مقاله ی کوتاهی درباره ازن

خواص وویژگی های گاز اوزون :

اوزون گازی است با رنگ آبی روشن وبوی خاص كه هر ملكول آن از 3 اتم اكسيژن تشكيل شده است.

چگالی آن 5/1 برابر گاز اکسیژن است ونقطه جوش نرمال آن 112- درجه سانتی گراد و نقطه ذوب عادی

آن 193- درجه می باشد . انحلال پذیری گاز اوزون کمی بیشتر از گاز O2 است

از نظر واکنش پذیری اوزون بسیاز فعال تر از اکسیژن بوده ودر دمای 300 درجه سانتی گراد و یا در مجاورت

 کاتالیز گرها واکنش آن انفجاری است

 

لایه اوزون :

لایه اوزون ناحیه ای از فضااست که به عنوان محافظ طبیعی زمین در برابر نور خورشید قلمداد می شود

 زیرا این لایه پرتو فرابنفش مضر نور خورشید را پیش از این که پرتو به سطح زمین برسد و به انسانها

وسایر موجودات صدمه بزند صاف میکند

مقدار کل اوزون بالای سر ما ودر هرمکانی برحست یکای دابسون بیان میشود . یک یکای دوبسون معادل

 با صخامت ۰۱/۰میلی متر  اوزون خالص با توجه به چگالی آن در فشار سطح زمین atm 1 اختیار

میشود . ضخامت اوزون در نقاط مختلف اطراف کره زمین متفاوت است . مقدار عادی اوزون در بالای سرما

 در عرض های جغرافیایی معتدله در حدود 350Du است . به علت باد های استراتوسفری اوزون از مناطق

 گرمسیری به سمت مناطق قطبی منتقل میشود بنابراین هراندازه به خط استوا نزدیک تر باشبد مقدار

 اوزونی که شما را درمقابل اشعه فرابنفش محافظت میکند کمتر است .غلظت اوزون در مناطق تزدیک به

خط استوا 250Du ودر مناطق قطبی 450Du  است البته به جز هنگامی که در مناطق قطبی حفره لایه

اوزون مشاهده میشود

 

اثرات ناشی از ازبین رفتن لایه اوزون  :

از آنجايي كه لايه اوزون دراستراتوسفر, قسمت اعظم تابش هاي ماوراي بنفش را كه براي حيات انسان

زيانبار است را مي گيرد، بنابراين، دراثر كاهش ضخامت لايه اوزون ميزان تابش اشعه UV به سطح زمين

افزايش مي يابد و موجب تاثيرات نامطلوب زيست محيطي ميشود.

از اثرات منفی ناشی از نازک شدن لایه اوزون میتوان به موارد زیر اشاره کرد :

1) آفتاب سوختگی والتهاب و ایجادخشکی در  پوست و ودرنوع شدید آن ایجادسرطان پوست

2) ایجاد عقیم شدگی در پرندگان

3) کاهش باردهی درگیاهان بخصوص در محصولاتی مانند برنج ،گندم و جو

4)ایجاد تغییرات درسیستم ایمنی بدن انسانها و حیوانات

5) ایجادعفونت های چشمی مانند آب مروارید در انسانها و برخی از حیوانات

6) افزايش آلودگي هوا و افزايش واكنشهای  فتو شيميايي

7) ايجاد باران هاي اسيدي

8) گرم شدن دمای کره زمین ومتعاقب آن ایجاد خشکسالی ، شیوع بیماری ، جاری شدن سیلهای

شدید در اثر ذوب شدن یخچالهای قطبی

 

اثر محافظتی گاز اوزون :

هرمولکول اوزون موجود در استراتسفر بر اثر رویاروئی با تابش فرابنفش خورشید شکسته میشود وبه یک

 مولکول O2  ویک اتم O   تبدیل میشود باید توجه داشت که گاز اوزون با نور UV  طول موج های کوتاهتر از

 320nm  تخریب میشود

 

O*  اتم اکسیژن را در حالت برانگیخته نشان میدهد که نسبت به اتم معمولی O که در سطح پایه قرار

دارد ،مقداری انرژی اضافی دارد ودر صورتی که اتم یا مولکول برانگیخته با سرعت با اتم یا مولکول دیگری

 وارد واکنش نشود این انرژی اضافی معمولا تلف میشود

چون در استراتوسفر غلظت O2  نسبتا زیاد است وغلظت O   اتمی خیلی کم است محتمل ترین

سرنوشتی که برای اتم های O   وجود دارد این است که با مولکولهای دو اتمی اکسیژن برخورد کنند به

