دستور العمل آتشنشانی حفاظت ساختمانها در مقابل حریق

فهرست
مقدمه
تعاريف
ضوابط ايمني محوطه و محوطه سازي
ضوابط مربوط به تاسيسات و طراحي موتور خانه
ضوابط ايمني در اجراي آسانسور و پله هاي برقي
ضوابط مربوط به استفاده از نماي شيشه اي و يا سنگ، جان پناه و نورگيرها
ضوابط طراحي پله عمومي و پله فرار (اضطراري) و راههاي خروج
ضوابط مربوط به طراحي سيستم آب آتش نشاني
سيستم كشف و اعلام حريق
خاموش كننده هاي دستي
چك ليست طراحي ايمن سازي ساختمانهاي مسكوني در برابر حريق

به نام خدا

مقدمه :

آتش سوزي حادثه ناگواري است كه هر روزه بسياري از ساختمانها اعم از مجتمع هاي مسكوني، اداري، كارخانجات و... را به كام خودمي كشد و گسترش آن همگام با گسترش صنعت و شهرسازي پيش مي رود.

از سوي ديگر رشد جمعيت و مهاجرت به شهرها باعث گسترش شهر و روي آوردن افراد به ساختمانهاي بلند و متراكم مي گردد. يك حادثه آتش سوزي در چنين ساختمانهايي مي تواند عواقب وخيم و خسارات جاني فراواني را به همراه داشته باشد. آمارهاي منتشر شده از سوي مراكز ذيصلاح حاكي از آن است كه سالانه مقادير فراواني از سرمايه هاي كشور بر اثر سوانحي از قبيل سيل، زلزله و آتش سوزي از بين مي رود و به موازات آن رقم عمده اي از نيروهاي انساني و امكانات كشور جذب مناطق آسيب ديده مي شود كه به بازسازي فوري نياز دارند، و انسانهاي بيگناهي كه در اين گونه حوادث جان خود را ازدست مي دهند، قسمت غيرقابل جبران اين حوادث را تشكيل مي دهند.

علاوه بر آن زندگي شهري به شيوه امروزي به خصوص در شهرهايي كه اغلب بدون رعايت مقررات ايمني گسترش يافته اند باعث بروز مشكلات، تغييرات و تحولات اساسي در الگوهاي كار و زندگي انسانها گرديده است.

رواج استفاده از مصالح و وسايل سوختني، وسعت و ارتفاع بيش از پيش بناها و بسياري از عوامل ديگر، جملگي باعث افزايش ضريب خطر و متعاقب آن آتش سوزي وگسترش خطرات در ساختمانها شده است. درعين حال با نگاهي به شاخصهاي رشد و توسعه اقتصادي مي توان دريافت كه سرمايه گذاري در بخش مسكن همواره سهم چشمگيري از توليد ناخالص ملي كشور را به خود اختصاص داده و مسئله ايمني بناها چه از نظر ابعاد فرهنگي و اجتماعي و چه از ديدگاه حفظ سرمايه هاي ملي كشور از اهميت ويژه اي برخوردار است.

از اينرو به استناد تبصره 14 ذيل ماده 55 قانون شهرداريها و همچنين مبحث سوم از مقرارت ملي ساختمان (حفاظت ساختمانها در مقابل حريق) و با توجه به مسئوليت سازمان آتش نشاني در برنامه ريزي جهت ايمن سازي ساختمانها در برابر حريق، ضوابط ارائه شده در اين دستورالعمل با در نظر گرفتن موارد فوق شامل ساختمانها با شرايط ذيل مي باشد:

1- ساختمانهاي با حداقل شش سقف.

2- ساختمانهاي با حداقل ده واحد در مجموع.
3- ساختمانهاي با تعداد واحد كمتر از ده واحد وزير بناي حداقل 2000 مترمربع.

تعاريف :

