نفش فناوری اطلاعات در آموزش

مقدمه

موج سوم شیوه به راستي نوینی از زندگی با خود آورده بر نهادی نوین که می توان آن را کلبه الکترونیک نامید مبتنی است .چیزی که بوسيله مارشال مك لوهان در يك عبارت خلاصه شده است و آن «تبديل جهان به يك دهكده جهاني» است، بدين معنا كه مردم نقاط مختلف در كشورهاي سراسر كره زمين به مثابه ساكنان يك دهكده امكان برقراري ارتباط با يكديگر و اطلاع از اخبار و رويدادهاي جهاني را دارند. نفوذ سريع فناوري اطلاعات در ميان آحاد مردم موجب تغيير شيوه زندگي در بسياري از افرادشده است . اطلاعات به مفهوم عام به عنوان انرژي غالب سده جديد، با سرعتي شگفت آور جايگزين صنعت متكي به انرژي هاي فناپذير مي شود . تحولات سريع ناشي از كاربرد فناوري اعم از فناوري مولد و فناوري اطلاعاتي در زندگي بشر تغييرات شگرفي را در ساختارهاي صنعتي ، اقتصادي ،سياسي و مدني جوامع بوجود آورد چنان كه بسياري از انقلاب هاي اجتماعي قرون نوزدهم و بيستم ميلادي ريشه در تحولات اجتماعي ناشي از گسترش وجوه مختلف فناوري در زندگي بشر دارد. دكتر فرامرز رفيع پور در بررسي علل انقلاب اسلامي ايران به نقش مدرنيزاسيون در تشديد نابرابري و نقش رسانه هاي جمعي بخصوص تلويزيون و تسهيل مسافرت هاي داخلي و خارجي و ... در ادراك نابرابري اشاره مي كند و استفاده انقلابيون و بخصوص رهبر هوشمند انقلاب را از ابزارهاي جديد همچون نوار كاست و ...در كنار شيوه هاي سنتي همچون هيأت ها و مساجد براي بسيج مردم در اشاعه نارضايتي و در نتيجه پيروزي انقلاب مؤثر مي داند. البته تغييراتي كه با ورود ابزارهاي نو ارتباطي در روابط اجتماعي بوجود آمده را در گوشه و كنار جامعه شاهد هستيم . تبديل شدن تعامل و روابط رودررو به روابط با واسطه ، كاهش ديد و بازديدها و شب نشيني ها، بيگانه شدن خويشاوندان با يكديگر و ...از آن جمله اند.كه در زمينه فرهنگي نيز تغييرات و گاه ناهماهنگي هايي را همچون واپس ماندگي فرهنگي(Cultural lag) به دنبال دارد. البته اين تبعات مانع از ناديده گرفتن مزاياي بي شمار آن نيست كه در ادامه به آن خواهيم پرداخت. پيشرفت فناوري اطلاعات و استفاده از ساز و كارهاي برخاسته از آن منجر به بسته شدن نطفه ي جديدي از اجتماعات بشري موسوم به جامعه اطلاعاتي (Information Society) شده است ، اين شكل نوين همزيستي جمعي داراي سه ويژگي است: الف: كوتاه شده فاصله ها و تبديل به مجموعه ي اجتماعي واحد.ب: گردش اطلاعات به مثابه شريان اصلي حيات جامعه ج:تبديل شدن اطلاعات به كالا. در ادامه ضمن آوردن تعاريفي از فناوري اطلاعات به تاريخچه و اهميت آن در زندگي اجتماعي و برخي كاربردهاي آن در آموزش مي پردازيم . البته از كاركردهاي منفي اين فناوري نيز غفلت نشده است.

فناوري اطلاعات :