 این ترتیب اوزون حاصل میشود

در واقع این واکنش منبع تمام اوزون موجود در استراتوسفراست . به هنگام روز اوزون به طور پیوسته

بوسیله این فرایند در حال تشکیل است و سرعت تشکیل آن به مقدار نور UV  و غلظت اکسیژن در یک

ارتفاع معین بستگی دارد . درپائین استراتوسفر فراوانی O2  خیلی بیشتر از فراوانی آن در دمای بالای

 استراتوسفر است زیرا چگالی هوا با نزدیک شدن به سطح زمین به طور چشمگیری افزایش می یابد اما

 در این سطح بدلیل اینکه تقریبا تمام UV پر انرژی ، پیش از رسیدن به سطح زمین حذف شده است

تعداد کمی اوزون تشکیل می شود لذا گسترش اوزون در بخش های پائینی استراتوسفر چندان اتفاق

نمی افتد برعکس در بالای اوزون شدت uv زیاد است واتم های اکسیژن به جای برخورد با مولکولهای O2

  که غلظت کمی دارند با یکدیگر برخورد میکنند از این رو شانس تشکیل O3   کم است

فرایند های تولید وتخریب اوزون را می توان درچرخه زیر نمایش داد

 

   

تخریب اوزون بوسیله کلر اتمی :

اتم های کلر طبق واکنش زیر موجب تخریب لایه اوزون میشوند :

 

 

.هر اتم کلر می تواند بطور کاتالیزی هزار ها مولکول اوزون را نابود کند . این واکنش ها را میتوان بصورت

 چرخه ای نشان داد که چرخه نابودی اوزون بوسیله اتم های کلر نام دارد

 

منابع کلر :

کلر موجود در استراتوسفر از طریق منابع زیر تامین می شود:

الف ) کلر ناشی از کلرومتان :کلر در نتیجه مهاجرت کند گاز کلرومتان یا متیل کلرید (CH3Cl ) به سمت

 بالا ، همواره در استراتوسفر وجود داشته است . کلرومتان در سطح زمین وبه طور عمده در اقیانوس ها

در نتیجه ی برهم کنش یون کلرید با گیاهان در حال فساد به وجود می آید . این گار در ترو پوسفر به طور

 جرئی تخریب می شود ، اما وقتی مولکولهای دست نخورده متیل کلراید به استراتوسفر می رسند ، این

 مولکولها به طور فتوشیمیایی بوسیله اشعه فرابنفش یا حمله بوسیله رادیکال های OH  تجزیه

 میشوند . در پایان رادیکال کلر ( .Cl )  حاصل می شود .

 

 

ب )کلر ناشی از CFC   : افزایش غلظت گاز کلر در استراتوسفر به طور عمده به مصرف کلرو فلوئورو

 کربن ها و رها شدن آنها در فضا مربوط میشود . این ترکیب ها فقط کلر ، فلوئور وکربن دارند وبه طور

 معمول آنها را CFC  می نامند .

 غلظت کلر در حال حاضر ، در استراتوسفر در حدود ppb  5/3 است که دو برابر این مقدار در دهه 1970 و

شش برابر حد مجاز ppb    6/0 می باشد . مطالعات دانشمندان نشان داده که این افزایش به موازات

رشد CFC ها صورت گرفته است . در دهه 1980 سالیانه حدود یک میلیون تن CFC   در فضا رها شده

 است . این ترکیب ها عیر سمی ، غیر قابل اشتعال و غیر فعال هستند ولی اثرات تخریبی چشمگیری در

 لایه اوزون دارند

کلر غیر فعال :

بیشتر کلر موجود در لایه استرانوسفر به طور معمول به صورت .Cl   و یا  .ClO   وجود ندارد ، بلکه به شکل

 غیر رادیکالی است و به عنوان بک کاتالیزگر ، برای تخریب اوزون غیر فعال است . دو مولکول اصلی غیر

 فعال کلر در  استراتوسفر گازهای  هیدروزن کلرید (HCl)   و کلرونیترات (ClONO2)   می باشد

کلرونیترات بر اثر برهمکنش کلرو مونواکسید ونیتروژن دی اکسید تشکیل می شود . پس از یک دوره ، یک

 مولکول   ClONO2   ، به طور فتو شیمیایی دوباره به اجزای سازنده خود تجزیه میشود . از این رو .ClO

  که از لحاظ کاتالیزی فعال است دوباره تشکیل میشود

.                                                                                      

   HCl که از نظر کاتالیزی ، غیر فعال است نیز ، از واکنش کلر اتمی با متان در استراتوسفر حاصل

 میشود :