1- مجتمع مسكوني :
هر فضاي محصوركه شامل يك يا تعدداي بلوك مسكوني باشد.
2- فضاي مانورعملياتي :
به فضاهايي اطلاق مي گردد كه امكان حركت، چرخش و اجراي عمليات خودروهاي سنگين آتش نشاني درآن ميسر باشد.
3- سيستم اعلام حريق عادي:
هر نوع سيستم كشف و اعلام حريق كه داراي زون بندي هاي مختلف بوده و جهت تعيين مكان دقيق حريق امكاناتي نداشته و تنها مي توان از طريق چراغهاي نشانگر (LED) از محل وقوع حريق مطلع گرديد.
4- سيستم اعلام حريق آدرس پذير:
هر نوع سيستم كشف و اعلام حريق كه داراي زون بندي هاي مختلف بوده و جهت مشخص نمودن مكان دقيق هر يك از اجزاء سيستم و نيز مكان وقوع حريق داراي امكاناتي از قبيل آدرس دهي مي باشد.
5- ضد جرقه:
هر نوع موتور يا وسيله الكتريكي كه در هنگام قطع و وصل جريان برق داراي تجهيزاتي بعنوان خفه كن جرقه باشد.
6- سيستم تر:
اين نوع سيستم اطفاء حريق همواره به يك منبع ذخيره تامين دائم آب آتش نشاني متصل بوده و درون سيستم لوله كشي، آب موجود مي باشد و با استفاده ازهر يك از سرنازلهاي متصل به شيلنگهاي نواري يا لاستيكي، پمپ هاي مختص به اين سيستم بصورت اتوماتيك بكارافتاده و آب مورد نياز در سر نازلها را فراهم مي نمايد.
7- سيستم خشك:
اين سيستم مختص آتش نشاني است كه از خارج از مجموعه بوسيله خودروهاي عملياتي اقدام به انتقال آب به درون اين سيستم نموده و آب مورد نياز در جعبه هاي F را فراهم مي نمايند.
8- جعبه هاي F:
اين جعبه ها درون تصرف طراحي وتعبيه مي گردد و داراي شيلنگ، قرقره، شيرفلكه، كوپلينگ و سرلوله سه حالته مي باشند.
9- لوله هاي نواري:
لوله ساده و متداول آتش نشاني است كه از الياف مصنوعي ساخته شده و داخل آن بوسيله لاستيك يا لاستيك مصنوعي و مشابه آن آستردار شده است. و لايه خارجي آن توسط پارچه اي از جنس الياف مصنوعي پوشيده شده و از داخل و خارج در برابر حرارت، جذب مواد آلاينده و سايش مقاوم مي باشد.
10- طول لوله هاي نواري:
دراستاندارد BS (انگلستان) طول لوله هاي نواري 15، 18، 25، 30، 36 متر پيشنهاد شده است كه دركشور انگلستان طول شيلنگهاي مورد استفاده درآتش نشانيها 25 متر و در کشور ایران 20 متر می باشد.
11- قطر لوله هاي نواري آتش نشاني:
لوله هاي نواري مورد استفاده در آتش نشانيهاي ايران معمولا 1/5” و 2/5” می باشد.
12- لوله هاي لاستيكي:
لوله هاي لاستيك فشار قوي(فاير هوزريل) داراي مقاومت بالا مي باشد و در زمان استفاده مي توان بطول مورد نياز از آن استفاده نمود و در زمان استفاده دچار شكستكي، خم خوردگي در طول مسير نمي گردد.
13- كاشف دودي:
حسگر مورد استفاده در سيستم كشف و اعلام حريق با قابليت تشخيص دود و با بهره گيري از دو مكانيزم نور يا يونيزاسيون در هنگام حريق مي باشد.
14- كاشف حرارتي:
حسگر مورد استفاده در سيستم كشف و اعلام حريق با قابليت تشخيص حرارت و با بهره گيري از دو مكانيزم ثابت يا افزايشي در هنگام وقوع حريق مي باشد.
15- كاشف تركيبي:
حسگرهايي با قابليت تشخيص دود و حرارت در هنگام حريق مي باشند.
16- خاموش كننده هاي آتش نشاني قابل حمل (دستي):
وسيله قابل حمل محتوي يك عامل اطفاء كننده كه تحت فشار بوده و جهت فرو نشاندن يا اطفاء حريق در لحظات اوليه بكار مي رود.
17- اتاق آتش نشاني:
اتاقي به ابعاد حداقل 2x3 و داراي ديوارهاي با مقاومت دو ساعت به بالا در برابر حريق كه داراي درب دود بند بوده و در مكاني ايمن در نظر گرفته شده و دسترسي به آن براي مسئول ايمني تصرف و پرسنل آتش نشاني بسادگي امكان پذير مي باشد (ترجيحا در طبقه همكف و نزديك ورودي). لازم بذكراست احداث اين اتاق درساختمانهاي بلند با ضوابط ويژه (طبق تعريف مبحث سوم مقررات ملي اجباري بوده و پنل مركزي سيستم كشف و اعلام حريق بايد دراين مكان تعبيه گردد. همچنين حضور دائم مسئول ايمني در اين اتاق ضروريست.
درساير ساختمانها مي توان پنل فوق را در محل قابل دسترس عموم و يا اتاق نگهباني (محلي كه حضور افراد بصورت دائم درآن امكان پذير باشد) تعبيه گردد.

