و نيز پروژه‌هاي صنعتي و شهرسازي و مسكن از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. استان چهارمحال و بختياري از استانهاي سردسير كشور است و ميانگين سالانه دماي هوا در بخشهاي مختلف آن تحت تأثير فاكتورهاي مختلف اقليمي داراي تفاوت است و مقدار آن در مركز استان، در شهركرد ۵/۱۱ درجه سانتيگراد و در بروجن ۵/۱۰ درجه سانتيگراد مي باشد، و حال آنكه در نقاط سردتر استان نظير كوهرنگ به ۲/۹ درجه سانتيگراد و در نقاط گرمسير استان نظير لردگان به ۲/۱۵ درجه سانتيگراد نيز بالغ مي گردد. در استان چهارمحال و بختياري عموماً تيرماه گرمترين و دي ماه سرد ترين ماه سال است. حداقل مطلق دما در بعضي از سالها در برخي از نقاط استان نظير دزك به ۵/۳۴ درجه سانتيگراد زير صفر هم رسيده است. در مركز استان حداقل مطلق دماي ثبت شده در طول ۳۰ سال گذشته در شهركرد به ۳۲ درجه سانتيگراد زير صفر و حداكثر مطلق دماي آن نيز برابر با ۴۲ درجه سانتيگراد بوده است. حداكثر دماي مطلق دماي لردگان كه تاكنون مشاهده شده به ۵/۴۷ درجه سانتيگراد نيز ملاحظه مي‌گردد كه مبين شرايط گرمسيري اين نقطه از استان است.

تعداد روزهاي يخبندان:
برحسب تعريف روز يخبندان به روزي اطلاق مي‌شود (۲۴ ساعت) كه طي اين فاصله حداقل دماي هوا به صفر و يا به كمتر از آن رسيده باشد. تعداد روزهاي يخبندان در سال در نواحي مختلف استان متفاوت است و كمترين آن به مدت ۸۳ روز (دوره ۱۹۵۸ - ۲۰۰۰) بطور متوسط ساليانه در لردگان و بيشترين آن در دزك با ۱۴۰ روز ( دوره ۲۰۰۰ - ۱۹۷۲) مورد محاسبه قرار گرفته است و طبعاً در نقاط كوهستاني كه فاقد ديده باني و ايستگاه هواشناسي است اين پارامتر ممكن است رقم بالاتري را نشان دهد. تعداد روزهاي يخبندان در شهركرد مركز استان چهارمحال و بختياري برابر با ۱۲۴ روز، كوهرنگ ۱۳۲ روز، بروجن ۱۳۲ روز و لردگان ۱۱۳ روز (۱۹۵۸ - ۲۰۰۰) ملاحظه شده است.
در ماههاي خرداد، تير، مرداد شهرهاي استان چهارمحال و بختياري بدون يخبندان است و بيشترين تعداد روزهاي همراه با يخبندان به دي ماه اختصاص مي‌يابد. وقوع سرمازدگي و يخبندان بخصوص در فصل بهار كه شكوفه‌هاي درختان باز شده است هرساله در سطح استان خساراتي را به باغات و مزارع وارد مي‌آورد كه ازاين نظر بررسي اين پارامتر از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.

رطوبت هوا:
در استان چهارمحال و بختياري به سبب وجود ارتفاعات قابل توجه و استقرار ذخاير عظيم آبي و نيز وجود رودخانه ها و منابع آبي متعدد و نيز ورود جريانهاي مرطوب و تخليه بصورت برف و باران رطوبت هوا در فصول پر بارش در شرايط نسبتا مناسبي قراردارد. متوسط رطوبت هوا به درصد بيان مي گردد و براي شهرهاي استان بترتيب شهركرد ۴۶ درصد، بروجن ۳۸ درصد، لردگان ۷/۴۵ درصد و كوهرنگ ۴۶ درصد است. اين ميزان براي آورگان ۵۰ درصد، دزك ۴۷ درصد و امام قيس ۴۸ درصد و پل زمانخان ۵۰ درصد مي‌باشد كه با توجه به نزديكي و يا دوري ايستگاه به منابع رطوبتي همچون رودخانه‌ها اين ميزان مبين شرايط حاكم به اطراف ايستگاه ديده باني نيز مي‌باشد.