فناوري اطلاعات به فرايند دانش و روش هاي بكارگيري آن در توليد، پردازش، انتقال و به جريان انداختن اطلاعات اطلاق ميشود.( كرمي پور، تكنولوژي آموزشي، شماره2، آبان 82، ص 45.) فناوري اطلاعات عبارت از گردآوري، سازمان دهي، ذخيره‌سازي و نشر و استفاده از اطلاعات در قالب صوت، تصوير، گرافيك، متن، عدد و … با استفاده از ابزار رايانه‌اي و مخابراتي و … است.( رئيس دانا ، تكنولوژي آموزشي، ش 2، آبان 81، ص 16.) اعضاي خانواده فناوري اطلاعات عبارتند از : رايانه هاي بزرگ ، ريز رايانه ها ، لوح هاي فشرده ، تلفن هاب بي سيم ، مودم ، چاپگرهاي ليزري و رنگي ، تلفن هاي همراه ، تصاوير متحرك و رايانه اي (انيميشن)، شبيه سازي رايانه اي ، منابع كمك آموزشي رايانه اي ، نشر الكترونيكي ، دوربين ديجيتالي ، آموزش از راه دور ، دي.وي.دي، نمابر ، فيبر نوري ، راديو ضبط و تلويزيون ديجيتالي، ديسكت ، نظام اطلاعات جغرافيايي ، بزرگراه هاي اطلاعاتي ، شبكه هاي رايانه اي (محلي و جهاني) ، فرا رسانه اي ها ، فرا متن ها ، اينترنت ، جاوا ، لوح فشرده ليزري ، چند رسانه اي ها ، نرم افزارها ، شبكه ، ابر رايانه ها ، تلفن ويديويي ، واقعيت هاي مجازي ، شبكه هاي گسترده جهاني ، وب و مانند آن ها.همان گونه كه در تعاريف فوق شاهد هستيم منظور از فناوري در اينجا هر گونه فرايند و روش و ابزاري است كه به توليد ، انتشار و انتقال بهتر و مطلوبتر اطلاعات مدد رساند.

تاريخچه استفاده از فناوري در آموزش

اولين شكل كلاس درس گسترده به صورت آموزش از راه دور و به شكل مكاتبه اي بود . ايساك پيتمن در سال 1840 «كوتاه نويسي » را در انگلستان از طريق مكاتبه اي تدريس مي كرد.(دبيليو بروور،1382،ص50) در همين راستا دكتر عيسي ابراهيم زاده آموزش از راه دور را به عنوان محصول عصر صنعتي و شكل صنعتي شده ي آموزش مي داند و معتقد است روند رشد و تحول اين نظام از لحاظ تاريخي با مراحل صنعتي همگامي ملموسي دارد.وي نسل اول آموزش از راه دور را كه به آموزش مكاتبه اي شهرت دارد به عنوان آموزش تك واسطه اي «Sigel Media »ناميد . فناوري مورد استفاده در اين دوره ارتباطات پستي ، چاپ كتاب هاي استاندارد و جزوات يكنواخت بود . در ادامه استفاده از امواج براي آموزش متداول گرديد. آموزش چند رسانه اي «Multi Media»كه در حقيقت محصول دوره صنعتي است مشخصه اصلي نسل دوم آموزش از راه دور است. راديو ، تلويزيون ، ويدئو ، ماهواره ، نوارهاي ديداري و شنيداري مهمترين واسطه هاي آموزشي اين دوره هستند.و در نسل سوم آموزش از راه دور تأكيد اصلي بر آموزش غير متمركز ، مشاركتي و مردمي است .(دكتر ابراهيم زاده،«آموزش از راه دور همگام با فناوري»گزارش كامپيوتر ، شماره 139 صص 28تا32) امروزه كمتر كشوري پيدا مي شود كه از آموزش از راه دور براي تأمين اهداف آموزشي و پرورشي خود استفاده نكند البته متناسب با سطح پيشرفت هركشور فناوري مورد استفاده متفاوت خواهد بود از آموزش مكاتبه اي از طريق پست گرفته تا استفاده از نوارهاي صوتي و تصويري و تلويزيون و ماهواره و شيوه هاي ارتباطي نوين كه امكان تعامل را هم فراهم كرده اند.يكي از لوازمي كه امروزه با فناوري ارتباط همراه بوده و گاه به غلط مترادف با آن بكار رفته است رايانه است كه از قرن بيستم با ورود خود منشأ تحولات عظيمي گرديده است.اولين كوشش معلمان براي استفاده از رايانه در كلاس درس سنتي معمولاً بصورت سخنراني بود،تجربيات يادگيري مرتبط با موضوع تدريس معلم كه در مكان هاي آموزشي ديگر انجام گرفته بود به نمايش گذاشته مي شد و يا به عنوان تكليف براي مطالعه بيشتر مورد استفاده قرار مي گرفت .همگام با پيشرفتهاي ساير بخشها نظام هاي آموزشي نيز دچار تحول شده و گرايش از يادگيري هاي معلم محور به فراگير محور رو به افزايش است. به گونه اي كه آموزش و استفاده از فناوري در برنامه درسي كشورهاي پيشرفته گنجانده شده است . به عنوان نمونه در انگستان كتاب هاي درسي در هر موضوع شامل سه كتاب دانش آموز ، راهنماي معلم و راهنماي دانش آموز است. در هر سه كتاب فعاليت هايي در باره فناوري اطلاعات و ارتباطات گنجانده شده است . براي اين كه دانش آموزان فناوري اطلاعات و ارتباطات را تجربه كنند دو رويكرد در كتاب هاي درسي در نظر گرفته شده است .الف: پروژه هايي در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات نظير استفاده از رايانه براي پژوهش و انجام پروژه هاي گروهي ب: فعاليت هاي خاص در زمينه فناوري اطلاعات و ارتباطات نظير استفاده از واژه نگار براي نوشتن يك گزارش ، نرم افزارهاي گرافيكي و استفاده از سي دي هاي آموزشي. دانش آموزان در انجام دادن تكاليف گوناگون درسي بايد از رايانه استفاده كنند . مهمترين استفاده از رايانه در انجام دادن پروژه ها و امور پژوهشي است . همچنين از رايانه ها به منزله ابزاري براي وارد كردن داده ها ، رسم جدول و كشيدن نمودار استفاده مي شود.گنجاندن فناوري هاي جديد در كتاب هاي درسي ضمن آشنا كردن دانش آموزان با توانايي ها و قابليت هاي رايانه ، ترس از آن را نيز در آن ها از بين مي برد و سبب مي شود كه فضاي علم از مرز كتاب ها فراتر رود.

