آموزش مقدماتی بورس - بخش اول

آموزش مقدماتی بورس - بخش اولجایگاه بورس در اقتصادرشد و توسعه اقتصادی، نیازمند برخورداری از بازار‌های مالی گسترده و کارا است. بازار‌های مالی از دیدگاه اقتصادی به دو بخش بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند.بازار پول، بازار مبادله منابع کوتاه‌مدت است و حداکثر سررسید آن یک دوره مالی (معمولا یکسال) است.در کنار بازارپول، بازار سرمایه از جایگاه و اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است. بازار سرمایه که براساس ویژگی آن، مختص منابع بلندمدت است، امکان مبادله منابع را میان دارندگان مازاد منابع با متقاضیان کسری منابع فراهم می‌آورد.از آنجا که رشد و توسعه اقتصادی نیازمند ایجاد سرمایه‌گذاری‌های کلان است و این سرمایه‌گذاری‌ها هیچ‌گاه نمی‌توانند براساس بازار منابع کوتاه‌مدت (بازارپول) تامین مالی شوند، ایجاد یک بازار سرمایه قوی و کارآمد زیرساخت اساسی تامین مالی بلندمدت طرح‌های اساسی هر کشور را تشکیل می‌دهد.بازار سرمایه مکانیزمی را فراهم می‌آورد تا براساس آن امکان تجهیز پس‌انداز‌های اندک به سرمایه‌گذاری‌های کلان اقتصادی فراهم شود که این اقدام براساس تخصیص بهینه منابع امکان‌پذیر می‌شود.در بازار سرمایه تخصیص، زمانی بهینه است که بیشترین حجم منابع متوجه سودآورترین فعالیت‌ها شده و در نتیجه بهترین و توجیه‌پذیرترین فعالیت‌های اقتصادی با امکان بیشترین حجم مالی روبه‌رو خواهند شد.در ایران رکن اصلی بازار سرمایه، بورس اوراق بهادار بوده که نقش محوری بازار سرمایه را برعهده دارد.با وجود قدمت بسیار طولانی بورس‌های اوراق بهادار در جهان، بورس اوراق بهادار در ایران دارای پیشینه کوتاه‌مدتی است گرچه آغازفعالیت رسمی بورس اوراق بهادار در ایران به سال 1346 باز می‌گردد، ولی شروع فعالیت اصلی و اساسی این سازمان همزمان با اجرای اولین برنامه توسعه اقتصادی و اجتماعی نظام جمهوری اسلامی در سال 1368 است.وجود پتانسیل‌های بالقوه و ضرورت‌های ایجاد شده با وجود محدودیت‌ها و مشکلات پیش‌رو، جایگاه بورس اوراق بهادار را در طی سال‌های اخیر بیش از پیش برجسته و با اهمیت ساخته است.هرچند که بورس اوراق بهادار کشور از نظر نماگر‌های جمعیتی، صنعتی و اقتصادی از موقعیت ممتازی برخوردار است، اما در دسترس نبودن ابزار‌ها و زمینه‌های لازم برای مشارکت برابر و گسترده صاحبان منابع پس‌اندازی در بازار سرمایه ایران سبب شده تا درصد کمی از سرمایه تجهیز شده کنونی توسط این بازار به سهامداران جزء یا حتی بخش‌خصوصی تعلق داشته باشد.محدود بودن پوشش جغرافیایی بازار سرمایه باعث ناشناخته بودن بورس اوراق بهادار در اکثر نقاط کشور شده است و حضور کمرنگ شرکت‌های فعال در نقاط دوردست کشور در این بازار نیز از همین رو است.