کشت گلخانه ای خیار

محصولاتی که در گلخانه ها قابل تولید است

بسته به اقلیم و بازار می توان به راحتی برای تولید انواع سبزیجات و گیاهان زیر در گلخانه هایی که با روش هی متفاوتی تجهیز شده اند اقدام نمود :

خیار – گوجه فرنگی – فلفل – طالبی – توت فرنگی – تربچه و برخی از یبزیجات برگی و انواع گیاهان زینتی .

نوع خاکو شرایط اسیدیته و ای سی .... و غیره در گلخانه ها قابل اصلاح می باشد ولی برای توفیق کامل به چند شرط اساسی زیر نیاز است :

1- فعالیت در گلخانه بسیار دقیق و احتیاج به حضور مستمر دارد ، افرادی که بخواهند فقط با سرمایه گذاری به تولید کافی برسند و خود نظارت برتولید نداشته باشند موفقیت خود را از دست خواهند داد.

2- در اقلیم نیمه سردسیر احتیاج مبرمی به سیستمهای گرم کننده وجود دارد تا بتوان در فصل مورد نظر به تولید پرداخت ولی در پاره ای مناطق گرمسیری کشور بدون این سیستم نیز تولید مس تواند ادامه داشته باشد.

3- استفاده از سیستمهای آبیاری قطره ای درکاهش رطوبت هوای موجود در فضای گلخانه و کنترل دمای خاکی اثرات مثبتی به جای می گذارد .

4- سستمهای تهویه جهت خروج رطوبت اضافینقش عمده ای در سلامت محصول خواهد داشت .

در زیر خیار به عنوان یکی از انواع محصولاتی که می توان در گلخانه پرورش داد توضیح داده خواهد شد .

گیاهشناسی خیار

نام علمی : کوکومیس ساتیوس

نام گیاه در زبانهای خارجی :

فرانسه کوکومبورو

انگلیسی کیوکامبر

آلمانی گورک

اصل و قدمت گیاه – اصل این گیاه نیز مانند دیگرگیاهان خانواده کدوئیان از جنوب شرق آسیا می باشد یعنی درهندوستان وچین جنوبی و مرکزی کاشت خیار از 3 تا 4 هزار سال قبل معمول بوده است .

مشخصات گیاه شناسی بوته خیار – بوته خیار گیاهی است یکساله از خانواده کدوئیان و نام علمی آن کوکومیس ساتیووس می باشد .
برگ بوته خیار نسبتا کوچک و رنگ آن سبز روشن است . بریدگیهی کم عمقی برگ خیار را به پنج قسمت یا لوب مثلثی شکل تقسیم می کند و قسمت وسط دارای نوک تیزی می باشد. گلها نر یا ماده هستند که روی یک پایه قرار دارند یعنی گیاه خیار یک پایه است . تعداد گلهای نر همیشه زیادتر از گلهای ماده بوده و قبل از گلهای ماده ظاهر می شود . طول عمر بوته خیار کوتاهتر از طول عمر سایر گیاهان این خانواده بوده و احتیاج آن به گرما نیز کمتر می باشد به حدی که پاره ای از متخصصین آن را بین گیاهان فصل خنک قرار می دهند در عمل هم خیار میوه بهار و پاییز است مخصوصا در نواحی گرم که بوته خیار در تابستان خشک شده از بین می رود .

تمام انواع خیار دارای هفت جفت کروموزوم می باشد .

در خیارهای اصلاح شده و مخصوص کشت در گلخانه ، بوته های خیار تولید گلهای ماده می نماید و این ارقام به نام ماده گل معروف می باشند . به دلیل ماده گل بودن این ارقام راندمان در بوته ها نسبت به انواع یک پایه ای که دارای گله های نر و ماده بر روی یک بوته می باشد بسیار بالا می باشد .

گلخانه مناسب جهت تولید خیار

خیار گلخانه ای را تقریبا در همه جا می توان کاشت زیرا هر جا که عواممل طبیعی متاسب نباشد می توان شرایط مناسب را مصنوعا با استفاده تاسیسات و دستگاههای لازم ایجاد نمود . بسیاری از گلخانه هایی که خیار در نزدیکی شهرهای بزرگ و بازارهای مصرف وجود دارد زیرا خیار تولیدی در وضعیت مطلوب با طراوت و تازگی کافی به بازار می رسد و نسبت به محصول تولیدی مناطق دوردست با قیمت مناسب تری به فروش می رسد.

از نظر هزینه تولید ، مناسبترین منطقه برای کشت خیار گلخانه ای منطقه ای است که زمستان ملایم داشته باشد و در فصل سرد بتوان فقط با استفاده از انرژی آفتاب و بدون احتیاج به گرمای مصنوعی ، حرارت کافی برای رشد خیار را در داخل گلخانه فراهم نمود.

