فصل ششم زیست دوم دبیرستان

فصل6

گردش مواد

دستگاه گردش مواد چه وظیفه ای برعهده دارد؟

بسیاری از جانوران دربدن خود دستگاه گردش مواد دارند. که کار این دستگاه به گردش دراوردن اکسیژن ، دی اکسید کربن،مواد غذایی، هورمونها و مواد دیگر در بدن است.

انواع دستگاه گردش مواد

1- دستگاه گردش آب: جانورانی مانند کیسه تنان که بدنشان از دویاسه لایه سلولی بوجود آمده است سلولها می تواند به طور مستقیم به تبادل مواد با آب بپردازند.

2- دستگاه گردش خون

الف- دستگاه گردش خون باز: در بسیاری بی مهرگان مانند بندپایان خون درون رگهای بسته جریان ندارد و از انتهای باز رگ ها خارج می شود و درمیان سلولها گردش می کند.

ب- دستگاه گردش خون بسته: خون دراین دستگاه گردش خون از رگها خارج نمی شود.

قلب

تلمبه مرکزی دستگاه گردش خون است

- در ماهی ها قلب دو حفره ای

- در خزندگان، پرندگان، پستانداارن چهار حفره ای

دومسیر برای گردش خون وجود دارد

1- گردش کوچک (ششی)

2- گردش بزرگ (عمودی)

دیواره قلب از سه لایه تشکیل شده است/

1- لایه داخلی (آندوکارد) 2- میانی (میو کارد) 3- خارجی (پریکارد)

لایه داخلی: پوشش حفره های دهلیز و بطن است.

لایه میانی: ماهیچه ای و ضخیم و بخش قابل انقباض بطن است

لایه خارجی: پوشش پیوندی یا آبشامه قلب را می سازد.

سوال – سیستول و دیاستول در قلب را توضیح دهید.

- به انقباض درآمدن ماهیچه قلب را سیستول می گویند.

- بازگشت ماهیچه قلب به حالت آرامش را دیاستول می گویند.

بافت گرهی قلب

بافت گرهی قلب انسان شامل یک گره سینوسی- دهلیزی، یک گره دهلیزی- بطنی و رشته هایی در دیواره بین دو بطن و در میوکارد بطن هاست.

سوال- تحریک الکتریکی ایجاد شده در گره سینوسی- دهلیزی چگونه سراسر ماهیچه قلب را فرا می گیرد؟

تحریک ایجاد شده در گره سینوسی- دهلیزی سراسر ماهیچه دهلیز را فرا می گیرد و پس از رسیدن به گره دهلیزی- بطنی به الیاف گرهی موجود در دیواره دوبطن منتقل میشود وازاین راه به نوک بطن و سراسر بافت گرهی که در ماهیچه میوکارد پراکنده است و بالاخره به ماهیچه میوکارد منتشر میشود.

1- دولختی(میترال): بین دهلیز چپ و بطن

الف- دریچه های قلب 2- سه لختی: بین دهلیز راست و بطن راست

دریچه های قلب از بازگشت خون از بطن به دهلیز هنگام سیستول بطن ها جلوگیری می کند.

ب- دریچه های سرخرگ ها: در ابتدای سرخرگ ششی وسرخرگ آئورت دریچه های سینی شکل دیده می شوند که در هنگام سیستول بطن باز هستند ودرهنگام انبساط عمومی قلب از بازگشت خون از سرخرگها به بطن ها جلوگیری می کنند.

ج- دریچه های سیاهرگی: در طول سیاهرگ های نواحی پایین بدن دریچه های لانه کبوتری وجود دارد که به صورت یک طرفه به سوی قلب باز می شوند واز بازگشت خون از سیاهرگ ها به قلب را تسهیل می کند.

صداهای قلب:

1- صدای اول که طولانی تر و بم تر است در هنگام بسته شدن دریچه های دهلیزی- بطنی ایجاد می شود.

2- صدای دوم که کوتاه تر و نازک تر است در هنگام بسته شدن دریچه های سینی شکل سرخرگی ایجاد می شود.

کار قلب:

1- انقباض: دهلیزها 1/0 ثانیه طول می کشد.

2- انقباض بطن ها 3/0 ثانیه طول می کشد

3- استراحت عمومی 4/0 ثانیه طول می کشد.

حجم ضربه ای

به مقدار خونی که درهر ضربان از هر بطن خارج می شود میزان آن حدود ml70 است.

برون ده قلب

به حاصل ضرب حجم ضربه ای در تعداد زنش دهی قلب در دقیقه برون ده قلب گفته می شود.

کاردیوگرافی

ثبت حرکات مکانیکی و تغییرات فشار درون حفره های قلب را کاردیوگرافی می گویند.

کاردیوگرام

منحنی حاصل در کاردیوگرافی را کاردیوگرام می گویند.

الگتروکاردیوگرافی

ثبت فعالیت های الکتریکی قلب از طریق پوست بدن را الکتروکاردیوگرافی می گویند.

الکتروکاردیوگرام

منحنی حاصل در الکترو کاردیوگرافی را الکتروکاردیوگرام ((نوار قلب) گویند.

منحنی الکتروکاردیوگرام از سه موج p، T , QRS تشکیل شده است.

موجp: کمی قبل از انقباض دهلیزها رسم می شود.

موج QRS: کمی قبل از انقباض بطن ها رسم می شود.