مزایای بورس اوراق بهادار را می‌توان از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد. مزایای بورس از دید واحدهای اقتصادی (شرکت‌های سرمایه‌پذیر)سهولت در تامین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار، افزایش اعتبار داخلی و خارجی و تامین مالی با به وثیقه گذاردن سهام شرکت در بازارهای مالی داخلی و خارجی، تعیین ارزش بازار براساس قانون عرضه و تقاضا تا زمانی که نام شرکت در تابلوی بورس درج است، سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت، ایجاد دیدگاهی مطلوب در سرمایه‌گذاران با کاهش ریسک واحد اقتصادی و امکان تامین مالی با هزینه کمتر، برخورداری از مزایای خاص و اعتباری بانک‌ها و انتشار اوراق مشارکت، انتشار اوراق مشارکت بدون اخذ مجوز از بانک مرکزی و فقط با مجوز سازمان بورس اوراق بهادار، برخورداری از معافیت‌های مالیاتی، تبیین چشم‌انداز فعالیت شرکت در آینده و ارزیابی عملکرد شرکت و ارتقای سطح اعتماد عمومی و استفاده از مشارکت عمومی در توسعه شرکت است.همچنین مزایای بورس اوراق بهادار از دیدگاه سرمایه‌گذاران شامل:خرید سهام و اوراق بهادار برای کسب بازده مناسب و پوشش در مقابل تورم، اطمینان از گزینه سرمایه‌گذاری به دلیل شفافیت اطلاعات، قابلیت نقد شوندگی اوراق بهادار و سهولت نقل و انتقال سهام و استفاده از معافیت‌‌های مالیاتی، مشارکت در فرآیند تصمیم‌گیری برای اداره شرکت‌ها، ایجاد یک بازار دائمی و مستمر، امکان سرمایه‌گذاری بلندمدت و کوتاه‌مدت، وجود طیف‌های متنوع از اوراق بهادار از نظر درجه بازدهی و خطرپذیری برای سرمایه‌گذار، برقراری سیستم‌ها و روش‌هایی که از طریق آن خرید و فروش اوراق بهادار منظم و رسمی شود، احساس مشارکت سهامدار در امور تولیدی و تجاری شرکت و نظارت مضاعف بر فعالیت شرکت‌ها در چارچوب استانداردها و آیین‌نامه‌های بازار سرمایه است.نحوه سرمایه‌گذاری در بورسهمانطور که پیشتر اشاره شد، کالایی که در بورس اوراق بهادار مورد دادوستد قرار می‌گیرد، سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.در حقیقت اشخاص با خرید سهام شرکت‌های بورسی، به عنوان سهامدار شرکت مزبور تلقی می‌شوند.سهامداران شرکت‌های بورسی به دو گروه اصلی، سهامداران حقیقی و سهامداران حقوقی تقسیم می‌شوند.همچنین اشخاص (حقیقی و حقوقی) به منظور خرید سهام در بورس، نیاز به یک کد معاملاتی دارند.این کد معاملاتی که از سه حرف اول نام شخص یا شرکت و یک عدد پنج رقمی تشکیل می‌شود، یگانه است، به این معنا که هر شخص حقیقی یا حقوقی تنها یک کد معاملاتی در اختیار دارد.اشخاص حقیقی برای گرفتن کد معاملاتی با در اختیار داشتن کپی شناسنامه و کد ملی باید به یکی از کارگزاری‌های بورس اوراق بهادار مراجعه کنند.همچنین اشخاص حقوقی نیز برای گرفتن کد معاملاتی باید کپی روزنامه رسمی شرکت خود را در اختیار یکی از کارگزاران بورس قرار دهند.لازم به ذکر است که اخذ کد معاملاتی، بدون هزینه است.کارگزار کیست؟کارگزاران اشخاص حقوقی هستند که مجوز فعالیت خود را از سازمان بورس اوراق بهادار دریافت کرده‌اند.کارگزار نقش واسطه بین خریدار و فروشنده سهام را ایفا می‌کند.در حقیقت کارگزاران دستورهای خرید و فروش را از مشتریان تحویل گرفته و آن را به منظور انجام معامله، وارد سیستم معاملات می‌کنند.