هشتاد درصد جوانان ازدواج اجباری می‌کنند - ازدواج های اجباری در ایران
هشتاد درصد جوانان «ازدواج اجباریی» می‌کنند
در دهه گذشته افزایش طلاق در کشور به مرحله بحرانی رسیده و جامعه را با مشکلات فراوانی روبرو ساخته است. به گونه‌یی که در این مدت، نرخ طلاق در شهر و استان‌های مختلف کشور با رشدی صعودی همراه بوده و مسئولان مربوطه و کارشناسان مسائل اجتماعی را ملزم به بررسی و ارایه راهکار ساخته است...
به اعتقاد برخی از کارشناسان مسائل اجتماعی افزایش نرخ طلاق متاثر از بالا رفتن سطح دانش و همچنین آگاهی زنان نسبت به حقوق قانونی خود است که طی سالیان دراز نادیده گرفته شده است. اما در این برهه زمانی و با گسترش حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماع، میزان وقوف آنان از چگونگی حق و حقوقشان افزایش یافته و ترجیح می‌دهند از حقوق قانونی خود استفاده کنند و از همسران خود جدا شوند.
در سالیان گذشته طلاق نزد خانواده‌های ایرانی بخصوص برای زنان امری ناشایست تلقی می‌شد. تحت این دیدگاه سنتی، کمتر زنی حاضر بود علیرغم شرایط سخت خانه همسر، طلاق گرفته و به خانه پدر ی باز گردد.
تفکر غالب بر سازش و کوتاه آمدن زنان استوار بود و مردان به هیچ وجه حاضر نمی‌شدند از موضع قدرت و تحکم پایین آمده و در امور مختلف از نظرات همسرانشان مطلع شوند.
عمده دلایل طلاق در آن دوره بیشتر شامل عدم تفاهم اخلاقی، ناباروری، عدم صلاحیت اخلاقی می‌شد.البته با وجود این موارد کمتر زنی حاضر می‌شد، لقب مطلقه را یدک بکشد. مگر اینکه هیچ راهی به جز طلاق باقی نمی‌ماند که در این صورت زن مطلقه در جامعه جایگاهی نداشت و به اصطلاح خانه‌نشین می‌شد.
● عمده دلایل طلاق در شرایط کنونی
امروزه دلایل مختلفی برای طلاق برشمرده می‌شود که سبب افزایش نرخ طلاق در چند سال گذشته شده است.
دکتر مصطفی اقلیما رییس انجمن مددکاری ایران درباره عمده دلایل طلاق می‌گوید: «امروزه بیش از ۸۰ درصد جوانان به صورت اجباری ازدواج می‌کنند. اجباری به این معنا که فکر می‌کنند حتما باید ازدواج کنند در غیر این صورت در جامعه به آنان با دید منفی نگاه خواهد شد. بنابراین بدون تعمق و تفکر صحیح تنها بر پایه احساسات با کسی ازدواج می‌کنند که دارای کمترین نقاط مشترک با وی هستند. پس از مدت زمان کوتاهی دچار مشکل شده و به بهانه عدم درک و تفاهم متقابل از هم جدا می‌شوند. یکی دیگر از دلایل افزایش طلاق را می‌توان مربوط به عدم استقلال جوانان در خانواده دانست. معمولا جوانان پس از رسیدن به سن بلوغ، خواستار استقلال و آزادی بی‌حدوحصر هستند. بنابراین برای فرار از سختگیری‌های والدین به ازدواج‌های نامناسب و زودهنگام روی می‌آورند. بالا رفتن سن دختران یکی دیگر از دلایل موثر در بروز طلاق است. در جامعه ما متاسفانه وقتی سن دختری افزایش می‌یابد، تحت فشارهای اجتماع و خانواده ترجیح می‌دهد از میان خواستگاران نامناسب، شخصی را به عنوان همسر انتخاب کند که دارای حداقل محسنات است.»
