آسيب شناسي ومدیریت آسیب های سیاسی زلزله احتمالی تهران

کلید واژه ها:
زلزله-تهران- بحران-مدیریت بحران -نظام سیاسی

مقدمه
بر اساس گفته ها و نوشته های متخصصان امر ،احتمال وقوع زلزله ای مهیب در تهران دور از انتظار نیست.این گزاره کلی که در سالهای اخیر جزئیات آن بیشتر مورد کنکاش قرار گرفته ،مسوولان کشور را به واکنش واداشته و به نوبه خود یکی از مهمترین مباحث مطرح در مسائل کلان جامعه شده است.اما مطالعه اقدامات پیشگیرانه و مدیریتی حاکی از درک شناخت ناقص ابعاد گسترده این مساله مهم و به تبع آن ساده سازی جنبه های مدیریتی آن است.از جنبه نظری ،تحقیقات انجام گرفته در این زمینه که با هدف شناخت آسیب پذیریها و ارائه راهکارهای مدیریتی انجام گرفته،کمتر معطوف به شناخت ابعاد اجتماعی و مهندسی بحرانهای آن بوده وحتی برخی حوزه ها مثل آسیب پذیری های نظم سیاسی به فراموشی سپرده شده است(افضلی،1385).این مقاله با هدف پر کردن این خلا مطالعاتی و فائق آمدن بر خطاهای روشی مطالعات محدود انجام گرفته،به يكي از جنبه های فراموش شده يعني آسیب پذیری های سیاسی شهری می پردازد.

روش تحقيق:
روش تحقيق در اين مقاله تحليلي -توصيفي و شيوه گرداوری اطلاعات ،کتابخانه ای است.

الف-زلزله احتمالی تهران و بحرانهای سیاسی آن
قرار گرفتن ایران در یکی از مناطق لرزه خیز جهان و احتمال وقوع زلزله های مخرب درهمه نقاط کشور، شناخت سرشت لرزه ای ایران را ازدیدگاه لرزه خیزی با اهمیت ساخته است. به طوری کلی کشورایران ازجمله کشورهای زلزله خیز جهان است که90 درصد خاک آن برروی نوارزلزله، واقع شده است(امبرسز و ملویل،1370 375-442) .

از مجموع 83 شهر ايران -كه بيش از 75 هزار نفر جمعيت دارند- مردم 33 شهردر پهنه هاي با خطر بسياربالا ، ونسبتاً بالا زندگي مي كنند (بربریان و همکاران،1371،ص255). دراین میان تهران بزرگ، یکی ازشهرهای زلزله خیز کشورمحسوب می شود . عامل اصلی وقوع زلزله درتهران وجود 15 گسل در این منطقه است که سه گسل در این میان(راندگي شمال تهران، گسل ري وگسل مشا) هریک به تنهایی پتانسیل ایجاد زلزله ای بیش از 7 ریشتر را دارند(غفوری آشتیانی و همکاران،ص5).. با توجه به بررسي سابقه ي تاريخي زلزله هاي اتفاق افتاده درعرصه ي تهران مي توان دريافت كه دوره ی بازگشت زلزله های تهران در حدود 158 سال است (عکاشه،1385،ص5)از آن جا که از آخرین زلزله نیرومند این شهر حدود 176 سال گذشته است لذا وقوع زلزله ی آن حدود 18 سال تاخیر زمانی دارد .بنابراین درنقشه ي پهنه بندي خطر زلزله ي ايران، تهران در پهنه ي با خطر نسبتاًبالا قراردارد .

بطور کلی بر اساس یک مطالعه انجام شده پهنه بندی زمین لرزه در گستره تهران -ری شامل پنج حوزه می باشد.حوزه حریم گسل-حوزه ویرانی خیلی شدید-حوزه تکانهای شدید با فراوانی گسترده-حوزه حرکتهای تند با خسارات زیاد وحوزه با توان روانگرایی و ویرانی متوسط(محمدینی و همکاران،1387،ص 210 ).از منظر آسیب های سیاسی و اجتماعی ،نحوه قرار گرفتن نهادهای سیاسی اجتماعی نسبت به گسلها مهم می باشد. مطالعات انجام شده نشان می دهد که اکثر نهادهای سیاسی -اجتماعی در منطقه 6 یعنی در حوزه پنجم قرار دارند.بنابر این ویرانی گسترده ای شامل انها نمی شود.تنها 3 درصد از این نهادها در حوزه اول و 5/14درصددر حوزه دوم قرار دارند(افضلی،1385،ص216-217). در هر حال وجود گسلهای متعدد در سطح شهر ،احتمال آسیب پذیری نهادهای سیاسی -اجتماعی را شدت می بخشد (افضلی،1386،ص75-89).

ب-پیامدهای سیاسی شهری زلزله احتمالی تهران
روی هم رفته ، در صورتی که نظام اجتماعی شهری (که سیستم سیاسی در قالب آن فعالیت می کند) دارای ساختار قدرتمندی نباشد ، وقوع زلزله و حوادث پس از آن در شهر ، نه تنها بحران زا خواهد شد ، بلکه فرصت مناسبی برای احیاء ضعف های سیستم سیاسی پدید می آورد،مانند انچه در کشورهای جنوب شرق اسیا اتفاق افتاد(archives.cnn.com,2000). اما در جهت عکس، ساختار شهری نامناسب و ضعیف به طور بالقوه نظام سیاسی را نیز مورد تهدید قرار می دهد(هریسون و همکاران،1387،ص170) . به گفته متخصصین ، نظام اجتماعی وشهری تهران دارای پتانسیلهای بحران زایی گسترده ای است که در صورت بروز یک حادثه انسانی مثل جنگ ویا طبیعی مثل زلزله ، بحرانهای متعددی را دامن گیر نظام سیاسی می کند(شادی طلب و همکاران،1371،ص205 ). نظام اجتماعی شهری به عنوان محیط پیرامونی سیستم سیاسی دارای پتانسیل بحران زایی است که در ادامه به مهم ترین آنهامی پردازیم.

1 ـ ظهور گروههای لمپن مخالف نظام و آسیب پذیری نظام سیاسی
احتمال این که بعد از زلزله احتمالی شهر تهران ، بحرانی به اسم ظهور گروههای لمپن در عرصه حیات اجتماعی به منصه ظهور برسد ، بسیار زیاد است. یکی از خصوصیات لمپن های اجتماعی ، محرومیت است.دومین ویژگی لمپن های اجتماعی ، فاصله فرهنگی که با قشرهای دیگر دارند ، می باشد.لمپن های اجتماعی عموما دارای فرهنگ منحط ، فاسد ، دزدی ، تکدی گری ،لا ابالی گری ، انگل بودن ، جهل ، خرافی بودن ، خشونت و انحراف جنسی می باشند. طبق تحلیل های مارکسیستی ، لمپن ها به قشری اطلاق می شوند که در عین محرومیت شدید اقتصادی ، فاقد نقش تولیدی هستند و به سبب ناآگاهی حاکم بر جامعه ، خصلتهای طبقاتی خود را از دست داده اند و به فساد و انحطاط دچار شده اند(بشیریه،1374،ص20) .

