قم در یک نگاه

کم و بیش سرد است اختلاف دمای سالانه نسبتاً زیاد و در اغلب اوقات خشکی هوا غلبه دارد. علیرغم آب وهوای خشک ونیمه بیابانی این استان مناطق خوش آب وهوایی اطراف شهر قم وجود دارد که برخوردار ازآب وهوای سرد کوهستانی بوده ومحل مناسبی برای گذران تعطیلات وایام گرم سال می‌باشد

جمعیت این شهر بر اساس سرشماری سال ۱۳۸۵، برابر با ۹۵۹٫۱۱۶ نفر بوده‌است.

۹۹٫۷۶ درصد جمعیت شهر مسلمان هستند و مابقی را پیروان دیگر ادیان الهی تشکیل می‌دهند

دانشگاه‌ها
پردیس قم(مجتمع آموزش عالی قم)از پردیس های دانشگاه تهران
دانشگاه قم
دانشگاه صنعتي قم
دانشگاه آزاد قم
دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد استان قم
دانشگاه مفید
دانشگاه پیام نور قم
دانشگاه معصومیه قمدانشکده فنی پسران قم
دانشگاه علوم پزشکی قم

محله‌های قدیم قم که از شهر تاریخی قم به یادگار مانده‌اند عبارتند از:

محلات قبل از اسلام: محله شهرستان واقع در محدوده جنوب شهر کنونی قم حوالی خیابان هنرستان، نهر شهرستان کماکان اراضی مزروعی جنوب این ناحیه را مشروب می‌کند......

محلات اوایل دوره اسلامی: میدان کهنه، مسجد جمعه، چهل اختران، دروازه ری، عربستان، میدان میر، شاهزاده حمزه، بازار کهنه.....

محلات مربوط به دوره صفویه و قاجار: چهار مردان، سیدان، پنجعلی، سلطان محمد شریف، خندق، دروازه کاشان، آستانه، سفیداب، باغ پنبه، بازار نو.....

در چهار دهه گذشته روند مهاجرت به شهر قم به نحو فزاینده‌ای افزایش یافت، به گونه‌ای که محلات زیادی به بافت قدیم شهر افزوده شد و جمعیت شهر نیز طی چند سال گذشته از مرز ۱ میلیون نفر گذشته‌است. تعدادی از محلات جدید شهر قم با نامهای یزدانشهر، صفائیه، دورشهر، زنبیل‌آباد، سالاریه، صفاشهر، نیروگاه، شاهزاده ابراهیم، خاکفرج، باجک، آذر، ۳۰ متری کلهری ۳۰ متری کیوانفر، مهدیه، شاه سید علی، قائم، شهرک امام خمینی، قم نو و دهها محله دیگر نامیده شده‌اند.

از خیابان‌های مهم قم می‌توان به آیت‌الله مرعشی نجفی، بلوار عمار ياسر، بلوار جمهوري، بلوار معلم، انقلاب، طالقانی، امام الخمینی، سمیه، صدوقی، توحید، فاطمی، بلوار امین،هنرستان ،سالاریه ،باجک ،دورشهر،صفائیه،عطاران،زنبیل آباد، بهشتی،ارم و کیوانفر اشاره کرد.

مسجدهای مهم آن عبارتند از مسجد امام حسن عسکری، مسجد اعظم، مسجد جَمکَران، مسجد طباطبایی، مسجد جامع (مصلی بزرگ قدس، مسجد امام حسن مجتبی.

مردم

جمعیت ۹۵۹٫۱۱۶ نفر

زبان‌های گفتاری: فارسی

مذهب: شیعه

جغرافیای طبیعی

ارتفاع از سطح دریا: ۹۳۰ متر

اطلاعات شهری

ره‌آورد: سوهان

پیش‌شماره تلفنی: ۰۲۵۱

وب‌گاه: www.qom.ir

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%85

مرکز قم
شهرستان‌ها قم
شهرها جعفریه • دستجرد • سلفچگان • قم • قنوات • کهک

جای‌های دیدنی بارگاه حضرت معصومه • بازار قم • باغ گنبد سبز • چهل‌اختران • حمام حاج عسگرخان • خانه قدیمی امام خمینی • خانه ملاصدرا • غار وشنوه • قلعه خورآباد • مدرسه فیضیه قم • مسجد جمکران • مسجد صرم

اساس اقتصاد استان قم بر پایه كشاورزی ، دامداری و صنعت(صنایع دستی و ماشینی) استوار گردیده است . در زمینه صنعت، این استان با توجه به امكاناتی كه در سالهای اخیر در آن به وجود آمده است و بین دو قطب صنایع مونتاژی و وابسته در تهران و صنایع نسبتاً بنیادی در اصفهان قرار گرفته، به محل فعالیت صنعتگران در رشته‌های میانی و معدنی تبدیل شده است. پایه و اساس صنعت در قم را صنایع كانی غیرفلزی تشكیل می‌دهد.

