کارکردهای تشویق و تنبیه در مدارس

تشویق فرآیند پاداش دهی به رفتار فرد به منظور برانگیختن شوق و علاقه مجدد او به انجام همان رفتار است. تشویق احساس خوشایندی در فرد به وجود می آورد كه می تواند در موفقیت های بعدی او نیز تاثیرگذار باشد.

تمامی افراد به طور غریزی دوست دارند مورد توجه دیگران قرار گیرند. از دیدگاه برخی كارشناسان تشویق به معنی دادن پاداش به افراد در مقابل انجام شكل خاصی از رفتار است كه مطلوب جامعه است و تنبیه نیز محروم كردن افراد از یك سری مزایا به دلیل انجام شكل خاصی از رفتار است تا آن رفتار دیگر تكرار نشود.

میزان تشویق و عمل در 2 كفه ترازو

هر فرد در شرایط خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی خاصی پرورش می یابد و استعداد و شرایط مخصوص به خود را دارد. بنابراین بهتر است معلمان باتوجه به ویژگی های اخلاقی و هوشی هر دانش آموز چگونگی بهره از استعدادها را به آن ها بیاموزند.

یك معلم بازنشسته با بیان این مطلب می گوید: تشویق باید متناسب با عمل هر فرد باشد، صلاح نیست كه در برابر یك كار كوچك و كم اهمیت تشویق های بزرگی انجام شود.

مستوفیان می افزاید: اگر تشویق در بین جمع انجام گیرد، تاثیرگذاری بهتری دارد و بقیه دانش آموزان نیز ترغیب می شوند تلاش مضاعف كنند تا به موفقیت برسند.

یك مدیر مدرسه نیز می گوید: در بعضی از موارد كمبود انگیزه دانش آموزان نسبت به یادگیری دروس، ناشی از شكست های پی در پی آنان است كه بهترین راه حل برای رفع این مشكل، علاوه بر ارتقای كیفیت آموزشی، تشویق آن ها هنگام كسب موفقیت های هرچند كوچك است.

وی می گوید: معلمان باید سعی كنند كه رفتار مطلوب دانش آموزان در آن ها تقویت شود زیرا مهم ترین عامل نگه داشت و تداوم رفتار مطلوب، تقویت آن است.

یک معلم دوره ابتدایی در خصوص چگونگی تشویق می گوید: تشویق باید به دور از هرگونه افراط و تفریط باشد. همچنین اگر قرار است دانش آموزی در جمع دانش آموزان دیگر تشویق شود، حد اعتدال باید درنظر گرفته شود.

یك كارشناس علوم تربیتی معتقد است: تشویق و ترغیب از مهم ترین اركان روان شناسی تربیتی و عامل موثری برای تحریك انگیزه های پیشرفت و عملكرد فرد در فرآیند یادگیری و تقویت رفتارهای مطلوب است.

وی ادامه می دهد: همه انسان ها حتی بزرگسالان تا آخر عمر نیاز به تشویق دارند زیرا تشویق موجب رغبت، دلگرمی، نشاط و تحرك می شود و انسان را به جدیت وا می دارد.

وی با اشاره به این كه فردی كه مورد تشویق قرار می گیرد، احساس آرامش، رضایت خاطر و اعتماد به نفس می كند، می افزاید: در این حالت فرد با جدیت بیشتر برای تحمل دشواری ها آماده می شود ولی اگر مورد نكوهش قرار گیرد دلسرد و بی رغبت می شود، احساس ضعف و حقارت می كند و نمی تواند از استعدادهای خود به نحو مطلوب استفاده كند.

وی اضافه می كند: اصل تشویق و تنبیه به عنوان امری مسلم در تربیت اسلامی پذیرفته شده است و بهشت و جهنم، انذار و تبشیر پیامبران، آیه های مربوط به پاداش و كیفر جلوه هایی از تشویق و تنبیه است.

یكی از معایب تشویق بی جا و بیش از حد وابستگی فرد به عوامل كنترل بیرون از خود است همچنین به عقیده كارشناسان اگر در اعمال تشویق دقت لازم به عمل نیاید و تشویق در قالب رشوه باشد، اعمال فرد وابسته به گرفتن پاداش می شود و ممكن است در همه جا انتظار پاداش عملی یا معنوی داشته باشد، از همه طلب كار شود ولی خودش احساس مسئولیت نكند. تشویق و تحسین بیش از حد، فرد را دچار غرور و خودبینی می كند.

امیرالمومنین(ع) می فرمایند: چه بسا افرادی كه به سبب تعریف و تمجید مغرور می شوند. و در جایی دیگر نیز فرموده اند: در مدح كسی زیاده روی و مبالغه مكن.

