عوامل موثر در جاری شدن سیل و وارد آمدن خسارات جانی و مالی چیست؟

تنگ بودن پل ها: پلهای تنگ و باریک سبب تراکم زیاد سیلاب و قوی تر شدن جریان آن می‌‌شود، اما با پل وسیعی که به عنوان مثال در منطقه روستای کوسه ساخته اند، دیگر سیلاب قادر به گسترش به اراضی اطراف نیست. مسکونی و پرجمعیت بودن سراسر منطقه: از علل نابودی زیاد انسان‌ها و تخریب منازل و مزارع، مسکونی و مزروعی بودن سراسر منطقه به دلیل مساعد بودن شرایط اقلیمی و زیستی این قسمت از استان گلستان است. اگر چنین سیلی در غرب یا شمال استان گلستان جاری می‌‌شد، هیچ گاه خسارات به این میزان نمی‌رسید، زیرا این نواحی کمتر مسکونی و اراضی آن کمتر مزروعی است، در نتیجه جمعیت کمتری هم دارد.

تا اینجا عواملی را ذکر کردیم که باعث به وجود آمدن سیل و تخریب شدند، اما عواملی هم در سر راه این سیلاب به وجود آورده شده که باعث کاهش آثار تخریبی آن شده‌اند و آنها سدهای گلستان یک و گلستان ۲ هستند. این سدها نقش مهمی در کاهش حجم آب و در نتیجه آثار تخریبی سیل داشته اند. در واقع اینجا بخوبی یکی از فواید سد که همان ذخیره آب و کم شدن جریان و شدت آن است، ثابت شد.

علل و عوامل نابودی جنگل ها همانطور که در بالا نوشتیم، سراسر شرق استان گلستان، پوشیده از جنگل است، اما سطح جنگلهای این منطقه هم مانند دیگر مناطق کشور، سال به سال رو به کاهش می‌‌رود، بخصوص در منطقه بالادست کلاله مانند جنگلهای رشته کوه‌های شلمی و قره کسمور که سیلابهای شدیدی هم از آنجاها به سمت کلاله جاری می‌‌شود. در اینجا کاملاً محسوس است که در یک مدت زمان کوتاه (یک یا دو ماه یا یک سال) چه سطح وسیعی از درختان جنگلی قطع و جنگل به اصطلاح به بیابان تبدیل می‌‌شود. این روند متاسفانه همچنان ادامه دارد. این قطع بی رویه درختان جنگل، بویژه معلول مصرف زیاد کارخانه‌های چوبی است که در این منطقه احداث شده اند. یک کارخانه (کارخانه نئوپان گنبد) در شرق گنبد کاووس قبل از انقلاب توسط یک سرمایه دار احداث شده بود که با مصادره اموال او بعد از انقلاب، در اختیار بنیاد قرار دارد و یک کارخانه نئوپان دیگر که بعد از انقلاب در غرب فاضل آباد (شرق گرگان) ساخته شده است. برای تأمین چوب موردنیاز این کارخانه‌ها علاوه بر چوبهای جنگلی، مردم را تشویق می‌کنند که در اراضی شیبدار با ایجاد جنگل اکالیپتوس، چوب بیشتری، آن هم در یک مدت زمان کوتاه تر تولید شود. پرداخت به موقوع پول چوب، آن هم با بهای خوب باعث شده است که کشاورزان تشویق شوند حتی زمینهای دشتی که حاصلخیز برای انواع محصولات غذایی و صنعتی باارزش هستند را هم تا حد امکان به زیر کشت درختان اکالیپتوس ببرند، زیرا در این منطقه همان طور که در رسانه‌های گروهی و ارتباطات جمعی نیز آمده، کشاورزان این منطقه هم با محصولات زراعی خود مسئله دارند. به دلیل نخریدن محصول به قیمت تضمینی و پرداخت نکردن به موقع پول محصولات (مانند سویا، کلزا،، پنبه و ...)، کشت اکالیپتوس در شرایط استان گلستان برای کشاورزان از مزایای چندی برخوردار است. هر چند در این استان که به سرزمین طلای سفید (پنبه) معروف بوده، برای کشت پنبه بسیار مساعد است و دو بار در سال می‌‌توان از یک زمین سویا برداشت کرد و به این طریق از وابستگی شدید کشور به این محصول از خارج نجات یافت و خلاصه انواع دانه‌های روغنی مانند کلزا و گل آفتابگردان و... بیشترین تولید را در این منطقه دارند و ... اما با وجود این کارخانه ها، کشت و توسعه درخت اکالیپتوس مزایای بیشتری برای کشاورزان در شرایط فعلی دارد، به عنوان مثال: ۱ – با قیمت خوبی از کشاورزان خریداری می‌‌شود. ۲ - پول آن سریع پرداخت می‌‌شود. ۳ – درخت اکالیپتوس در شرایط آب و هوایی گلستان سریع رشد می‌‌کند و زود قابل برداشت می‌‌شود. ۴ – فقط هزینه کاشت دارد، مثل زراعت نیست که همه ساله کشت شود. ۵ – نیاز به آبیاری ندارد، همان آب بارندگی برایش کافی است.
خلاصه می‌‌شود نتیجه گرفت که مردم منطقه بالادست کلاله اولا با قطع درختان جنگلی و لخت کردن زمین از پوشش درختی و ثانیا با تبدیل زمین آن به زمین زراعی و شخم زدن در جهت غلط، خود باعث بلای طبیعی (سیل ویرانگر) می‌‌شوند، هرچند عوامل دیگری مانند تنگ و باریک بودن بستر رودخانه، پایین بودن سطح جاده و دیگر عوامل طبیعی و انسانی به آن کمک می‌‌کنند.
حوادث چند سال اخیر نشان می‌‌دهد که شرایط اقلیمی منطقه کلاله و اطراف آن تغییر کرده، زیرا همه ساله از سال ۸۰، در مردادماه بارندگیهای شدیدی اتفاق می‌‌افتد و سیلهای خطرناکی جاری می‌‌شود. برای مقابله با این شرایط و جلوگیری از خسارات مالی و جانی تا حد ممکن، باید اقدامات اساسی صورت گیرد و تنها به رساندن آب و غذا و مختصر مایحتاج زندگی برای یک مدت کوتاه کفایت نشود؛ برنامه‌ای که تقریباً تاکنون ظرف این سه، چهار سال گذشته اجرا شده است. باید به طور جدی از تخریب جنگل (قطع درختان و تبدیل زمین آن به زمین زراعی) جلوگیری بشود و با اقدامات آبخیزداری نظیر احداث بانکت در سطح عرصه‌هایی با شیب بیش از ۲۰ درصد که درختان آن قطع شده اند، به منظور نفوذ دادن آب در دل زمین (کوه) از جاری شدن آب به صورت رواناب تا حد ممکن جلوگیری شود. در همان بانکت ها، اقدام به کشت درختان متناسب با آن شرایط خاک و آب و هوا کنند تا ضمن جلوگیری از فرسایش خاک و جاری شدن رواناب و در نتیجه جاری شدن سیل، جنگلها هم سریع احیاء شوند. بانکتها ضمن آنکه مانع از جاری شدن رواناب می‌‌شوند، بستر و شرایط لازم را برای رشد سریع درختان کاشته شده فراهم می‌‌کنند. ایجاد سدهای کوچک (کوتاه) در سرشاخه‌ها و دره ها، وسیع کردن بستر رودخانه‌ها تا حد ممکن و همچنین بلند کردن دیواره رودخانه‌ها و ایجاد بندها در مسیلها از جمله اقداماتی هستند که باعث کاهش حجم سیلاب و کاهش آثار تخریبی آن می‌‌شوند. بالا آوردن سطح جاده‌ها یا تغییر مسیر آنها به نقاط مرتفع تر، سبب می‌‌شود که سیل نتواند به جاده سوار شود.