الف: ضوابط ايمني محوطه و محوطه سازي:
1-   در هر كارگاه ساختماني مالك يا مسئول ساختمان موظف است اقدامات و تمهيدات لازم بمنظور حفظ ايمني عمومي با توجه به ضوابط فني بشرح ذيل را فراهم آورد:
1-1-   تدارك و فراهم آوردن روشنايي كافي در فضاهاي محل فعاليت.
1-2-   محصور نمودن كارگاه بويژه اطراف ديوارهاي خالي، گودالها و محلهاي خاكبرداري شده بوسيله تخته يا قالب فلزي رنگ آميزي شده.
1-3-   استقرار و نصب انواع تابلوهاي هشدار دهنده و بازدارنده (از نوع استاندارد) در تمامي نقاط كارگاه الزاميست.
1-4-   دپو مصالح مي بايست در داخل كارگاه و يا نزديكترين مكان مناسب صورت گيرد و محل دپو ضايعات و مصالح با رعايت ساعات خلوت و با هماهنگي سازمانهاي ذيربط انجام پذيرد.
1-5-   در صورت لزوم به مسدود نمودن يا اشغال قسمتي از معابر عمومي بمنظور دپو مصالح علاوه بر نصب علائم هشدار دهنده مورد نياز (از نوع استاندارد) و اخذ مجوز از مراجع ذيصلاح و نصب چراغ چشمك زن الزامي ميباشد.
1-6-   در محل معابر عمومي انجام هر گونه عمليات جوشكاري، برشكاري و تخليه آهن آلات به هيچ وجه مجاز نمي باشد و مي بايست انجام اينگونه فعاليتها در مكان مناسب ديگري كه فاقد خطرات جانبي باشد صورت گرفته و سپس مصالح مزبور به محل كار انتقال يابد.
2-   در ساختمانهاي در حال احداث و يا دردست تعمير مشرف به معابر عمومي و گذرها كه بنحوي خطر سقوط مصالح و اشياء بر روي عابرين وجود دارد، مي بايست مسير عبور عابرين مسدود و يا با استفاده از داربستهاي فلزي مقاوم، راهروهاي سرپوشيده مقاومي (مسقف) بصورت موقت با در نظر گرفتن عرض پياده رو و ارتفاع مناسب ساخته شود، سقف مذكور مي بايست تحمل بار و فشار ناشي از سقوط اشياء و اجسام را داشته باشد .ضمنا داراي روشنايي مناسب در طول مدت شبانه روز باشد.
3-   بمنظور جلوگيري از خطر برق گرفتگي ناشي از عوامل مختلف مي بايست تمهيدات لازم و ضروري جهت عايق كاري تابلوهاي برق موجود بعمل آيد.
4-   از پخت قير در معابر عمومي به سبب جلوگيري از بروز حوادث ناگوار احتمالي جدا خوداري بعمل آيد و در مقابل ازعايق هاي مناسب ديگري كه بدين منظور ساخته شده استفاده گردد.
5-   احداث زيرزمين، انباري، چاه فاضلاب، ديوار حائل زيرزمين و... در زير گذرگاههاي عمومي ممنوع مي باشد.
6-   پيشنهاد مي گردد حتي المقدور از فضاي پيرامون بلوكهاي مجتمع هاي مسكوني بعنوان پاركينگ يا فضاي سبز استفاده نگردد. در غير اين صورت اختصاص فضاهايي به ابعاد 5x10 جهت استقرار خودروهاي امداد رساني در مجاورت مسيرهاي خروج با تامين دسترسي مناسب ضروريست.
7-   زمين محوطه مجتمع هاي مسكوني و يا سقف زيرزميني كه مسير حركت و يا توقف خودروها قرار دارد، مي بايست مقاومت لازم براي تحمل وزن ماشينهاي آتش نشاني در حين عمليات را داشته و دچار نشست يا ريزش نگردد.
8-   جهت بازشوي درب ورودي به محوطه اعم از درب ماشين رو يا عابر مي بايست به سمت داخل محوطه بوده و عرض درب ماشين رو حداقل 4 متر و فاقد پروفيل بالاي درب يا سردرب باشد.
9-   حداقل عرض مورد نياز معبر براي عبور خودروهاي سنگين آتش نشاني 4 متر و عرض لازم جهت استقرار خودروهاي سنگين (نردبان) هنگام عمليات 9 متر مي باشد. ضمنا حداقل فضاي لازم براي انواع چرخشهاي خودرو سنگين آتش نشاني به شرح ذيل مي باشد:
10-   رعايت مبحث 12 مقرارت ملي ساختمان و دستورالعمل هاي تدوين شده توسط وزارت كار و اموراجتماعي در اين خصوص الزامي ميباشد.

ب : ضوابط مربوط به تاسيسات و طراحي موتور خانه:
1-   عبور لوله هاي تاسيساتي از محل درز انقطاع اكيدا" ممنوع مي باشد.
2-   توصيه مي گردد از قرار دادن بارها و تاسيسات سنگين در طبقات فوقاني خودداري گردد. تا مركز جرم ساختمان در پائين ترين سطح ممكن قرار گيرد.
3-   دودكشها و بادگيرهاي ساخته شده از مصالح بنايي و اجزاء مشابه نبايد بلندتر از 150 سانتيمتر از كف بام باشد.
4-   تعبيه كليه تاسيسات حرارتي و برودتي در فضاهاي مشرف به معابر مجاز نمي باشد، و اين امر مي بايست در مكان هايي كه به دور از مسير تردد عموم است طراحي و اجراء گردد.
5-   در بناهايي كه نياز به طرح تاسيسات دارند نصب برق گير و اتصال به زمين آن طبق ضوابط و قوانين الزاميست.
6-   براي هر يك از وسايل گازسوز گرمايشي در نظر گرفتن لوله دودكش مناسب و مستقل و نصب كلاهك ايمني ترجيحا از نوع H الزاميست.
7-   ورودي سيستم لوله كشي گاز به درون هر يك از واحدهاي مسكوني، تجاري و.... مي بايست مجهز به يك عدد شير كنترل بمنظور قطع گاز در مواقع اضطراري باشد.
8-   سيستم لوله كشي گاز ساختمان مي بايست توسط شركت گاز مورد تائيد قرار گيرد .ضمنا كليه دستگاههاي گازسوز مي بايست به شيركنترل و وسايل گرمايشي (شومينه ، بخاري ، آبگرمكن و...) به ترموكوپل مجهز گردند.
9-   بهترين موقعيت براي احداث موتورخانه ها، استقرار آنها در خارج از بناي اصلي يا در مجاورت يكي از جداره هاي خارجي ساختمان است، بنحويكه موتورخانه از طريق پنجره به هواي آزاد راه يافته و از آن طريق تهويه طبيعي نيز داشته باشد.
10-   موتورخانه هاي واقع در داخل بنا فقط مي بايست در طبقه همكف (تراز خروج) يا يك طبقه پائين تر از آن( زيرزمين اول) طراحي و اجراء شوند. و چنانچه در زيرزمين -1 مستقر باشند مي بايست امكان تهويه طبيعي در آنها مطابق بندهاي ذيل اجراء گردد:
10-1-   در هر موتورخانه براي انجام تهويه طبيعي ، مي بايست در قسمت بالا و پائين ديوار خارجي آن دو دريچه يا پنجره، هر يك با سطح مفيدي معادل 20 سانتيمتر مربع به ازاي هر 000،10 BTU در ساعت از كل ظرفيت حرارتي موتورخانه در نظر گرفته شود. اين دريچه يا پنجره ها بايد بطور مستقيم به فضاي آزاد راه داشته و هميشه باز باشند.
10-2-   هر وسيله حرراتي بايد از طريق لوله و اتصالات كاملا درز بندي شده به يك دودكش يا تهويه سالم ، بدون درز و شكستگي بطور مستقل و مختص بخود وصل گردند.
10-3-   در مواردي كه گنجايش منبع ذخيره سوخت از 220 ليتر تجاوز كند (موتورخانه هاي با سوخت مايع) بايد ازطريق يك لوله فلزي به هواي آزاد و به بيرون ارتباط يافته و تهويه شود.
10-4-   لوله تهويه منبع سوخت بايد در بالاترين قسمت منبع به آن متصل شده و حداكثر 5/2 سانتیمتر به درون مخزن وارد گرديده و بطور كامل درز بندي شود.