موج T: کمی پیش از پایان یافتن انقباض بطن ها رسم می شود.

- بزرگ شدن قلب- فشار خون مزمن و تنگی دریچه ها باعث افزایش ارتفاع QRS می شود.

- انفارکتوس قلب که ناشی از نرسیدن خون به میوکارد است موجب کاهش ارتفاع QRSمی شود (شکل9-6)

توزیع خون دربافتها به عوامل زیر بستگی دارد

1- انقباض یا انبساط ماهیچه های صاف حلقوی در دیواره سرخرگهای کوچک که مهمترین نقش را در تغییر مقدار خون یافت ها به عهده دارند.

2- تغییرات حاصل از متابولیسم مانند کاهش اکسیژن وافزایش دی اکسیدکربن وافزایش گرما مستقیما بر دیواره رگها اثر میکند و باعث گشاد شدن رگها می شود.

گردش خون در مویرگها

تبادل مواد بین خون ومایع میان بافتی از طریق دیواره مویرگها که ازیک ردیف سلول ساخته شده است انجام می گیرد.

عوامل موثر در تولید و گردش و بازگشت مایع بین سلولی

1- فشار تراوشی:

2- تفاوت فشار اسمزی

-درابتدای مویرگها فشار تراوش بیش از فشار اسمزی است پس مقدار زیادی از ترکیبات پلاسما در ابتدای مویرگها به فضاهای بین سلولی می رود.

- در انتهای مویرگها فشار اسمزی بیش تر است به همین دلیل 90درصد حجم پلاسمای خارج شده دوباره به درون خون باز می گردد(شکل 12-6).

عوامل خیز

1- کمبود پروتئین در خون

2- افزایش فشار درون سیاهرگ

3- بسته شدن رگهای لنفی

4- آسیب دیواره مویرگها

5- افزایش سدیم بدن

عوامل گردش خون در سیاهرگها

1- باقی مانده فشار سرخرگی

2- فشار منفی (مکش) قفسه سینه

3- فشاری که براثر پایین آمدن پرده دیافراگم در هنگام دم برشکم وارد می شود

4- حرکات موزون ماهیچه ها

5- وجود دریچه های لانه کبوتری

خون از 2 بخش تشکیل شده است

1-55 درصد حجم خون پلاسما

2- 45درصد سلولهای خونی 1- گلبول سفید

2- گلبول های قرمز

3- پلاکت ها

- هماتوکریت: نسبت درصد حجم سلولها به حجم خون را گویند.

ویژگی های گلبول های قرمز (اریتروسیت):

1- بدون هسته در انسان

2- تقریبا تمام اجزای سلولی را از دست داده اند

3- از هموگلوبین پر شده اند

4- در دو طرف مقعد هستند.

زایش گلبول های قرمز

1- در دوره جنینی ابتدا در کیسه زرد و سپس در کبد، طحال، گره های لنفی و مغز استخوان تولید می شوند.

2- از 5 سالگی به بعد گلبول قرمز فقط در مغز استخوان های پهن و بخش کوچکی از استخوانهای دراز که به تنه متصل هستند ساخته می شود.

سوال- اریتروپویتین در کجا ساخته می شود و وظیفه اش چیست؟

براثر کاهش اکسیژن رسانی به بافت ها از کلیه و کبد ترشح می شود و با اثر برمغز استخوان تولید گلبول قرمز را افزایش می دهد.

کمبود آهن بدن

کمبود آهن بدن باعث کاهش هموگلوبین و کوچک شدن گلبول قرمز و آنمی می شود.

مرگ گلبول های قرمز

حدود 120 روز گلبول های قرمز عمر می کنند. باافزایش سن گلبول سن گلبول های قرمز آنزیم های آنها کم و غشا شکننده می گردد. این گلبول ها در موقع عبور از مویرگ های باریک در طحال آسیب می بینند و ازبین می روند.

پلی سیتمی

کم رسیدن اکسیژن به بافتها و یا پرکاری غیرطبیعی مغز استخوان باعث پلی سیتمی می شود.

گلبول های سفید

1- گرانولوسیت:

- نوتروفیل با خاصیت تاکتیک شیمیایی ذرات خارجی را فاگوسیتوز می کنند.

- ائوزینوفیل: در عفونت های انگلی افزایش پیدا می کنند و با فاگوسیتوز عوامل خارجی را ازبین می برند.

- بازوفیل: در ترشح هپارین ماده ضد انعقاد خون و هیستامین که گشاد کننده رگهاست دخالت دارد.

2- آگرانولوسیت:

- منوسیت ها: با فاگوسیتوز میکرب ها را ازبین می برند با عمل دیاپدز از منافذ رگهای خونی خارج و دربافت به ماکروفاژ بافتی تبدیل می شوند.

- لنفوسیت ها: در مغز استخوان و بافت لنفی بوجود می آیند و با ترشح پادتن با میکروبها مبارزه می کنند (شکل 17-6)

فصل ششم زیست دوم دبیرستان

مطالب مشابه :

پاسخ فعالیت های زیست شناسی دوم دبیرستان

پاور پوینت زیست شناسی سال دوم دبیرستان

فصل ششم زیست دوم دبیرستان

درس اول - مولکول های زیستی

آزمون زیست شناسی و آزمایشگاه 1

نمونه سوالات آزمون پیشرفت تحصیلی دوم تجربی

نمونه سوال فصل 1زیست دوم دبیرستان