اهميت و نقش فناوري ارتباطات در آموزش

فناوري اطلاعات ابزار قدرتمندي است كه در كمترين زمان ممكن ميتواند ميان مردم جهان ارتباط برقرار سازد. اين ابزار ارتباطي قدرتمند با اطلاعات سروكار دارد. فناوري اطلاعات در جهان امروز چشم اندازهايي را براي جهانيان به ارمغان آورده است كه بر تمام ابعاد زندگي سياسي، نظامي، اقتصادي، اجتماعي و آموزشي انسان قرن بيست و يكم تاثيرگذاشته است، به گونه‌اي كه بيشتر فراگيرندگان را به سمت رايانه‌ها و آموزش كار با آنها سوق داده است. رايانه‌ها با فراهم كردن فرصت لازم براي تمرين و كسب دانش بشري و پرورش دانش‌آموزان، به آموزش مدرسه‌اي ياري مي‌دهند.در عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات نظام های آموزشی از یک سو به باز اندیشی و بازسازی برنامه درسی برای سواد رایانه ای و از سوی دیگر ، تجدید حیات و غنی سازی محیط یادگیری برای برقراری تعامل میان یادگیرنده و منابع یادگیری ملزم می باشند . از این رو بازنگری در شیوه های سنتی تدریس و جایگزینی آن با شیوه های نو برای تجهیز یادگیرنده به مهارت های شناختی ضرورت دارد .لذا استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای دست یابی به هدف های « یادگیری با کیفیت برای همه » اجتناب ناپذیر است.(برودی ، ای ، دبیلیو ، 1382: 17 ) در سال هاي اخير, فناوري‌هاي اطلاعات چنان مورد پذيرش قرار گرفته‌اند كه اكنون در هر جنبه از زندگي خصوصي و عمومي ضروري به نظر مي‌رسد.كاربرد فناوري هاي جديد اطلاعاتي و تغييرات سريع آن، موجب بروز تحولات بسيار در كليه جنبه‌هاي يادگيري و آموزش شده است. شبكه‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي بويژه اينترنت چهره آموزش سنتي و تعامل ميان معلم و شاگرد را در تمام سطوح آن از پيش دبستاني تا دانشگاهي دگرگون كرده‌اند.فناوری آموزش را متنوّع و ساده می کند ، سرعت یادگیری را افزایش می دهد و دانش آموزان را به تماس با منابع موجود و بهره گیری از آنها ترغیب می کند . (کرمی پور ، رشد تکنولوژی شماره 7 فروردین 81 ص27)