بارش:
استان چهارمحال و بختياري در دامنه زاگرس مياني واقع است و بعنوان يكي از كانونهاي آبگير كشور محسوب مي گردد. نوع ريزشهاي استان برحسب موقعيت جغرافيايي و ارتفاع متغير است و در نواحي مرتفع در حدود نيمي از بارش ساليانه بصورت ريزشهاي منجمد مي‌باشد. بعنوان نمونه ضريب برف گيري ارتفاعات كوهرنگ در سالهاي مختلف بين ۳۴ تا ۵۹ درصد متفاوت بوده است و به اين دليل درهيدروكليماي منطقه اثرات تلفيقي برف و باران شايان توجه ويژه است. رژيم بارندگي در چهارمحال و بختياري همانند ساير مناطق غربي ايران مديترانه است و بخش اعظم بارندگي‌ها در فاصله ماههاي آذر تا آخر فروردين نازل مي‌شود و فصل خشك استان بر فصل تابستان منطبق است.
حداكثر بارندگي ماهانه در شهرها و نقاط مختلف استان عمدتاً در دي و بهمن و گاهي در اسفند يا آذر ماه و بندرت در فروردين ريزش مي نمايد و حالات اخير عموماً در مناطق مرتفع تر استان رخ مي‌دهد. زمستان پر بارش ترين فصل سال است و پس از آن فصلهاي پاييز و بهار پرباران ترين فصول سال شناخته مي‌شوند و تابستان كم بارش ترين فصل سال است كه اغلب فصل كاملا خشك اين منطقه مي‌باشد. حداكثر بارندگي روزانه رخ داده، در ايستگاه كوهرنگ با ۱۴۵ ميليمتر بارش مشاهده شده است. متوسط مجموع بارش ساليانه ايستگاههاي استان مبين اين مطلب است كه ايستگاه كوهرنگ با ۱۴۱۴ ميليمتر بارش ساليانه بيشترين درصد دريافت بارش را بخود اختصاص مي دهد. اين ميزان در ديگر ايستگاههاي استان به ترتيب در شهركرد به ۳۱۹، در بروجن به ۲/۲۴۵، در لردگان ۶/۵۰۹ ،در دزك ۴۲۴، در آورگان ۵/۵۴۵، در امام قيس ۲/۵۷۰ و در پل زمانخان به ۹/۳۳۶ ميلي متر بالغ مي‌گردد.

جريان وزش بادها:
جهت وزش بادهاي غالب در استان چهارمحال و بختياري عموماً غربي و جنوب غربي است و در مركز استان در شهركرد در فصل زمستان و بهار سمت وزش بادهاي غالب جنوب غربي و در ماههاي تيرو مرداد شرقي و در شهريور و تمام ماههاي پاييز جنوب غربي است. ميانگين سالانه سرعت بادهاي غالب در شهركرد ۱/۴ متر بر ثانيه است. دشتها و بخشهاي تقريباً مسطح استان نظير شهركرد، لردگان، كيار و گندمان و معمولاً در طول سال در معرض وزش بادهاي جنوب غربي و غربي قرارداشته و در فصل زمستان همراه با وزش بادها و سوز و سرماست اما در دامنه‌هاي غربي دوپلان، آب سبز و دره دوپلان، ديوارهاي مرتفع كوهستانها مانع وزش بادهاي شديد مي‌شوند. شديدترين باد وزيده شده در ايستگاههاي استان به ترتيب در شهركرد ۲۰ متر بر ثانيه، در كوهرنگ ۲۸ متر بر ثانيه، لردگان ۱۵ متر بر ثانيه و بروجن ۲۰ متر بر ثانيه ملاحظه گرديده است.
گلباد سالانه ايستگاه سينوپتيک شهرکرد
گلباد ايستگاه سينوپتيک شهرکرد در فصل بهار
گلباد ايستگاه سينوپتيک شهرکرد در فصل تابستان
گلباد ايستگاه سينوپتيک شهرکرد در فصل پاييز
گلباد ايستگاه سينوپتيک شهرکرد در فصل زمستان