11-   موتورخانه ها نمي بايست در مجاورت فضاهاي خواب يا فضاهايي كه احتمال خوابيدن در آنها وجود دارد، واقع شوند.
12-   موتورخانه ها بايد درمحلهايي از بنا طراحي و اجراء شوند كه براي دستيابي به هيچ يك از ساير فضاهاي ساختمان و نيز براي خروج از بنا (عادي واضطراري) نيازي به عبور از درون موتورخانه نباشد. همچنين درب ورودي موتورخانه نبايد در مسير راه خروج واقع شود.
13-   در هر موتورخانه علاوه بر تعبيه پنجره جهت تهويه طبيعي، مي بايست ازتهويه الكتريكي (از نوع ضدجرقه) متناسب با حجم محيط نيز استفاده نمود.
14-   نصب كاشفهاي نشت گاز شهري در قسمت تاسيسات براي موتورخانه هاي با سوخت گاز شهري الزاميست.
15-   طول و عرض موتورخانه مي بايست متناسب با ظرفيت حرارتي و نحوه استقرار دستگاهها باشد تا امكان عملكرد صحيح تمام تاسيسات و تجهيزات با توجه به اندازه و رعايت حريم هاي ايمني متعلق به هر يك از دستگاهها را تامين نمايد.
16-   ديوارها، سقف و كف موتورخانه از نوع مقاوم در برابر حريق اجراء و از ايجاد روزنه در سقف خودداري گردد. (استاندارد ملي ايران شماره 8299)
17-   تركيب تصرفات در موتورخانه ها مجاز نمي باشد و فضاي موجود در موتور خانه به هيچ عنوان نبايد براي منظورهاي ديگري مانند انباري ، رختشويخانه ، ذخيره سازي مايعات قابل اشتعال و..... استفاده گردد.
18-   محل موتورخانه در مجتمع هاي بزرگ مسكوني و ساختمانهاي مشمول اين ضوابط بايد داراي دو درب به فضاي باز و بطور جداگانه بوده، بنحوي كه اگر يكي از آنها به هر دليل مسدود گرديد درب دوم قابل استفاده باشد.
19-   درصورتي كه سوخت تاسيسات توسط نفت گاز (گازوئيل) تامين مي شود، لازم است مخازن در محلي دور از تاسيسات درون زمين با توجه به معيارهاي فني دفن و توسط لوله كشي به محل مصرف هدايت شود و درصورتيكه محل مناسبي در محوطه وجود نداشته باشد و مخازن مي بايست بلااجبار در موتورخانه قرار داده شوند، مي بايست محل استقرار مخازن جدا در نظرگرفته شود و توسط ديواري با ساختار بتون مسلح به ضخامت حداقل 30 سانتيمتر از ساير قسمتهاي موتورخانه تفكيك گردد.
20-   جهت فروكش كردن موادسوختي (گازوئيل) لازم است محل دفن منبع سوخت مجهز به يك حلقه چاه متناسب با ظرفيت مخزن باشد.
21-   موتورخانه مي بايست به راه آب فاضلاب مجهز باشد.
22-   درصورتي كه سوخت موتورخانه از طريق گاز تامين مي گردد ، مي بايست دستورالعملهاي شركت ملي گاز ايران به مورد اجراء گذاشته شود.
23-   سيستم برق محل بصورت توكار و يا از داخل لوله هاي فلزي عبورداده شود و كليه تجهيزات الكتريكي در موتورخانه از نوع ضدجرقه انتخاب و نصب گردد.
24-   حداقل يك دستگاه خاموش كننده پودرگاز 12 كيلوگرمي در بيرون درب ورودي به موتورخانه در ارتفاع 110 سانتيمتري از كف و بر روي ديوار نصب گردد.
25-   لوله انتقال دود مي بايست حداقل 60 سانتيمتر بالاتر از ديوار جان پناه بام اجراء گردد و به كلاهك مناسب (از نوع H ) تجهيز گردد.
26-   نقشه هاي اطلاعاتي موتورخانه كه مسير اصلي خطوط انتقال سوخت و چگونگي دستيابي به شيرهاي قطع سوخت و آب و همچنين مسير سيستم برق و كليدهاي موتورخانه را بوضوح نشان مي دهد ، مي بايست بر روي ديوار موتورخانه (بصورت قاب شده) و نيز در مكان ديگري (ترجيحا اتاق كنترل يا فرمان) كه در مواقع اضطراري كاملا در معرض دسترس باشد نصب گردد.
27-   طراحي و اجراي دستگاه اعلام خطر گاز منواكسيد كربن (CO) در موتورخانه الزاميست ، اين سيستم ميبايست به سيستم مركزي (پنل مركزي) كشف و اعلام حريق متصل باشد.
28-   دربهاي ورودي موتورخانه و تاسيسات از نوع فلزي مقاوم در برابر حريق بدون شيشه خور و داراي آستانه با مصالح مقاوم به ارتفاع حداقل15cm از كف تمام شده باشد.
29-   تابلو برق منازل مجاور درب اصلي واحد در نظر گرفته شود و به فيوزهاي مينياتوري مستقل براي هر قسمت مجهز باشد.
30-   استفاده از دريچه هاي مشبك درنما بعنوان دودكش وسايل گازسوز اكيدا ممنوع ميباشد.
31-   رعايت مباحث 13 و 14 مقرارت ملي ساختمان دراين خصوص الزاميست.