علت این که این گروه ، یعنی لمپن های اجتماعی به راحتی در اختیار قدرت از هر نوعی (سیاسی و غیره ) قرار می گیرند به دلیل ماهیت قدرت نیست .بلکه به سبب به دست آوردن سود و منافع است که از طریق قدرت سیاسی نصیب آنها می شود.از طرفی لمپنهای اجتماعی این نکته را به درستی درک کرده اند که نمی توانند ، هیچ گاه قدرت سیاسی را در اختیار بگیرند ، اما قادرند راه را برای هر گروه که خواهان قدرت سیاسی باشند ، تسهیل کنند(مشیرزاده،1381،ص252).

در شرایط بحرانی پس از زلزله تهران که در هر حال اسکان موقت به طور گسترده ای ایجاد خواهد شد ، ظهور گروههای لمپن امری طبیعی است. اکثر این افراد و یا گروهها با انگیزه های مادی وارد عمل می شوند ولی در ادامه احتمالا تحت القاء وخواست افراد و یا گروههای هدایت کننده داخل و خارج با تطمیع های مالی وارد عرصه خرابکاری های سیاسی شده و در راستای نیات و انگیزه های گروههای هدایت کننده به نظام سیاسی ضربه می زنند. اسکان موقت به ویژه در مراحل آغازین همراه با هرج و مرج ، نارضایتی های گسترده مردم ، یاس و ناامیدی ، اضطراب و استرس ناشی از وضعیت احتمالی آینده و غم و اندوه از دست رفتن اعضا خانواده یا مال و اموال است.ا

ین وضعیت در نبود یک مدیریت سازمان یافته ، شرایط را برای فعالیت گروههای لمپن در ضربه زدن به نظام سیاسی فراهم می کند. لمپن ها ممکن است به چند شکل وارد عمل شوند : مثلا این گروهها با ایجاد آشوب و تنش در میان جمعیت حاشیه نشین می توانند ، موج نارضایتی های نسبی مردم را از عمل کرد ضعیف نظام در امداد رسانی به موقع دامن زده وشرایط را برای آشوب های سیاسی فراهم کنند . با توجه به این که در این زمان سایر ارکان نظام سیاسی و به ویژه مراکز نظامی - امنیتی نیز دچار آسیب شده اند ، آشوب ها و تنش ها ی سیاسی به راحتی می تواند شعله ور شده و کل جامعه را در بگیرد . در سطحی گسترده تر ، این گروهها ممکن است با هدف راه اندازی انقلاب های سیاسی وارد عمل می شوند

2ـ ناامنی های اجتماعی شهري و پیامدهای سیاسی آنها
به طور کلی ناامنی های اجتماعی ناشی از زلزله در دو سطح قابل مطالعه است. نخست ناامنی هایی که احتمالادر فقدان مرکزنظامی ـ امنیتی در قالب فساد ، قتل وغارت ایجاد می شوند و دوم نا امنی هایی که ناشی از شرایط وقوع زلزله و همچنین مدیریت آن است.

در فقدان مراکز نظامی- امنیتی و فضای متشنج پس از زلزله ، عرصه مناسبی برای انجام اقدامات خرابکارانه ضد نظام فراهم می شود . در این شرایط سیستم سیاسی از جانب هر دو محیط اجتماعی داخلی و محیط خارجی مورد تهدید واقع می شود. در عرصه ی داخلی ، در صورتی که نهادها و مراکز نظامی ـ امنیتی در اثر زلزله تخریب و نظام امنیتی شهر دچار نا کارکردی شده باشد ، ناامنی سیاسی بر محیط اجتماعی مستولی شده و فضا را برای ظهور سایر بحرانهای سیاسی ـ اجتماعی مهیا می سازد. در چنین شرایطی ، فرصت مناسبی برای ظهور و یا قد برافراشتن گروههای معارض نظام ایجاد می شود.

آن دسته از گروههای سیاسی که در دوره حیات نظام ،سهم کمتری از قدرت سیاسی داشته اند به نسبت نارضایتی خود ، فضای ایجاد شده را جولانگاه مناسبی برای کسب مشروعیت خود در به دست آوردن بخشی از قدرت سیاسی و نیز تخریب پایه های نظام سیاسی می یابند. بنابراین دور از انتظار نیست که در دوره پس از زلزله ، در نبود نظام امنیتی مناسب، این گروهها وارد عرصه مشاجرات سیاسی جامعه شده و برای کسب قدرت سیاسی تلاش کنند ، آن چه عملا فعالیت این گروهها را به سمت ایجاد ناامنی سیاسی در جامعه سوق می دهد ، مساله تخریب مراکز و نهادهای نظامی و سرقت اسلحه است که در هر حال ممکن است باعث بروز جنگ داخلی بین گروهها شود.

وسعت و گستردگی شهر تهران و همچنین عدم استاندارد های لازم در زمینه ساخت و سازهای طراحی شهری وضعیت بحرانی استثنایی را در شرایط پس از زلزله پدید می آورد.این شرایط وخیم که فرصت هر گونه عمل کرد مدیریتی را در زمینه های مختلف اجتماعی ساقط می کند ، فضای متشنجی را برای بروز جنگهای داخلی بین گروههای سیاسی و حتی در سطح خرد بین افراد و گروههای معارض اجتماعی پدید می آورد . بنابراین بحران امنیت در شرایط پس از زلزله ازعمیق ترین بحرانهایی است که می تواند نظام سیاسی را تا آستانه فروپاشی پیش ببرد.در چنین شرایطی ممکن است ناهنجاری های اجتماعی مثل سرقت،قتل،آدم ربایی و سوءاستفاده از اموال دولتی رخ دهد(عنبری،1378،ص76).

بنابراین نمی توان دائما به وجود احساسات عاطفی و نوع دوستی ایرانیان در زمان بروزحوادث غیر مترقبه دل خوش کرد و بدون مشاهده تجارب تاریخی و کنکاش پیرامون علل اجتماعی پدید آمدن آنها ، پیش داوری نمود. این موارد که عملا در تجربه زلزله های قبلی مثل زلزله رودبار نیز تکرار شده است ، احتمالا در تجربه های آتی زلزله به ویژه در زلزله احتمالی تهران در زمینه گسترده تر و با پیامدهای سیاسی اجتماعی عمیق تری خود را نشان خواهد داد. به طور کلی، شهر تهران با ویژگیهای خاص خود احتمال بروز این دسته از نا امنی های اجتماعی را بیشتر خواهد کرد.