این واکنش تنها به مقدار کمی گرماگیر است ، از این رو به طور آهسته پیش می رود ، اما پیشرفت قابل

توجهی دارد  . هر مولکول HCl از طریق واکنش با رادیکال هیدروکسیل می تواند به شکل فعال ، یعنی

 رادیکال کلر برگردد  :

 

تعیین مقدار تجربی .ClO   و  O3   ورسم مقادیر این دو ماده بر حسب عرض جغرافیایی روند های متضادی

 را به نمایش میگذاردبه هنگام بهار در فواصل با اندازه کافی دور از قطب جنوب ، غلظت اوزون به نسبت

زیاد است ولی غلظت .ClO  کم است ، زیرا کلر به طور عمده به شکل های غیر فعال ، درگیر شده است .

اما وقتی به سمت قطب نزدیک میشویم غلظت O3   به سرعت تنزل پیدا میکند که نشان میدهد ،

بیشتر کلر به صورت غیر فعال در آمده است ودر نتیجه آن بیشتر اوزون ، تخریب شده است در آن عرض

جغرافیایی که غلظت های هردو به طور ناگهانی تغییر میکند ، نقطه شروع ایجاد حفره اوزون را مشخص

 میکند که تاقطب جنوب ادامه می یابد

حفره اوزون :

دانشمندان در سال 1985 کشف کردند که در چندین ماه از سال در بالای قطب جنوب غلظت گاز اوزون

استراتوسفری در حدود 50 در صد کاهش می یابد .وقتی این اتفاق می افتد در اصطلاح گفته میشود ، در

 لایه اوزون حفره ایجاد شده است.

 وقتی شکل های غیر فعال کلر یعنی HCl  ، ClONO2  به طور موقت به شکل های فعال.Cl   و یا    .ClO

 تبدیل می شوند در نتیجه غلظت بالای آنها واثرات تخریب این گازها بر گاز اوزون غلظت اوزون بشدت

کاهش می یابد ودر لایه اوزون حفره ایجاد میشود

حفره اوزون به طور معمول در قطب جنوب ودر فصل بهار اتفاق می افتد علت تشکیل حفره اوزون در قطب

 جنوب در ماه های خاصی از سال را می توان چنین توضیح داد :

تبدیل کلر غیر فعال به کلر فعال در سطح بلورهای تشکیل شده بوسیله از محلول آب ونیتریک اسید

 صورت میگیرد . نیتریک اسید نیز از ترکیب گازهای .OH   و  .NO2  تشکیل میشود

در شرایط عادی تراکم گازها وتبدیل آنها به قطره های مایع یا بلور های جامد صورت نمی گیرد اما در

استراتوسفر بالای قطب جنوب در ماه های بدون خورشید ، دما تاحد 80- در جه سانتی گراد کاهش

 می یابد بنابراین تراکم گازها نیز صورت میگیرد ودر سطح بلورهای تشکیل شده تبدیل کلر غیر فعال به

 کلر فعال ممکن میشود

از طرفی دیگر درتاریکی کامل در فصل زمستان استراتوسفر قطبی بسیار سرد میشود . کاهش دمای هوا

 سبب کاهش فشار میگردد زیرا طبق قانون گازهای ایده ال فشار با دمای کلوین متناسب است .کاهش

 فشار همراه باچرخش زمین موجب ایجاد یک توده چرخان هوا یا همان گرداب میگردد . از آنجا که سرعت

باد در این شرایط از km  300در ساعت تجاوز میکند هیچ ماده ای نمی تواند به درون آن نفوذ یابد به

همین دلیل هوای داخل آن مجزا شده وبرای چندین ماه سرد باقی می ماند در قطب جنوب این گرداب به

 طور کامل تا فصل بهار ادامه می یابد

بلور های تولید شده بوسیله تراکم گازها در درون گرداب ، ابر های قطبی استراتوسفر یا psc ها را

تشکیل میدهند . در این شرایط مولکولهای غیر فعال HCl  به سطح ذره های یخ می چسبند و به صورت

بخشی از جامد در می آیند وقتی مولکولهای گازی کلرو نیترات (ClONO2) با این مولکولهای HCl برخورد

 میکنند مولکولهای کلر گازی تشکیل میشوند

 

بنابراین در طول ماه های تاریک زمستان ، گازکلر مولکولی جمع میشود ودر فصل بهار هنگامی که مقدار

کمی نور خورشید در قطب جنوب ظهور میکند Cl2  بوسیله جزء uv  نور خورشید به رادیکال کلر تجزیه

 می شود

                                        