از جمله وظایف کارگزاران می‌توان به انجام معامله، اداره حساب‌های سرمایه‌گذاری اشخاص، مشاوره و راهنمایی و معرفی شرکت‌ها برای پذیرش در بورس اشاره کرد.کارگزاران بورس، پس از آزمون‌های متعدد و تخصصی و پس از طی مراحل مختلف، موفق به کسب مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌شوند.سفارش‌های خرید و فروشاشخاص حقیقی و حقوقی پس از دریافت کد معاملاتی، می‌توانند با مراجعه به یکی از شرکت‌های کارگزاری نسبت به ثبت دستور خرید اقدام کنند.فرم درخواست خرید اوراق بهادار شامل مشخصات فردی شخص، کد معاملاتی، نام سهم یا حق‌تقدم شرکت بورسی، تعداد سهام مورد تقاضا و قیمت خرید است. در حقیقت اشخاص باید برای خرید سهام یا حق‌تقدم، پیش از ارائه دستور خرید، ‌نسبت به واریز وجه موردنیاز به حساب کارگزاری اقدام کنند. دستور خرید می‌تواند به دو صورت انجام شود. در حالت اول شخص خریدار می‌تواند حداکثر قیمت خرید را در فرم درخواست خود مشخص کند، به این معنا که کارگزار موظف است، حداکثر تا قیمت تقاضا شده نسبت به خرید سهام برای متقاضی اقدام کند. در حالت دوم شخص، سقف قیمتی مشخصی را برای خرید سهام پیشنهاد نمی‌کند، به این معنا که خریدار به کارگزار مجوز می‌دهد در هر قیمت اقدام به خرید سهام موردتقاضا کند.همچنین با توجه به انتشار برگه‌های سهام خریداری شده توسط تالار‌های بورس در روز بعد از خرید، خریداران می‌توانند از روز دوم، اقدام به فروش سهام خریداری شده کنند. انجام عملیات فروش سهام نیز شبیه به خرید است، به این صورت که خریدار باید با مراجعه به دفتر شرکت کارگزاری، پس از تکمیل فرم فروش و تعیین قیمت موردنظر، اقدام به فروش سهام خود کند.البته اخیرا خرید و فروش آنلاین نیز به امکانات بازار سرمایه افزوده شد. به این معنا که پس از دریافت کد بورسی از طرف کارگزاری نام کاربری و کلمه عبوری به شخص تعلق می گیرد که از طریق آن می توان به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار از طریق وبسایت های مشخص شده در کارگزاری ها و نرم افزارهای معاملاتی ویژه به صورت مستقیم و لحظه ای به خرید و فروش سهام پرداخت.براساس آخرین مصوبات سازمان بورس و اوراق بهادار، درصدی از قیمت سهام خریداری شده یا فروش رفته به عنوان کارمزد کارگزاری و سازمان بورس از حساب معامله گر کسر می گردد. کارمزدها به شرح جدول ذیل می باشد:کارمزد معاملات در بورس کارمزد معاملات در فرابورسخلاصه آیین‌نامه شرایط پذیرش سهام شرکت‌ها در بورس اوراق بهاداربر اساس آئین‌نامه شرایط پذیرش سهام در بورس اوراق بهادار، ضوابط حضور شرکت‌ها در تابلوهای فرعی و اصلی به شرح جداول زیر است:پنجاه شرکت فعال‌تربررسی تجربه بورس‌های اوراق بهادار در کشورهای مختلف نشان می‌دهد که شناسایی شرکت‌های ممتاز یا دارای موقعیت برتر اغلب بر پایه معیارهای قدرت نقدشوندگی سهام، میزان تاثیرگذاری شرکت بر بازار و برتری نسبت‌های مالی انجام می‌شود.