مرکز استان:
• مختصات: قم
مختصات: .N° .E°
مساحت : ۱۱۵۲۶ ک‌م۲
جمعیت(۲۰۰۵):
• پراکندگی : ۱,۰۶۴,۵۴۶
۹۲.۴/ک‌م۲
شمار شهرستان‌ها: ۱
منطقه زمانی: IRST (UTC+۳:۳۰)
-تابستان (دی‌اس‌تی): IRST (UTC+۴:۳۰)
زبان(های) اصلی: فارسی , خلجی , زبان شاهسوان

كد تلفن بخش ها و روستاهاي استان قم
نام شهر کد شهر نام شهر کد شهر
الویرآباد 0252 635 شهرک صنعتی /محمودآباد 0252 335
بیدهند 0252 424 صرم /خورآباد 0252 434
پاچیان 0252 633 طایقان 0252 426
تاج خاتون 0252 323 علی آبادانقلاب 0252 627
جعفرآباد/گازران 0252 622 علی آبادنیزار 0252 442
جمکران 0251 725 فردو 0252 427
جنت آباد 0252 336 قاهان 0252 534
جنداب 0252 324 قلعه چم 0252 433
چاهک 0252 523 قم 0251
چشمه شور 0252 352 قمرود 0252 332
حاجی آباد/قنوات 0252 322 گیو/عیسی آباد/طینوج 0252 535
حسن آبادنیزار 0252 448 لنگرود 0252 344
حسین آباد 0252 342 مبارک آباد 0252 326
خاوه 0252 437 محمودآباد 0252 628
خدیجه خاتون 0252 435 مهرزمین 0252 528
دام شهر 0252 444 موجان 0252 527
دستجردخلجستان 0252 522 میم 0252 445
دولت آبادطغرود 0252 637 نایه 0252 532
راهجرد 0252 327 نویس 0252 533
رستگان 0252 537 نیزار 0252 446
زواریان 0252 348 ورجان 0252 443
زیزگان 0252 538 وسفونجرد 0252 542
سلفچگان 0252 366 وشنوه 0252 432
سناوند 0252 543 ونارج 0252 425
سنجگان 0252 346 ونارد 0252 625
سیرو 0252 438 کرمچکان 0252 428
شهرک /مهدیه 0251 295 کندرود 0252 536
شهرک صنعتی /شکوهیه 0251 334 کهندان 0252 525

شهر قم با بیش از یک میلیون مهاجر از خارج و داخل کشور هویت فرهنگی خود را از دست داده است
و تبدیل به کلان شهر دیگری در کنار تهران شده است. مردم اصیل شهر قم که بسیار در اقلیت هستند امید دارند تا یکبار دیگر هویت از دست رفته ی خود را بازسازی کنند. به امید آن روز.