پوشش ابري و ابرناكي:
در استان چهارمحال و بختياري همانند اكثر نقاط كشور ابرناكي آسمان در فصل زمستان بيش از ساير فصلهاست. پوشش آسمان از ابر درفصل بهار رو به كاهش نهاده و در تابستان به حداقل خود مي‌رسد و با شروع فصل پاييز مجدداً بر پوشش ابري افزوده مي‌شود. ابرناكي بستگي به اينكه ابر به ميزان آسمان را پوشش دهد بر حسب درصد به مقاديري بيان مي گردد كه مبين درصد پوشش ابر بطور چشمي در آسمان است بطور مثال عدد ۸/۸ يا هشت هشتم مبين پوشش تمام ابري و ۸/۶ يا شش هشتم مبين ۶ قسمت ابرناكي در صورت تقسيم آسمان به هشت قسمت مي‌باشد با اين توصيف ميزان ابرناكي كامل (۷ الي ۸ هشتم) در شهركرد ۳۷ روز، در بروجن ۲۱ روز در لردگان ۳۳ روز و در كوهرنگ ۴۸ روز ملاحظه گرديده است.

ساعات آفتابي:
ساعت آفتابي يا مدت تابش آفتاب بوسيله دستگاه آفتابنگار مورد اندازه گيري قرار مي گيرد معمولاً ساعات آفتابي تابعي از عرض جغرافيايي فصل و ميزان ابرناكي آسمان مي‌باشد. در استان چهارمحال و بختياري ميانگين ساليانه ساعات آفتابي كه مبين جمع تعداد ساعات آفتابي در طول سال است بطور متوسط در شهركرد ۳۱۴۴ در بروجن ۲/۳۳۷۷ در لردگان ۳۱۷۱ در كوهرنگ ۳/۲۸۷۹ ديده باني شده است.

توفان، رعد و برق:
در شهركرد مركز استان چهارمحال و بختياري در هر سال تقريباً ۶ تا ۷ روز توأم با توفان رعد و برق است كه فراواني آن در ماههاي فروردين و ارديبهشت بيش از ساير ماههاي سال است. كوهرنگ با ۲۶ روز از سال بيشترين فراواني اين پديده را بخود اختصاص داده و از ساير مناطق بيشتر در معرض اين پديده قرار مي‌گيرد.

روزهاي همراه با برف و يا مخلوط برف و باران:
در مركز استان چهارمحال و بختياري در شهرستان شهركرد ۱۷ روز از سال توأم با برف يا مخلوط برف و باران است. كوهرنگ با ۵۳ روز از سال بيشترين فراواني اين پديده را بخود اختصاص مي‌دهد كه طبعاً تعداد روزهاي برفي در نقاط سردسير و مرتفع ممكن است كه بالغ براين ميزان باشد اما بعلت عدم ديده باني و وجود ايستگاه اندازه گيري نشده باشد. باتوجه به شرايط توپوگرافي استان كه جزء كوه زايي آلپي است وجود ارتفاعات پرشيب و برف فراوان در ارتفاعات موجب كولاك و سيلاب در اثر ذوب برف و نيز سقوط بهمن مي‌گردد كه اين مسئله بايد در پروژه‌ها و طرحهاي منطقه‌اي مدنظرقرار گيرد.

روزهاي همراه با گرد و خاك:
در استان چهارمحال و بختياري روزهاي كمي از سال توأم با گرد و خاك است. در شهركرد با حدود ۵ روز و در بروجن با حدود ۱۷ روز از سال كمترين و بيشترين تعداد روز توأم با گرد و خاك را در سطح استان دارا مي‌باشد. تعداد روزهاي همراه با گرد و خاك در ماههاي گرم سال بيش از ماههاي سرد است كه بعلت جريانات بدون رطوبت منطقه‌اي و يا محلي مي‌باشد.