دکتر «امان‌الله قرایی مقدم» جامعه‌شناس نیز درباره عمده دلایل بروز طلاق می‌گوید: مهمترین عامل افزایش طلاق در ایران، دو ساختاری شدن جامعه است. یک نوع آن ساختار کهن باارزش‌ها و هنجارهای مورد قبول خانواده و افراد سنتی و نوع دیگر ساختار جدید و مدرن است که با پیشرفت جامعه به وجود آمده است. تقابل این دو ساختار زمینه‌های بروز سردرگمی هویت را در میان زن و مرد فراهم ساخته است. بطوری که امروزه دختران از تساوی و برابری حقوق خود و همسرانشان سخن می‌گویند و اینکه چرا اختیاردار و حاکم مطلق خانه مرد باشد. در حالی که مردان طبق ساختار سنتی و کهن زن را ملزم به اطاعت دانسته و اعتقادی به تساوی حقوق و برابری ندارند.»
دکتر اقلیما نیز در این باره توضیح می‌دهد: «با گسترش زندگی مدرن و همچنین شهرنشینی زنان به حقوق خود آگاه شده و خواستار تساوی حقوق با مردان در زمینه‌های مختلف اجتماعی و خانوادگی هستند. امروزه آنان با حضور در اجتماع و اشتغال از نظر شخصیتی و اقتصادی افرادی مستقل هستند که انتظار دارند این استقلال از سوی شوهرانشان پذیرفته شود. در حالی که طرز تفکر مردان جامعه ما مربوط به ۲۰۰ سال پیش است. مردان در جامعه ما می‌خواهند همانند ۲۰۰ سال پیش حاکم مطلق خانه بوده و هیچ حرفی بر روی حرف آنان آورده نشود و با شیوه اجبار و زورگویی با زنان رفتار کنند. این مردان به خود اجازه می‌دهند با وجود داشتن همسر و فرزند، رابطه دوستانه‌یی با زن دیگری برقرار کرده و حتی زن صیغه‌یی هم می‌گیرند. بنابراین زنان تاب نیاورده و برای طلاق اقدام می‌کنند.»
به اعتقاد آسیب‌شناسان اجتماعی و جامعه‌شناسان دلایل دیگری را می‌توان در افزایش نرخ طلاق طی دهه گذشته متصور دانست. از جمله این دلایل می‌توان به مشکلات اقتصادی، بیکاری، تفاوت فرهنگی میان زن و مرد، اختلاف سنی، عدم وجود معیار مشخص و مناسب برای ازدواج و خشونت علیه زنان اشاره کرد.
دکتر قرایی مقدم طول دوران نامزدی را یکی دیگر از دلایل موثر در افزایش طلاق می‌داند و می‌گوید: «طول دوران نامزدی عامل بسیار مهمی در افزایش میزان طلاق است. بطوری که میزان طلاق در نامزدی کمتر از سه ماه بسیار زیاد، سه تا شش ماه متوسط و نه تا ۱۲ ماه بسیار کم اتفاق می‌افتد.
در طول دوران نامزدی دختر و پسر می‌تواند با معاشرت بیشتر با روحیات، خلقیات و ویژگی‌های رفتاری یکدیگر آشنا شده و با تکیه بر منطق نسبت به ادامه یا قطع رابطه تصمیم بگیرند.»
وی تاکید می‌کند: «عدم درک متقابل معمولاً در ازدواج‌هایی که دارای دوران نامزدی کوتاه و تحت آشنایی‌های لحظه‌یی صورت گرفته، بیشتر دیده می‌شود که آن به عنوان یکی از عوامل اصلی برای بروز مشکلات بیشتر در رابطه زناشویی مطرح است.»