معاون فناوري اطلاعات وزارت ICT از پيوستن 8 هزار و 500 مدرسه كشور به شبكه‌‏هاي اينترنت شهري با خطوطADSL خبر مي دهد. (تاريخ :08/05/1385 /اولين گردهمايي سراسري مديران وزارت ارتباطات و فناوري اطلاعات/)مهندس رياضي ، توليد علم و دانش در كشور را پشتوانه اصلي توسعه پايدار عنوان كرد و افزود: طبق برنامه چهارم توسعه ، هر سال بايد 5 هزار كاردان ، 4 هزار كارشناس ، هزار نفر كارشناس ارشد و 100 دكترا تربيت كنيم و به اين ترتيب در تلاش هستيم زمينه تربيت نيروي انساني در كشور را فراهم كنيم.وي ، با بيان اين كه در دانشگاه‌‏ها بايد رويكرد تكنولوژي محور شكل گيرد ، خاطرنشان كرد: بايد تا پايان برنامه چهارم، تعداد كاربران خطوط پرسرعت را به يك ميليون و500 هزار نفر و كاربران عادي اينترنت را 20 ميليون و 500 نفر برسانيم تا ضريب نفوذ اينترنت در كشور به 30 درصد برسد. (http://www.ilna.ir/shownews.asp?code=332319&code1=2)

مدارس مي توانند از طريق از سايت اينترنتي شان منابع يادگيري را به صورت پيوسته(On Line) مهيا سازند. همچنين با توانايي ICT، بعضي مدارس قادرند با ارايه اطلاعات به والدين درباره حضور و غياب، پيشرفت‌تحصيلي و نمرات و فعاليت هاي آنان ارتباط بيشتري با اولياي دانش آموزان داشته باشند.فوايد ICT در تعليم و تربيت و جنبه هاي گسترده زندگي اجتماعي موجب شده تا مدارس بيشتر كوشش كنند تا دانش آموزان قابليت استفاده از ICT را فرا بگيرند . برخي از فوايد استفاده از آن عبارتند از: افزايش انگيزه ، افزايش اعتماد به نفس ،ترغيب به سئوال پرسيدن،افزايش قابليت كار با اطلاعات و استفاده از آن ، بهبود مهارتهاي ارتباطي و اجتماعي ، يادگيري مستقل و پيشرفت در آن، بهبود ارايه مطالب، ايجاد قابليت هاي حل مسئله،استفاده بهينه ازوقت، سهولت انجام كار ، سهولت پژوهش و تحقيق، امكان جستجو ، فراهم آوردن زمينه آزمايش هاي مجازي ، صرفه جويي در هزينه ها، امكان تركيب و بروز خلاقيت، سهولت برقراري ارتباط و استفاده از تجارب ديگران ، فراهم آمدن ابراز عقايد و... با توجه به این که استفاده از فناوری های جدید در کشورهای پیشرفته جزئی از زندگی روزمره مردم شده است وبا توجه به ارتباط و وابستگی متقابل ملل به يكديگر عقب افتادن از دیگران نوعی اختلال و آسیب جدی برای تأمین منافع ملی به حساب می آید، آموزش و پرورش در خصوص به کار گیری و راهنمایی و هدایت نسل جوان در جهت استفاده از این فناوری ها از سویی و گسترش کمّی و کیفی آن مسئولیت خطیری بر عهده دارد چه در جهت تولید نرم افزار و سخت افزار و چه در جهت آموزش و استفاده ی بهینه از آن در زندگی روزمره . لازمه ی رسیدن به این مقصود آن است که نهادهای آموزشی و مهم تر از همه ی آن ها آموزش و پرورش از خود شروع کرده فناوری های نوین را در عمل به کار گیرند و از آن در آموزش و سایر امور اداری استفاده کند . و در جهت تحقق دولت الکترونیک گام اساسی بردارد .

نفش فناوری اطلاعات در آموزش

مطالب مشابه :

نفش فناوری اطلاعات در آموزش

اساسنامه انجمن علمی حقوق دانشگاه علمی کاربردی سقز

20 شگفتی جهان میکروسکوپ

مشکلات سقز از نظر زیبایی شهری

نکاتی چند در مورد کاردانی حقوق در دانشگاه علمی کار بردی

کرم های ضدآفتاب سالم تر

بررسي مزايا و معايب انواع رايانه‌هاي همراه

سامانه مشاهده نمرات دانشجویان وچک کردن وضعیت دانشجویان مرکز آموزش عالی علمی کاربردی

دانلود کتاب های معماری