تشویق موجب تكرار و محرومیت موجب جلوگیری از تكرار یك رفتار می شود

بهزاد محمدزاده جامعه شناس، تشویق را نوعی قدردانی از فرد و در نتیجه تكرار آن رفتار و تنبیه را محروم كردن فرد به دلیل انجام شكل خاصی از رفتارها می داند. به عقیده وی تكرار عمل سبب درونی شدن رفتارها در افراد می شود، به طوری كه از آن پس، آن رفتارها را تكرار و از انجام رفتارهای بد پرهیز می كنند.

به كارگیری تشویق و تنبیه برای ترویج رفتارهای مطلوب در جامعه

محمدزاده عقیده دارد: به كارگیری تشویق و تنبیه برای ترویج رفتارهای مطلوب در جامعه موثر است. زمانی باید تشویق یا تنبیه به كار برده شود كه بخواهیم شكل خاصی از رفتارها به عنوان هنجار در جامعه ترویج یابد و یا از انجام عكس آن جلوگیری شود.

وی هدف از تشویق و تنبیه را درونی كردن رفتارهای مطلوب جامعه می داند.

این كارشناس با بیان این كه تشویق باید از یك روال منطقی برخوردار باشد و حد و مرز مشخصی داشته باشد، می گوید: تشویق باید منطبق با میزان اهمیت رفتار موردنظر باشد و به منظور تقویت آن رفتار انجام شود.

وی خاطرنشان می كند: اگر برای تقویت یك رفتار كم اهمیت فرد را به شدت تشویق كنیم یا برای یك رفتار پراهمیت از میزان كمتر تشویق استفاده شود در هر 2 مورد نتیجه مطلوب، حاصل نخواهد شد، بنابراین بسته به میزان اهمیت رفتار موردنظر تشویق ها باید تناسب لازم را داشته باشد تا تاثیرگذار باشد.

وی می افزاید: اگر تشویق ها بیشتر از میزان اهمیت رفتار مورد نظر باشد، كارآیی و تاثیرگذاری آن از بین خواهد رفت.

این جامعه شناس با اشاره به این كه تشویق و تنبیه مكمل یكدیگر است، می افزاید: در مقایسه تشویق و تنبیه مشخص شده است كه اهمیت تشویق در تثبیت رفتارها بیشتر از تنبیه است.

وی بر تشویق دانش آموزان تاكید می كند و می گوید: در برخورد با رفتارهای دانش آموزان بهتر است بیشتر به تشویق آن ها پرداخته شود هرچند كه تنبیه نیز در جای خود لازم و ضروری است.

وی می افزاید: در خصوص دانش آموزانی كه باید مورد تشویق قرار گیرند، باید رعایت عدالت در بین دیگر دانش آموزان درنظر گرفته شود و افراط و تفریط و تشویق ها وجود نداشته باشد.

وی می گوید: مزیت تشویق این است كه اگر به جا و به اندازه انجام شود، بیشترین تاثیر را در تثبیت رفتارهای مطلوب اجتماعی به جا خواهد گذاشت.

وی در خصوص تاثیر تشویق بی جا عقیده دارد: تشویق اگر بیجا و بی موقع باشد و با اهمیت رفتار مورد انتظار تناسب نداشته باشد تاثیری ندارد؛ حتی ممكن است تاثیر منفی نیز از خود به جای بگذارد و بدآموزی هایی را برای افراد در پی داشته باشد.

محمدزاده در مورد چگونگی تشویق دانش آموزان می گوید: به دلیل این كه بعضی از دانش آموزان دارای حساسیت های خاصی هستند باید جانب عدالت و انصاف در تشویق های اعمال شده بین دانش آموزان مورد توجه قرار گیرد زیرا ممكن است این تصور برای آن ها ایجاد شود كه تشویق ها عادلانه نبوده است و در این صورت تشویق یك مربی از آن ها حساسیت هایی را در دیگران ایجاد می كند و یك روحیه عناد و لجبازی در آن ها به وجود می آورد به طوری كه به جبهه گیری و عكس العمل دست می زنند.

وی اضافه می كند: تشویق در كنار تنبیه مطرح می شود و این دو در كنار یكدیگر می تواند موثر واقع شود زیرا تشویق باعث تكرار و تنبیه باعث جلوگیری از تكرار یك رفتار می شود و این خود سبب می شود آن رفتار خاص بهتر و سریع تر نهادینه و به شكل یك هنجار مطرح شود.

کارکردهای تشویق و تنبیه در مدارس

مطالب مشابه :

رعايت حقوق کودکان در عهد قاجاريه!

تنبیه

چگونگی تکثیر یک کتک زن // بحثی در باره تنبیه بدنی دانش آموزان

کارکردهای تشویق و تنبیه در مدارس

آموزش و پرورش در مناطق روستایی و مسایل و مشکلات آن

اعمال فشار و استرس در مدارس از تنبیه بدنی مشکل ساز تر است !

تصویری از فلك كردن دانش آموز در مكتب خانه

ضرورت بهداشت روانی در مدارس

مسابقات آمادگی جسمانی مدرسه

نقش رایــــــــانه در امور اداری مدارس