علاوه براین آب هم میتواند در تولید رادیکال کلر سهیم باشد آب در واکنش با مولکولهای  ClONO2   تولید

 HOCl  میکند که این ماده تحت تابش uv  به رادیکالهای  .Cl   و  .OH  می شکند . واین چنین کلر غیر

 فعال به کلر اتمی ورادیکالی تبدیل میشود  

تنها زمانی که ابرهای فطبی استراتوسفر و گرداب از بین رفته اند آن موقع  است که کلر به طور عمده به

شکل های غیر فعال برمیگردد . رها شدن نیتریک اسید از بلورها به فاز گاز ، سبب میشود که براثر

نورخورشید به .NO2  تبدیل شود

 

افزون براین با ازهم پاشیدن گرداب در اواخر بهار ، هوای دارای .NO2   با هوای قطبی مخلوط میشود .

نیتروژن دی اکسید به سرعت با کلر مونواکسید ترکیب شده ، کلر نیترات تشکیل میشود که غیر فعال

 است .درنتیجه کار چرخه های تخریب کاتالیزگری متوقف میشود وغلظت اوزون افزایش مییابد . آنگاه

 درعرض چند هفته پس از ناپدید شدن ابرهای قطبی استراتوسفر وتوقف گرداب ، به سطح عادی آن

 می رسد . به این ترتیب حفره اوزون برای سال دیگر بسته می شود .

تخریب لایه اوزون در قظب شمال

با آنکه لایه اوزون در قطب شمال نیز در معرض تخریب قرار دارد ولی تخريب لايه اوزون بيشتر در قطب

جنوب صورت مي‌گيرد ، چونكه در سمت قطب جنوب به نسبت قطب شمال خشكيهاي بيشتري وجود

 دارد به عنوان مثال در عرض جفرافيايي 90 درجه شمال اقيانوس منجمد شمالي واقع است ، درحاليكه

در همين عرض جغرافيايي جنوب استراليا وجود دارد كه از نظر صنعتي خيلي هم فعال و آلوده كننده هم

هست . تخريب لايه اوزون در سالهاي اخير به علت آنكه كشورهاي صنعتي تدابير خاصي براي جلوگيري از

 ورود آلاينده‌ها به جو داشته‌اند ، روند رو به بهبودي داشته است . اما در تابستانها كه جلبكها رشد و نمو

بيشتري دارند ( همانطور كه مي‌دانید مقداري C FC طبيعي از تجزيه جلبكها حاصل مي‌شود. ) يا هوا

جريان بيشتري دارد و آلاينده‌ها بيشتر وارد جو مي‌شود( در زمستان ممكن است به علت بارشهايي كه

وجود دارد مقادير زيادي از آلاينده‌ها وارد زمين شوند كه البته آن هم اثرات سوء خودش را دارد ممكن

است اين تخريب بيشتر صورت گيرد ) 

 

لینک های مرتبط :    CFCها

 

منابع :

شیمی هوا کره - دکتر مسعود گیاهی 

لایه اوزون ومحیط زیست - دکتر مجید عباسپور     

 


مطالب مشابه :


مقاله ای زیبا

دفاع مقدس - مقاله ای زیبا - - دفاع مقدس مقدمه. سی و یکم شهریورهمیشه یادآور شروع جنگ تحمیلی



شعری زیبا از پروین اعتصامی

مقاله - وبلاگی برای همه ای خوشا مستانه سر در پای دلبر داشتن. دل تهی از خوب و زشت چرخ اخضر



مقاله ی کوتاهی درباره ازن

شیمی زیبا - مقاله ی کوتاهی درباره ازن - وبلاگ گروهی بچه های گروه 2 کلاس 102 مدرسه تیزهوشان



مجموعه ی سه مقاله زیبا در مورد عشق

♥اسطــــــــــــــــــــــــــــــــوره♥ - مجموعه ی سه مقاله زیبا در مورد عشق



دو مقاله زیبا از علی بخشی

محلاتی ها - دو مقاله زیبا از علی بخشی - السلام علیک یا ابا عبدالله الحسین - محلاتی ها



مقاله ای بسیار زیبا از شهید آوینی

★شهدا★ - مقاله ای بسیار زیبا از شهید آوینی - ★مقام شهید اوج بندگی و سیروسلوک در عالم معنویت



مقاله ی کاغذ و مقوا

شیمی زیبا - مقاله ی کاغذ و مقوا - وبلاگ گروهی بچه های گروه 2 کلاس 102 مدرسه تیزهوشان - شیمی زیبا



مادر

مقاله راجع به مادر - مادر - سخنان زیبا , جملات زیبا , سخنان



برچسب :