نقش و اهميت زبان و ادبيات فارسي

پس آموزش زبان ادبيات فارسي كه به علوم ديگري از جمله نجوم ، حكمت ، كلام عرفان و قرآن و حديث مي پردازد بسيار سر نوشت ساز است و به مؤلفان و تصنيف كنندگان اساتيد اين رشته و به تهّيه و تدوين برنامه ها آموزش متوسطه بايد به ديده تحسين نگريست و به آنها دست مَريزاد گفت؛ اما چرا دانش آموختگان اين رشته بعضي موانع از دست يابي به آموزش باز مي مانند؛ داراي دلايل متعددي از جمله استفاده نادرست از تكنولوژي آموزشي ( مثلا سرم گرم شدن ساعت ها با گوشي همراه)، مسلط نبودن دبير به دروس تخصصي نداشتن رسم الخط مدون، جامع و مانع آيين نگارش و زبان فارسي ، عدم توجه به وضع معيشتي معلمان و فرهنگيان، نبودن كتب كمك آموزشي و جزوات كمك آموزشي بي توجهي اولياء به دانش آموزان اماّ ما در اين وجيزه مختصر آگاه نه از اين قبيل موارد اجتناب مي ورزيم، زير عوامل اجراي يعني ادارات آموزشي و پرورشي ،مديران،معاونين، و مشاوران زحمت كش به بعضي از موارد ذكر شده مي پردازد و در صدد رفع آنها مي آيند.

ما در اين مقاله با توجه به تجربيات بيست مساله آموزشي به مهمترين موانع آموزشي و يادگيري دانش آموزان از ديدگاه تجربيات خود اشاره مي كنيم:

الف – نداشتن سير منطقي و تاريخي بعضي از دروس

ب – حجيم بودن واحد هاي درسي

پ – نبودن كتب مرجع و تخصصي

ت – عدم برگزاري دور ه هاي تخصصي ضمن خدمت

ث – نداشتن عدم علاقه و انگيزه دانش آموزان به مطالعه

اكنون به اجمال به ويژيگي و عوامل مذكور مي پردازم و آنها را بررسي مي كنيم:

* ند اشتن سير منطقي و تاريخي بعضي از دروس

دروس از قبيل تاريخ ادبيات (1) و تاريخ ادبيات (2) از سير منطقي و تاريخ دقيق و منسجمي بر خودار نيستند و ذهن دانش آموزان را نسبت به تاريخ و تاريخ ادبيات وادار به كنكاش و جستجو نمي كند،زيرا مبحث هاي سبك شناسانه ، اين دو كتاب از يك چارچو به دقيق سبك شناسي برخودار نيستند و دوره هاي تاريخي ادبي ساز بعد از اسلام به ترتيب سلسله هاي پارت هان به وضوع خط سير مشخصي را به دانش آموزان نشان نمي دهند .

در صورتي كه در انحطاط و شكوفايي ادبيات بسياري از عوامل از جمله مسائل سياسي ،فرهنگي ، اجتماعي و مذهبي سلسله دخالت مستقيم دارد؛ درست است كه تاريخ ادبيات را بر اساس شاخصّ و سنّت گذران اديب رده بندي كرده اند، اما در كنار بحث شعرا و زندگي نامه آنها بحث تاريخي محسوس و مشهور است،و مرتباً دانش آموزان از دسته بندي سلسله هاي تاريخي برشر مي كنند و در ترتيب سلسله ها دچار نوعي ابهام و سر دگمي هستند، هر چند ما اين دسته بندي هزار و چهارصد ساله تاريخ و تاريخ ادبيات را توضيح مي دهيم اما بعد از چند جلسه دوباره به فراموشي سپرده مي شود. هر چند اصرار مي ورزيم كه ادبيات منحصر به جريان خاص تاريخ پادشاهان نبوده چنان كه ((عرفان ادبي )) و (( ادبيات مردمي))تابع جريان خاص نسيت اما اين سؤال پيش مي آيد كه همان جريان خاص باعث رشد و نمود ادبيات عرفاني و مردمي شده است. پس علل بررسي و سي تاريخي بصورت مختصر در لا به لاي مبحث تاريخ ادبيات براي ربط مطالب نيازي ضروري مي باشد.

راهكارها

1- جدايي نظم و نشر بصورت جداگانه چنانكه نشان دهد، نظم و نثر از كجاو كدام سلسله شروع و به كجا ختم مي شود.

2- كشيدن چارت دقيق سلسله ها و تاريخ حكومت آنها ( به صورت مختصر و مفيد)

* حجیم بودن بعضی از واحد های درسی

اهخداف تبیین شده از سوی کارشناسان و مؤلفین کتاب های درسی در دوره متوسطه از دو نقطه نظر جای بحث و تأملی اساسی دارد،یکی این که آیا قرایح و استعدادها گوناگون دانش و طبایع مختلف یادگیری دانش آموزان یکسان است ،دوم این که آیا وسایل آموزشی و تکنولوژی و وضع معیشتی بچه های این مرز بوم مساوی است. در مورد نکته اول استاد شیرزاد در تربیت یکسان ولیکن طبایع مختلف می فرماید:

گرچه سیم وزر زسنگ آید همی در همه سنگی نباشد زر وسیم

بر همه عالم همی تابد سهیل جایی انبان می کند جایی ادیم گلستان ص 157

در مورد نکته دوم باید گفت آیا دانش آموزی از خوردن صبحانه محروم است یا اینکه در آموزشگاه او حتی یک فرهنگ لغت و یک فرهنگ اصطلاحات موضوعی وجود ندارد، می تواند مضمون و محتوی یک کتاب را مانند یک بچه تهرونی یاد بگیرد. پس به نظر نگارنده حجم و محتوای دروسی از قبیل ادبیات فارسی تخصصی (3) علوم انسانی و تجربی و همچنین ادبیات 1 و ادبیات 2 دوره پیش دانشگاهی ( سال چهارم) با بازنگری صورت گیرد،و حجم این دروس تقلیل یابد زیر دبیران ادبیات تا پایان سال فقط سعی و اهتمالی دو چندان دارند که فقط این دروس را تدرسی نمایند، تا شاید به اتمام رسند، و از پرسش که روح و جان مایه علوم است ، باز می مانند و این نقصي بزرگ است.

راهکارها

1- یا دروس را تقلیل دهنده یا ساعات درسی را افزایش دهند تا دبیر با حوصله و دفت نظر به موضوعات بپردازد.

2- کتب راهنمای تدریس معلم و جزوات کمک آموزشی در اختیار دبیران و دانش آموزان قرار دهند.

3- مباحث را جزیی تر کنند(مثلاً علم قاضیه را در سال سوم بگناجنند)

* نبودن کتب مرجع و تخصصی

مؤلفین و تصنیف کنندگان کتب درسی مطلقاً از مضمون محتوای دقیق علمی ، ادبی ، عقیدتی عرفانی و مباحث کلامی استفاده می کنند،که پرداختن به این مباحث ومبانی همترد و چندان می طلبد تا اصطلاحات علمی مانند علم نجوم و مباحث فقهی و کلامی و مباحث عرفانی و... بررسی شود تا دانش آموزان بتوانند با مباحث این علوم آشنا شوند، حال با نبودن این کتب ارزشمند موضوعی مبحث اصطلاحات مسکوت می داندو دانش آموزان از بحث های شیرین و دیق بی خبر می مانند.پس بر این باور باید تشکیل کتابخانه های کُتب مرجع و موضوعی در مدارس راه اندازی شود.

راهکارها

1- مجهز نمودن مدارس با مناطق آموزشی به کتب مرجع و موضوعی

2- اختصاص 4 ساعت از ساعات موظفی به کشف و استخراج این مباحث.

3- کشف و استخراج نمودن این اصطلاحات و مدون نمودن آنها به صورت جزوه آموزشی جهت استفاده دبیران ودانش آموزان

*عدم استفاده از دوره تخصصی ضمن خدمت

رشته زبان و ادبیات فارسی در دوره متوسطه دارای 15 جلد کتب آموزشی از جمله زبان فارسی، ادبیات فارسی، تاریخ ادبیات و آرایه(که شامل علم معانی و بیان)، عروص و قافیه و معون نظم و نثر انسانی، ابیات و زبان فارسی سال سوم و چهارم تجربی می باشد هر کدام از این دروس با درون مایه و محتوای گوناگون آنها پیشرفت روز افزون علمی مطالب دایماً در حال تغییر و با روز شدن هستند اما تا حالا هیچ دورهضمن خدمت تخصصی برای هیچ درسی ارائه نشده است قطعاً دوره ضمن خدمت دروس تخصصی در کیفیت و ارتقاء سطح علمی دبیران موثر خواهد بود و آنها را با روش آموزش جدید آشنا می کند، و توان دبیران را در چگونگی ارائه مطالب قدرت می بخشد.

راهکار ها

1- برگزاری دوره های تخصصی ضمن خدمت هر درس

2-تدوین کتب معلم توسط اساتید فن هر درس و مؤلفان کُتب درسی

3- برگزاری دوره های ضمن خدمت بصورت غیر حضوری و قبولی آنان منوط به اخذ نمره قبولی

*عدم علاقه و انگیزه دانش آموزان به مطالعه

انسان فطرتاً جستجوگر خلق شده است و مسائلی را که نمی داند به نحوی می کوشد تا آن را حل کند و مهمترین و اطمینان تذین مرجعی که می تواند به آن مراجعه کند کتاب است، اما چرا دانش آموزان به دیده اقبال به مطالعه و کتاب خوانی نمی نگرند دارای علل و عوامل متعددی از جمله بود کتابخانه ، نداشتن فرهنگ مطالعه ، آشنا نبودن با روش ها دست یابی به کتاب می باشد. پس انتظار می رود آموزش و پرورش جهت بالا بردن آگاهی و اطلاعات علمی دانش آموزان بستر مطالعه را فراهم کند تا دانش با مطالعه مستمر بتواند به نقد و نقادی بپردازد.

راهکار ها

1- گنجاندن هفته ای یک ساعت مطالعه اجباری در مدارس

2- تجهیز مدارس به کتابخانه

3- تهیه وتدوین جزوات آموزشی در راسای دروس و اجباری نمودن مطالعه این جزوات

دبيرستان پروين اعتصامي مهر 91

نقش و اهميت زبان و ادبيات فارسي

مطالب مشابه :

مقاله: تجربیات مدون یک معلم از رفتار دانش آموزان در ارزشیابی

قابل توجه كليه همكاران آموزشي و اداري

تجربیات مدون شده معاونین آموزشگاه در سال تحصیلی ۹۰ - ۱۳۸۹

بخشنامه رتبه شغلی آموزش و پرورش استان فارس

یک تجربه موفق از معاونین مدرسه راهنمایی ابرار خانم باباخانیها

تجربیات مدون شده مدیر آموزشگاه استثنایی اندیشه سال تحصیلی ۹۰ - ۸۹

بخشنامه : درخواست تجربیات مدون شده (فرهنگیان دارای رتبه خبره و عالی)

نقش و اهميت زبان و ادبيات فارسي

تجربه اموزشی ادبیات راهنمایی

فرم خبره و عالی