کلان شهر تهران با جمعیتی حدود 9 میلیون نفر و ترکیب جمعیتی نامتجانس که عملا از آن با عنوان دهکده بزرگ یاد می کنند(بولتن معرفی مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران،1387،ص9). سرشار از مقوله بی اعتمادی اجتماعی به عنوان مهمترین عامل ناامنی اجتماعی است. این وضعیت با رقم جمعیت متغیر (ورودی و خروجی ) آن که چیزی حدود 4 میلیون نفر است ، حادتر می شود. در ترکیب جمعیتی تهران وجود گروههای قومی و نژادی مختلفی دیده می شود که در شرایط بحرانی پس از زلزله ممکن است منجر به اختلافات نژادی ـ قومی و جنگ داخلی شود.

تهران محل سکونت سازمان یافته ترین گروههای اجتماعی و باند های سارقین و عاملین فساد است. این مسئله را می توان تنها با مطالعه نشریات روزانه و هفتگی این شهر در مورد میزان فساد ایجاد شده درک کرد. تصور این وضعیت در شرایطی که امنیت دولت کاملا برقرار است ، ناخواسته این فکر را به ذهن متبادرمی کند که در شرایط هرج و مرج گونه پس از زلزله و در نبود کامل امنیت چه وضعی پیش خواهد آمد.

غیر از ویژگیهای جمعیتی شهر ، ساختار فیزیکی شهر تهران نیز ، ماهیتا ناامنی های اجتماعی گسترده ای پدید می آورد. بزرگی و گستردگی شهر ، طراحی نامناسب فضای شهری، خطر پذیری مراکز حیاتی شهر مثل مراکز آب و برق و گاز و..... فرایند مدیریت بحران پس از زلزله را با مشکل مواجه می کند و فضای مناسبی را در اختیار افراد و گروههای معاند قرار می دهد. افراد،گروهها و باندهای کجرویی که در تهران تنها از این طریق ارتزاق می کنند ، احتمالا تجربه سوء استفاده از فرایند مدیریت بحران را در این شرایط مهیاتر و فاجعه آمیزتر تکرار می کنند.

3 ـ مهاجرت ، انبوه جمعیت و پیامدهای سیاسی آنها
انبوه و ازدحام جمعیت در شرایط ضعف حاکمیت مرکزی و در فضایی که قدرت تحریک و تهییج افکار عمومی از جانب مخالفان نظام در داخل و خارج وجود دارد، یکی از آسیب های سیستم سیاسی در دوره بحران پس از زلزله قلمداد می شود. به گفته جامعه شناسان در چنین شرایطی ، مردم ممکن است کنشهای متفاوت رفتاری نشان دهند. این کنشهای متفاوت در هر حال می تواند نظام سیاسی را آسیب پذیر سازد.فرض اصلی این است که تشکیل انبوه خلق در مناطق حاشیه شهر تهران پس از زلزله احتمالی، اجتناب ناپذیر می باشد.

چرا که بعد از زلزله به دلیل مهاجرت بی رویه ای که به این شهر خواهد شد ، احتمال افزایش غیر منتظره جمعیت وجود دارد. عده ای به قصد کمک کردن به اقوام و خبر گرفتن از اوضاع و احوال بستگان به این شهر مسافرت می کنند، عده ای به دلیل امداد و نجات و کمک به مردم آسیب دیده و عده ای برای به دست آوردن منافع فردی و سود جویی وارد تهران می شوند،مانند آن چه در بم اتفاق افتاد(عنبری،1378،ص76). در هر حال به هر دلیل که مردم به تهران مهاجرت می کنند ، این شهر با افزایش و تراکم شدید جمعیت و ا مواجه خواهد شد.

در چنین شرایطی ، ما باید منتظر پیامدهای سیاسی ازدحام جمعیت و انبوه خلق در تهران باشیم. مهمترین پیامد سیاسی این امر ایجاد جامعه ی توده ای غیر عقلانی و به مهیای حرکت به سمت و سوی سیاسی خارجی است.درچنین فضایی احتمال دارد افراد و یا گروههای مخالف ظهور کرده و تحریکات گسترده ای علیه نظام سیاسی ایجاد کنند.زیرا این گروهها به چنین فضاهایی نیاز دارند و استفاده از آن را به دلیل صرف کمترین هزینه و کمترین زمان، بهترین موقعیت برای پیش بردن اهداف خود می دانند.

با این وجود حتی اگر تحلیل گیدنز را از عقلانیت حاکم بر چنین فضاهایی قبول کنیم(گیدنز،1378،ص214) ، در آن صورت نیز می توان با استفاده از تجارب تاریخی، پیامدهای منفی آن را در شرایط بحران پس از زلزله احتمالی تهران حدس زد. در این صورت آسیب های سیاسی وارده احتمالی از جانب گروه سوم یعنی کسانی که به قصد منافع فردی و سودجویی وارد تهران می شوند و همچنین از جانب گروههای سودجو با انگیزه های مالی ایجاد می شود. رفتار عقلانی این گروهها بخش عمده ای از مردم راکه به تعبیر گیدنز فضا را برای احیا یا فرصتهای زندگی فردی مهیا می کنند ،وارد دسته بندی های عملیاتی گروههای معارض می کند.

ازدحام جمعیت ، امکانات مادی زیاد ، پول و ثروت رها شده ناشی از تخریب زلزله و عدم مدیریت صحیح، افراد را جذب می کند. انبوه جمعیت و کمک رسانی به آسیب دیدگان بهانه مناسبی برای افراد است . قتل ، غارت ، فساد که در ذیل مقوله ناامنی اجتماعی قرار می گیرنند ، پیامد این وضعیت است.

چه از دیدگاه لوبون و چه از منظر گیدنز ، رفتار انبوه جمعیت را عقلانی و یا غیر عقلانی بدانیم ، به این نتیجه رهنمون می شویم که انبوه جمعیت و ازدحام جمعیت در تهران ، بحران اجتماعی ـ سیاسی گسترده ای ایجاد می کند. اگر به گفته لوبون معتقد شویم ، در حاشیه نشینی های تهران با توجه به کنشهای غیر عقلانی موجود در رفتار ایرانیان ، مردم علیه مدیریت بحران بسیج شوند(بشیریه،1378،ص18). در صورتی که به تعبیر گیدنز کنشهای رفتاری در چنین فضایی ، عقلانی باشد باز هم چنان که در بخش ناامنی اجتماعی اشاره شد ، وجود گروهها و افراد سودجو احتمال پدید آوردن آسیب های سیاسی را برای نظام سیاسی خواهد داشت.

4 ـ اسکان موقت و آسیب های سیاسی آن
یکی از تبعات شهری زلزله احتمالی تهران ، اسکان موقت و آسیب ها و یا فرصتهای سیاسی برآمده از آن است. فرض اصلی این است که اسکان موقت ایجاد شده بعد از زلزله احتمالی تهران به خودی خود برای نظام سیاسی تهدید محسوب نمی شود ، بلکه در جهت عکس پتانسیل آن را نیز دارد که به عنوان ابزاری در جهت تقویت پایه های مشروعیتی نظام و فائق آمدن بر بحرانهای سیاسی زلزله نیز مورد استفاده قرار گیرد(ناطق الهی،1379،ص127-130)

بعد از زلزله به ویژه در صورتی که قدرت تخریب آن زیاد باشد ، حاشیه های شهر در قالب چادر و یا امکانات موقت دیگر ، محل اسکان موقت جمعیت آسیب دیده خواهد شد. این محل اسکان جدید به دلیل شرایط خاص انسانی و فیزیکی از ابعاد مختلف آسیب ها و یا فرصتهای اجتماعی قابل مطالعه است.مراکز اسکان موقت پس از زلزله عمدتادارای ابعاد اجتماعی گسترده ای هستند به طوری که می توان آن ها را از هر دو جهت آسیب و فرصت موضوع تحقیق خاصی قرار داد. اما از منظر ابعاد سیاسی دامنه مطالعه محدودتر می شود چرا که مطالعه این ابعاد صرفا در شهرهایی که به لحاظ سیاسی و استراتژیک مهم محسوب می شوند ، عملی است.

مطالعه اسکان موقت پس از زلزله در شهر تهران از این جهت که مستقیما نظام سیاسی را آسیب پذیر می سازد ، مهم است. در یک نگاه کلی ، متغیرهای تعیین کننده آسیب ها و فرصتهای ناشی از اسکان موقت شامل هردوبعد انسانی و فیزیکی حاشیه نشینی می شوند. از بعد انسانی میزان ازدحام و تراکم جمعیت ، ترکیب نسبی جمعیت ، ویژگیهای روحی و روانی جمعیت ، مشارکت گروههای داخلی و خارجی دراسکان و نوع مدیریت و از بعد فیزیکی محل و یا منطقه مورد نظر برای اسکان موقت ، نحوه اسکان و امکانات به کار رفته در مراکز اسکان موقت تعیین کننده اند.ازدحام و ترکیب جمعیت در مراکز اسکان موقت ، مساله مهمی در نحوه مدیریت آن محسوب می شود.

جمعیت زیاد ،چنان که اشاره شد، علاوه بر ایجاد انگیزشهای سیاسی به لحاظ مدیریتی نیز قابل کنترل نیست و به راحتی در معرض تحریکات گروههای سیاسی معارض قرار می گیرد.ازدحام جمعیت در حاشیه با تحریک گروههای معارض می تواند تولید آشوب ، تنش و یا حتی انقلاب های سیاسی کند.. جمعیت عمده ای از تهران در صورت زلزله شدید در حاشیه ها اسکان داده می شوند.غیر از این، تعداد کثیری از شهرستانها جهت یاری اقوام وآشنایان به این جمعیت اضافه می شوند. بنابراین ازدحام شدید جمعیت در مراکز اسکان موقت قدرت کنترل و مدیریت صحیح را سلب خواهد کرد وپتانسیل های لازم را برای بروز آشوب و تنش سیاسی پدید می آورد.

ترکیب جمعیت مراکز اسکان موقت نیز نا متجانس است . در واقع ترکیب نا متجانس گروهها و اقوام مختلف و پررنگ شدن اختلافات و نزاعهای گروهی وقومی از جانب محرکین داخلی و خارجی احتمال بروز جنگ های داخلی و همچنین نزاعهای شدید قومی را بیشتر می کند. به لحاظ روحی و روانی نیز این جمعیت وضعیت مناسبی ندارد. اضطراب و استرس ناشی از آسیب های جانی ومالی، افراد را خود به خود در آسیب قرار می دهد. این وضعیت در صورتی که با عدم مدیریت صحیح همره شود ، اعتراض ها و آشوب های سیاسی کوچک را به شورش ، جنبش و حتی انقلاب سیاسی تبدیل خواهد کرد. عدم مدیریت صحیح در اسکان دادن مردم در حاشیه ها و همچنین در برآوردن به موقع نیازها و انتظارات آنهاپتانسیل بحران زایی دارد.

پ-اقدامات مدیریتی
به طور کلی برای مدیریت بهینه این آسیب پذیری ها می توان به چهار دسته اقدامات مدیریتی قبل از زلزله،اقدامات مدیریتی حین زلزله ،اقدامات مدیریتی پس از زلزله و اقدامات مدیریتی بلند مدت توسل جست.

1- اقدامات مدیریتی قبل از زلزله:
- پیش بینی و تعیین مکانی خاص برای اسکان موقت پس از زلزله :
انجام مطالعات و تحقیقات تخصصی لازم برای تعیین منطقه خاصی در اطراف شهر تهران یکی از مهمترین اقدامات مدیریتی قبل از زلزله در حوزه شهرنشینی است. این محل باید علاوه بر ویژگیهای جغرافیایی مناسب مثل میزان فاصله با شهرهای دیگر و همچنین دسترسی به امکانات و خدمات شهری، به لحاظ امنیتی نیز ویژگیها و شرایط لازم را دارا باشد . پس از تعیین محل، اقدامات تامینی لازم بایددرآن صورت گیرد . پیش بینی ایجاد پایگاههای نظامی در محل ، تعبیه سیستمهای شنود و تشکیل تیم ویژه نظامی ـ امنیتی برای تامین امنیت لازم در محل از مهم ترین اقداماتی است که از قبل باید پیش بینی و انجام شود. پیش بینی و انجام این امور عملا زمینه های سوء استفاده ی گروههای مخالف نظام و خرابکار را از بین برده و درجهت عکس، آن را به محیطی سرشار از فرصتهای مشروعیت ساز بدل می کند.

ـ شبیه سازی و استفاده از مانورهای آمادگی زلزله در جهت کاهش دادن آثار و تبعات سیاسی بحران شهرنشینی
شبیه سازی و انجام مانور با مطالعه و برنامه ریزی های قبلی تا اندازه زیادی به فرایند مقابله با بحران های سیاسی حوزه شهرنشینی در دوره پس از زلزله کمک خواهد کرد. انجام مانورهای آمادگی برای مقابله باآثار جانی و مالی زلزله هم اکنون در دستور کار نهادهای مربوطه قرار گرفته است که به نوبه خود بسیار مفید و سازنده است(گزارش سازمان مدیریت بحران شهر،تهران،1384،ص75) . پیشنهاد می شود چنین مانورهایی در حوزه سیاسی ـ امنیتی زندگی شهر نشینی نیز انجام گیرد. انجام گونه های شبیه سازی از شرایط و فضای حاشیه نشینی پس از زلزله و همچنین ابعاد امنیتی درون شهر(که در قالب آن ممکن است از طریق فساد و غارت و جنایتهایی که انجام می گیرد نظم سیاسی ـ اجتماعی دچار ضعف شود) می تواندبه آگاهی مردم کمک کرده و زمینه های سوء استفاده خرابکاران و گروههای مخالف نظام را از بین ببرد.

ـ تهیه برنامه جامع مهاجرت زلزله و پیش بینی راههای جلوگیری از تراکم شدید جمعیت در تهران
افزایش جمعیت و مهاجرت بی رویه هنگام زلزله عمدتا با انگیزه های خرابکارانه و سود جویانه صورت می پذیرد که نظم سیاسی را خدشه دار می سازد.ایجاد امنیت و اقدامات تامینی لازم در شرایطی که تراکم جمعیت زیاد باشد مشکل است. علاوه بر این ، در چنین فضایی گروههای مخالف و لمپن های اجتماعی فرصت بیشتری برای ظهور و ضربه زدن به نظم سیاسی دارند.بنابراین تهیه برنامه ی جامع مهاجرت و انبوه خلق زلزله، مفید و سازنده است. منظور از برنامه جامع مهاجرت و انبوه خلق زلزله ، پیش بینی شرایط و ویژگیهای احتمالی جمعیتی در دوره پس از زلزله و ارائه راهکارهای مفید و سازنده برای مقابله با آن است . این برنامه مدیریتی باید خاص زلزله احتمالی بوده و شرایط و لوازم آن از قبل توسط نهادها و مراکز ذیصلاح به تصویب رسد. برنامه جامع مدیریتی مهاجرت و تراکم جمعیت زلزله احتمالی تهران را باید گروههایی از متخصصین حوزه شهری تهیه کرده و مندرجات آن به طور دقیق مشخص شود.

ـ پیش بینی انجام اقدامات تامینی در مراکز اسکان موقت
مراکز اسکان موقت فضای مناسبی را برای فعالیت گروههای مخالف ، لمپن های اجتماعی و خرابکارن سیاسی ایجاد می کنند، به طوری که عدم کنترل و مهار آن نظام سیاسی را دچار آسیب می سازد.در مرحله قبل از زلزله، پس از آن که محل و یا منطقه خاص حاشیه نشینی انتخاب شد، اقدامات تامینی در آن به عهده نیروهای نظامی وامنیتی است.پیش بینی ایجاد مراکز نظامی ـ امنیتی در قالب پاسگاهها و پایگاههای امنیتی و همچنین اختصاص تعدادی نیروهای متخصص در امر شنود اطلاعات محرمانه از مهمترین اقدامات تامینی قبل از زلزله است که می توان با آن ها، بحرانهای احتمالی سیاسی را در مراکز اسکان موقت مهار وکنترل کرد. نحوه پراکنش این مراکز نظامی ـ امنیتی وچگونگی عمل کرد نیروهای متخصص امنیتی به هنگام زلزله مستلزم برنامه ریزی قبلی و تنظیم دقیق محتوای برنامه های امنیتی است.

2- اقدامات مدیریتی حین زلزله
انجام اقدامات مدیریتی حین زلزله از این جهت که در مدیریت بحرانهای این حوزه اولویت دارد از حساسیت بیشتری برخوردار می باشد.آسیب هایی که در اثر زلزله در حوزه شهری رخ می دهند باید در همان اوان حادثه مدیریت شده(افضلی،1386،ص77) تادرادامه، محیطی مناسب برای ظهور بحرانهای سیاسی فراهم نگردد.

ـ کنترل و نظارت دائمی بر مراکز اسکان موقت جهت مقابله با فعالیت گروهها و افراد مخالف نظام
کنترل و نظارت دائمی از همان اوان وقوع زلزله در قالب تاسیس پایگاهها و مراکز نظامی ـ امنیتی ، ایجاد سیستمهای شنود و استفاده از سیستمهای جاسوسی یکی از راهکارهای مدیریتی جهت مقابله با این معضل است . پایگاهها و مراکز نظامی باید با مطالعات قبلی توسط مراکز ذیربط نظامی ـ امنیتی و با مشارکت کمیته مدیریت بحران ایجاد شوند وطبق برنامه از پیش تعیین شده کلیه فعالیت ها و تحرکات مرموز افراد و گروههای مختلف را تحت کنترل داشته باشند. سیستم های شنود را نیز می توان در مکانهای خاص تعبیه نمود و با استفاده از آنها بر تحرکات و فعالیتهای افراد و گروهها نظارت کامل داشت. علاوه بر این استفاده از مامورین نظامی ـ امنیتی در لباس های مبدل جهت اعمال کنترل های لازم بر فرایند سکونت و زندگی مراکز اسکان موقت مفید و سازنده است.غیر از این می توان زندگی شهری سکونتگاههای حاشیه شهر را از طریق برنامه های تبلیغاتی مناسب در قالب برنامه های رسانه ای صدا و سیما و یا پخش پوستر و عکس به سمت همگرایی ملی و ایجاد روحیه وفاداری به نظام سیاسی سوق داد.

ـ کنترل مهاجرت های بی رویه به شهر تهران و کنترل راههای ورودی و خروجی شهر
انبوه جمعیت به خودی خود زمینه های شورش و آشوب سیاسی را در درون خود نهفته دارد(کاظمی،1378،ص105) و طبعا در صورتی که سایر عوامل به ویژه تحرکات فعالان و مخالفین سیاسی وجود داشته باشد، زمینه های بسیج سیاسی مردم علیه نظام فراهم می شود. علاوه بر این حتی اگر انبوه جمعیت پیامدهای سیاسی مقتضی نداشته باشد ، کنترل و تامین امنیت آن به ویژه در شرایط بحرانی، مشکل و مستلزم صرف هزینه های انسانی و مالی گزافی است .بنابراین مدیریت کنترل مهاجرت های بی رویه پس از زلزله یکی از مهمترین اقدامات مدیریتی حین زلزله است تا از طریق آن بتوان بر مشکل انبوه خلق در تهران و مشکلات عدم کنترل آن فائق آمد. در واقع باید از همان اوان وقوع زلزله از ورود جمعیت به شهر تهران جلوگیری کرد. جمعیت داخل شهر بسیار گسترده است به طوری که کنترل و تامین امنیت آن در شرایط بحرانی زلزله، مستلزم مدیریت مناسب و دقیق و در عین حال کار مشکل و دشواری است. در چنین شرایطی ورود جمعیت بیشتر به شهر که با انگیزه های مختلف سودجویانه ، سرکشی از بستگان و اقوام و ... صورت می پذیرد ، مشکلات را دو چندان می سازد.

کنترل و نظارت دائمی بر فرایند مهاجرت پذیری شهر بسیاری از زمینه های بحران خیز سیاسی را خنثی می سازد. غیر از کنترل مهاجرت پذیری شهر تهران ، کنترل راههای ورودی ـ خروجی شهر نیز از همان اوان وقوع زلزله مهم وحیاتی است که باید به عنوان یک اقدام مدیریتی حین زلزله در دستور کار قرار گیرد. با وقوع زلزله علاوه بر جمعیت مهاجر ، افراد وگروههای مخالف داخلی و خارجی نیز با اهداف خرابکارانه و توطئه علیه نظام، قصد ورود به شهر را دارند. قطعا کنترل و نظارت بر ورودی های شهر به تشخیص هویت و دستگیری این عوامل کمک می کند. علاوه بر این کنترل راههای خروجی نیز لازم است.

ـ اطلاع رسانی دقیق در مراکز اسکان موقت
یکی از مهمترین مسائلی که ارتباط تنگاتنگی با مدیریت موفقیت آمیز بحرانهای سیاسی زلزله دارد. اطلاع رسانی مناسب به جامعه است . در حوزه زندگی شهری که احتمالا بخش عظیمی از آن در اثر زلزله تخریب می شود و نوع جدیدی را از حیات در سکونتگاههای حاشیه شهر پدید می آید، اطلاع رسانی مناسب ارزش مهمی می یابد. اهمیت این موضوع وقتی بیشتر آشکار می شود که با تخریب احتمالی مراکز مهم اطلاع رسانی کشور به ویژه صدا و سیما، تحرکات رسانه های خارجی جامعه را به سمت واگرایی و تخریب پایه های نظام سیاسی سوق دهد. در چنین شرایطی لازم است تا در حاشیه نشین ها که فضای مستعدی برای بروز آشوب و شورش های سیاسی اجتماعی وجود دارد ، اطلاع رسانی با هدف همبستگی ملی و تقویت پایه مشروعیتی نظام انجام گیرد.

اطلاع رسانی می تواند به صورت چاپ پوستر و عکس و یا از طریق رسانه ملی (در صورت تخریب مرکز صدا وسیما از طریق شبکه ملی زلزله) با محتوای متفاوت عرضه شود. مثلا می توان از طریق اطلاع رسانی مردم را به آرامش دعوت نمود ،از ترفندها و توطئه های گروهها و افراد مخالف داخلی و خارجی پرده برداشت ، فاجعه و مصیبت ایجاد شده را کمرنگ جلوه داد و رعایت هنجارهای اجتماعی زندگی موقت در مراکز اسکان موقت را آموزش داد. رسانه ملی ( صدا و سیما ) ممکن است در اثر زلزله تخریب شود، دراین شرایط می توان با برنامه ریزی قبلی از طریق شبکه ملی زلزله برنامه های رادیویی و تلویزیونی خاص زندگی اسکان موقت را پخش کرد.

ـ نظارت دقیق بر کمک رسانی
تجربه زلزله بم نشان داد که عدم نظارت بر فرایند کمک رسانی علاوه بر آثار و جوانب مالی که در اثر آن مقادیر زیادی از کمک های مردمی به سرقت رفت ، به لحاظ سیاسی ـ امنیتی نیز دارای پیامدهای منفی می باشد. سرقت این اموال که به دفعات مکرر صورت گرفت ، عملا فضای سیاسی شهر و مناطق پیرامونی آن را ناامن ساخته بود. آثار این گونه سرقتها به گونه ای بود که منطقه شهری بم و مناطق پیرامون آن تا ماهها پس از زلزله همچنان ناامن بود . غیر از سرقت هایی که به صورت کلان انجام می گرفت به فعالیت های افراد سودجو در داخل شهر نیز باید اشاره کرد که به اموال مردم و کمکهای مردمی دستبرد می زدند(عنبری،1378،ص78) .تکرار این تجربه های تلخ در زلزله احتمالی تهران به مراتب آثار و پیامدهای سیاسی و اجتماعی گسترده تری به دنبال خواهد داشت. شایعاتی که معمولا به دنبال انجام چنین سرقتهایی سربرمی آورد ، می تواند تا اندازه زیادی مشروعیت اقدامات مدیریتی دولت را زیر سؤال برده و به نوبه خود عاملی در جهت تحریک گروههای متعرض علیه نظام گردد.

ـ استفاده از مشارکت مردم در جهت کاهش آثار نا امنی های اجتماعی
تجارب پیشین زلزله در کشور ما نشان داده است که آثار مثبت مشارکت اجتماعی مردم در کاهش پیامدهای منفی اجتماعی زلزله به مراتب مهمتر از آثار مدیریت دولتی بوده است و چه بسا در بسیاری از موارد در نبود این مشارکت، مدیریت دولتی بحران نیز راه به جایی نمی برده است . در حوزه زندگی شهری از این لحاظ که ابعاد سیاسی محدودتری دارد و با روان اجتماعی درگیر است ، استفاده از مشارکت اجتماعی مردم در کاهش آثار نا امنی اجتماعی مهم و حیاتی است. با اقناع افکار عمومی مردم مبنی براین که تلاش مسوولین از سر دلسوزی و با نیت خیر خواهانه انجام می پذیرد ، مردم نیز وارد عرصه فعالیت شده و چه بسا با همکاری آنها بتوان بر بسیاری از بحرانهای نهفته سیاسی ـ اجتماعی که ممکن است در حاشیه نشین ها ایجاد شود فائق آمد. در صورتی که مردم خود درگیر مسائل شهری و نظام سیاسی خود باشند ، هر یک از آنها حکم یک پلیس امنیتی دارد که می تواند ترفندها و توطئه های مخالفین را نافرجام گذارد(تاجیک،1371،ص57).

3-اقدامات مدیریتی پس از زلزله

ـ ارتباط مستمر مقامات و مسوولین با مردم و بازدید از مراکز اسکان موقت
بازدید مقامات و مسئولین با مردم و نشان دادن توجه خاص به امور آسیب دیدگان در مراکز اسکان موقت ، حداقل برای مدتی فضای سیاسی ـ اجتماعی موجود را آرام می کند. این بازدیدها ، هرچند به صورت نمادین اما به شکل برنامه ریزی شده، بر جو پرتنش سیاسی مراکز اسکان موقت که احتمالا در اثر نارضایتی ها و یا تحریکات گروههای مخالف نا آرام شده است ، تاثیر مهمی دارد. هر چه از وقوع زلزله دور می شویم ، چون بی توجهی نسبت به امور آسیب دیدگان بیشتر می شود ، باید این ارتباط مستمر مقامات و بازدید آنها از امور آسیب دیدگان بیشتر شود

- تبلیغات مناسب جهت افزایش روحیه عمومی و امید به زندگی
یکی از شیوه های مناسب مدیریتی در مرحله پس از زلزله ، تبلیغات مناسب در حاشیه نشین ها ، جهت افزایش روحیه عمومی و امید به زندگی است. زندگی در شرایط سخت حاشیه نشینی که همراه با فشارهای روحی و روانی و کمبودهای رفاهی و تامینی است ، به لحاظ روحی ، افسردگی و از نظر سیاسی ـ اجتماعی زمینه را برای انتقاد از وضعیت موجود ایجاد می کند. تبلیغات مناسب از طریق رسانه های عمومی مثل صدا وسیما و در صورت تخریب از طریق رسانه های جایگزین مثل شبکه ملی زلزله ، روزنامه ها و سایر نشریات و از طریق پخش اعلامیه ها و پوسترهای خاص باعث افزایش روحیه عمومی امید به زندگی و به تبع آن کمرنگ شدن زمینه های روحی و روانی و اجتماعی اعتراضات، انتقادات و احتمالا آشوب ها و شورش های سیاسی ـ اجتماعی خواهد شد

4-اقدامات مدیریتی بلند مدت
به طور کلی هر سه دسته اقدامات ذکر شده در بالا اقدامات مدیریتی کوتاه مدت محسوب می شوند. اقدامات مدیریتی بلند مدت باید قطع نظر از میزان احتمال وقوع زلزله در طرحهای کلان مدیریتی کشور وجودتعبیه شود..مهمترین این اقدامات عبارتند از:

-سیاستگذاریهای مناسب جهت برطرف کردن میزان نارضایتی های نسبی در شهر تهران
از آنجا که تهران با جمعیت کلان خود ،پتانسیل های بحران زایی گسترده ای دارد و با توجه به اینکه این پتانسیل ها ممکن است در اثر بروز یک سانحه طبیعی و یا یک پدیده انسانی فعال شوند،لذا شایسته است که دولت با شناسایی دقیق نارضایتی های مردم و برطرف کردن آنها ،پتانسیل های منفی بحران زایی را خنثی سازد.

ـ جلوگیری از رشد بی رویه شهر
«برای پیشگیری از فعال شدن بحرانهای بالقوه اجتماعی در سطح شهر، تهران باید مانع از رشد بی رویه شهر شد.(نائب السلطنه،1384،ص123) ».این گفته متخصصین برنامه ریزی شهری به بهترین شکل بیانگر اقدامات مدیریتی بلند مدت در این حوزه است. تهران با وضعیت کنونی دارای گستردگی شهری زیادی است و این خود یکی از مهمترین عوامل بحران خیزی اجتماعی به ویژه قتل ، فساد و سرقت در شرایط ویژه بحرانی است. در صورت وقوع زلزله و پدیدار شدن شرایط بحرانی ، گستردگی و کلانی شهر تهران عامل مهمی در ظهور و تعمیق بحرانهای سیاسی ـ اجتماعی پس از زلزله است.

ـ کاهش تراکم جمعیت در مناطق زلزله خیز تهران
مطالعات انجام گرفته در زمینه پراکنش جمعیت در مناطق مختلف تهران نشان می دهد که تراکم جمعیت عمدتا در مناطق زلزله خیز بیشتر است . علاوه براین تراکم جمعیت غالبا در مناطقی است که کیفیت ساخت وساز ها در آنجا بسیار پایین و نامطلوب است(افضلی،1385،ص 210). مثلا جمعیت کثیری از ساکنین تهران در جنوب شهر زندگی می کنند و این در حالی است که جنوب یکی از زلزله خیز ترین مناطق تهران است و در عین حال ساخت و سازهای انجام شده در این منطقه بسیار نامطلوب بوده و طراحی فضای شهری نیز نامناسب است. این شرایط باعث می شود که با وقوع زلزله ای مخرب در تهران و به ویژه با فعال شدن گسل های جنوب ، آسیب های جانی و مالی گسترده ای به این منطقه وارد شود ،به طوری که به تنهایی پتانسیل ایجاد بحرانهای سیاسی ـ اجتماعی برشمرده شده در این پژوهش را داشته باشد. تمرکز جمعیت در سایر مناطق زلزله خیز تهران در پهنه گسل مشاء در شرق و یا در پهنه گسل شمال نیز زیاد است.اما در این مناطق ، کیفیت ساخت و سازها ، مطلوب و طراحی شهری بهتر است.

درهرحال یکی از اقدامات مدیریتی بلند مدت برای مدیریت آسیب های احتمالی زلزله تهران ، تنظیم جمعیت ساکن، بر اساس میزان زلزله خیزی مناطق مختلف است. در مرحله اول باید با برنامه ریزی های بلند مدت در زمینه چگونگی توسعه آینده شهر، از ازدیاد جمعیت در مناطق زلزله خیز جلوگیری شود. علاوه براین ،طبق یک برنامه منظم و بلند مدت باید از جمعیت ساکن مناطق زلزله خیز کاست و با عرضه امکانات رفاهی، آنها را به سایر مناطق کمتر آسیب پذیر سوق داد. اجرای این برنامه هر چند ممکن است ضمن دشواری های خاص خود ، دارای آثار و تبعات مختلف اقتصادی و اجتماعی باشد ، با این وجود اجرای آن در بلند مدت از هزینه های آسیب پذیری خواهد کاست.

ـ انجام مطالعه تخصصی در مورد ماهیت گروههای لمپن اجتماعی و همچنین گروههای مخالف نظام در تهران و سنجش میزان فعالیت و تحرک آنها در شرایط بحرانی
چنان که در بخش آسیب شناسی این حوزه به تفصیل اشاره شد ، فضای شهری تهران به علت شرایط و ویژگیهای خاص خود بستر مناسبی برای رشد و پرورش لمپن های اجتماعی و همچنین گروههای مخالف نظام است . یکی از اقدامات مدیریتی در مورد خنثی کردن تهدیدات این گروهها این است که از هم اکنون نسبت به ماهیت وجودی و پتانسیل ها و ویژگیها و شرایط خاص فعالیت آنها شناخت لازم به دست آید. چون در هر حال شناخت کافی نسبت به ماهیت این گروهها، زمینه را برای کنترل و نظارت مطلوب تر فراهم می کند . شناخت این گروهها مستلزم انجام مطالعات عمیق جامعه شناختی است تا به شیوه تخصصی ماهیت آنها مشخص شود. طبعا با چنین مطالعاتی در بلند مدت زمینه های نظارت و کنترل در مراحل قبلی زلزله بیشتر شده و پس از زلزله می توان برپایه این مطالعات نسبت به تحرکات و تهدیدات احتمالی از سوی آنها اقدامات مدیریتی مفید و مناسبی اتخاذ کرد.

نتیجه گیری:
برطبق شواهد و مدارک مستند مهندسی زلزله،شهر تهران یکی از زلزله خیز ترین شهرهای ایران به شمار می رود و در حال حاضر دوره فعالیت گسلهای اصلی آن فرا رسیده است. بنابراین وقوع یک زلزله مخرب می تواند آثار و پیامدهای جانی ،مالی و عمرانی گسترده ای داشته باشد. اما زلزله تهران را نباید صرفا از منظر این آسیب ها نگریست.تهران به عنوان پرجمعیت ترین شهر ایران وپایتخت نظام سیاسی، از جنبه های سیاسی و اجتماعی نیز آسیب پذیر است.با وقوع زلزله ای مخرب در تهران،احتمال بروز بحرانهای سیاسی و اجتماعی متعددی وجود دارد که یکی از آنها آسیب های سیاسی ناشی از بحران در نظم شهری است .ظهور گروههای مخالف دولت وآسیب پذیر شدن نظام سیاسی، ناامنی های اجتماعی شهری وپیامدهای سیاسی مخرب آنها، پیامدهای سیاسی ناشی از انبوه جمعیت ومهاجرت های گسترده پس از زلزله و آسیب های سیاسی اسکان موقت پس از زلزله مهمترین شاخص های مطالعاتی حوزه پیامد های سیاسی تخریب نظم شهری هستند که در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفتند. فائق آمدن بر این بحرانها ی احتمالی مستلزم برنامه ریزی وانجام اقدامات مدیریتی در سطوح مختلف مدیریت بلند مدت وکوتاه مدت است.

منابع:
1-افضلی ، رسول(1385)، پروزه تحقیقاتی اسیب شناسی و مدیریت اسیب های سیاسی زلزله احتمالی تهران،وزارت کشور، معاونت خدمات و پشتیبانی.
2-افضلی، رسول(1386) ،"آسیب شناسی و مدیریت آسیب های سیاسی زلزله احتمالی تهران"،فصلنامه سیاست داخلی،شماره4.
3- امبرسز، نیکلاس و ملویل،چارلز(1370)،تاریخ زمین لرزه های ایران،ترجمه ابوالحسن رده،تهران،نشرآاگاه.
4- بربریان،مانوئل و همکاران(1371)،لرزه زمین ساخت در گستره تهران و پیرامون آن،تهران،نشر سازمان زمین شناسی.
5-بشیریه،حسین(1378)،جامعه مدنی و توسعه سیاسی در ایران،تهران،نشر موسسه علوم نوین.
6-بشیریه، حسین (1374)،دولت عقل،گفتارهایی در جامعه شناسی سیاسی ،تهران ، نشرموسسه علوم نوین.
7-تاجیک، حمید رضا(1371)،مدیریت بحران،نقدی بر شیوه های تحلییل و تد بیر بحران در ایران،تهران، نشر فرهنگ گفتمان
8-شادی طلب،ژاله و همکاران(1371)، بررسی آسیب پذیری شهر تهران در برابر زلزله،ابعاد اجتماعی و اقتصادی،تهران ،نشر پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله.
9-عکاشه،بهرام (1383)، پدیده زمین لرزه در گستره تهران،انتشار یافته در سازمان حوادث غیر مترقبه.
10-عنبری، موسی(1378)، بررسی عملکرد اجتماع سازمانی امداد و نجات در مدیریت فاجعه بم،انتشار یافته در سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
11-غفوری آشتیانی،محسن و همکاران(1380)، کاهش خطر پذیری لرزه های شهر تهران، نشربنیاد مسکن انقلاب اسلامی،1380.
12-کاربرد مدیریت بحران در کاهش ضایعات ناشی از زلزله(1378) ، تهیه شده در مرکز مقابله با سوانح طبیعی ایران،تهران،نشر مرکز مطالعات مقابله با سوانح طبیعی ایران.
13-سید علی اصغر کاظمی (1378)، مدیریت سیاسی و خط مشی دولتی ،تهران ،نشر فرهنگ اسلامی
14-گزارش سازمان مدیریت بحران شهر تهران،آشنایی اجمالی با سازمان مدیریت بحران شهر تهران (اردیبهشت 1384).
15-گیدنز،آنتونی(1378)، سیاست،جامعه شناسی و نظریه اجتماعی،تهران ،نشر نی
16-محمدینی،سید مجدالدین و همکاران(1378)، ریز پهنه بندی جنوب شرق تهران در برابر روانگرایی،تهران، نشر موسسه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله تهران.
17-مشیر زاده، حمیرا (1381)، درآمدی بر جنبشهای اجتماعی،تهران، نشر عروج.
18-ناطق الهی، فریبرز (1379)، مدیریت بحران زمین لرزه ابر شهرها(بارویکردی به برنامه ریزی مدیریت بحران:زمین لرزه شهر تهران)،نشر پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله.
19- نائب السلطنه، سعید(1377)، تهران در انتظار زلزله،تهران،نشر علوی.
20-هریسون،جفری و کارون،جان(1378)، مدیریت استراتژیک،ترجمه بهروز فاطمی،تهران نشرآبتین.
http://archives.cnn.com/2000/ASIANOW/southeast/04/20/Indonesia 21-

The Pathology and Management of Tehran Earthquake and its Effect on the City

By: Dr, Rasoul Afzali

Abstract
Generally speaking earthquake of the cities have different kinds of negative effects on the death of population, financial, destruction, and services of the urban areas. Any kind of lack of management may be related to political disorders. Tehran as a capital of the Iran is one of the important political city of the country. The main idea is that any kind of problems even earthquake, flood, or similar natural events in this city automatically can be related to government.
So, earthquake in this city can be end and relate to the political systems of the government. High population, economic, and social systems in Tehran is the base for concern to the political effect of the earthquake. Any way, if a kind of disaster such as war or natural one like earthquake is happen in Tehran, certainly, decision-makers have to answer to the peoples' questions. Therefore, being overcome to this kinds of political problems, and make all the effect of the disaster and events of the Tehran in order, we have to have a good managerial system to be able to control the city before, during, and after an earthquake.

دکتر رسول افضلی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
دکتر سید مجید حسینی دکترای علوم سیاسی دانشگاه تهران

فصلنامه علمی پژوهشی انجمن جغرافیای ایران- تابستان 1388 -شماره 23

Keywords: earthquake, Tehran ,disaster, crisis management, political system

آسيب شناسي ومدیریت آسیب های سیاسی زلزله احتمالی تهران

مطالب مشابه :

Less calf mortality in the first 24 hours

نقش نظریه در مدیریت

مقاله ژورنال 2013در خصوص مدیریت بحران

آسيب شناسي ومدیریت آسیب های سیاسی زلزله احتمالی تهران

مدیریت دانش

مدیریت بحران پدافند غیر عامل

معیارهای بازاریابی : دیدگاههای مدیران برزیلی

آسيب شناسي ومدیریت آسیب های سیاسی زلزله احتمالی تهران