پیامبران از جنس بشر هستند!

فرشتگان از پیامبران بالاتر هستند

اگر قرار بر ارسال پیامبری است باید از جنس خود بشر باشد تا بتواند به عنوان الگو برای آنها مطرح شود. به فرموده ی قرآن کریم اگر قرار بود برای فرشتگان هم پیامبر ارسال شود حکمت اقتضا می کرد که رسولی از جنس خودشان مبعوث گردد.

"قل لوکان فی الارض ملائکةٌ یَمشون مُطمئیننّ لَنزَّ لنا علیهم مِن السَّماء مَلَکاً رسولاً؛ بگو اگر در روی زمین فرشتگانی بودند که با اطمینان راه می رفتند البته بر آنان فرشته ای را به عنوان پیامبر از آسمان نازل می کردیم." (اسراء /95)

بنابراین تحقق کامل اهداف نبوت مستلزم آن است که پیامبران الهی در پاره ای اوصاف عمومی انسانی با دیگر انسانها مشترک و در برخی جهات نیز از امتیازات انکار ناپذیری همچون قدرت روحی و معنوی برتر برخوردار باشند.

 

پیامبران و فرشتگان

در این راستا مقایسه میان مقام پیامبران و فرشتگان از اهمیت خاصی برخوردار است. در واقع متکلمان اسلامی در اینکه آیا مقام پیامبران برتر از مقام فرشتگان است یا بالعکس اختلاف کرده اند. متکلمان شیعه امامیه به برتری انبیاء معتقدند و در طرف مقابل برخی از متکلمان معتزلی فرشتگان را برتر از پیامبران می دانند. امامیه برای اثبات برتری انبیای الهی از فرشتگان به ادله ی تمسک نموده اند که از آن جمله می توان به آیه ی 33 سوره ی مبارکه ی آل عمران اشاره نمود. "إن الله اصطفی آدَمَ و نوحاً و آل إبراهیم و آل عمران علی العالمین ؛ به یقین خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان  عمران را بر جهانیان برتری داده است." (آل عمران /33)

مقام پیامبران از مقام فرشتگان برتر است و وساطت فرشتگان وحی در ابلاغ وحی الهی به پیامبر به معنای برتری مقام او بر مقام پیامبر نیست

وجه استدلال آن است که عبارت "عالمین" شامل فرشتگان نیز می شود و از آنجا که معنای "اصطفی" در اینجا متضمن برتری و افضلیت است، از این آیه بدست می آید که انبیا بر فرشتگان برتری دارند. در نتیجه صحت قول امامیه ثابت می گردد.

در برخی از روایات نیز بر برتری پیامبران بر ملائکه تأکید شده است. برای نمونه، شخصی از امام رضا (ع) پرسید: الرسّولُ وأفضل أم الملکُ المُرسَلُ إلیه؟ مقام پیامبر بالاتر است یا مقام فرشته ای که به سوی او فرستاده می شود؟

امام (ع) در پاسخ فرمودند: بل الرّسولُ افضل؛ مقام پیامبر بالاتر است.

پیامبران برتر از فرشتگانند!

بنابراین مقام پیامبران از مقام فرشتگان برتر است و وساطت فرشتگان وحی در ابلاغ وحی الهی به پیامبر به معنای برتری مقام او بر مقام پیامبر نیست.

 

قوای نفسانی و فرشته ی روحانی!

یکی دیگر از دلایلی که بر برتری انبیاء الهی بر فرشتگان ذکر شده است، آن است که انسان دارای قوای روحانی و جسمانی هر دو با هم است. انبیای الهی توانسته اند بر قوای نفسانی خود غلبه نمایند و قوای روحانی و معنوی خود را پرورش دهند و از نظر ملکوتی کمال یابند. در حالی که فرشتگان فاقد قوای جسمانی و شهوانی هستند و لذا ملکوتی بودن آنها ذاتی برای آنهاست از این رو کمال کسب شده برای آنها نمی باشد. به همین دلیل مقام انبیای الهی برتر از فرشتگان است. این استدلال عقلی توسط برخی از متکلمان و علمای شیعه از جمله خواجه نصیر الدین طوسی در کتاب تجرید الاعتقاد ذکر شده است که علامه ی حلی نیز از بزرگان علمای شیعه آن را شرح و تفضیل داده اند.