شناسایی شرکت‌های برتر در بورس اوراق بهادار تهران بر پایه ترکیبی از قدرت نقدشوندگی سهام و میزان تاثیرگذاری شرکت‌ها بر بازار و در چارچوب معیارهای سه گانه زیر انجام شده است:الف – میزان دادوستد سهام در تالار معاملات شامل:1 -تعداد سهام دادوستد شده2 -ارزش سهام دادوستد شدهب – تناوب دادوستد سهام در تالار معاملات شامل:1 - تعداد روزهای دادوستد شده2 - دفعات دادوستد شدهج – معیار تاثیرگذاری شرکت بر بازار شامل:1 - میانگین تعداد سهام منتشر شده2 - میانگین ارزش جاری سهام شرکت در دوره بررسیMj: رتبه شرکت j امN: تعداد شاخص‌‌های مورد بررسیIi: مقدار شاخص i امشاخص قیمتشاخص کمیتی است که نماینده کمیت‌های همگن متعدد است. شاخص‌ها وسیله‌ای برای اندازه‌گیری مقایسه و سنجش پدیده‌هایی هستند که دارای ماهیت مشخص و لااقل یک خاصیت مشخص کننده‌اند.بنابراین بر مبنای شاخص می‌توان تغییرات ایجاد شده در متغیرهای معینی را در طول مقطع زمانی مشخص اندازه‌گیری و مورد بررسی قرار داد.کاربردهای شاخص شامل موارد زیر است:1 - اعداد شاخص بیان کننده اطلاعات عمومی و کلی ساختار بازار است. در واقع شاخص مانند یک دماسنج وضعیت کلی اقتصاد و بازار را نشان می‌دهد.2 - شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات یک پدیده در دو زمان متفاوت است.3 - از بررسی اعداد شاخص تغییرات احتمالی قیمت‌ها در آینده را می‌توان دنبال کرد.4 - شاخص ابزاری برای مقایسه تغییرات گروهی چند پدیده با یکدیگر است. با استفاده از شاخص قیمت می‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مقایسه کرد.شاخص کل قیمت بورس اوراق بهادار تهران:شاخص قیمت سهام در بورس تهران بر پایه اول سال 1369 محاسبه می‌شود و به نام شاخص (TEPIX) معروف است.برای محاسبه این شاخص به طریق زیر عمل می‌شود: انواع شاخص‌ها در بورس اوراق بهادار تهران:1 -شاخص کل قیمت2 -شاخص کل قیمت به تفکیک تابلوی اصلی و فرعی3 -شاخص بازده نقدی4 -شاخص بازده نقدی و قیمت5 -شاخص قیمت مالی6 -شاخص قیمت صنعت7 -شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت8 -شاخص قیمت 50 شرکت فعال‌ترمحاسبه قیمت پایانی سهمفرض کنید میزان تغییر قیمت نسبت به روز قبل دو درصد (مثبت یا منفی) باشد. از طرفی اعمال این تغییر متناسب با حجم سهام معامله شده در طی روز است. بنابراین باید معیاری برای حجم سهام معامله شده تعریف شود که این معیار حجم مبنا نام دارد.فرض کنید حجم مبنای روزانه هر سهم معادل با 20درصد تعداد کل سهام منتشره شرکت تقسیم بر 250روز کاری سال باشد. چنانچه تعداد سهام معامله شده در هر روز بیشتر یا مساوی حجم مبنا باشد، قیمت پایانی سهم برابر با متوسط وزنی قیمت در همان روز است. در غیر این صورت قیمت پایانی برابر با اختلاف میانگین وزنی قیمت از قیمت پایانی روز قبل ضرب در ضریب تعدیل و حاصل به قیمت پایانی روز قبل اضافه می‌شود.