در مناطق جنوبی ایران مانند خوزستان ، جیرفت و جنوب استان فارس این شرایط فراهم است و تعداد روزهای سرد و یخبندان ، زیاد نیست . اگر چند روزی هم هوا سر باشد رشد بوته خیار موقتا کاهش یافته یا متوقف می شود . و پس از گرم شدن هوا به حال عادی بر می گردد. بدیهی است در این مناطق اگر در هوای سرد ، به خصوص شبها وسیله ای برای گرم کردن گلخانه تعبیه شود بوته های خیار به مراتب بهتر رشد کرده و محصول زودرس تر ، مرغوب تر و با فراوانی تولید می شود . عامل محدود کننده در جنوب ایران کوتاه بودن فصل سرد است و عملا نمی توان بیش از حدود 4 ماه پوشش پلاستیکی را روی گلخانه نگه داشت . بعد ها از این مدت با اینکه بوته های خیار در بهترین وضعیت تولید قرار دارد هوا در گلخانه به شدت گرم می شود و باید پوشش پلاستیکی را کنار زد .

از آنجا که ارقام پارتئوکارپیک برای کاشت در هوای آزاد مناسب نیست بعد از برداشتن پوشش تدریجا کیفیت وکمیت محصول کاهش می یابد و افزایش تدریجی درجه حرارت بوته ها از بین می رود .

در نقاط ساحلی گیلان ومازندران نیز هوا در زمستان نسبتا ملایم است و با هزینه کم
می توان خیار زمستانی را در گلخانه پرورش داد . عامل منفی در این نقاط و در بعضی از سالها کمبود آفتاب است و تداوم هوای ابری و بارانی ممکن است باعث کاهش محصول و تاخیر برداشت شود.

در نقاطی مانند تهران و ورامین ، اصفهان ، یزد ، کرج ، مشهد و غیره گرم کردن گلخانه در شبهای سرد و همچنین در روزهای ابری و بارانی ضروری است . در هنگام سرمای دید ، حتی در روزهای آفتابی نیز گرم کردن گلخانه لازم می شود . بنابراین تهیه وسایل مناسب وکافی برای ایجاد گرما از ضروریات اصلی ایجاد گلخانه در این قبیل مناطق به شمار می آید .

بوته خیار را می توان در گلخانه های دایمی یا گلخانه های موقت پرورش داد . گلخانه های ثابت یا دایمی گلخانه ای است که معمولا از شیشه و فلز ساخته می شود و تاسیسات دایمی مانند سیستم حرارت مرکزی ، آبیاری قطره ای ، درچه های تهویه یا هواکش های متصل به ترموستات در آنها نصب گردد .

گلخانه های موقت که به آنها تونلهای مرتفع نیز اطلاق می شود گلخانه هایست که از اسکلت سبک و ساده آهن گالوانیزه یا ندرتا اسکلت چوبی ساخته می شوند و پوشش آنها پلاستیکی است . تونل مرتفع باید آنقدر بلند باشد بتوان به طور ایستاده در آن رفت و آمد کرد . اسکلت این گلخانه ها را طوری ساخته شده است که در صورت نیاز بتوان آن را در فصل گرم جمع آوری کرد و در فصل سرد مجددا برپا نمود . در تونلهای مرتفع ، هم از سیستم حرارت مرکزی و سایر تاسیسات دایمی و هم سیستم گرمایی موقت استفاده می شود.

بسیاری از تونلهای پلاستیکی در مناطق مناسب ، بدون گرمای مصنوعی مورد استفاده قرار می گیرد و به آنها تونلهای سرد گفته می شود . کشت زیر پلاستیک که در جیرفت و خوزستان و بعضی دیگر از مناطق کشاورزی ایران معمول است نوعی استفاده از تونل سرد است منتهای ارتفاع این تونلها مخصوصا نوع یک ردیفی آنها نسبتا کم است و گیاه فقط قسمتی از عمر خود را درآم می گذراند حال آنکه در تونلهای مرتفع رشد و بار دهی زیر تونل پلاستیکی سپری می شود .

روشهای تهویه در گلخانه کشت خیار

وقتی هوا گرم می شود وزن مخصوص آن کاهش می یابد و به طرف بالا می رود در نتیجه هوای گرم همیشه در بالاترین قسمت گلخانه جمع می شود . به همین جهت دریچه های سقفی بهترین وسیله برای خارج کردن سریع هوای گرم است . اگر در دیواره های گلخانه نیز به اندازه کافی دریچه وجود داشته باشد باز کردن دریچه های جانبی و سقفی با هم باعث می شود هوا ، از دریچه های حانبی وارد شد و از قف خارج شود . بدین ترتیب جریان هوای کافی و مداوم در گلخانه برقرار می شود .

هنگامی که باد ملایم می وزد باید دریچه های سقفی را که در سمت مقابل جهت باد قرار دارد کاملا باز کرد . وزیدن باد از روی این دریچه ها نوعی مکش ایجاد می کند و هوای داخل گلخانه با سرعت بیشتری خارج می شود . در گلخانه های کوچک که عرض آنها بیش از 6 متر نباشد دریچه های سقفی به تنهایی برای خنک کردن گلخانه کافی است ولی در گلخانه های بزرگ وجود دو ردیف دریچه سقفی 1*1 متر و دو ردیف دریچه های جانبی ضرورت دارد که ممکن است به صورت دستی وبرقی باز و بسته شود .

در گلخانه های پیشرفته ، این دریچه های به ترموستات وصل شده است و وقتی هوای گلخانه گرم می شود دریچه ها به طور اتوماتیک باز شده پس از خنک شدن هوا مجددا بسته می شود . تهویه گلخانه با هواکش برقی هم میسر است به شرطی آن که ظرفیت هوا کش با فضای گلخانه تناسب داشته باشد . قاعده اینست که هواکش بتواند در هر دقیقه یکبار تمام هوای گلخانه را خارج نماید .