تحقق کامل اهداف نبوت مستلزم آن است که پیامبران الهی در پاره ای اوصاف عمومی انسانی با دیگر انسانها مشترک و در برخی جهات نیز از امتیازات انکار ناپذیری همچون قدرت روحی و معنوی برتر برخوردار باشند

ویژگی منحصر به فرد انبیاء در دریافت وحی از فرشته :

پس از آنکه معلوم شد مقام انبیا از فرشتگان برتر است باید دانست که وحی الهی توسط فرشتگان به انبیاء می رسد. وحی پدیده ای ماورای طبیعی و طریق ویژه ی ارتباط خداوند با پیامبران است. با این حال گروهی کوشیده اند تفسیر دیگری از این پدیده ارائه نمایند و آن را معلول ویژگی های شخصیتی پیامبر معرفی نمایند. برای نمونه گفته می شود: پیامبران از بزرگترین نوابغ تاریخ بوده اند و نبوغ زاید الوصف آنان سبب شده است که پس از مدتی اندیشه ورزی در اوضاع اجتماعی زمان خویش برای مشکلات مردم راه حل های بدیعی بیابند و افکار و آرای نو و سازنده خویش را در قالب تعالیم دینی عرضه کنند!

 

تفسیر روان کاوی از وحی!

گروهی نیز با توسل به دستاوردهای جدید در حوزه ی روان شناسی و روان کاوی مدعی شده اند وحی چیزی جز ظهور شعور باطنی و ضمیر ناخودآگاه پیامبران نیست که خود را در قالب الفاظ و کلمات یا تصاویر خاصی می نمایاند. جالب توجه است که طرفداران چنین دیدگاههایی همگی از ملحدان و منکران نبوت نیستند ، بلکه در میان آنها برخی از اندیشمندان اسلامی نیز به چشم می خورند. چنین می نماید که ایشان به دلیل انفعال و خضوع  افر اطی در برابر علوم تجربی نوین و بی توجهی به اصول ماورای طبیعی معارف دینی ، به دامان چنین تفاسیر نادرستی از وحی غلتیده اند. زیرا کسی که به عالم غیب و ماورای طبیعت ایمان داشته باشد و در احوال پیامبران الهی نیک بنگرد در می یابد که وحی انبیاء پدیده ای خاص و ماوراء طبیعی است که محصول رابطه ی خاص خداوند با پیامبران خویش است و آیات و روایات متعددی گواه صادقی بر بطلان تفاسیر مذکور است.

                                                                                                                                                       ن. رادفر

بخش اعتقادات شیعه تبیان

منابع و مآخذ:

1-    کلام اسلامی – دکتر سعیدی مهر

2-    تجرید الاعتقاد – خواجه نصیر الدین طوسی

3-    کشف المراد – علامه ی حّلی

4-    محاضرات فی الالیهات – آیت الله سبحانی

انسان از آن جهت که جان آگاه دارد خلیفه ی خداست نه از آن جهت که زمین گیر و خاکی است و جسمی از گِل و خاک دارد.

استدراج چیست ؟

((استدراج)) عبارت است از مجازات خداوند، از طریق افزایش نعمت بعد از نعمت ، وبه صورت تدریجی که مشمولین این سنت ، استغفار وتوبه را فراموش می کنند ودر آخرت به عذاب می رسند ویا یکباره آن نعمت ها را از دست می دهند ومورد عذاب واقع می گردنند.

حق وتوی خدا !

بداء آن است که انسان با اعمال بدِ خود، سرنوشت نیکش را عوض مى‏کند. هم¬چنین با اعمال نیک خود، سرنوشت بدش را دگرگون مى‏سازد.
,