مشخصات ايستگاههاي سينوپتيك استان

	كوهرنگ	لردگان	بروجن	شهركرد	نام ايستگاه

	۲۶-۳۲ شمالي	۳۱-۳۱ شمالي	۰۰-۳۲ شمالي	۲۰-۳۲ شمالي	عرض جغرافيايي

	۰۷-۵۰ شرقي	۴۸-۵۰ شرقي	۱۸-۵۱ شرقي	۵۱-۵۰ شرقي	طول جغرافيايي

	۲۲۸۵	۱۵۶۴	۲۱۹۷	۲۰۶۱	ارتفاع ازسطح دريا (متر)

	مجاور تونل شماره ۱ كوهرنگ (حومه چلگرد)	داخل شهر	داخل شهر	فرودگاه شهركرد (حومه شهرکرد)	موقعيت ايستگاه

	كوهستاني	دشت	دشت	دشت	وضعيت طبيعي منطقه

	جزئيات بيشتر	جزئيات بيشتر	جزئيات بيشتر	جزئيات بيشتر	نوع اقليم

	نيمه استپي، گون	جنگل بلوط	استپي	استپي	پوشش گياهي

	سينوپتيك ۱۳۶۶ كليماتولوژي ۱۳۳۸	سينوپتيك ۱۳۷۲ كليماتولوژي ۱۳۳۶	۱۳۶۷	۱۳۳۵	سال تأسيس

نرمالهاي اقليمي ايستگاههاي سينوپتيك استان

	كوهرنگ	لردگان	بروجن	شهركرد	نام ايستگاه

	۲۰۰۰-۱۹۸۷	۲۰۰۰-۱۹۹۵	۲۰۰۰-۱۹۸۸	۲۰۰۰-۱۹۵۵	دوره آماري

	-۳۰/۶	-۲۱	-۲۶/۸	-۳۲	حداقل مطلق دما

	۳۵/۸	۴۷/۵	۳۶/۶	۴۲	حداكثرمطلق دما

	۹/۲	۱۵/۳	۱۰/۵	۱۱/۸	ميانگين دماي روزانه

	۱۴۱۴	۴۷۵/۸	۲۴۵/۲	۳۱۹	مجموع بارندگي ساليانه

	۴۶	۴۵	۳۸	۴۶	متوسط رطوبت نسبي

	۱۴۵		۷۲	۷۶	حداكثر بارندگي روزانه

	۵۸	۳۰	۳۹	۴۱	حداكثر سرعت باد مشاهده شده

	۱۳۲	۱۱۳	۱۳۲/۲	۱۲۴	تعداد روزهاي يخبندان

	۲۸۷۹/۳	۳۲۹۶/۴	۳۳۷۷/۲	۳۱۴۴	ميانگين ساعات آفتابي ساليانه

	۴۷/۶	۳۳	۲۱	۳۷/۲	تعداد روزهاي ابرناكي كامل

عناصر اقليمي استان چهارمحال و بختياري

مطالب مشابه :

مقدار بارندگي سالانه مراكز استان‌ها

وضعیت جوی: مقدار بارش و ميزان بارندگي سال زراعی در شهرهای ایران و استان فارس به میلیمتر مکعب - جدید

موقعيت جغرافيايي مجموعه گردشگري ، تفريحي چغاخور

اقلیم شناسی عامیانه در استان چهار محال وبختیاری

خلاصه سه مقالعه اقلیمی بر گرفته از سایت : http://www.civilica.com

جنگلداری محلی

اقلیم ووضعیت اب وهوای استان چهارمحال بختیاری

عناصر اقليمي استان چهارمحال و بختياري

اقلیم استان...

مناطق حفاظت شده وشکار ممنوع استان چهارمحال و بختیاری