پ : ضوابط ايمني در اجراي آسانسور و پله هاي برقي:
1-   طراحي و اجراي آسانسور در داخل دوربندي پلكانها ممنوع مي باشد ، همچنين درب آسانسورها نبايد در مسير راه خروج (ازيك پلكان به پلكان ديگر) باز شود.
2-   ضروريست ايستگاه مشترك پلكان و آسانسور در پاركينگ و ساير طبقات بمنظور جلوگيري از ورود دود و گازهاي سمي ناشي از حريق به دستگاه پلكان و آسانسور، توسط مصالح مقاوم در برابر حريق و دود دور بندي گردد. (برابر كروكي ذيل)

3-   ديوارهاي جانبي آسانسور، خود ايستا و مقاوم در برابر حريق اجراء گردد.
4-   استفاده از داكت آسانسور جهت عبور لوله هاي آب ، گاز ، كابلهاي برق ، فاضلاب و هر گونه روزنه و دريچه به چاه آسانسور به غير از درب ورودي به چاه غيرمجاز مي باشد.
5-   موتورخانه آسانسور بايد داراي اتاق مستقل با درب مجهز به قفل سوئيچي و پنجره باشد .ضمنا بر روي درب آن پنجره مشبك فلزی 2x2 سانتيمتر باشد.
6-   در نظرگرفتن سيستم ارتينگ براي آسانسور الزاميست.
7-   نصب كفپوش لاستيكي به ضخامت حداقل 6 ميليمتر و به ابعاد مناسب بصورت ثابت مقابل تابلو كنترل آسانسور ضروريست.
8-   دستورالعمل نحوه عملكرد سيستم آسانسور در اتاقك نصب گردد.
9-   كابل تغذيه برق آسانسور مي بايست مستقل باشد تا چنانچه بر اثر بروز هر گونه حادثه احتمالي و قطع جريان برق قسمتهاي مختلف ، سيستم برق آسانسور همچنان برقرار و فعال باشد.
10-   طراحي و اجراي سيستم كشف و اعلام حريق از نوع دستي و اتوماتيك با تجهيزات سمعي و بصري در اتاقك آسانسور الزاميست.
11-   نصب علائم ايمني بمنظور پيشگيري از سقوط افراد به داخل چاه آسانسور و پله برقي ضرروي مي باشد.
12-   نصب علائم راهنماي آسانسور و پله برقي در مكانهاي مناسب بنحويكه در تمامي ساعات شبانه روز و با قطع برق بسهولت قابل رويت و تشخيص باشد.
13-   در صورتيكه سيستم كشف و اعلام حريق در پيرامون پله برقي تعبيه شده باشد ، بايد بنحوي به سيستم كنترل پله برقي مرتبط و متصل گردد تا هنگام عملكرد اين سيستم پله برقي هم جهت با ورود افراد به مجموعه متوقف شده و پله برقي در جهت تخليه افراد از ساختمان حركت نمايد.
14-   آسانسورها و پله هاي برقي مي بايست علاوه بر اتصال به شبكه برق شهري به ژنراتور برق اضطراري نيز متصل گردند تا درصورت قطع برق از شبكه شهري، ژنراتور برق مورد نياز آسانسورها و پله هاي برقي را تامين نمايد.
15-   فضاي موتورخانه آسانسور مي بايست به اندازه ايي در نظر گرفته شده باشد كه امكان جاي دادن كليه تجهيزات مربوط به آسانسور و همچنين تردد ايمن افراد مسئول جهت تعميرات احتمالي را دارا باشد.
16-   استفاده از ديوارهاي كاذب يا غير مقاوم در برابر حريق جهت ساخت اتاقك آسانسور اكيدا ممنوع مي باشد.
17-   استفاده از آسانسور حمل خودرو در پاركينگهاي زيرزمين (يك طبقه زير همكف) با رعايت ضوابط مبحث سوم مقررات ملي ساختمان مربوط به راههاي خروج براي افراد پياده بلامانع است. ولي درصورتيكه پاركينگ بيش از يك طبقه زير همكف را اشغال نمايد، طبقات بالايي نمي توانند كاربري ديگري غير از پاركينگ داشته باشند. ضمنا رعايت ضوابط مربوط به مبحث پانزدهم مقررات ملي ساختمان دراين خصوص الزامي مي باشد.
18-   اخذ گواهي ايمني كيفيت از شركت بازرسي و كنترل كيفيت يا مراجع ذيصلاح به هنگام اتمام كار ضروريست و ارائه تصوير گواهي اخذ شده به سازمان جهت ثبت در سوابق الزاميست.
19-   رعايت مبحث 15 مقرارت ملي ساختمان در اين خصوص الزامي مي باشد.