بنا به نظر گیرشمن (در کتاب: ایران از آغازتا اسلام) بیشتر مدنیت ها در راستای دو جاده ی اصلی در کناره های داخلی دو رشته کوه البرز ایجاد شده است. از خاور به باختر در جاده ی نظامی و تجاری که در راستای البرز ممتد است. این
مطلب که نسبت به دوره ی تاریخی ایران مورد قبول است در زمانهای ماقبل تاریخ نیز مورد تایید می باشد. زیرا کاوشهای باستان شناسی در زمان او نشان داد که انسان دوران سنگ که تازه از کوه فرود آمده و در دشت ساکن شد بر روی همان مسیر کمانی شکل پیرامون کویر نمک استقراریافته بود. جایگاه های مدنیت که تا کنون شناخته شده در کاشان
(سیلک) – قم – ری و دامغان بوده است. مراکز دینی کشور نیز در راستای همان خطوط طبیعی ارتباطی بوده و حتی امروز هم در واقع دو شهر مذهبی قم و مشهد یکی در جاده ی خاوری-باختری و دیگری(قم) در جاده ی شمالی جنوبی واقع شده. داده های باستان شناسی در منطقه ی قم بیانگر تکاپوی زندگی انسانی در دوران فرا پارینه سنگی با قدمتی نزدیک به 15000 سال و به استناد پژوهش های شش دوره ی کاوش در قره تپه ی قمرود تاریخچه ی تشکیل روستاهای اولیه در منطقه ی قم به هزاره ی پنجم قبل از میلاد باز می گردد. همچنین اشیاء و آثار یافت شده از سایر کاوش ها از دیگر
محوطه های باستانی در پیرامون قم نشانگر شکوفایی تمدن انسانی در دوران نوسنگی و عصر آهن در قم است. تاریخ اسطوره‌ای ایران نیز حکایت از پیدایش شهری در زمان طهمورث دیوبند پادشاه پیشدادی دارد و به گفته ی دیگر تاسیس این شهر را به کیخسرو پادشاه کیانی می دهد (کتاب قم. نگارش: حسن بن محمد بن حسن قمی. 379هجری قمری).
گویشی که مردم قم به آن سخن میگویند بازمانده ی زبانهای پهلوی می باشد. البته مردم نیاسر کاشان به گونه ی
بسیار کاملتری به این زبان باستانی سخن میگویند. نمونه هایی از واژه های باستانی گویش قمی چنین است:
ریجه : شپش/ کجه (KAJE):قفس {این واژه می تواند با واژه ی (CAJE)انگلیسی همریشه باشد./ کلیج(KOLIJ) : خرخاکی (نوعی سوسک) / تنگیله(TANGILE): تکه های شکسته ی سفال. (این واژه ممکن است با آیین کوزه شکنی در معابد آناهیتا و کناره رود خانه ها در رابطه باشد . این کار برای گرفتن خواسته انجام میشد/ ترقچه(TORGHACHE):حرکت دورانی چوب یا چاقو در هوا در ورزش های رزمی (این واژه به گمانم پهلوی اشکانی باشد)/ قوزک: مارمولک/ به هرشت:با عجله (این واژه ممکن است با واژه ی (HURRY)انگلیسی هم ریشه باشد./کتک زدن : هل کوف کردن.
در پیرامون قمرود این نامها به چشم می خورد: سام آباد- شیرین آباد- البرز. در شمال باختری قم نام این روستاه ها خود نمایی می کند: دیزار-اسفید(esfid)--وسفونجرد(vasfonjerd)-چمانک-کیاب-روشکان(roshkan)-کهندان-نویس(nevis)-ونان(venan)-کاسوا(kasva)-گروکی (garuki) – تینوج (tinuj) – گیو – نایه (naye).
در جنوب روستای جمکران (که خود دارای یک محوطه‌ی کاوش است) این نامها به چشم می خورد:
خور آباد(khorabad)-سرم(sarm)-ورجان(varjan)-میم(meyam)-ابرجس(abarjes)-وریج(varij)-دولئون(doleon)-اوول(avel)-خاوه-فردو(fordo)-یونه(yone)_وسب(vesb)-وشنوه(veshnava)-بودر(bodar). فریدون آباد و بیژن و مهرویان.
محله ی آذر که در بافت قدیمی شهر قم قرار دارد، احتمالا اولین نقطه ای است که شهر از آنجا شکل گرفته است. و این نام به هیچ عنوان نمی تواند مربوط به دوران بعد از اسلام باشد. چون این یک نام مذهبی زرتشتی است. و تمرکز آثار مربوط است به دوران اولیه ی اسلامی همچون پامنار و سرداب چهل اختران... آیا کاسوا با نژاد کاسی ها رابطه ای ندارد؟ این روستا در غربی ترین نقطه ی مرزی استان قرار دارد. البته تعداد روستاها در پیرامون قم به مراتب بیشتر از این شمار است به ویژه در قسمت شرقی آن.