ضریب تعدیل برابر است با نسبت تعداد سهام معامله شده به حجم مبناچنانچه قیمت پایانی سهم در روز یکشنبه برابر با 10هزار ریال و میانگین وزنی قیمت سهم در روز دوشنبه برابر با 10هزار و 400 ریال است. آنگاه دو حالت زیر امکان‌پذیر است:الف: تعداد سهام معامله شده کمتر از حجم مبنا باشد: اگر تعداد سهام معامله شده سهم در روز دوشنبه 40هزار سهم باشد، قیمت پایانی آن در روز دوشنبه برابر است با:ب: تعداد سهام معامله شده مساوی یا بیشتر از حجم مبنا باشد: اگر تعداد سهام معامله شده سهم در روز دوشنبه 100هزار سهم باشد، قیمت پایانی آن در روز دوشنبه برابر است با: 10400= قیمت پایانیافزایش سرمایهممکن است شرکت‌ها به دلایل مختلف نیاز به افزایش سرمایه پیدا کنند. مهم‌ترین دلایل افزایش سرمایه شرکت، اجرای طرح‌های توسعه، تامین نقدینگی و ... است. افزایش سرمایه از راه‌های مختلفی مقدور می‌شود، همانند: سود انباشته و اندوخته طرح و توسعه، آورده نقدی و مطالبات و صرف سهام.در اینجا به تشریح دو نوع اول پرداخته می‌شود:الف) افزایش سرمایه از محل سود انباشته، اندوخته طرح و توسعه:در این حالت شرکت به دلیل اینکه سود انباشته قابل توجهی دارد، تصمیم می‌گیرد از محل سود انباشته افزایش سرمایه خود را انجام دهد. در نهایت شرکت پس از افزایش سرمایه، سود سهمی (سهام جایزه) به سهامداران خود پرداخت می‌کند. پس از افزایش سرمایه برآورد قیمت جدید سهام را می‌توان به صورت زیر انجام داد:ب) افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات:در این حالت شرکت یا سود انباشته کافی ندارد و یا تصمیم استفاده از سود انباشته را برای افزایش سرمایه ندارد. بنابراین هیات‌مدیره شرکت با تصویب مجمع فوق‌العاده تصمیم می‌گیرد از محل آورده نقدی یا مطالبات سهامداران افزایش سرمایه خود را انجام دهد. بنابراین شرکت به منظور افزایش سرمایه ابتدا به سهامداران خود این حق را می‌دهد تا افزایش سرمایه دهند و این حق را به صورت برگه‌هایی با نام حق‌تقدم به سهامداران خود اعلام می‌کند. سهامدار باید پس از دریافت حق‌تقدم، آن را پر کرده و برای شرکت ارسال کند. در این حالت سهامدار باید به ازای هر سهم جدید مبلغ یک هزار ریال (قیمت اسمی سهم) نیز به حساب شرکت واریز کند. البته در صورتی که سهامدار مطالباتی از شرکت داشته باشد، می‌تواند از محل مطالبات این مبلغ را پرداخت کند، پس از افزایش سرمایه برآورد قیمت جدید سهام را می‌توان به صورت زیر انجام داد:قیمت قدیم + (1000×نسبت افزایش) ÷ (نسبت افزایش + 1)=برآورد قیمت جدیدمثال: قیمت سهام شرکتی 30هزار ریال است. این شرکت 200درصد افزایش سرمایه می‌دهد.برآورد قیمت جدید چقدر خواهد بود؟الف) از محل سود انباشتهب) از محل آورده نقدی یا مطالباتچنانچه افزایش سرمایه از محل آورده نقدی یا مطالبات صورت پذیرد، برگه سهام جدید که به صورت حق‌تقدم به دست سهامداران می‌رسد، در بازار بورس قابل‌معامله است. اما امکان معاملات مکرر بر روی حق‌تقدم، فقط شامل شرکت‌هایی می‌شود که شروع معاملات حق تقدم آن از تاریخ 7/8/84 به بعد باشد.