ت: ضوابط مربوط به استفاده از نماي شيشه اي و يا سنگ ، جان پناه و نورگيرها:
1-   استفاده از نماي شيشه اي درصورت استفاده از شيشه هاي سكوريت با نوار دور شيشه يا مواد قابل انعطاف ترجيحا در اشكال منظم بصورتيكه نماي شيشه اي از بر ساختمان پيش آمدگي نداشته باشد و همچنين درصورت تعبيه حفاظ و آستانه بمنظور ريزش در سقف همكف ، مجاز مي باشد.
2-   از داخل ساختمان پشت به نماي شيشه از كف تمام شده در هر طبقه جان پناه با مصالح مقاوم به ارتفاع 80 سانتيمتر اجراء گردد.
3-   استفاده از كوپل طلق دار به جاي شيشه در قسمت نورگير پشت بام ضروريست و در صورت استفاده از شيشه ، تعبيه آستانه ريزش با قاب فلزي مقاوم در زير شيشه هاي نورگير ساختمان الزامي مي باشد.
4-   در صورتيكه سنگها بصورت پلاك قائم نصب شوند بايد با تعبيه اسكوپ و يا مهار مناسب ديگري ازجدا شدن و فروريختن آنها جلوگيري شود.
5-   اعضاء و قطعات غير سازه اي بخصوص قطعات نما و شيشه ها بگونه اي طراحي و اجراء گردند كه در هنگام حوادث از سازه جدا نشده و با فروريختن خود باعث بروز خسارات و حوادث ناگوار جاني نگردند.
6-   هر سه متر ارتفاع سنگ كاري نما بر روي يك نبشي قرار گرفته و بصورت كامل نيز اسكوپ گردد.
7-   سنگهاي روي درپوش كامل رولپلاك گردند.
8-   ارتفاع جان پناه اطراف بامها، بالكنها، تراسها، پله ها، پرتگاهها از كف تمام شده در صورتيكه ضخامت ديوار آنها 10 و 20 سانتيمتر باشد ، نبايد به ترتيب از 50 و 90 سانتيمتر تجاوز نمايد. در صورت تجاوز ارتفاع از حدود فوق الذكر جان پناه بايد توسط عناصر قائم فولادي و يا بتون آرمه نگهداري شده و در كف بام يا بالكن گير داده شوند.
9-   جان پناه نرده اي بگونه اي اجراء گردد كه نرده هاي آن بصورت عمودي بوده و حداكثر فاصله بين آنها 10 سانتيمتر باشد .استفاده از اشياء تيز و برنده بعنوان حفاظ و جان پناه مجاز نمي باشد.
10-   ارتفاع نرده راه پله نبايد از 75 سانتيمتر كمتر و از 85 سانتيمتر بيشتر باشد.
11-   زير پنجره نورگير دستگاه پلكان به ارتفاع 80 سانتيمتر با مصالح ساختماني اجراء گردد . در صورت استفاده از نماي شيشه اي رعايت بند (د) ضوابط مربوط به نماي شيشه و سنگ الزاميست.
12-   رعايت بند 11-2 آئين نامه 2800 در خصوص قطعات نما و ساير قطعات غيرسازه اي متصل به ساختمان الزاميست.

ث: ضوابط طراحي پله عمومي و پله فرار (اضطراري) و راههاي خروج:
1-   پله اضطراري مي بايست تا پشت بام آخرين طبقه ادامه داشته و مجهز به درب بازشو مقاوم در برابر حريق بطرف پشت بوده و داراي قفل و دستگيره همانند درب طبقات باشد.
2-   در پله اضطراري بايد از نور طبيعي بعنوان روشنايي استفاده شود و علاوه بر آن مي بايست مجهز به برق شهري و برق اضطراري نيز باشد.
3-   نصب تابلوهاي راهنماي شماره طبقات ، دسترسي ها و راههاي خروج عادي و اضطراري و همچنين علائم هشدار دهنده و باز دارنده از نوع استاندارد و مناسب به همراه نشانه هاي تصويري و نوارهاي راهنماي شب تاب ، در طول مسيرها و مكانها الزاميست.
4-   قفل و دستگيره درب طبقه همكف مشرف به فضاي باز مي بايست در طرف پلكان نصب و بازشوي درب بطرف فضاي بيرون منظور گردد استفاده از دربهاي گردان و كشويي براي اين منظور اكيدا ممنوع مي باشد.
5-   درب پله ها مي بايست بگونه اي طراحي و اجراء گردد كه مانع عبور اشغال كنندگان در پاگردها نشود.
6-   حداكثر طول مجاز راهروهاي بن بست در قسمت انباريها 10 متر بوده و مسيرهاي بطول بيشتر از اين مقدار مي بايست به شكل يك راه ورودي و يك راه خروجي در نظر گرفته شود.
7-   توصيه مي گردد در قسمت ايستگاه مشترك واحدها و در طبقات بين راهرو و وروديهاي مشترك از درب مقاوم در برابر حريق بهره گيري گردد.
8-   در مجتمع هاي مسكوني مي بايست بمنظور پيشگيري از بروز حوادث درب عبور خودروها از درب عابرين مجزا باشد.
9-   استفاده تركيبي دركاربري هاي مختلف درمجتمع هاي مسكوني (تجاري مسكوني، اداري مسكوني و ...) بدون درنظر گرفتن مسيرهاي مجزا براي هر كاربري بمنظور پيشگيري از بروز هر گونه حادثه احتمالي ممنوع مي باشد.

