بازی حق کودک است

اغلب اولیاء و مربیان، بازی کودک را نوعی اتلاف وقت به حساب می‌آورند و می‌خواهند که کودکان هرچه زودتر دست از بازی کشیده و به کارهای مهمتر بپردازند.
اینان، کودکان را بزرگسالانی می‌پندارند که فقط از حیث جثه کوچک‌اند و توجه ندارند که بازی یکی از عوامل مهم در سلامت و رشد جسمی و روانی و عاطفی کودکان و موجبی برای آموزش اصول و قواعد زندگی به آنها است.
کودک، عاشق بازی است و شاید شدیدترین محرومیت برای او آن باشد که نگذارند بازی کند. همه جا برای او صحنه بازی است و این جنبه در سنین اولیه دارای اهمیت بیشتری است و فعالیت و علاقه‌مندی طفل به بازی، نشانه سلامت اوست و اگر کودکی بازی نکند، بیمار است و باید به درمان او اقدام کرد.
بازی در عین این که وسیله سرگرمی کودک است، دارای جنبه آموزندگی و سازندگی نیز هست و در برخی از موارد، ارزش اشتغال کودک بدان بیش از ارزش کتاب خواندن است. بازی اگر خوب و اندیشیده طرح شده باشد، به کودک فرصت می‌دهد تا به تقویت جنبه‌های جسمی، ذهنی، روانی و عاطفی خود بپردازد و اصول اخلاقی و اجتماعی را به خوبی فراگیرد.
بدین دلیل است که اولیاء و مربیان آگاه به پیروی از دستور پیغمبر اکرم(ص)، هرگز کودک خردسال را از بازی منع نمی‌کنند بلکه سعی دارند بازی وی را جهت داده و از آن به نفع کودک سود برند. ضرورت این امر در هفت سال اول زندگی بیشترو مورد توصیه پیشوایان اسلامی است. از فوائد بازی کودک می‌توان موارد ذیل را به طور خلاصه یاد کرد.
ـ در جنبه جسمی، بازی موجب رشد جسمی کودک است. عضلات را نیرومند و استخوان‌ها را محکم می‌کند. باعث ایجاد مهارت و تقویت حس لامسه و حس بینایی کودک می‌شود.
ـ در جنبه ذهنی و روانی، بازی حس کنجکاوی کودک را برمی‌انگیزد و قدرت ابتکار او را به حرکت وامی‌دارد. کودک به هنگام بازی در برابر مشکلات مقاومت می‌کند و این خود موجبی برای اعتماد به نفس در او می‌شود.
ـ از لحاظ عاطفی، فرصت‌های مناسبی به هنگام بازی به دست می‌آید تا تمایلات عاطفی کودک متعادل شود. فی‌المثل بازی گاهی وسیله‌ای برای تعدیل جنبه پرخاشگری کودک است و از طریق آن عقده و کینه‌اش از میان می‌رود. کودکی که نسبت به پدر خود کینه و عقده پیدا کرده است، عروسک را پدر انگاشته و آن را بر زمین می‌کوبد و بدین‌وسیله عقده‌های روانی‌اش تا حدی گشوده می‌شوند.
ـ در جنبه آموزش شیوه زندگی فردی، بازی به کودک می‌آموزد که برای وصول به هدف چگونه باید نقشه بکشد، به چه صورت طراحی کند و چگونه از عهده حل مشکل برآید. کودکی که امروز عروسک‌‌بازی می کند، به حقیقت نقش مادری یا پدری فردا را تمرین می‌کند.
ـ در زمینه آموزش شیوه زندگی جمعی، بازی باعث می‌شود که کودک بتواند با دیگران رابطه صحیح برقرار کند، همکاری و فعالیت‌های گروهی را آموخته و تمرین کند.
ـ در مورد آموزش قوانین و مقررات و اصول اخلاقی، بازی باعث می‌شود که کودک براثر اجبار به رعایت قواعد و مقررات آن، رعایت اصول انضباطی و اخلاقی را در زندگی جمعی فراگیرد.
ـ بازی در جنبه شناخت کودک، نشان دهنده افکار و تمایلات و عواطف او است. لذا اولیاء و مربیان می‌تواند کودک را به هنگام بازی دقیق‌تر بشناسند.
بازی برای کودک یک امر طبیعی است و مانند نفس کشیدن برای حیات وی ضرورت دارد. لذا نباید از شیطنت‌های شاگردان خردسال نگران بود.
رسول گرامی اسلام (ص) وجود حالت فعال وجودشان را در طفل خردسال، نمایانگر فزونی خرد و اندیشه او در بزرگسالی دانسته و می‌فرماید:
«شیطنت و لجاج و ستیزه‌جویی کودک، در دوران خردسالی او، نمایانگر فزونی عقل و اندیشه او در بزرگسالی است.»
و همچنین می‌فرماید:
«چه خوب و محبوب است که فرزند انسان، در خردسالی بازیگوش و پرتلاطم باشد تا این حالت طغیان‌آمیز او از شخصیتی در بزرگسالی سر برآورد که از حلم و خویشتن‌داری و مقاومت و پایداری برخوردار باشد. سپس آن حضرت فرمود: سزاوار است که طفل خردسال منحصراً این چنین بوده و بازیگوش و پرجنب و جوش باشد.»
مرحوم مجلسی (رضوان‌الله علیه) در ذیل احادیث فوق اضافه می‌کند: «شیطنت و شدت علاقه طفل خردسال به بازی و فرار از مدرسه در کودکان، نشانه عقل و استقامت آنها به هنگام بزرگسالی است و باید طفل بدین‌سان باشد ولی اگر کودکی، مطیع و فاقد جنبش و باصطلاح: خوش‌اخلاق و ساکت و رام و آرام باشد، نشانه آن است که در بزرگسالی از هوش و استقامت لازم برخوردار نخواهد بود؛ چنانکه این نکته به تجربه رسیده است».بنابراین براساس تعلیم و تربیت اسلامی هیچ یک از اولیاء و مربیان حق ندارند از شیطنت و بازیگوشی کودک خردسال جلوگیری کرده و به خاطر تأمین رفاه و آسایش خویش سعی کنند کودکان سرشار از جنبش و نشاط را به موجوداتی صد درصد مطیع و آرام مبدل سازند.
در خاتمه تذکر این مطلب لازم است که کودک در مرحله دوم (۸ تا ۱۴ سالگی) هرچند که احتیاج به بازی دارد و باید بازی کند، اما مدت بازی باید محدود باشد. یک مربی خوب و آگاه اجازه نمی‌دهد که خوی بازیگری و بطالت بر کودک غلبه کند و تا آخر عمر بازیگر بماند و تنها هنرش همین بازیگری باشد.حضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: «کسی که شیفته بازی باشد، سعادتمند نخواهد شد.»

فاطمه میرزایی

روزنامه اطلاعات

بازی حق کودک است

مطالب مشابه :

بررسی و تبيين استراتژی برای کودکان در برنامه راز

بازی حق کودک است

حال و هوای عید نوروز 91

فیلم های آموزشی برای تولید محتوا الکترونیکی و معرفی نرم افزار

احداث یک واحد تولید و پرورش قارچ دکمه ای

ویژگی‌های معلم در قرن 21

کم رویی ارثی نیست

بوکوحرام