درمان سنگهای کلیه با سنگ شکنی برون اندامی

سنگ کليه يک بيماري نسبتا شايع در تمامي جوامع از
جمله جامعه ما است. تا دو دهه قبل تنها درمان سنگهاي کليوي عمل جراحي بود که در آن
پهلوي بيمار به اندازه 10 سانتيمتر شکافته مي شد و سنگ خارج مي گرديد. از خصوصيات
سنگهاي ادراري (سنگ کليه، سنگ حالب، سنگ مثانه) عود آنها است. بيماري که تحت عمل
جراحي قرار گرفته بود ممکن بود که بدنبال عود سنگ، مجددا تحت عمل جراحي قرار گيرد
و هر بار که عمل تکرار مي شد سخت تر و پر عارضه تر بود. اگر بيمار سنگ حالب داشت،
عمل جراحي حساس تر بود و بعلت قطر اندک حالب، امکان ايجاد تنگي حالب پس از عمل
جراحي وجود داشت.

در دو دهه گذشته با يشرفت تکنولوژي تغييرات شگرفي
نيز در علم پزشکي در تشخيص و درمان بيماريها اتفاق افتاد. امروزه به کمک تکنولوژيهاي
پيشرفته، بيماريها را با سرعت و با دقت کافي مي توان تشخيص داد و در بسياري از
موارد روشهاي درمان غير تهاجمي جايگزين روشهاي تهاجمي و جراحي شده اند، يکي از اين
پيشرفتهاي شگرف، ابداع دستگاه سنگ شکني برون اندامي براي درمان سنگهاي ادراري بود.
اين دستگاه از خارج از بدن امواج شوکي جهت شکستن سنگ به سنگ مي تاباند، بدين علت
اسم آنرا دستگاه سنگ شکن برون اندامي گذاشته اند، که در مقابل دستگاه سنگ شکن درون
اندامي است که موضوع فعلي بحث ما نيست. اختراع دستگاه سنگ شکن انقلابي در درمان
سنگهاي ادراري ايجاد کرد و جايگزين روش جراحي شد که خيلي پر عارضه بود. دستگاه سنگ
شکن در دهه 1980 در کشور آلمان ساخته شد و پس از آن استفاده از آن در دنيا عموميت
پيدا کرد. اکنون درمان با سنگ شکن شايعترين روش درمان سنگهاي کليه در سرتاسر دنيا شده
است. مراکزي که دو دهه قبل نسبت به تهيه اين دستگاه اقدام کردند، نسل قديمي دستگاه
را دارند. نسلهاي جديدتر دستگاه هم موثرتر بوده و هم درد کمتري ايجاد مي کنند. مکانيسم
عمل اين دستگاه بر اين استوار است که دستگاه با کمک يک تکنسين، سنگ ادراري را پيدا
کرد و امواج شوکي را از خارج از بدن به سنگ شليک مي کند و منجر به خرد شدن سنگ مي
گردد. امواج شوکي که به سنگ داده مي شوند داراي شدتهاي مختلف هستند که از ولتاژ
پائين شروع شده و رفته رفته ولتاژ افزايش مي يابد تا سنگ خُرد شود. ممکن است براي
خُرد شدن سنگ 3000-2000 شوک لازم باشد. اگر جنس سنگ سفت نباشد، به راحتي مي شکند. اگر
جنس سنگ خيلي نرم باشد تبديل به پودر مي شود. اگر جنس سنگ سفت باشد، سنگ يا نمي
شکند و يا اينکه به قطعات درشت مي شکند. عمل سنگ شکني نيازي به بيهوشي و بستري شدن
ندارد و سرپائي انجام مي شود. نسلهاي جديد دستگاه سنگ شکن هم اندازه کوچکتري دارند
و هم اينکه سنگ را بطور موثرتري مي شکنند. در رابطه با درمان سنگهاي ادراري توسط
دستگاه سنگ شکن دانستن موارد زير الزامي و کمک کننده است:

1. تمامي سنگهاي کليوي قابل شکستن با دستگاه سنگ شکن
نيستند. ايده آل آن است که اندازه سنگ کوچکتر از 15 ميلي متر (5/1 سانتي متر)
باشد. بنابراين افراديکه سنگ کليه دارند نبايند منتظر شوند که اندازه سنگ آنها
بيشتر شود. ميزان موفقيت سنگ شکن براي سنگهاي کليوي زير 15 ميلي متر رويهم رفته 85
درصد است.