ج: ضوابط مربوط به طراحي سيستم آب آتش نشاني :
1-   سيستم تر:
1-1-   در هر قسمت از ساختمان طراحي سيستم آب آتش نشاني مي بايست بنحوي باشد كه با استفاده از هر يك از جعبه هاي F در هر قسمت از ساختمان بوستر پمپهاي مختص اين سيستم بصورت اتوماتيك بكار افتاده و آب مورد نياز در سرنازلها را تامين نمايد.
1-2-   ساختمانهاي مشمول اين دستورالعمل ، نياز به طراحي و اجراي سيستم آب آتش نشاني (سيستم تر) دارند .
1-3-   متعلقات جعبه F شامل شیر فلکه و کوپلینگ 1/5 اینچ، شیلنگ لاستیکی فشار قوی به قطر ¾ اینچ و سرلوله سه حالته می باشد.
1-4-   حداكثر فاصله دو جعبه دريك طبقه 40 متر ميباشد.
1-5-   حداقل طول شيلنگ مورد استفاده درجعبه هاي F، 20متر مي باشد.
1-6-   طول شيلنگ لاستيكي مخصوص جعبه هاي مي بايست بگونه اي انتخاب و نصب گردد كه تمامي زواياي هريك از واحدها را بصورت كامل و صد درصد پوشش دهد.
1-7-   محل نصب جعبه هاي F در قسمت عمومي ساختمان (لابي) يا پاگرد طبقات مي باشد. ضمنا خاطر نشان مي سازد جعبه هاي F نمي بايست در مجاورت تابلوهاي برق و پشت دربها و محلهايي كه احتمال ايجاد موانع در مقابل آن وجود دارد نصب گردد.
1-8-   قطر لوله اصلی این سیستم حداقل 2/5 اینچ و ارتفاع جعبه های F ازكف تمام شده 120 سانتيمتر مي باشد.
1-9-   بوستر پمپهاي آتش نشاني علاوه بر اتصال به شبكه برق شهري مي بايست به ژنراتور برق اضطراري نيز متصل گردند تا در صورت قطع برق از شبكه شهري، ژنراتور برق اضطراري در كمترين زمان ممكن(حداكثر 4 ثانيه) بصورت اتوماتيك بكار افتاده و آب مورد نياز در سر نازلها را فراهم نمايد.
1-10-   امتداد لوله اصلي آب آتشنشاني مي بايست از منبع ذخيره آب مختص به اين سسيستم تا آخرين جعبه امتداد داشته باشد.
1-11-   منبع ذخيره آب آتش نشاني مي بايست حداقل پاسخگوي 30 دقيقه آب مورد نياز مجموعه باشد( با درنظر گرفتن اين نكته كه امكان استفاده همزمان از دو جعبه F وجود دارد).
1-12-   در خصوص كاربري هاي خاص، بيمارستانها، فراهنگسراها و سينماها، پاركينگهاي طبقاتي و ... سيستمهاي مورد نياز پس از طراحي و ارائه نقشه هاي مربوطه به سازمان، بررسي و اعلام نظر مي گردد.

جدول مشخصات سيستم آب آتش نشاني:

2-   سيستم لوله كشي خشك آتش نشاني:
2-1-   قطرلوله خشك نبايد از 2/5 اینچ کمتر باشد و مي بايست به درون تمامي جعبه هاي F امتداد یابد.
2-2-   لوله خشك ميبايست درون جعبه هاي F به كوپلينگ و شيرفلكه 1/5 اینچ مجهز گردند.
2-3-   لوله خشك در قسمت همكف محل استقرار خودروهاي آتش نشاني (مجاور دسترسي ها) مي بايست به شيرفلكه يكطرفه و كوپلينگ2/5 اينچ مجهز گردد.
2-4-   لوله و كليه اتصالات آن مي بايست با رنگ زرد رنگ آميزي شده تا بوضوح مشخص و قابل رويت باشد.
تبصره :
استفاده تركيبي ازسيستم تر و خشك با طراحي و اجراي شير يكطرفه در بين مسير منبع و لوله اصلي امكان پذير مي باشد.
3-   شبكه بارنده خودكار (آب افشان)
3-1-   اين سيستم مي بايست به نحوي طراحي گردد كه پوشش كامل براي تمامي محلهاي پارك خودرو تائيد شده فراهم گردد (ترجيحاً بر روي هر پاركينگ يك آب افشان)
3-2-   در صورتي كه اجراي شبكه بارنده براي تمامي فضا الزامي باشد ، ضروريست نسبت به طراحي اين شبكه با منظور نمودن شعاع پوشش 2/5 متر بنحوي كه پوشش صد در صد محيط تامين گردد ، اقدام شود.