خنک کردن گلخانه با کولر

در منطق گرم کشت خیار در گلخانه بدون استفاده از کولر ممکن نیست زیرا فصل معتدل فوق العاده کوتاه است و درجه حرارت محیط خیلی زود از میزان قابل تحمل برای خیار تجاوز می کند . در مناطق خشک ایران که درصد رطوبت نسبی پایین است . می توان از کولر های آبی استفاده کرد منتها کولر های معمولی خانگی برای گلخانه های متوسط و بزرگ کافی نیست و نمی توند به اندازه لازم هوا را جابجا نماید .

ضد عفونی خاک گلخانه و خزانه های تولید نشاء

ضد عفونی خاک در گلخانه هایی که هر ساله مورد بهره برداری واقع می شود امری ضروری به نظر می رسد ، در غیر اینصورت خاک آلودگی قارچی یافته و مشکلات عدیده ای را بوجود خواهد آورد . برای ضد عفونی خاک باید با استفاده از مواد شیمیایی و غیر شیمیایی توصیه شده استفاده نمود :

- ضد عفونی خاک بوسیله حرارت

- ضد عفونی خاک با مواد شیمیایی ‌(متیل بروماید و دازومِت)

کشت و تعیین فواصل

تولید نشاء

بالا بودن قیمت بذور هیبرید سبزی و صیفی به دلیل دارا بودن کیفیت بالا ، امکان استفاده از روشهای سنتی در کشت این بذور را غیر ممکن می سازد . کشورهای پیشرفته بذور F1 تولید و به کشورهای دیگر صادر می نمایند . در مورد خیار پس از تهیه بذور دو رگ می توان اقدام به کست بذر و سپس استفاده از نشای آن نمود .

محاسن استفاده از نشاء در خیار

1- با توجه به ارزش بذور دو رگ به خصوص انواع گلخانه ای مصرف بذر را به حداقل می رساند .

2- رشد سریع نشا پس از انتقال به زمین اصلی به دلیل عدم جابجایی ریشه ها بدون هیچگونه صدمه ای اامه خواهد یافت .

3- دستیابی به محصول زودرس به دلیل آن که در شایس تولید نشاء امکان رسیدگی و تنظیم درجه حرارت و رطوبت در رشد سریع بذر دوره تولید را کوتاهتر می نماید .

4- به دلیل نشای سالم مزرعه ای یکنواخت خواهیم داشت که مسلما تولیدی بالاتر و عرضه ای بیشتر می گردد

آبیاری

بذور را در گلدان کاشته و پس از آماده شدن به زمین اصلی منتقل می شود . خاک گلدان هرروز باید از نظر رطوبت مورد بررسی قرار یرد ودر صورت نیاز آبیاری گردد ، در تابستان ممکن است روزی چند بار آبیاری انجام شود ولی در زمستان هر چند روز یکبار این نیاز پدید خواهد آمد ، در هر حال با استفاده از شلنگهایی که در سر آن نازل وجود دارد ، برای آنکه آب به نرمی خاک گلدان را مرطوب نماید ویا آبیاری بارانی از طریق سقف عمل آبیاری انجام می گیرد .

آماده سازی نشاء برای انتقال

قبل ازآن که نشاء از محیط کنترل شده خزانه وارد زمین شود ، باید چند روز گیاه را با شایط محیط بیرونی تطبیق داده و سپس اقدام به انتقال آن نمود . این مسئله در بهار جهت عادت به سرما و در پاییز برای عادت به گرما انجام می شود ، در این صورت هوای گلخانه را روزی چند تا چندین ساعت در شرایط عادی از هوای بیرون از گلخانه قرار می دهند تا در مان جابجایی به نشا صدمه وارد نگردد

برنامه ریزی جهت کشت بذر

زمان کشت بذر در گلخانه باید طبق برنامه ریزی قبلی با آماده شدن زمین اصلی و دمای مساعد در محیط کشت انجام پذیرد در غیر اینصورت ، توقف نشا بیش از حد در خزانه باعث ایجاد مشکلات عدیده ای خواهد شد ، که مهمترین آن ضعف بوته وکاهش عملکرد آن خواهد شد .

مشکلاتی که در خزانه ممکن است بوجود آید به شرح زیر است :

تولید نشاء با معضلاتی برخورد دارد که رئوس آن در زیر آورده می شود :

- زرد شدن برگها و کمی رشد نشاء

- جوانه زدن غیر یکسان در خزانه

- پوسیدگی ریشه

- کندی رشد در خزانه

فواصل کشت

بسیارس از پرورشدهندگان تصور می کنند افزتیش تعداد بوته در واحد سطح ، قادر به برداشت محصول بیشتری خواهند بود ولی اشتباه می نمایند زیرا نه تنها امکان برداشت بیشتر محصول میسر نیست بلکه عملیات نگهداری کندتر و امکان بروز بیماریها بیشتر خواهد شد .

در هر حال تراکمکشت بستگی به عواملی مانند نوع خاک و زمان کشت دارد ، در خاک قوی ، کشت تابستانه که شاخ و برگ گیاشهان بیشتر از حد معمول از نرمکال است تراکم بوته کمتر خواهد بود .