2. هر قدر اندازه سنگ کليه بزرگتر باشد، قطعات ناشي
از شکستن بيشتر شده و درد بيمار بيشتر مي شود. بايد پس از سنگ شکن به بيمار کمک کرد
که هم درد وي کمتر شود و هم اينکه قطعات سنگ را بتواند دفع کند.

3. اگر سنگ از کليه خارج شود از شانس موفقيت سنگ شکن
کاسته مي شود. هر قدر سنگ در حالب در طول حالب پائين تر بيايد از احتمال موفقيت
سنگ شکن کاسته مي شود، طوريکه در حالب تحتاني به کمتر از 50 درصد مي رسد. اگر اندازه
سنگ کليه بزرگتر از 6 ميليمتر باشد شانس دفع آن از طريق حالب کمتر مي شود و اينگونه
سنگها معمولا نياز به روشهاي تهاجمي همراه با بيهوشي براي خارج کردن پيدا مي کنند.

4. فرديکه سنگ بزرگتر از 5 ميلي متر در داخل کليه
دارد، بهتر است آنرا سنگ شکن کند، چون اگر اين سنگ از کليه خارج شود هم بيمار
مبتلا به درد شديد مي شود و هم شانس موفقيت سنگ شکن کاهش مي يابد و ممکن است نياز
به عمل جراحي پيدا کند. علاوه از آن با گذشت زمان به اندازه سنگ افزوده مي شود. امروزه
بسياري از سنگهاي حالب را که نمي توان سنگ شکن کرد، مي توان با سنک شکني درون
اندامي درمان نمود ولي آن، هم يک اقدام تهاجمي است و هم نياز به بيهوشي و بستري
شدن در بيمارستان دارد و هميشه نيز موفقيت آميز نيست، ضمن اينکه هزينه بيمار افزايش
مي يابد.

5. معمولا بيمارانيکه با سنگ کليه به اورژانس يا
پزشک مراجعه مي کنند در اورژانس به آنها سرم تزريق شده يا توصيه مي شود که مايعات زياد استفاده کنند. اگر
اين اقدام نسنجيده صورت گيرد، ممکن است براي بيمار مشکل ساز شود. مثلا با تزريق
سرم يا مصرف مايعات زياد، سنگي به اندازه يک سانتيمتر از کليه بطرف خارج رانده و در
حالب گير مي کند. اين بيماران هم دردشان شديدتر مي شود و هم اينکه سنگ کليه از
دسترس سنگ شکن خارج مي گردد. مصرف مايعات در بيماران مبتلا به سنگ ادراري خيلي کمک
کننده است ولي اگر نابجا تجويز شود ممکن است مشکل ساز باشد.

6. بعضي از بيماران را نمي توان سنگ شکن کرد، عممده
ترين آنها عبارتند از: خانمهاي حامله، و بيمارانيکه از داروهاي ضد انعقادي مثل
آسپرين و وارفارين استفاده مي کنند. در خانمهاي حامله بايد در صورت امکان منتظر شد
که زايمان انجام شود و در بيمارانيکه داروهاي ضد انعقادي مصرف مي کنند مي توان با
مشورت پزشک معالج موقتا دارو را قطع و بيمار را سنگ شکن نمود. تمامي خانمهائيکه در
سن حاملگي هستند و داراي سنگ ادراري بوده و قصد حامله شدن دارند، حتما بايد قبل از
حامله شدن تکليف سنگ ادراري خود را روشن کنند، و گرنه در حين حاملگي دچار مشکلات
عديده خواهند شد.

دکتر محمدرضا صفری نژاد
متخصص اورولوژی

درمان سنگهای کلیه با سنگ شکنی برون اندامی

مطالب مشابه :

سنگ های دستگاه ادراری دوران حاملگی

زمرد

استروژن موجود در قرص‌هاي ضد بارداري عامل اصلي ايجاد سنگ صفرا در زنان است

سنگ های ماه تولد و چاکراه های بدن

خواص و فواید زمرد

درمان سنگهای کلیه با سنگ شکنی برون اندامی

خواص انواع سنگ ها

سنگ های ماه تولد و خواص درمانی آنها

زن حامله