چ : سيستم كشف و اعلام حريق :
به لحاظ اطلاع بموقع از وقوع حريق و تسريع در عمليات اطفايي، طراحي و اجراي اصولي سيستمهاي كشف و اعلام حريق از نوع دستي و اتوماتيك استاندارد و متناسب با نوع كاربري، درآگاهي بموقع از خطر موثر بوده و پيش از رسيدن محيط به لحظه بحراني فرصت لازم براي عمليات مبارزه با آتش سوزي را فراهم مي نمايد. لذا تجهيز كليه قسمتها در ساختمانهاي مشمول اين دستورالعمل به اين سيستم بنحويكه پوشش صددرصد محيط را فراهم نمايد الزاميست و در اين راستا رعايت نكات ذيل ضروري مي باشد :
1-   هر ناحيه از حريق مي باسيت منطقه بندي و به يك Zone متصل گرديده، و علاوه بر آن موارد ذيل رعايت گردد:
1-1-   اگر كل مساحت كف ساختمان 3000 متر مربع يا كمتر است مي توان آنرا يك زون فرض كرد.
1-2-   حداكثر مساحت يك زون در يك طبقه نبايد بيشتر از 2000 متر مربع باشد.
1-3-   حداكثر مسافتي كه يك فرد در داخل يك زون حركت مي كند تا محل دقيق حريق را رويت نمايد نمي بايست بيشتر از 30 متر باشد.
1-4-   درمواردي كه يك ساختمان داراي تصرفهاي گوناگوني است، هر نوع تصرف بايد بعنوان يك زون جداگانه تلقي گردد.
1-5-   يك زون نبايد بيشتر از يك طبقه را شامل گردد.
1-6-   در مكانهايي كه پله اضطراري و يا راه فرار در پشت يك بخش قرار گرفته كه آن بخش و راه فرار در يك منطقه ازحريق قرار دارند، مي بايست راه پله يك زون مجزا در نظر گرفته شود.
1-7-   اگر يك زون قسمتهاي مختلفي را پوشش مي دهد، در چنين شرايطي شروع زونهاي ديگر در انتهاي ديوار هر زون درنظر گر فته شود.
2-   در فضاهاي خالي كه كمتر از 80 سانتي متر ارتفاع دارند ، تنها در صورتي كاشف اعلام حريق قرار مي گيرد كه احتمال گسترش شديد آتش سوزي وجود دارد.
3-   محل خالي(سقف كاذب يا از اين قبيل) كه بيش از 80 سانتي متر ارتفاع دارند ، نصب كاشف اعلام حريق ضروري است .
4-   نصب كاشف هاي اعلام حريق در تمامي فضاهاي مهم ساختمان مانند (اتاق خواب ، هال و پذيرايي و...) بصورت جداگانه الزامي است.
5-   حداكثر فاصله دسترسي افراد در هر منطقه با شستي اعلام حريق 30 متر و در مجتمع هاي مسكوني، ساختمانهاي مشمول اين دستورالعمل، طراحي و اجراي يك دستگاه شستي اعلام حريق در پاگرد طبقات به همراه تجهيزات سمعي و بصري مناسب الزاميست. ضمنا تمامي شستي ها مي بايست همشكل و هم رنگ باشند.
6-   ارتفاع نصب شستي هاي اعلام حريق از كف تمام شده حداقل 110 و حداكثر 140 سانتيمتر مي باشد.
7-   كليه كاشفها مي بايست تابع يكي از استانداردهاي معتبر جهاني يا استاندارد ملي ايران 3706باشند ضمنا ارسال كليه مشخصات اين سيستم به سازمان الزاميست.
8-   تعداد لوازم هشداردهنده در يك محيط بايد بنحوي طراحي گردد كه صداي مورد نياز را در هر يك از قسمتهاي ساختمان ايجاد نمايد.
9-   پنل مركزي مي بايست در مكاني طراحي و اجراء گردد كه ريسك حريق كمتري داشته و حضور افراد بصورت دائم و شبانه روز در آن ميسر باشد.
10-   ضروريست محل نصب مركز كنترل اعلام حريق به كاشف، شستي و آژير مجهز گردد.
11-   ضروريست نحوه كاركرد و عملكرد پنل مركزي بصورت قاب شده و خوانا در كنار آن بر روي ديوار نصب گردد.
12-   حداكثر فاصله افقي بين هر نقطه داخل فضاهاي پوششي دتكتورها بايد بشرح ذيل باشد:
الف) دتكتورهاي حرارتي 5/30 متر (حداكثر پوشش براي هر دتكتور 50 متر مربع)
ب) دتكتورهاي دودی 7/50 متر (حداكثر پوشش براي هر دتكتور 100 متر مربع)
13- اين سيستم مي بايست بايد بصورت دوره اي و منظم توسط كارشناسان متخصص بازديد و سرويس گردد تا همواره داراي كارايي مطلوب و مناسب باشد.

ح: خاموش كننده هاي دستي :
1-   در پاگرد طبقات مجتمع هاي مسكوني نصب يكدستگاه خاموش كننده پودرگاز 6 و يك دستگاه گاز كربنيك (CO2) 4 کیلوگرمی در ارتفاع 110 سانتيمتري از كف بر روي ديوار بگونه اي كه بسادگي قابل رويت و دسترس باشد، نصب گردد.
2-   حداكثر فاصله افراد با خاموش كننده هاي آتش نشاني 20 متر مي باشد.
3-   خاموش كننده هاي آتش نشاني مي بايست با انجام سرويس مقرري، داراي كارايي مطلوب و مطمئن باشند.
4-   بمنظور هدايت و سهولت در امر دسترسي افراد به لوازم و تجهيزات آتش نشاني، نصب تابلوهاي راهنما و از نوع استاندارد به همراه نشانه هاي تصويري در مكانهاي مناسب بنحوي كه بسادگي قابل رويت باشد ضروري مي باشد.

در پایان لازم به ذکر است که دستور العمل فوق تنها جهت اطلاع از کلیات قوانین ایمنی و آتش نشانی جهت حفاظت از ساختمانها می باشد و مبنای استفاده ایمنی در ساختمانها نمی باشد. توصیه می گردد جهت جلوگیری از بروز هرگونه مشکل در روند اجرا و دریافت تاییدیه آتش نشانی بر روی سیستم اعلام و اطفای حریق و ایمنی ساختمان به سازمان آتش نشانی شهر و یا منطقه خود مراجعه نمایید و آخرین دستورالعمل ها و قوانین مربوطه را بر روی ساختمان و یا پروژه خود، از آن سازمان دریافت دارید.

دستور العمل آتشنشانی حفاظت ساختمانها در مقابل حریق

مطالب مشابه :

دستور العمل آتشنشانی حفاظت ساختمانها در مقابل حریق

اطلاعیه سازمان سنجش آمـوزش کشور

تاریخچه

انواع اتش و کاربرد کپسول های اتش نشانی

شناخت مواد شیمیایی خطرناک

آتش نشانی

جستوجو و نجات در حوادث آوار

آتش نشانی

شناسايي انواع تصرف‌ها

آگهی استخدام سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران