تحليل نشريه اقتصادي خاورميانه از چالش هاي كنوني در صنعت گاز ايران

گزارش
تحليل نشريه اقتصادي خاورميانه از چالش هاي كنوني در صنعت گاز ايران (1)

خبرگزاري موج - نشريه اقتصادي خاورميانه (ميس) در گزارشي به بررسي و تحليل اوضاع فعلي، چشم اندازها و چالش هاي موجود در صنعت گاز ايران پرداخته كه مشروح اين گزارش در دو بخش تقديم مي گردد.

به گزارش موج، در مقدمه اين گزارش به طرح انتقال گاز ايران به هند و پاكستان اشاره شده و آمده است: بعد از 15 سال بحث و بررسي جوانب مختلف اقتصادي، استراتژيك و سياسي پروژه، هم اكنون مذاكرات درباره خط لوله صادرات گاز ايران به شبه قاره هند در كانون اخبار بين المللي جهان قرار گرفته است.
در حالي كه كارشناسان انرژي در حال چانه زني در خصوص بهاي گاز صادراتي هستند، سياستمداران نگرانند كه پروژه به دليل فشارهاي آمريكا متوقف شود، در همين حال استراتژيست ها در هند و پاكستان همچنان در خصوص اين بحث قديمي كه آيا هند بايد گاز مورد نظر را از پاكستان وارد كند يا خير، اختلاف نظر دارند.
به علاوه در داخل ايران نيز اختلاف نظرهايي در خصوص اين پروژه مشاهده مي شود. وزارت نفت و كميسيون انرژي مجلس بر سر اين مساله اختلاف نظر دارند كه آيا اصولا كشور بايد به يك صادركننده بزرگ منطقه اي و بين المللي گاز تبديل شود يا اينكه ذخاير عظيم گازي خود را براي مصارف داخلي اختصاص دهد.
در گزارش پيش روي سعي مي گردد تا به طور مفصل درباره اين مسائل بحث شده و همچنين بررسي گردد كه چرا ايران به عنوان دومين دارنده ذخاير بزرگ گاز در جهان تاكنون قادر به تدوين يك طرح منجسم براي صنعت گاز خود نبوده و نتوانسته جايگاه مناسبي در صنعت گاز جهان براي خود دست و پا كند.

بررسي ذخاير و حجم توليد گاز در ايران

آمارهاي منتشره نشان مي دهد كه كشور ايران با در اختيار داشتن حدود 27 تريليون متر مكعب گاز، دومين كشور بزرگ دارنده ذخاير گاز جهان بعد از روسيه به شمار مي رود. اين در حالي است كه حجم توليد گاز ايران و مكان اين كشور در رده بندي توليدكنندگان بزرگ گاز جهان، منعكس كننده ذخاير عظيم گازي آن نمي باشد.
شركت بريتيش پتروليوم در گزارشي موسوم به "بررسي آماري انرژي جهان در سال 2006"، ده توليدكننده برتر گاز در جهان را به همراه ذخاير گازي و همچنين سهم اين كشورها از مجموع ذخاير گاز طبقه بندي كرده است.
اين گزارش نشان مي دهد كه ذخاير گاز ايران از مجموع ذخاير كشورهاي آمريكا، كانادا، انگليس، الجزاير، نروژ، اندونزي، هلند و عربستان سعودي (هشت توليدكننده برتر گاز جهان بدون در نظر گرفتن روسيه) بيشتر است. با اين حال ايران تنها 8 درصد از مجموع توليد گاز در جهان را به خود اختصاص داده است و در همين حال اين كشور قادر به افزايش توليد خود به ميزان پنج برابر سطح كنوني است، لذا ايران با هيچ محدوديت عمده اي در زمينه ذخاير گازي خود مواجه نيست و تنها بايد در پي يافتن راهي براي افزايش توليد و بهره برداري از ذخاير گاز باشد.
لازم به ذكر است كه حجم توليد گاز ايران در آمارهاي بريتيش پتروليوم حدود 87 ميليارد متر مكعب در سال ذكر شده كه حدود 20 ميليارد متر مكعب كمتر از آمارهاي رسمي است. اين مقدار اختلاف مربوط به حجم توليد گاز براي تزريق مجدد به ميادين نفتي است و بدون نظر گرفتن اين مقدار، ايران در رديف ششم توليدكنندگان بزرگ گاز در سال 2005 قرار گرفته است.
گزينه هاي موجود براي استفاده از ذخاير گازي در ايران
نشريه ميس چهار گزينه اصلي را براي استفاده از ذخاير گاز در ايران پيشنهاد مي كند:
1- استفاده از گاز براي مصارف داخلي از جمله توليد برق
2- تزريق گاز به ميادين نفتي براي بهسازي كار اكتشاف نفت
3- استفاده از گاز براي صنايع گازمحور همچون صنعت پتروشيمي و پروژه هاي GTL به منظور مصرف داخلي در اين صنايع و صادرات آن.
4- صادرات گاز توسط خطوط لوله يا به صورت LNG
برپايه اين گزارش، دو گزينه اول نسبتا شناخته شده و مورد توافق اكثر برنامه ريزان در ايران قرار دارد. طبق نظريه اول، امكان استفاده از گاز طبيعي به عنوان منبع جايگزين فرآورده هاي نفتي در داخل كشور و طبق نظريه دوم امكان استفاده از آن به عنوان منبعي براي بهره برداري بيشتر از نفت به منظور صادرات فراهم است. به علاوه حفظ سقف توليد نفت در كشور وابسته به تزريق گاز به ذخاير قديمي است.
نظريه سوم يعني استفاده از گاز براي صنايع گاز محور نظير واحدهاي پتروشيمي نسبتا جديد بوده و مزيت هاي آن به همراه روش هاي جذب سرمايه گذاري خارجي بايد مورد پذيرش و قبول تصميم گيران در ايران قرار گيرد. اين گزينه به خودي خود باعث كاهش بيكاري در كشور و استفاده از گاز طبيعي ايران به عنوان يك مزيت اقتصادي در منطقه خواهد شد.
با اين حال گزينه چهارم يعني صادرات گاز با انتقادات فراوان از سوي جناح هاي مختلف روبه رو است. اكثريت اعضاي مجلس معتقدند كه پيش از پرداختن به هرگونه پروژه صادراتي (از جمله طرح خط لوله صلح)، تامين نيازهاي داخلي و تزريق گاز به ميادين نفتي بايد در اولويت برنامه هاي دولت قرار گيرد.

بررسي گزينه هاي صادرات گاز
دو مكتب فكري متضاد درباره منابع گازي در ايران وجود دارد. برخي از تصميم گيرندگان معتقدند، كار توسعه گاز بايد به سمت مصرف داخلي و تزريق گاز به ميادين نفتي به منظور بهبود اكتشاف نفت جهت گيري شود. برخي ديگر نيز بر اين باورند كه هر چند اولويت در مصارف داخلي و تزريق گاز است، با اين حال ايران داراي ذخاير كافي از گاز است و لذا امكان اجراي چند پروژه صادراتي به صورت همزمان وجود دارد. حاميان اين نظريه معتقدند، به دليل منافع بلندمدت استراتژيك و اقتصادي، ايران نبايد از صادرات گاز خود به بازارهاي منطقه اي و بين المللي دست بكشد.
با اين حال موافقان نظريه اول اعتقاد دارند، منافع اقتصادي حاصل از بكارگيري گاز براي امر تزريق و استفاده داخلي – جايگزين فرآورده هاي نفتي – بيشتر از اجراي پروژه هاي صادراتي است. به طور متوسط تزريق هر 300 متر مكعب گاز به ميادين قديمي نفت باعث توليد يك بشكه نفت مي شود. نكته مهم در اينجاست كه بيشتر گاز تزريق شده در درازمدت با توليد نفت قابل بازيابي و احيا خواهد بود.
به علاوه مقدار مشابهي از گاز را مي توان به طور متوسط جايگزين يك بشكه از فرآورده هاي نفتي كرده و براي مصرف داخلي بكار برد. اين موضوع در طول 15 سال گذشته و در بخش هاي مختلف صنعتي و داخلي محقق شده و ميزان مصرف گاز طبيعي به 60 درصد از مجموع مصرف انرژي در ايران رسيده است.
در مقابل طرفداران نظريه صادرات گاز، به ملاحظات استراتژيك و اقتصادي اين كار استناد مي كنند. توجيه اقتصادي آنها بر اين پايه قرار دارد كه قيمت گاز در طول سه سال گذشته با افزايش بي سابقه اي روبرو شده و در آينده گاز جايگاه و ارزش واقعي خود را به عنوان يك سوخت پاك در سبد انرژي جهان پيدا خواهد كرد. اين افراد با استناد به وجود محدوديت ها براي تزريق گاز و استفاده از آن براي مصارف داخلي معتقدند، ايران قادر است در طول 25 سال آينده تنها كمتر از 40 درصد از ذخاير خود را براي اهداف ياد شده بكار گيرد.
نشريه اقتصادي ميس با تاكيد بر لزوم صادرات گاز مي نويسد: حتي در صورت صادرات سالانه 30 ميليارد متر مكعب گاز (شش برابر صادرات فعلي) از سال 2010 و يا صادرات 100 ميليارد متر از سال 2015 (شامل 30 ميليارد متر مكعب به شبه قاره هند، 30 ميليارد متر مكعب به اروپا و 40 ميليارد متر مكعب به صورت ال ان جي)، تنها 7/1 تريليارد متر مكعب از گاز ايران تا سال 2030 استفاده خواهد شد.
بنابر اين گزارش، تاخير در تصميم گيري و برنامه ريزي ها در خصوص صادرات گاز ايران باعث تضييع حق اين كشور در زمينه داشتن نقشي برجسته در بازارهاي جهاني گاز شده و منافع آينده اقتصادي كشور را به خطر خواهد انداخت. در حالي كه بازارهاي منطقه اي در پي يافتن گزينه هاي مطمئن و عقد قراردادهاي بلندمدت براي تامين گاز هستند، كار ايران نفوذ در اين بازارها مشكل خواهد شد.
به نوشته نشريه اقتصادي ميس، صادرات گاز ايران به هند و اروپا منافع زير را نصيب كشور خواهد كرد:
1- خلق فرصت هاي شغلي و رونق اقتصادي در استان هايي كه در مسير خط لوله قرار دارند.
2- افزايش منافع استراتژيك ايران در منطقه و كل جهان
3- يكپارچگي و اتحاد اقتصادي در منطقه كه ايران به عنوان صادركننده اصلي گاز از آن منتفع خواهد شد.

انتهای پیام

تحليل نشريه اقتصادي خاورميانه از چالش هاي كنوني در صنعت گاز ايران

مطالب مشابه :

گزارشي از وضعيت اولين خط آهن كشور در مسجدسليمان

ایسنا: وزارت نفت در سايه!؟

وضعيت قرارداد كرسنت

نورالدين موسي كارشناس مناطق نفتخيز:بهترين راه افزايش بازيافت نيز تزريق گاز است

گزارش عملكرد 5 شركت بهره‌بردار نفت و گاز در كشور

گزارشي از عملكرد نظام مشاركت وزارت نفت

تحليل نشريه اقتصادي خاورميانه از چالش هاي كنوني در صنعت گاز ايران

وضعيت تزريق گاز در 12 ميدان نفتي كشور

خارک پردرآمد اما محروم