کشور عزیزمان ایران، در عرض جغرافیایی ۲۵ تا ۴۰ درجه شمالی، در منطقه تأثیر هوای پرفشار مجاور حاره ای، یعنی در نوار خشک و بیابانی واقع شده است، لذا سراسر کشور، می‌‌بایست تحت تأثیر هوای پرفشار، فقط دارای آب و هوای خشک، بیابانی و کم باران می‌‌شد، اما در طول دوره تکامل کره زمین، دو پدیده اتفاق افتاده که ایران دارای انواع مختلف آب و هواها شده است؛ یکی خشک شدن دریاها، ولی باقی ماندن یک دریا در شمال و یک دریا در جنوب کشور و دیگری چین خوردگی و کوهستانی شدن و بویژه به وجود آمدن رشته کوه‌هایی مانند البرز، زاگرس و کوه‌های مرکزی است. این عوامل در این عرض جغرافیایی سبب به وجود آمدن آب و هوای معتدل مرطوب در شمال، گرم مرطوب در سواحل و جزایر جنوب، مناطق پرآب و باران در غرب، آب و هوای سرد قطبی در ارتفاعات وخلاصه آب و هوای خشک و بیابانی کم آب و باران در بخش‌های مرکزی و جنوب شرقی در کشور شده اند.

به وجود آمدن شرایط طبیعی مذکور در این عرض جغرافیایی سبب شده است که در سراسر کشور، چه مناطق مرطوب و چه خشک، به هنگام بارندگی، سیلابهای شدیدی جاری شود و رودهای طغیانی، ضمن وارد آوردن خسارات زیاد جانی و مالی با ریختن به خارج از کشور، به دریاهای شمال و جنوب و کویرها و باتلاقها و دریاچه‌های داخلی از دسترس خارج شوند. به این طریق این نعمت بزرگ خدا (بارندگی) غالبا به صورت یک عامل زیانبخش یا بلای طبیعی عمل کرده و هدر می‌‌رود. علل جاری شدن سیل و طغیان رودها و زیانبخش واقع شدن آن در کشور ما، از جمله عبارت‌اند از: ۱ – تند و شدید بودن بارندگی ۲ - فقر یا فقدان پوشش گیاهی در ارتفاعات ۳ – خشک بودن خاک ۴ – تند بودن شیب کوه‌ها ۵ – سریع آب شدن برفها در بهار به دلیل افزایش گرمای هوا ۶ – کوتاه بودن فاصله آبخیز (کوه‌ها و ارتفاعات) تا آبریز (حوضه انتهایی رودخانه ها)، بر اثر این عوامل است که همه ساله در نقاط مختلف کشور، مسائل ناشی از طغیان رودها مشاهده می‌‌شود

عوامل موثر در جاری شدن سیل و وارد آمدن خسارات جانی و مالی چیست؟

مطالب مشابه :

« معرفی شهرستان کلاله »1

هواشناسی ایرما-پیش بینی وضع هوا 5 روز آینده

کلاله

نگاهی به تاریخچه شهرستان کلاله

پاورپوینت کاروفناوری اجزای محیط زیست هوا آب خاک

برای دریافت آخرین وضعیت آب و هوایی شهر گرمی کد ۰۴۵۲۶۲۲ را به شماره تلفن 20134 ار سال نمایید.

آشنایی با سیل و سیلاب

درس : تاريخ اروپا درقرون جديد

عوامل موثر در جاری شدن سیل و وارد آمدن خسارات جانی و مالی چیست؟

تحقیق حرفه وفن واحد 8 روش های آبیاری در کشاورزی