ولی در کشت زمستانه و خاک سبک این تراکم می تواند کمی بیشتر شود ، که متوسط پیشنهادی بین 2 تا 5/2 بوته در متر مربه خواهد بود ، بدین ترتیب که به ازای هر سه خط کش بلافاصله 70 سانتی متر یک راهرو دسترسی یک متری باید در نظر گرفت.

بستن بوته

با ظهور 4 برگ حقیقی گیاه ، ساقه باید به نخهای آویزان شده از سقف بسته شود ، بوته ها در یک جهت به دور نخ کنفی پیچانده شده و هر چند روز یکبار تجدید خواهند شد ، در غیر اینصورت ساقه خم شده و پس از زمانی کوتاه برگرداندن مجدد آن باعث خسارت به قسمتهای میوه دهنده انتهایی گیاه خواهد شد .

هرس بوته های خیار

حذف شاخه های اضافه به بوته اجازه رشد طولی و تولید میوه هرچه نزدیکتر به ساقه اصلی را داده ، بعلاوه تهویه و برداشت را تسهیل می نماید .

هرس شامل قطع کلیه شاخه های فرعی که بین برگ و ساقه اصلی رشد می نماید تا ارتفاع 40-35 سانتی متری از محل یقه و بعذاً قطع جوانه انتهایی این شاخه ها بعد از ظهور دو برگ می باشد ، زیرا که میوه های تحتانی دارای کیفیت مناسب نبوده و با خاک و گل در تماس خواهند بود ، در مورد بخش دوم هرس لازم به ذکر است که میوه های نزدیک ساقه اصلی دارای کیفیتی مناسبتر از میوه های ساقه فرعی بوده ، بنابراین با این روش عملاً سعی شده که میوه مرغوبتری تولید شود .

هرس بعدی شامل قطع برگ های زرد شده ابتدایی بوته هایی است ک تولید را به پایان رسانده در تغذیه گیاه اثر ندارند، ولی باید توجه داشت که هرس برگ و شاخه های فرعی نمی تواند یکباره انجام گیرد و باید به تدریج و در طول رشد گیاه قسمت های اضافی را حذف نموده ، در غیر اینصورت پس از چند هفته اگر یکبار ساقه و برگ های اضافی حذف شوند،به بوته شوک وارد شده و قادر به عرضه میوه مناسب نخواهد شد .

مشخصات ارقام گلخانه ای خیار

ارقام خیار گلخانه ای از نوع بکر بار و ماده گل می باشد و مهمترین خصوصیات این ارقام به قرار زیر است :

1- سازگار با شرایط کشت در گلخانه هستند .

2- احتیاج به زنبور یا دیگرعوامل تلقیح کننده ندارند.

3- راندمان محصول زیاد می باشد .

4- با انجام هرس و جوان نمودن بوته ، عمر گیاه را می توان چندید بار تجدید نموده و مجدداً بهره برداری نمود .

کود دهی خیار

خیار گلخانه ای به کود زیاد و متناسب احتیاج دارد زیرا مقدار محصول گلخانه در واحد سطح به مراتب از هوای آزاد بیشتر است. بنابراین مواد غذایی موجود در خاک خیلی زود توسط بوته های خیار جذب و مصرف می شود .

کود های مورد نیاز خیار عبارتند از :

1- ازت : ازت از مهمترین عناصر غذایی گیاه است و در رشد و باردهی آن تاثیر مستقیم دارد . در صورت کمبود ازت ابتدا برگ های پایینی کمرنگ شده و در صورت ادامه کمبود ازت رنگ برگ ها در تمام گیاه بطور یکنواخت به زردی تمایل پیدا می کند .

2- فسفر : فسفر در توسعه ریشه ها و رشد عمومی و باردهی گیاه تاثیر دارد . به همین جهت باید قبل از کاشت به زمین داده شود تا در مراحل اولیه رشد بوته در دسترس گیاه باشد .

3- پتاس : پتاس در اغلب خاک های ایران بقدر کافی وجود دارد و در صورت دادن کود دامی نیز مقدار زیادی پتاس به خاک اضافه می شود.

4- منیزیم : کمبود منیزیم در خیار بسیار شایع است . علامت آن بدین صورت است که در برگهای مسن، فاصله بین رگبرگها از حاشیه به طرف داخل زرد می شود. اگر این کمبود ادامه پیدا کند ، در قسمتهای زرد شده لکه های قهوه ای پیدا می شود و برگ تدریجا حالت سوخته به خود می گیرد.و این امر باعث کندی رشد عمومی گیاه می شود

5- آهن : در خاک های آهکی و قلیایی که قلیاییت بالاتر از 8 داشته باشد آهن موجود در خاک به صورت غیر محلول در می آید و گیاه دچار کمبود آهن
می گردد. در خیار، به صورت زردی برگه های تازه و جوان بروز می نماید و رگبرگ ها سبز باقی می ماند. در مراحل بعدی ، رگبرگ ها نیز زرد شده و زردی از سر گیاه به طرف پایین توسعه پیدا می کند.

میزان کود مورد نیاز خیار

احتیاج خیار به کودهای مختلف بستگی به نوع خاک و ذخیره مواد غذایی موجود در آن دارد. برای تعیین مقدار کودهای مورد احتیاج گیاه باید قبل و بعد از کاشت خیار در فواصل معین از خاک نمونه برداری شده و میزان مواد غذایی در آن توسط آزمایشگاه اندازه گیری شود.

علاوه بر مقدار کودی که به مصرف گیاه می رسد مقدار قابل ملاحظه ای کود نیز توسط آب شسته شده و از دسترس ریشه خارج می گردد. ضمناً بعضی از عناصر غذایی مانند فسفر در خاک تثبیت شده و فقط بخشی از آن قابل استفاده گیاه می گردد. بنابراین با در نظر گرفتن تلفات مزبور باید مقدار کافی کود شیمیایی به طور منظم و به دفعات به خاک داده شود تا گیاه بتوانمد عناصر غذایی مورد احتیاج خود را به اندازه لازم جذب نموده و محصول کافی تولید نماید .

آفات و بیماریهای مهم خیار

نکات مهم در پیشگیری از امراض و آفات

1- رعایت بهداشت در گلخانه برای جلوگیری از سرایت بیماریها بسیار مهم است . هر چه رفت و امد اشخاص مختلف به گلخانه بیشتر باشد احتمال سرایت امراض بیشتر است .

2- جلوی در ورودی ، یک قطعه بزرگ اسفنج گذاشته و آن را باید مرتباً با محلول ضد عفونی کننده خیس نمود تا از انتقال خاک آلوده و عوامل بیماری زا بداخل گلخانه جلوگیری کرد.

3- بعد از خاتمه دوره بهره برداری ، تمام بوته های خیار دوره قبل بایستی از گلخانه خارج نمود . وجود بوته ها در زمین تا دوره بعدی موجب تکثیر بیماری و انتقال آن به دوره بعد می شود .

4- اگر سال بعد در همان زمین قبلی خیار کشت می گردد حتما خاک قبل از کشت ضد عفونی گردد .

5- علفهای هرز داخل گلخانه مرتباً حذف و علفهای هرز دور گلخانه را حداقل تا شعاع 2 متر مبارزه شیمیایی گردد.

6- وقتی خاک رطوبت کافی دارد از آبیاری اضافی خودداری گردد.

7- وجود رطوبت زیاد در فضای گلخانه باعث ایجاد و شیوع بسیاری از بیماریهای قارچی می گردد.

آفات مهم خیار و طرق مبارزه باآنها

نباتات جالیزی توسط تعدادی از آفات عمومی و آفات اختصاصی صدمه می بیند از آفات عمومی شته ، کنه ، عنکبوتی ، لارو انواع سوسکها و پروانه ها بیش از همه به نباتات جالیز آسیب می رسانند ار آفات اختصاصی می توان به عناوین زیر اشاره کرد :

1- شته جالیزی :

این آفت بویژه در مناطق جنوبی و جنوب شرقی ایران صدمه و زیان شدیدی به جالیزکاریها وارد می نماید . شته ها به گیاهانی مثل خیار وحتی علفهای هرز صدمه وارد می کنند .شته جالیزی ابتدا به صورت گروهی در زیر برگها مستقر شده و بعد تمام گیاه را به اشغال در می آوردو با مکیدن شیره نباتی گیاه را دچار فقر مواد کربوهیدراته نموده و‌آنرا از رشد و نمو باز می دارد .در گیاهان آلوده برگها پیچیده و گلها میریزند.

طرق مبارزه :

در مبارزه با شته جالیزی یکی از اقدامات مهم زراعی وجین علفهای هرز مزرعه است . زیرا علفهای هرز مزرعه اولین مکانی است که شته ها پس از سپری کردن زمستان روی آن مستقر شده و از آن تغذیه می کنند. برای مبارزه می توان از سموم زیر استفاده کرد :

- انابازین سولفات یا سولفات نیکوتیک (10-20 گرم سم 40گرم روغن در 10 لیتر آب)

- سم تیفوس که سم فسفره ای است به نسبت 4 گرم در ده لیتر آب مخلوط
می گرددو یا به صورت گرد پاش .

2- کنه عنکبوتی :

این آفت ثکی از شایع ترین و خطرناک ترین افات عمومی

می باشد .در تابستان رنگ کنه عنکبوتی زرد و یا زرد مایل به سبز میباشد ولی مقارن پاییز و اوایل بهار رنگ آن نارنجی مایل به قرمز است .در طرفین بدن آن دو لکه سیاه مشاهده می شود . کنه ها معمولا در زیر برگها به سر برده و به کمک نیش خود از شیره گیاهان تغذیه می نمایند . در گیاهان آلوده کنه ابتدا نقطه های ریز و بیرنگی در سطح برگها ظاهر شده و پس از آن برگها به تدریج به زردی گراییده و خشک می شوند.

طرق مبارزه :

برای مبارزه شیمیایی با این آفت ، بوته های را با گُل گوگرد گرد پاشی می کنند . مقدار از 15 تا 30 کیلو در هکتار بسته به سن گیاه متغیر است . در مبارزه با کنه عنکبوتی می توان از محلول ، مخلوطی از گوگرد و آهک استفاده کرد . برای سمپاشی محلول غلیظ را با مقداری آب مخلوط کرده و غلظت آن را تا 5/0 درجه بومه می رسانند.