قم از منطقه ای که امروز لب چال نام دارد پدیدآمده که در دوران باستان نام دژی بنام کمیدان می بوده. این نام از خانه های کوتاه قدی به نام کومه گرفته شده که از نی و علف می ساختند. وجود نامهای اصیل ایرانی در محله ها و روستاهای اطراف قم خود گواه استواری بر باستانی بودن این ناحیه دارد. بر اساس شواهد شهر قم در دوران پیش از اسلام شهری با اهمیت و دارای محدوده ی نسبتا بزرگی بوده است. حتی برخی تاریخ نویسان گذشته به کامی که در زمان پادشاهان ایران باستان در این شهر فرمانروایی داشته اشاره کرده اند. این شهر به ویژه در دوره ی ساسانی از شهرهای بزگ و آباد ایران بوده است. قله ی دماوند به شرط صاف بودن هوای تهران از قم در مناطقی قابل مشاهده است. و این خود شاید یکی از دلایلی باشد که این شهر را از لحاظ استوره ای ارزشمند ساخته باشد.
دژ زاربلاغ در 54 km مسیر جاده ی قدیم قم به تهران جای دارد و شامل محوطه ی وسیعی است که بر روی یک پشته طبیعی است. در مرکز آن قلعه ی سنگی دیده می شود. این دژ با نقشه‌ای بیضی شکل با مصالح لاشه سنگ و ملاط گچ و گل و خشت بنا شده است. بخش اصلی آن ساختمانی دو اشکوبه است. ورودی آن در جبهه ی جنوبی قرار دارد. پژوهش های انجام شده نشان می دهد این یک دژ اشکانی و به رای برخی دیگر مادی است. به دلیل شباهت نزدیک معماری زاربلاغ با معبد نوشیجان می توان آن را از نوع بناهای دینی به شمار آورد.
تپه صرم در 20km جنوب شرقی شهر قم و در ابتدای بخش کوهپایه ای استان در جوار روستایی به همین نام قرار دارد. آثار این تپه مربوط به پایان هزاره ی دوم و دوره ی نخست هزاره ی یکم قبل از میلاد می باشد. در دو دوره کاوش علمی در سالهای 80 و 81 اشیای ارزشمندی از جنس سفال و فلز با تنوع بسیار به دست آمده است. پژوهش در کاوشهای این تپه شامل داده های تکمیلی درباره ی پایگاه های دوران آهن در قسمت مرکزی ایران خواهد بود.
آتشکده چهار طاقی نویس در 58km ساوه و منطقه ی کوهستانی بخش خلجستان قم در شمال غرب استان جای دارد. این چهار طاقی از نمونه های اولیه ی چهار طاقی های دوران ساسانی است. و در دوران اسلامی نیز هنوز بهره برداری می شده.
در روستای قمرود در 20 km شمال شرقی شهر قم 93 یادمان تاریخی شناسایی شده و کهنترین آنها مربوط به دوره ی پارینه سنگی است که زمان آن نزدیک به 15000 سال پیش است.در سال 1377خورشیدی دوره ی دوم کاوش در محوطه ای به بزرگی 400m و بلندای 3m خاکبرداری شد . در این بلندا هفت رویه ی باستانی شناسایی گردید . بر اساس نتایج به دست آمده مردم این دهکده از راه کشاورزی و پرورش دام و شکار زندگی می کردند. خانه های خشتی به جای مانده، اتاق های جداگانه برای زیست و انبار را نشان می دهد . سفالگری از دست سازهای رایج این منطقه بوده . ساکنان این منطقه با سنگ تراشی و ذوب مس نیز آشنا بودند. (هنوز هم در شهر قم با وجود جو مذهبی حاکم بر این شهر سنگ تراشی و کنده کاری بر روی سنگ و هیکل تراشی از پیشه های ویژه ی این شهر است و آن را در معماری و ساخت شومینه و مجسمه سازی و ساخت ظروف سنگی همچون سرمه دان هاونگ و کاسه به کار میبرند).
http://www.hakhamaneshian.net/modules.php?name=Forums&file=printview&t=72&start=0

