شخصیت های دینی، علمی، هنری منتسب به گیوی و خلخال

سید خلیل خلخالی

مدیر روزنامه کوکب اسلام و سومین روزنامه نگار آزاده کشور که در شب اول جمادی الثانی 1339 ه ق[1] مورد حمله دو نفر ناشناس قرار گرفت و با چندگلوله کشته شد.

در سال 1335هجری قمری رکن الاسلام خلخالی در تهران روزنامه ای به نام «کوکب ایران » انتشار داد که سه شماره در هفته در روزهای شنبه، دوشنبه و چهارشنبه در قطع 20-40 سانتی متری با چاپ سربی در چاپخانه بوسفور منتشر می شد. این روزنامه از آتشین ترین روزنامه های زمان خود بود که شماره نخست آن در روز پنج شنبه 4مهرماه 1296 خورشیدی منتشر شد، متاسفانه از آخرین شماره آن اطلاعی در دسترس نیست وی شماره 57 آن روز چهارشنبه 22اسفند چاپ شده است.

سیدخلیل خلخالی سومین روزنامه نگار آزاده ای است که در شب اول جمادی الثانی 1339 هجری قمری مورد حمله دو نفر ناشناس قرار گرفت و با چندگلوله کشته شد.

«لازم به توضیح است که قبل از وی متین السلطنه مدیر روزنامه عصر جدید و میرزا نعمت اله خان مدیر روزنامه کلید نجات در تبریز دو روزنامه نگاری بودند که بر سر آزادی قلم به قتل رسیدند.»

روزنامه کوکب ایران دارای مقالاتی آتشین با محتوای استقلال طلبی و بیگانه ستیزی بودکه جنایات و خیانت های استعمارگران و استبدادگران را افشا می کرد.

حیدر محمدیان در کتاب تاریخ مطبوعات اردبیل به نقل از کتاب راهنمای مطبوعات ایران عصر قاجار روزنامه رکن لاسلام خلخالی را چنین معرفی می کند[2]:

کوکب ایران:نوع و روش :سیاسی خبری، صاحب امتیاز :خلیل رکن الاسلام خلخالی، مدیر: خلیل رکن الاسلام خلخالی، سردبیر:حسین صبا (کمال السلطان) ،تاریخ انتشار:1335هجری قمری ، محل انتشار :تهران، فاصله انتشارهفته ای سه بار

و در کتاب شناسنامه مطبوعات ایران کوکب ایران چنین معرفی شده است:«کوکب ایران: هفته نامه سیاسی تندرو ، سید خلیل رکن الاسلام خلخالی،مدیر کشته شد، تهران ، سال 1296 شمسی ،» (تاریخ مطبوعات اردبیل/144)

درکتاب گذشته ایرانیان ،زیر نظر ایرج افشار ،از خلخالی و روزنامه اش نوشته شده است: «روزنامه کوکب ایران به مدیری سیدخلیل رکن الاسلام خلخالی در سال 1335آغاز به انتشار کرد ، دوره کامل سال اول روزنامه در57شماره بود و تا29جمادی الاول 1336نشر می شده .اغلب مقالات این روزنامه با قلم تندی نوشته می شد.»

رکن الاسلام شب غره جمادی الاخره 1339مورد حمله دو نفر ناشناس قرار گرفت و به قتل رسید. در شماره 20روزنامه جنگل (ص8)به زبان طعنه از کوکب ایران انتقاد و روزنامه ای در ردیف روزنامه رعد سید ضیا الدین طباطبایی یعنی منتسب به انگلیسها دانسته شده است.

لازم به توضیح است که این شخصیت برجسته ضمن اینکه ارتباط اش با منطقه محفوظ بود و در قضایای نهضت جنگل که امیر عشایر خلخالی در نقش والی گیلان حکومت می کرد و روزنامه جنگل نیز به نوعی با هماهنگی های این شخصیت خلخالی منتشر می گردید در اثر اتفاقاتی که در نشر یک مطلب در خصوص قیام جنگل در روزنامه کوکب ایران منتشر می شود و سران جنگل به ویژه امیر عشایر را ناچار به واکنش در روزنامه چنگل می کند و سید خلیل خلخالی هم در پاسخ به روزنامه فوق چنین جوابی به امیر عشایر نوشته است[3]:

طهران/22ربیع الاول 1326

زیارت دوشنبه معصومه قم باعث این شده که آن مسئله راجع به جنگل را در روزنامه ای که طرفدار هیات اسلام است و از همه کس هم به جهات عدیده باید مقدم باشد از آن جمله هموطنی و همجواری و حدود امثال سرکار اجل عالی که همیشه دارای مقام عالی و از همه طوایف ایران آن جلیل رشیدتر و شجاع تر بوده و امتحانات را داده اید چگونه می شود روزنامه رکن الاسلام خلخالی بر علیه مردان مروج اسلام و حامیان فقر، حافظین مملکت از تعدیات دولت انگلیس و قوای لجام گسیخته روس قیام نماید. خیال داشتم ماوقع را بنویسم که در روزنامه جنگل نسبتهای عجیب و غریب را که به اینجانب داده بودند با هزار خروار سرشم به من نمی چسبید را خواندم و دانستم که این مطالب را مرکز داده اند .چون بعضی ها تنگ چشم و از بعضی ها وظیفه خوارند امثال مخلص را نمی توانند در طهران به این بزرگی ببینند لذا با لباس تزویر بعضی را گول زده و واداشته اند که آن مطالب را نوشته اند. چون می دانم مطلب و درستی بر همه کس مکشوف خواهد شد ابدا به مقام اعتراض بر نیامدم فقط در هر نمره به وظیفه خود عمل کرده بواسطه اقدامات پسندیده آقایان هیات اسلام و سرکار اجل عالی تمجید و تقدیس نیات حسنه را نموده ام لابد نمرات قبل از نظر مبارک گذشته است مخصوصا توصیه می کنم شماره 33 را به دقت ملاحظه فرمائید.

همین قدر میل سرکار در هر کاری باشد اینجانب هم قسم در انجام خدمات با تمام قوای حیاتی خودم حاضرم و بسیار میل دارم که تاکید فرمائیدآقایان هیات اسلام از روی بی غرضی از عملیات چند ساله و ماموریت های افغانستان و خدمات این دو ساله طهرانم از اشخاص با تدین و مطلع تحقیقات لازم به عمل آورده خدمات خدمتگزاران اسلام را لگدکوب نفرمایند چگونه با بودن سرکار مدیر جریده آن مطلب بی اساس را راجع به اینجانب درج کرده. بواسطه درج آن مسئله دو سه هزار نفر از دوستان مادی مایوس شده اند. به آنها اظهار می دارم که اشتباه کاری کرده اند ، مفسدین مرکز است که همه را با حربه تهمت سترجی می کنند .منشی اداره کوکب که در نبودن مخلص مساله راجع به جنگل را از کسی پولی گرفته و مطلبی درج کرده بود به محض مراجعت از قم و رویت آن مساله منشی اداره را دادم در نظمیه توقیف کردند . همه کس معتقد شد که مخلص طرفدار رسمی هیات اتحاد اسلام هست . رکن الاسلام خلخالی

جوابی بخط ناصر دفترروایی به مهر امیر عشایر خلخالی به رکن الاسلام خلخالی

تهران ، جواب آقای رکن الاسلام خلخالی زید توفیقته

« در اظهار ملاطفت جنابعالی بسیار ممنونم .تنقیدات کوکب ایران در ماده جماعتی که با صمیمیت درخشان و مجاهدت مشعشع برای عظمت ایران بلا دیده و دفاع … قیام کرده اند برایم مایه بسی … »

به نامه ای از رکن الاسلام به ناصر دفتر روایی به نقل از کتاب خاطرات و اسناد ناصر دفتر روایی اشاره می شود:

مقاله لفی که از اثر فکر عالی بود بسی مورد تمجید شده لکن متاسفانه قریب 15 مقاله از طرف همسایه مهـربان شمالی قدغن اکید و حکم منع جریده نگاری رعد صادر ، لذا فعلا درج این مقاله عام المنفعه به تاخیر افتاد. امید اینکه به درج آن در جریده ارشاد یا در عصر جدید موفق شود …

و در ادامه چند بیت شعرکه نشان از ذوق و قریحه والای رکن الاسلام خلخالی می باشد اشاره شده است که به قرار زیر است:

گفتمش سوختم در آتش عشق گفت اگر عاشقی بسوز و بساز

چه کنم در کمند زلف توام مرغ پر بسته کی کند پرواز

چه دل است این دلی که من دارم هر دمی با غمی بود دمساز

ماه در زلف و که به چاه زغن طی کند روز و شب نشیب و فراز

بشنو تو ز رکن خلخالی نغز شعری ز سعدی شیراز

هر که را با گل آشنایی هست کو برد با جفای خار بساز

[1] سال 1296 شممسی

[2] تاریخ مطبوعات اردبیل،ص 45

[3] خاطرات و اسناد ناصر دفتر روایی

شخصیت های دینی، علمی، هنری منتسب به گیوی و خلخال

مطالب مشابه :

آیت الله خلخالی

معمای هویدا

معرفی کتاب :فیض بوک - ناصر فیض

تصاویری از خاطرات کتب دبستان

مرحوم آیت‌الله خلخالی،آیت‌الله موسوی‌اردبیلی،هاشمی وآذری‌قمی درباره رهبری آیت‌الله خامنه‌ای چه گفتند

شخصیت های دینی، علمی، هنری منتسب به گیوی و خلخال

خاطره های پراکنده - گلی ترقی

تصاوير مردان سابق انقلاب اسلامي(۷)؛ایت الله خلخالی حاکم شرع دادگاههای انقلاب