3- سوسکهای خانواده الاتریده :

بسیاری از سوسکهای این خانواده به جالیزها و سایر نباتات زراعی صدمه و زیان میرسانند و شا یع ترین آنها عبارتند از :

سوسک تیره ؛ مخطط ، مزرعه ، سوسک صحرایی ، سوسک سیاه ، سوسک پهن ، این آفت زمستان را به صورت سوسک بالغ یا به صورت لاروهای سنین مختلف در داخل خاک به سر می برد . سوسکها در اوایل بهار از خاک که در آمده و شروع به تخم ریزی می کنند و تخمها را معمولاً به صورت کپه های کوچک و یا تک تخم در زیر کلو خه هایا ترکهای زمین در عمق کمی قرار می دهند . لاروها پس از در آمدن از تخم 20- 40 روز از بذرهای کاشته شده و ریشه های نازک گیاهان تغذیه کرده و گیاه را ضعیف می کنند محصول را تقلیل می دهند.

طرق مبارزه :

مبارزه با این کرمها به علت طور مدت زندگی در داخل خاک خیلی مشکل است اقدامات اساسی باید متکی بر عملیات زراعی باشند.مانند شخم عمیق ، سله شکنی و وجین علفهای هرز ، استعمال کود بویژه پتاس و ازته در حد لازم باشد. مبارزه شیمیایی با این آفت به قدر کافی بررسی و تکمیل نشده است و بهترین نتیجه را در حال حاضر سم کلرو پیکرین می دهد .

برای از بین بردن کرمها می توان از طعمه های مسموم نیز استفاده نمود ومعمولاً به یک کیلو طعمه (سیب زمینس – چغندر قند) مقدار 500 گرم ارسنیک سدیم اضافه می شود.

4- سوسکهای سیاه خانواده تنبریوینده :

سوسکهای این خانواده بیش از 10 نوع هستند که مهمترین آنها عبارتند از :

- سوسک صحرایی

- سوسک شنی

- سوسک سیاه

لاروهای این سوسک به علت شباهتی که با کرمهای مفتولی دارد بنام کرم مفتولی کاذب خوانده می شود و تفاوت آن با کرم مفتولی فقط در اینست که یک جفت پاهای قدامی اینها درازتر و کلفتر از پاهای میانی و عقبی است . ضرر و زیان اساسی این سوسکها توسط لاروهای آنها با خوردن بذرهای کاشته شده و ریشه گیاهان متوجه جالیزکاریها می شود . سوسکهای بالغ هم با خوردن قسمت هوایی گیاه هم کم و بیش صدمه و آسیب می رسانند.

طرق مبارزه :

برای گرفتن و جمع آوری این کرمها تله هایی از کاه و شاخ و برگ و با علفهای هرز بشکل کپه هایی درست می کنند . کرمها در زیر کپه ها جمع شده و بعد با دست جمع آوری می شوند. برای هر هکتار حدود 100 کپه کافی خواهد بود . گاهی زیر کپه ها طعمه هایی از کپک و تفاله ها که به نسبت 5/2 % با سم آرسنیک دو سود آلوده می شود. جهت مبارزه با سوسک شنی هم علاوه بر اقدامات بالا ، بوته ها را با سموم داخلی یعنی سمومی که از راه دستگاه گوارشی تاثیر می نماید پودر پاشی می نمایند.

5- شب پره :

این آفت بویژه ئر سالهایی که به طور دسته جمعی تکثیر می شود بسیار خطرناک می باشد. پروانه های نسل اول در حرارت متوسط 15 درجه شروع به پرواز کرده و پس از تغذیه ، تخمهای خود را در زیر برگها و علف هرز با نیاتات و گاهی روی بقایای خشک گیاهی می گذارند . در این سن لاروها برگها را تراشیده و سوراخهای کوچکی در آن ایجاد می کنند . لاروهای مسن تر ، برگها را کاملا خورده و فقط رگبرگها را باقی می گذارند . و گیاهان لطیف جوان را به طور کلی خورده و از بین می برند .

طرق مبارزه :

در مبارزه با این آفت ، قبل از ظهور لاروها ، از بین بردن علفهای هرز در حال گل که منبع تغذیه پروانه ها و تخم ریزی آنها و محل پرورش نسل اول لاروها

می باشد اهمیت زیادی دارد . برای گرفتن لاروها تله های لار.گیری تعبیه می شود . سله شکنی و شخم سطحی بین ردیفها باعث از بین رفتن تخم ها و لاروها می شود. در مواقعی که لاروها از مزرعه ای به مزرعه دیگر مهاجرت می کنند ، طعمه مسموم را بکار میبرند برای این کار عمود بر جهت حرکت لاروها جویهایی با گاو آهن حفر کرده و در ته آن طعمه مسموم را که از علفها هرز تازه برداشت شده آغشته به سم آرسنیک دو سود است قرار می دهند .

بیماریهای مهم خیار

الف) عامل بیماری : سپتوریا کوکوربیتاسیروم

میزبان : خانواده کدوئیان

نام بیماری : سپتوریوز کدوئیان

علائم‌ :

لین بیماری که به خانواده کدوئیان حمله می کند روی برگها و گاهی روی ساقه ها سبب پیدایش لکه های تقریبا کروی به قطر 3 الی 10 میلی متر و به رنگ خاکستری در مرکز و زیتونی در حاشیه با لک یم هاله متمایل به زرد ظاهر می شود.

ب) عامل بیماری : کالکتریوم اولیگوکاتوم

میزبان : کدوئیان (خیار و ...)

نام بیماری : آنتراکنوز

علائم: این پاتوژن عامل آنتراکنوز خانواده کدوئیان می باشد و بویژه به خیار ، هندوانه و طالبی حمله می کند . میزبان در تمامی مراحل رشد مورد حمله قرار گیرد گاهی اوقات صدمات زود هنگام بوده و سبب از بین رفتن برگهای لپه ای و پیدایش لکه های نکروتیک روی ساقه چه و در پایان عامل مرگ گیاه می باشد. اغلب آلودگی حاصل از این بیماری به صورت خطرناک در مرحله گلدهی و میوه می باشد که سبب از بین رفتن برگها – ساقه ها و میوه ها خواهد بود .

علائم روی برگها به صورت لکه های کروی در آغاز سبز رنگ پریده با ظاهر روغنی که با مرور زمان از قسمت مرکزی به رنگ قرمز و بعد قهوه ای در آمده و به طوری که سطح آن از قارچ پوشیده می شود .

بافتهای برگ الوده خشکیده و شکننده می شوند . و در صورت افزایش لکه ها سبب خشک شدن تمامی برگ می شود .در ساقه ها پیدایش صدمات شبیه برگ خواهد بود لکه های ساقه اغلب به صورت کمربندی ظاهر شده و بدین طریق سبب مرگ قسمت فوقانی خواهد بود .

کنترل : بهره گیری از بذر سالم یا بذر ضد عفونی شده و سم پاشی گیاه با سموم حاوی مس و سموم فاقد مس مانند زینب و فریام .

خانواده کدوئیان به سموم حاوی مس حساسیت دارند.

ج) نام بیماری : موزاییک خیار

عامل بیماری : سی- ام - وی

میزبانان : خیار – کدو خورشتی – طالبی – گوجه فرنگی – بادمجان – کرفس – کدو – پیاز – توتون وگلهای زینتی

علائم : لین بیماری بر روی برگها به صورت لکه های زرد متمایل به سبز به ابعاد مختلف ظاهر می شود و گاهی اوقات زود هنگام سبب خشکاندن برگها می شود. میوه های آلوده ناصاف ، نامنظم دارای لکه های زرد خواهند بود که این لکه ها عامل بیماری کاهش ارزش تجاری آنان می باشد. رشد میزبان در اثر بیماری کاهش یافته و محصول کمتری تولید می کند . عامل انتشار بیماری توسط باد و باران به مناطق مختلف انتقال می یابند.

کنترل : پس از مشاهده علائم از سموم تیرام – زیرام به فاصله 10-7 روز تا زمانی که شرایط آلودگی وجود دارد استفاده شود . بذر می تواند با بنومیل – تیوفانات – متیل – یا یکی از سموم بالا ضد عفونی شود . ضد عفونی گلخانه با تناوب زراعی 2ساله پیشنهاد می گردد.

د) نام بیماری : سفیدک دروغی خیار

عامل بیماری : پسودوپرونوسپوراکوبن سِس

علائم :

طالبی و خیار بیش از هندوانه – کدو – خورشتی مورد حمله این بیماری قرار
می گیرند . روی برگها لکه های براق روغنی به قطر 1-2 سانتی متر با حاشیه زاویه دار ظاهر می شود. بعد از گذشت چند روز قسمت آلوده زرد شده و می خشکد و برنگ قهوه ای در می آید. اگر هوا مرطوب باشد در سطح پایینی برگها کپک خاکستری متمایل به بنفش ظاهر می شود . آلودگی شبب سقط گلها و توقف رشد میزبان می شود . میوه ها به طور غیر مستقیم به دلیل خشک شدن برگها صدمه می زند .

کنترل : ب

رای مبارزه باید بقایای آلوده از بین رفته و از آبیاری سطح بالای میزبان ممانعت گردد . از تراکم میزبان جلوگیری شود و در صورت مشاهده بیماری هر 8 روز سم پاشی انجام گیرد و تا زمانی که شرایط بیماری زدایی وجود دارد سم پاشی قطع نشود. سموم پیشنهادی اتیل فویفیت آلومینیم گیاهان آلوده باید سوزانده شوند.

ه) عامل بیماری : فوزاریوم اکسیزپوروم

نام بیماری : گموز

علائم : در مراحل قیل از ظاهر شدن گلها ، بیماری سبب زردی و خشکیدن برگهای تعدای از ساقه ها می شود.علائم این بیماری ، خروج مواد ترشحی به رنگ قهوه ای متمایل به نارنجی از ساقه است .میوه ها نیز مورد حمله پاتوژن قرار گرفته و آلودگی از محل اتصال میوه به ساقه شروع می شود. در سطح میزبان مرده یا میزبانی که شدیدا صدمه دیده است کپک سفید متمایل به صورتی قابل مشاهده است و انتقال بیماری می تواند توسط بذر نیز انجام گیرد. مناسب بیماریزایی حدود 20 درجه سانتی گراد است .

کنترل : ضد عفونی بذر با یکی از سموم تیرام و بنومیل صورت می گیرد.

بیماری فیزیولوژیک ریزش گل

ریزشگل در خیار ، بخصوص در زمستان مسئله ای است که غالبا اتفاق می افتد دلیل اصلی آن به خواص ژنتیکی گیاه ومسائل اقلیمی مربوط می شود .

مسائل ژنتیکی هر رقم توسط تولید کنندگان بذر باید کنترل گردد و کشاورزان نقشی در آن ندارند ، فقط می توانند با مقایسه انواع واریته بهترین آنها را انتخاب کنند. به دلیل یک پایه بودن خیار گلهای نر ریزش می یابند بنابر این اگر ارقامی دارای گلهای نر زیاد باشد ریزش نیز بوفور به چشممی خورد لذا باید از ارقام مناشب استفاده کرد .

اما در مورد مسائل محیطی و اقلیمی به نکات زیر می توان اشاره کرد :

- ریزش گل ممکن است در اثر نامناسب بودن حرارت داخل گلخانه باشد بهترین دما حدود 23 درجه سانتی گراد در روز و 17 درجه یانتی گراد در شب است .

- کمی مدت روشنایی در روز و یا ابری بودن روزها باعث ریزش گل خواهد شد .

- عمر گیاه نیز تاثیر گذار است ، بوته هایی در حالت رشد حداکثر کمترین گل ریزی را در صورت مساعد بودن سایر شرایط دارند و بلعکس.

- مصرف ازت بیش از حد و آبیاری بیش از نیاز هر دو می توانند در تخریب گل های یک بوته اثر گذار باشند .

-هرس کامل گیاه باعث بوجود آمدن هورمون رشد کافی برای گل ها در نزدیکی ساقه اصلی گیاه می شود . در غیر اینصورت هورمون در تمام اندام های غیر فعال نیز حضور یافته و نمی تواند به وظیفه خود عمل نماید .

برداشت خیار

به محض اینکه خیار به اندازه مطلوب رسید باید برداشت شود . در صورتیکه شرایط گلخانه عادی باشد میوه ها خیلی زود رشد می کنند و به همین جهت حداقل 2 تا 3 بار برداشت در هفته ضروری است و هر چه فاصله برداشت طولانی تر باشد تعداد خیارهای درشت که خارج از اندازه مطلوب بازار است بیشتر می شود و از طرف دیگر ماندن خیارهای رسیده روی بوته مانع رشد خیارهای کوچک می شود و محصول کاهش می یابد. بنابر این فاصله طولانی بین برداشت ها ،هم کیفیت خیار را کاهش می دهد و هم تعدادکل خیار های قابل برداشت را کم می کند . فاصله بین برداشت ها باید طوری تنظیم شود که اگر یک خیار رسیده روی بوته نادیده بماند و برداشت نشود در برداشت بعدی هنوز قابل عرضه به بازار باشد.

خیار گلخانه ای را باید با چاقوی تیز یا قیچی ، از دم گل بریده بطوریکه حدود یکسانتی متر از دم میوه روی خیار بماند . کندن خیار بوسیله کشیدن یا پیچاندن ، کیفیت خیار را کاهش می دهد و به بوته آسیب می رساند. ضمناً خیار با دم گل مشتری بیشتری دارد .

خیار گلخانه ای باید با احتیاط و ظرافت کامل برداش کرد تا میوه هیچ گونه فشاری وارد نشود . بعد از برداشت باید خیار را به آرامی در کارتن یا صندوق گذاشته و از انداختن آن خودداری شود . هرگونه خراش یا ضربه هر چقدر هم که سطحی باشد به کیفیت خیار لطمه وارد می کند زیرا خراش و ضربه وارده در طول زمان توسعه پیدا کرده و ظاهر بازار پسند آن را خراب و نا مرغوب می سازد.

کیفیت خیار گلخانه ای و قیمت بالای آن تا حد زیادی به صافی و خوش رنگی و شفافیت آن بستگی دارد. بهمین جهت نباید آن را به طور درهم و چپ و راست در صندوق های بزرگ بسته بندی کرد زیرا در این صورت فشار وزن خیار ها و فرو رفتن هر خیار در دل خیار دیگر باعث می شود که وقتی خیار به بازار می رسد صافی و زیبایی اولیه خود را از دست بدهد و کاهش قیمت پیدا کند . توصیه می شود که خیار گلخانه ای را در کارتن های کوچک و با لفاف کاغذ ، بسته بندی کنند و خیار ها را تماما در یک جهت در کارتن قرار دهند. برای افزایش بازار پسندی خیار باید سعی شود که حتی المقدور خیارهای ریز و درشت را از هم جدا کرده و خیارهای هم اندازه را در یک کارتن بسته بندی نماید.

کشت گلخانه ای خیار

مطالب مشابه :

اموزش کاشت خیار سبز گلخانه ای

آموزش کاشت خیار معمولی و درختی در گلخانه

کاشت خیار در گلخانه

آموزش کشت خیار معمولی و درختی در گلخانه

زراعت سبزیجات - پیاز - خیار - گوجه - هویج

کشت گلخانه ای خیار

کشت بوته خیار گلخانه ای

کاشت خیار

آموزش کاشت خیار در گلخانه

كشت خيار در گلخانه