● آمار نرخ طلاق در کشور
براساس آمارهای منتشره از سوی سازمان‌های مربوطه در سال ۷۵، ۳۸ هزار و ۸۱۷ نفر از یکدیگر جدا شده‌اند که نرخ آن برابر با ۴۲ درصد بوده است. این در حالی است که در سال ۸۲، از جمعیت متاهل کشور ۷۲ هزار و ۳۵۹ نفر طلاق گرفته‌اند که نرخ رشد آن برابر با ۹۱ درصد بوده است. براساس آمار سازمان ثبت احوال کشور سال ۸۴ از ۶۲ هزار و ۱۴۳ فقره طلاق در ۹ ماهه سال جاری ۵ هزار و ۷۸۲ مورد شهری و ۱۰ هزار و ۳۶ فقره آن روستایی بوده است. به عبارت دیگر روزانه ۲۲۵ مورد طلاق در کشور به ثبت رسیده است.
در زمینه میزان طلاق تهران با ۹/۱۷ درصد، کرمانشاه با ۳/۱۳ درصد و قم با ۱۳ درصد به ترتیب مقام اول تا سوم را در سال ۸۱ کسب کردند. همچنین پایین‌ترین نرخ رشد طلاق در این سال به استان‌های یزد و سیستان‌وبلوچستان با ۶/۴ درصد اختصاص یافت.
براساس بررسی‌های صورت گرفته در سال ۸۲، تهران با ۲/۱۸ درصد دارای بالاترین نرخ رشد طلاق در کشور بود و پس از آن اصفهان با ۳/۱۳ درصد و قم با ۲/۱۳ درصد مقام‌های بعدی را به خود اختصاص دادند.
پایین‌ترین نرخ رشد طلاق نیز در این سال به چهارمحال و بختیاری با ۸/۳ درصد و پس از آن سیستان‌و بلوچستان با ۴ درصد و یزد با ۸/۴ درصد اختصاص یافت.
● فزونی نسبت زنان به مردان
دکتر اقلیما معتقد است: در ایام جنگ تحمیلی و سال‌های پس از آن تعداد زنان نسبت به مردان فزونی یافت و سبب شده عده‌یی از دختران نتوانند ازدواج کنند. براساس آمارهای موجود این نسب طی سال‌های مختلف متغیر بوده است بطوری‌که در سال ۷۵ نسبت زن به مرد ۲۲/۱، در سال ۷۶ این نسبت به ۲۴/۱، ۷۷ به ۲۵/۱، ۷۸ به ۲۶/۱، به ۲۶/۱، ۸۰ به ۲۵/۱، ۸۱ به ۲۳/۱ و در سال ۸۲ نسبت زنان به مردان به ۲۲/۱ رسیده است و آمار سال های ۸۳و۸۴به ثبت نرسیده است.
● شاخص سنی برای ازدواج
براساس بررسی‌های صورت گرفته شاخص سنی برای زنان در سن ازدواج بین ۱۵ تا ۲۹ سال و برای مردان ۲۰ تا ۳۴ سال است.
● راهکارهای جامعه‌شناسان برای جلوگیری از افزایش طلاق
دکتر قرایی‌مقدم درباره جلوگیری از افزایش نرخ طلاق در کشور می‌گوید: «در مرحله نخست دختران باید بدانند که ازدواج یعنی یک عمر زندگی که در صورت انتخاب ناصحیح، کل زندگی آینده خود را از دست می‌دهند و آنان باید دریابند که شانس ازدواج مجدد موفق در جامعه نزدیک به صفر است. بنابراین دختران باید با دوراندیشی و احتیاط همسر آینده خود را انتخاب کنند. در مرحله بعدی خانواده‌ها باید به مساله ازدواج فرزندان بخصوص دختران خود اهمیت بدهند و امکان دوران نامزدی را برای آنان فراهم کنند تا جوانان با شناخت بیشتر و صحیح‌تر منطقی تصمیم گرفته و همسر آینده خود را انتخاب کنند.»