پس از اتمام مهلت معاملات حق تقدم که دو ماه است، شرکت اقدام به چاپ برگه سهم اصلی می‌کند که باید با مراجعه حضوری سهامداران به دفتر شرکت تحویل آنها شود. برگه سهم ناشی از افزایش سرمایه که با مهر و امضای شرکت چاپ شده باشد در بورس قابل معامله نیست و باید پس از تحویل به کارگزار ابتدا توسط بورسسپرده شود تا قابل معامله شود که یک روز به طول می‌انجامد.اما اگر شرکت از طریق سازمان بورس اقدام به چاپ آن کند این سهام سپرده و قابل معامله است.صدور اعلامیه خرید و فروش و گواهینامه موقت سهامبعد از انجام هر معامله برای مشتریان (چه خرید یا فروش)، توسط سیستم یکسری فعالیت‌های پشتیبانی و نهایی معامله انجام می‌شود که صدور اعلامیه‌های خرید و فروش و صدور گواهینامه‌ موقت سهام نمونه‌ای از آنها است.اعلامیه های خرید و فروش، اسنادی هستند که اطلاعات مربوط به وضعیت معامله سهام یک مشتری را نشان می‌دهند. این اعلامیه‌ها در حال حاضر برای هر معامله در 2نسخه تهیه می‌شوند.یک نسخه برای خریدار سهام و یک نسخه برای فروشنده سهام چاپ می‌شود.در هر اعلامیه، اطلاعات زیر وجود دارد:- کد شرکت: برای تسهیل انجام معاملات توسط سیستم کامپیوتری، برای هر شرکت نماد خاصی طراحی شده که متشکل از چند حرف است. اولین حرف این نماد، مشخصه صنعت یا گروهی است که شرکت در قالب آن فعالیت می‌کند.سایر حروف نیز تلخیصی است از نام شرکت و معمولا به گونه‌ای انتخاب می‌شود که به خوبی نام شرکت اصلی را تداعی کند. مثال نماد «وبشهر»، که مختص شرکت توسعه صنایع بهشهر است، براساس اولین حرف «و» نشان می‌دهد که شرکت در گروه شرکت‌های سرمایه‌گذاری (واسطه مالی) است، و سایر حروف بهشهر نیز مخففی است از نام توسعه صنایع بهشهر. یا مثلا «غپارس» نشان می‌دهد که شرکت در گروه صنایع «غذایی» فعالیت می‌کند، و «پارس» آن، مبین روغن نباتی پارس است.در صورتی که به جای سهم، حق‌تقدم آن معامله شود، در آخر این کد یا نماد، معمولا حرف «ح» که نشان‌دهنده حق‌تقدم آن سهم است، درج می‌شود. مانند «وبشهرح» که معرف حق‌تقدم توسعه صنایع بهشهر است.-تاریخ انجام معامله: معمولا در قسمت بالای سمت چپ اعلامیه درج می‌شود.-مشخصات شناسنامه‌ای مشتری: در بخش میانی اعلامیه‌ها، اطلاعات شناسنامه‌ای مشتریان (خریدار یا فروشنده) و همچنین کد معاملاتی آنها ثبت می‌شود.-مشخصات معامله: درنهایت، در نیمه زیرین اعلامیه، اطلاعات مالی مربوط به معامله مشتری، از لحاظ تعداد، نرخ معامله هر سهم، کل مبلغ معامله و کل وجوه قابل پرداخت خریدار و یا قابل دریافت فروشنده ثبت می‌شوند.پایان بخش اول

آموزش مقدماتی بورس - بخش اول

مطالب مشابه :

آموزش خصوصی و غیر حضوری بورس سهام ، آتی ، ارز ، سکه ، طلا

آموزش غیر حضوری (آنلاین) بازار سرمایه- بورس و فرابورس

چگونه خلافی خودرو را غیر حضوری دریافت و پرداخت کنیم؟

دریافت کد معاملاتی

آموزش نحوه معاملات در بورس

خرید و فروش آنلاین سهام

برگزاری کلاسهای غیر حضوری (اینترنتی)

آموزش مقدماتی بورس - بخش اول

آموزش مقدماتی بورس - بخش اول

آموزش مقدماتی بورس - بخش اول (قسمت دوم)