نکاتی کلیدی درباره ی شهر قم که ایرانی بودن تمدن آن را نشان می دهد :

کتاب تاریخ قم : قمرود از پیوند دو رود تیمره و انار بار به هستی می آمد و به خاطر علفزار های متراکم که در آنجا بود ساکنین اولیه ی قم کلبه هایی از نی و علف خود رو می ساختند و شبانان در آن زندگی می کردند

حدود العالم 372-هجری قمری پس از چندین بار حمله ی اعراب به قم ) :
قم شهری بزرگ و ویران است . از این مکان زعفران می روید .

- در سند مکتوبی که به خط پهلوی به نام خسرو کوازان و ریزکی از عهد ساسانیان باقی مانده از زعفران قمی و نزهتگاه (تفریحگاه - شکار گاه) قم سخن به میان آمده . خسرو کوازان یا خسرو کواتان رساله ای ایست منسوب به خسرو انوشیروان پسر قباد پادشاه ساسانی .

- ابودلف: در سده ی چهارم هجری : آب قم از چاه است و مانند آن ار حیث خنکی و گوارایی در روی زمین یافت نمی شود گاهی از آن چاه ها در تابستان برف بیرون می آید

بنا به گفته ی گریشمن محدوده ی قم جزو دومین دسته از سکونت گاه های ما قبل تاریخی پیش از تاریخ و پس از عصر یخبندان بوده (بسیار مهم )

حفاریهای انجام شده در تپه ی قمرود (خود شهر قم و پیرامون آن ) به هزاره ی پنجم پیش از میلاد می رسد .آپار این حفاریها در موزه ی آستانه ی بانو فاطمه ی معصومه موجود است

بنا به گفته ی احمد بن عبدالله در کتاب تاریخ قم : قم در ابتدا محل جمع شدن آب بوده است و هیچ رهگذری برای عبور آب نداشته و در اطراف آن انواع گیاه و سبزه زار پدیده امده بود .

بنا به رای آقای غیاث آبادی : استقرار تمدن ها در کنار چاله ها و کویر های خشک و نمکزار ها نشانه ی آب شیرین و فراوان بوده و خشکه رود های امروزی مجاور مجاور تپه ها آب کافی و زلال اهالی شهر یا روستا را تامین می کرده است

- بنا به رای کریستین سن دریاچه ی حوض سلطان همان دریاچه ی ساوه است .چون مکان جغرافیایی آن بین قم - ساوه - تهران است اما امروزه این دریاچه اکنون به صورت گودالی باتلاقی در پست ترین قسمت دشت نمکزار و باتلاقی تهران- قم - ساوه جای دارد . رود های زیادی به این دریاچه وارد می شوند که همگی از زمینهای شوره زار و نمکی پیرامون می گذرند که زمانی بستر دریا بودند و به آن دریاچه ی شاهی نیز می گفتند و از این جهت شاهی میگفتند چون شکار گاه پادشاهان بوده است.

- دریاچه ی شاهی پس از اسلام تا حدود سده ی 19 میلادی دوره های خشک و مرطوب فراوانی دیده است و بر اثر تغییر مسیر رود مسیله یا رود شور به صورت دریاچه و باتلاق و سپس کویر در آمده .

- نام های قدیم "قمرود " گل افشان " انار بار " لعل رود و لعل بار نامیده می شد و سرچشمه ی آن از ارتفاعات جنوبی گلپایگان است .

- در تارخ آمده که در شب تولد پیامبر آب دریاچه ی شاهی( در اثر یک زلزله و شکاف زمین )در کام زمین کشیده شد . البته بخشهایی از قم بر روی شاخه های فرعی خط اصلی کمر بند زلزله قرار دارد این انشعاب فرعی در مسیر جاده ی قم - اصفهان نمایان تر است

نخستین بار که در آثر دشمنان شهر قم را ويران شده ,زمان اسکندر مقدوني مي باشد که به دستور او خراب گرديد و به همان حال باقي بود تا زمان قباد پدر انوشيروان، هنگامي که قباد از تيسفون به جنگ هپتاليان مي رفت چون بدين ناحيت رسيد و آن را ويران ديد، علت را پرسيد، گفتند هيچ يک از پادشاهان رغبت نمي کرده که ويراني هاي اسکندر را آباد سازد. قباد در مراجعت دستور داد قم را عمارت کردند و از آن تاريخ تا زمان يزدگرد سوم پادشاه ساساني نام قم (ويران آباد کَردکُواد) بوده است (شهر ويراني که قباد آن را آباد کرد).
دليل ديگر بر قدمت شهر قم و وجود آن در قبل از اسلام را استاد فقيهي چنين آورده است: «در جنگ قادسيه، سپاهي از شهرهاي قم و کاشان به سرداري شيرزاد والي اين دو شهر، به کمک سپاه ايران آمده است. شماره اين سپاه ۲۵ هزار سواره و پياده بود و نيز در جنگ نهاوند سپاهي به شماره ۲۰ هزار سوار از قم و کاشان شرکت داشتند و پس از شکست سپاه ايران، امير قم در اصفهان نزد يزد گرد رفت. » هم چنين شهرستان قم مقارن حمله مسلمانان، به اندازه اي وسعت داشت و پر جمعيت بود که تنها از قريه هاي آن چهار هزار مرد بيرون آمد که هر يک خدمتکاري و مهتري و نان پز و آشپزي همراه داشت.

منبع:
http://www.hakhamaneshian.net/modules.php?name=Forums&file=printview&t=72&start=0

قم در یک نگاه

مطالب مشابه :

همه چی درباره پروژه پل خلیج فارس(Persian Gulf Bridge)

پل خلیج فارس

همه چی درباره پروژه پل خلیج فارس(Persian Gulf Bridge)

مصوبات جلسه بیست و پنجم هیات مدیره

چهلمین شماره هفته نامه پنجره از زبان دست اندرکاران آن (2)

قم در یک نگاه