وی در ادامه می‌افزاید: جامعه کنونی ما، جامعه‌یی بیمار است. اکثر مردم دچار سردرگمی اجتماعی هستند و درک متقابلی از شرایط یکدیگر چه در روابط اجتماعی و چه در روابط خانوادگی و زناشویی ندارند. بنابراین باید آنان تحت آموزش صحیح قرار بگیرند که در این صورت می‌توان به کاهش نرخ طلاق در کشور امیدوار بود
منبع: روزنامه اعتماد
ویرایش وتلخیص:برگزیده ها
به اعتقاد برخی از کارشناسان مسائل اجتماعی افزایش نرخ طلاق متاثر از بالا رفتن سطح دانش و همچنین آگاهی زنان نسبت به حقوق قانونی خود است که طی سالیان دراز نادیده گرفته شده است. اما در این برهه زمانی و با گسترش حضور زنان در عرصه‌های مختلف اجتماع، میزان وقوف آنان از چگونگی حق و حقوقشان افزایش یافته و ترجیح می‌دهند از حقوق قانونی خود استفاده کنند و از همسران خود جدا شوند.
در سالیان گذشته طلاق نزد خانواده‌های ایرانی بخصوص برای زنان امری ناشایست تلقی می‌شد. تحت این دیدگاه سنتی، کمتر زنی حاضر بود علیرغم شرایط سخت خانه همسر، طلاق گرفته و به خانه پدر ی باز گردد.
تفکر غالب بر سازش و کوتاه آمدن زنان استوار بود و مردان به هیچ وجه حاضر نمی‌شدند از موضع قدرت و تحکم پایین آمده و در امور مختلف از نظرات همسرانشان مطلع شوند.
عمده دلایل طلاق در آن دوره بیشتر شامل عدم تفاهم اخلاقی، ناباروری، عدم صلاحیت اخلاقی می‌شد.البته با وجود این موارد کمتر زنی حاضر می‌شد، لقب مطلقه را یدک بکشد. مگر اینکه هیچ راهی به جز طلاق باقی نمی‌ماند که در این صورت زن مطلقه در جامعه جایگاهی نداشت و به اصطلاح خانه‌نشین می‌شد.
● عمده دلایل طلاق در شرایط کنونی
امروزه دلایل مختلفی برای طلاق برشمرده می‌شود که سبب افزایش نرخ طلاق در چند سال گذشته شده است.
دکتر مصطفی اقلیما رییس انجمن مددکاری ایران درباره عمده دلایل طلاق می‌گوید: «امروزه بیش از ۸۰ درصد جوانان به صورت اجباری ازدواج می‌کنند. اجباری به این معنا که فکر می‌کنند حتما باید ازدواج کنند در غیر این صورت در جامعه به آنان با دید منفی نگاه خواهد شد. بنابراین بدون تعمق و تفکر صحیح تنها بر پایه احساسات با کسی ازدواج می‌کنند که دارای کمترین نقاط مشترک با وی هستند. پس از مدت زمان کوتاهی دچار مشکل شده و به بهانه عدم درک و تفاهم متقابل از هم جدا می‌شوند. یکی دیگر از دلایل افزایش طلاق را می‌توان مربوط به عدم استقلال جوانان در خانواده دانست. معمولا جوانان پس از رسیدن به سن بلوغ، خواستار استقلال و آزادی بی‌حدوحصر هستند. بنابراین برای فرار از سختگیری‌های والدین به ازدواج‌های نامناسب و زودهنگام روی می‌آورند. بالا رفتن سن دختران یکی دیگر از دلایل موثر در بروز طلاق است. در جامعه ما متاسفانه وقتی سن دختری افزایش می‌یابد، تحت فشارهای اجتماع و خانواده ترجیح می‌دهد از میان خواستگاران نامناسب، شخصی را به عنوان همسر انتخاب کند که دارای حداقل محسنات است.»
دکتر «امان‌الله قرایی مقدم» جامعه‌شناس نیز درباره عمده دلایل بروز طلاق می‌گوید: مهمترین عامل افزایش طلاق در ایران، دو ساختاری شدن جامعه است. یک نوع آن ساختار کهن باارزش‌ها و هنجارهای مورد قبول خانواده و افراد سنتی و نوع دیگر ساختار جدید و مدرن است که با پیشرفت جامعه به وجود آمده است. تقابل این دو ساختار زمینه‌های بروز سردرگمی هویت را در میان زن و مرد فراهم ساخته است. بطوری که امروزه دختران از تساوی و برابری حقوق خود و همسرانشان سخن می‌گویند و اینکه چرا اختیاردار و حاکم مطلق خانه مرد باشد. در حالی که مردان طبق ساختار سنتی و کهن زن را ملزم به اطاعت دانسته و اعتقادی به تساوی حقوق و برابری ندارند.»
دکتر اقلیما نیز در این باره توضیح می‌دهد: «با گسترش زندگی مدرن و همچنین شهرنشینی زنان به حقوق خود آگاه شده و خواستار تساوی حقوق با مردان در زمینه‌های مختلف اجتماعی و خانوادگی هستند. امروزه آنان با حضور در اجتماع و اشتغال از نظر شخصیتی و اقتصادی افرادی مستقل هستند که انتظار دارند این استقلال از سوی شوهرانشان پذیرفته شود. در حالی که طرز تفکر مردان جامعه ما مربوط به ۲۰۰ سال پیش است. مردان در جامعه ما می‌خواهند همانند ۲۰۰ سال پیش حاکم مطلق خانه بوده و هیچ حرفی بر روی حرف آنان آورده نشود و با شیوه اجبار و زورگویی با زنان رفتار کنند. این مردان به خود اجازه می‌دهند با وجود داشتن همسر و فرزند، رابطه دوستانه‌یی با زن دیگری برقرار کرده و حتی زن صیغه‌یی هم می‌گیرند. بنابراین زنان تاب نیاورده و برای طلاق اقدام می‌کنند.»
به اعتقاد آسیب‌شناسان اجتماعی و جامعه‌شناسان دلایل دیگری را می‌توان در افزایش نرخ طلاق طی دهه گذشته متصور دانست. از جمله این دلایل می‌توان به مشکلات اقتصادی، بیکاری، تفاوت فرهنگی میان زن و مرد، اختلاف سنی، عدم وجود معیار مشخص و مناسب برای ازدواج و خشونت علیه زنان اشاره کرد.
دکتر قرایی مقدم طول دوران نامزدی را یکی دیگر از دلایل موثر در افزایش طلاق می‌داند و می‌گوید: «طول دوران نامزدی عامل بسیار مهمی در افزایش میزان طلاق است. بطوری که میزان طلاق در نامزدی کمتر از سه ماه بسیار زیاد، سه تا شش ماه متوسط و نه تا ۱۲ ماه بسیار کم اتفاق می‌افتد.
در طول دوران نامزدی دختر و پسر می‌تواند با معاشرت بیشتر با روحیات، خلقیات و ویژگی‌های رفتاری یکدیگر آشنا شده و با تکیه بر منطق نسبت به ادامه یا قطع رابطه تصمیم بگیرند.»
وی تاکید می‌کند: «عدم درک متقابل معمولاً در ازدواج‌هایی که دارای دوران نامزدی کوتاه و تحت آشنایی‌های لحظه‌یی صورت گرفته، بیشتر دیده می‌شود که آن به عنوان یکی از عوامل اصلی برای بروز مشکلات بیشتر در رابطه زناشویی مطرح است.»
● آمار نرخ طلاق در کشور
براساس آمارهای منتشره از سوی سازمان‌های مربوطه در سال ۷۵، ۳۸ هزار و ۸۱۷ نفر از یکدیگر جدا شده‌اند که نرخ آن برابر با ۴۲ درصد بوده است. این در حالی است که در سال ۸۲، از جمعیت متاهل کشور ۷۲ هزار و ۳۵۹ نفر طلاق گرفته‌اند که نرخ رشد آن برابر با ۹۱ درصد بوده است. براساس آمار سازمان ثبت احوال کشور سال ۸۴ از ۶۲ هزار و ۱۴۳ فقره طلاق در ۹ ماهه سال جاری ۵ هزار و ۷۸۲ مورد شهری و ۱۰ هزار و ۳۶ فقره آن روستایی بوده است. به عبارت دیگر روزانه ۲۲۵ مورد طلاق در کشور به ثبت رسیده است.
در زمینه میزان طلاق تهران با ۹/۱۷ درصد، کرمانشاه با ۳/۱۳ درصد و قم با ۱۳ درصد به ترتیب مقام اول تا سوم را در سال ۸۱ کسب کردند. همچنین پایین‌ترین نرخ رشد طلاق در این سال به استان‌های یزد و سیستان‌وبلوچستان با ۶/۴ درصد اختصاص یافت.
براساس بررسی‌های صورت گرفته در سال ۸۲، تهران با ۲/۱۸ درصد دارای بالاترین نرخ رشد طلاق در کشور بود و پس از آن اصفهان با ۳/۱۳ درصد و قم با ۲/۱۳ درصد مقام‌های بعدی را به خود اختصاص دادند.
پایین‌ترین نرخ رشد طلاق نیز در این سال به چهارمحال و بختیاری با ۸/۳ درصد و پس از آن سیستان‌و بلوچستان با ۴ درصد و یزد با ۸/۴ درصد اختصاص یافت.
● فزونی نسبت زنان به مردان
دکتر اقلیما معتقد است: در ایام جنگ تحمیلی و سال‌های پس از آن تعداد زنان نسبت به مردان فزونی یافت و سبب شده عده‌یی از دختران نتوانند ازدواج کنند. براساس آمارهای موجود این نسب طی سال‌های مختلف متغیر بوده است بطوری‌که در سال ۷۵ نسبت زن به مرد ۲۲/۱، در سال ۷۶ این نسبت به ۲۴/۱، ۷۷ به ۲۵/۱، ۷۸ به ۲۶/۱، به ۲۶/۱، ۸۰ به ۲۵/۱، ۸۱ به ۲۳/۱ و در سال ۸۲ نسبت زنان به مردان به ۲۲/۱ رسیده است و آمار سال های ۸۳و۸۴به ثبت نرسیده است.
● شاخص سنی برای ازدواج
براساس بررسی‌های صورت گرفته شاخص سنی برای زنان در سن ازدواج بین ۱۵ تا ۲۹ سال و برای مردان ۲۰ تا ۳۴ سال است.
● راهکارهای جامعه‌شناسان برای جلوگیری از افزایش طلاق
دکتر قرایی‌مقدم درباره جلوگیری از افزایش نرخ طلاق در کشور می‌گوید: «در مرحله نخست دختران باید بدانند که ازدواج یعنی یک عمر زندگی که در صورت انتخاب ناصحیح، کل زندگی آینده خود را از دست می‌دهند و آنان باید دریابند که شانس ازدواج مجدد موفق در جامعه نزدیک به صفر است. بنابراین دختران باید با دوراندیشی و احتیاط همسر آینده خود را انتخاب کنند. در مرحله بعدی خانواده‌ها باید به مساله ازدواج فرزندان بخصوص دختران خود اهمیت بدهند و امکان دوران نامزدی را برای آنان فراهم کنند تا جوانان با شناخت بیشتر و صحیح‌تر منطقی تصمیم گرفته و همسر آینده خود را انتخاب کنند.»
وی در ادامه می‌افزاید: جامعه کنونی ما، جامعه‌یی بیمار است. اکثر مردم دچار سردرگمی اجتماعی هستند و درک متقابلی از شرایط یکدیگر چه در روابط اجتماعی و چه در روابط خانوادگی و زناشویی ندارند. بنابراین باید آنان تحت آموزش صحیح قرار بگیرند که در این صورت می‌توان به کاهش نرخ طلاق در کشور امیدوار بود
منبع: روزنامه اعتماد
ویرایش وتلخیص:برگزیده ها
,